CHEMIA, Egzaminy z Chemia

Pobierz CHEMIA i więcej Egzaminy w PDF z Chemia tylko na Docsity!

Wzorcowe materiały dydaktyczne w zakresie:

CHEMIA

Mirosława Karbowiak

POZIOM – SZKOŁA PONADPODSTAWOWA

CHEMIA POZIOM – SZKOŁA PONADPODSTAWOWA

SPIS TREŚCI

Materiał szkoleniowy składa się z 13 modułów.

Temat 1_Budowa, nazewnictwo i otrzymywanie tlenków

Temat 2_Podział tlenków i ich właściwości

Temat 3_ Charakterystyka wodorków

Temat 4_Wodorotlenki – budowa, nazewnictwo i otrzymywanie

Temat 5_Właściwości wodorotlenków

Temat 6_Wodorotlenki amfoteryczne

Temat 7_ Kwasy – budowa, nazewnictwo i otrzymywanie

Temat 8_Kwasy – ich dysocjacja, moc i właściwości

Temat 9_Sole – budowa i nazewnictwo

Temat 10_Właściwości chemiczne soli

Temat 11_Reakcje otrzymywania soli

Temat 12_Inne związki nieorganiczne – azotki i węgliki

Temat 13_ KARTA ĆWICZEŃ – reakcje chemiczne

Źródła:

• Podstawa programowa przedmiotu chemia – Tom 5 Edukacja Przyrodnicza w szkole podstawowej, gim- nazjum i liceum, wyd. MEN
• Podręcznik „Chemia”, autorzy: Romuald Hassa, Aleksandra Mrzigod, Janusz Mrzigod, Wiesław Sułkow- ski, wyd. M. Rożak Sp. z o.o., Gdańsk 2003
• Podręcznik „To jest chemia 1”, zakres rozszerzony, autorzy: Maria Litwin, Szarota Styka-Wlazło, Joanna Szymońska, wyd. Nowa Era Sp. z o.o. 2012
• Chemia Podstawy i właściwości, autorzy: Michell J. Sienko, Robert A. Plane, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 1980
• Chemia ogólna i nieorganiczna, autor: Adam Bielański, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982
• Wikipedia
• Platforma edukacyjna Nowej Ery
• Platforma edukacyjna MEN

CHEMIA POZIOM – SZKOŁA PONADPODSTAWOWA

Temat 1/p: Tlenki – budowa, nazewnictwo i otrzymywanie

Rok szkolny 2019/

Uwagi:

• Do przeprowadzenia i opracowania tematu lekcji wykorzystaj podręcznik Nowej Ery (dla klasy 7 szkoły podstawowej) – str. 196–201.
• Proponuję wykorzystać filmy edukacyjne dostępne na stronie YouTube.
• Na realizację tego tematu proponuję jedną jednostkę lekcyjną.
• Proponuję wyróżnić uczniów szczególnie aktywnych i współpracujących podczas prowadzenia lekcji pozytywną oceną.

1. Wprowadzenie pojęcia tlenku.^1

Tlenki – to związki chemiczne, w których tlen łączy się z ……………….… lub ………………………………. Wzór ogólny tlenku: n – wartościowość metalu lub niemetalu O – symbol atomu tlenu / wartościowość II E – symbol metalu lub niemetalu Tworzenie wzoru tlenku – liczba wiązań pochodzących od wszystkich atomów pierwiastka E musi być równa liczbie wiązań pochodzących od wszystkich atomów tlenu w związku chemicznym.^2

2 ∙ n = n ∙ II

Np.

n = III II

Ga 2 O 3 = n

2. Podział tlenków^3.

tlenki

metali niemetali

• wiązanie jonowe – wiązanie kowalencyjne spolaryzowane Napisz po trzy przykłady wzorów sumarycznych tlenków metali i niemetali.^4 Tlenki metali Tlenki niemetali (^1) Nauczyciel – wprowadza pojęcie tlenku. Uczeń – uzupełnia brakujące słowa – metal / niemetal. (^2) Nauczyciel – wyjaśnia sposób tworzenia wzorów tlenków. Przykład 50, podręcznik / str. 197. (^3) Nauczyciel – zwraca uwagę na podział tlenków i rodzaj wiązania w tlenkach. (^4) Uczeń – wykonuje polecenie, korzystając z układu okresowego i udostępnia na forum. Nauczyciel – sprawdza poprawność zapisanych wzorów.

LEKCJE

3. Nazewnictwo tlenków.^5

• Nazwa tlenku składa się z dwóch wyrazów.
• Wszystkie nazwy związków chemicznych czytamy od tyłu, a więc najpierw jest słowo tlenek, a następnie nazwa metalu lub niemetali.
• Jeśli pierwiastek tworzący tlenek ma kilka wartościowości, to należy ją podać w nazwie, w nawiasie tuż za nazwą pierwiastka. Np. Napisz nazwy tlenków metali i niemetali podanych w poniższej tabeli.^6 Tlenki metali Tlenki niemetali K 2 O – N 2 O 3 – MgO – CO 2 – Cu 2 O – Cl 2 O 7 –

4. Metody otrzymywania tlenków.^7

A. Bezpośrednia reakcja pierwiastka z tlenem – (napisz typ reakcji) ……………………………………….. Np. C + O 2 à CO 2 Uzupełnij poniższe równania reakcji (pamiętaj o stechiometrii reakcji): Cu + O 2 à ………………. ………… + …. O 2 à …. N 2 O 3 K + O 2 à ………………… ………… + …. O 2 à …. P 4 O 10 B. Reakcja tlenku pierwiastka o niższej wartościowości z tlenem (reakcja utleniania). Np. 2 CO + O 2 à 2 CO 2 Uzupełnij poniższe równania reakcji: SO 2 + O 2 ………….…………. tlenek siarki(VI) N 2 O 3 + …. O 2 à …………………..……... tlenek azotu(V) C. Rozkład termiczny soli lub wodorotlenków – (napisz typ reakcji) ……………………………………….. Np. CaCO 3 à CaO + CO 2 Cu(OH) 2 à CuO + H 2 O Uzupełnij poniższe równanie reakcji (pamiętaj o stechiometrii reakcji): Fe(OH) 3 à ………………. + …………………..

Zadanie domowe

Na podstawie podręcznika (str. 198–199) wypisz zastosowanie wybranych tlenków. Podręcznik – str. 201 / zad. 1, 2, 3, 4, 5 (^5) Nauczyciel – wyjaśnia zasady nazewnictwa tlenków na podanych przykładach. Zwraca uwagę na wartościowości pierwiastków w związkach chemicznych. (^6) Uczeń – wykonuje polecenie, korzystając z układu okresowego i udostępnia na forum. (^7) Nauczyciel – przedstawia najważniejsze metody otrzymywania tlenków. katalizator Katalizator – substancja zwiększająca szybkość reakcji

LEKCJE (tabela 19 / podręcznik)

• W celu określenia odczynu badanego roztworu używa się tzw. wskaźników kwasowo-zasadowych , które w zależności od odczynu przyjmują różne barwy. Przykłady wskaźników, których najczęściej używa się w laboratorium. W tabelce podane są barwy wskaźników w zależności od odczynu roztworów. wskaźnik odczyn kwasowy odczyn obojętny odczyn zasadowy papierek uniwersalny czerwona żółta zielona/niebieska fenoloftaleina brak barwy brak barwy malinowa oranż metylowy czerwona pomarańczowa żółta Doświadczenie 31 – podręcznik / str. 203 – Badanie odczynu wybranych roztworów.^12 Narysuj schemat doświadczenia: Obserwacje: Wskaźniki przyjmują ……………………………………….. zabarwienia w badanych roztworach. Wniosek: Zmiana barwy wskaźników w badanych roztworach pozwala określić odczyn roztworu. Do zidentyfikowania odczynu zasadowego najlepiej użyć ……………………………………………., natomiast do identyfikacji od- czynu kwasowego …………………………………………….

4. Wskaźniki naturalne.^13

Zadanie domowe

Na podstawie podręcznika i dostępnych źródeł wymień i określ zmiany barw naturalnych wskaźników. Podręcznik – str. 208 / zad. 1, 2 Dla chętnych – wykonanie doświadczenia – podręcznik str. 208 / zad. 3 i 4 (^12) Nauczyciel – udostępnia film edukacyjny (platforma Nowej Ery – film 31_klasa 7). Uczeń – rysuje schemat doświadczenia, uzupełnia luki w obserwacji i wniosku. Nauczyciel – sprawdza poprawność wypowiedzi. (^13) Nauczyciel – krótka wzmianka o naturalnych wskaźnikach i zadanie pracy domowej.

CHEMIA POZIOM – SZKOŁA PONADPODSTAWOWA

Temat 3/p: Wodorotlenki – budowa, nazewnictwo i otrzymywanie

Rok szkolny 2019/

Uwagi:

• Do przeprowadzenia i opracowania tematu lekcji wykorzystaj podręcznik Nowej Ery (dla klasy 7 szkoły podstawowej) – str. 209–210, 211–212, 213, 219–220.
• Proponuję wykorzystać filmy edukacyjne dostępne na platformie edukacyjnej wydawnictwa Nowej Ery.
• Na realizację tego tematu proponuję dwie jednostki lekcyjne.
• Proponuję wyróżnić uczniów szczególnie aktywnych i współpracujących podczas prowadzenia lekcji pozytywną oceną.

1. Wprowadzenie pojęcia wodorotlenków.^14

Wodorotlenki – to związki chemiczne zbudowane z metalu i grupy wodorotlenkowej. Ogólny wzór: n – wartościowość metalu grupa OH – zawsze I-wartościowa M – symbol metalu Uzupełnij brakujące słowa.^15 Są to związki chemiczne o odczynie ……………………………………. W ich roztworach fenoloftaleina przyjmuje barwę ………………………………………………….., a uniwersalny papierek wskaźnikowy zmienia barwę z …………….……..……. na ………………………………. Roztwory wodne wodorotlenków …………………………………………….. prąd elektryczny.

• Wodorotlenki zbudowane są z kationu metalu Mn+^ i anionu wodorotlenkowego OH-.^16
• Tworzenie wzoru wodorotlenku – wartościowość metalu określa liczbę grup wodorotlenkowych.

2. Wzory i nazwy wybranych wodorotlenków.^17

A. Wodorotlenki metali, które przyjmują tylko jedną wartościowość zgodną z numerem grupy , tworzą metale grupy 1, 2 i 13. W nazwie do słowa wodorotlenek dodajemy tylko nazwę metalu, np.: NaOH – wodorotlenek sodu Mg(OH) 2 – wodorotlenek magnezu Podaj nazwy podanych poniższej wodorotlenków.^18 KOH – …………………………………………..…. , RbOH – …………………………………………….. Ba(OH) 2 – .……………………………………………….. , Ca(OH) 2 – …………………………………………… B. Wodorotlenki metali, które przyjmują kilka wartościowości (pozostałe metale w układzie okresowym) – w nazwie, oprócz słowa wodorotlenek, podaje się nazwę metalu i jego wartościowość, np.: Fe(OH) 2 – wodorotlenek żelaza(II) Fe(OH) 3 – wodorotlenek żelaza(III) Podaj nazwy podanych poniższej wodorotlenków.^19 Pb(OH) 2 – ………………………………….…… , Pb(OH) 4 – ……………………………………..……………. Cr(OH) 2 – …………………………………………….. , Cr(OH) 3 – ……………………………………………… (^14) Nauczyciel – wprowadza pojęcie wodorotlenku. Omawia budowę. (^15) Uczeń – uzupełnia luki, korzystając z nabytych wiadomości. (^16) Nauczyciel – wprowadza pojęcie kationu i anionu. (^17) Nauczyciel – podaje zasady nazewnictwa wodorotlenków. Odwołuje się do układu okresowego. (^18) Uczeń – podaje nazwy podanych przykładów, korzystając z układu okresowego. (^19) Uczeń – podaje nazwy podanych przykładów, korzystając z układu okresowego

CHEMIA POZIOM – SZKOŁA PONADPODSTAWOWA Doświadczenie 35 – Otrzymywanie wodorotlenków nierozpuszczalnych w wodzie. (podręcznik Nowej Ery, str. 219)^29 Schemat doświadczenia:^30 Obserwacje:^31 Probówka 1: ………………………………………………………………. Probówka 2: ………………………………………………………………. Probówka 3: ………………………………………………………………. Równania reakcji: Probówka 1: FeCl 3 + … NaOH à ………………….. + …. NaCl Probówka 2: CuSO 4 + … NaOH à ………………….. + …. Na 2 SO 4 Probówka 3: NiCl 2 + … NaOH à ………………….. + …. NaCl Wniosek:^32 ……………………………………………………………………………………………………………………… Dokończ równania reakcji otrzymywania innych wodorotlenków tą metodą oraz uzupełnij współczynniki:^33 ZnCl 2 + … NaOH à………………….. + ………………………. AlBr 3 + …. KOH à ………………….. + ……………………….

Zadanie domowe

Podręcznik – str. 210 / zad. 1, 2 Podręcznik – str. 215 / zad. 1, 2 Podręcznik – str. 221 / zad. 2, 3 (^29) Nauczyciel – udostępnia film edukacyjny (platforma Nowej Ery – film 34_klasa 7). Na jego przykładzie omawia inne przemiany. (^30) Uczeń – rysuje schemat doświadczenia na podstawie obejrzanego filmu i za pomocą podręcznika. (^31) Uczeń – zapisuje obserwacje, równania reakcji. Udostępnia na forum. Nauczyciel – podaje barwy osadów powstających w probówce 2 i 3. Ocenia poprawność zapisanych równań reakcji. (^32) Uczeń – formułuje wniosek. Nauczyciel – czuwa nad poprawnością wniosku. (^33) Uczeń – wykonuje polecenie. Udostępnia zapisane równania reakcji na forum. Nauczyciel – sprawdza poprawność zapisów.

LEKCJE

Temat 4/p: Wodorotlenki – właściwości i zastosowanie

Rok szkolny 2019/

Uwagi:

• Do przeprowadzenia i opracowania tematu lekcji wykorzystaj podręcznik Nowej Ery (dla klasy 7 szkoły podstawowej) – str. 211–215, 216–221.
• Proponuję wykorzystać filmy edukacyjne dostępne na platformie edukacyjnej wydawnictwa Nowej Ery.
• Na realizację tego tematu proponuję jedną jednostkę lekcyjną.
• Proponuję wyróżnić uczniów szczególnie aktywnych i współpracujących podczas prowadzenia lekcji pozytywną oceną.

1. Zasady i ich reakcje otrzymywania.^34

Zapamiętaj!

• Zasady to wodne roztwory dobrze rozpuszczalnych wodorotlenków.
• Każda zasada jest wodorotlenkiem, ale nie każdy wodorotlenek tworzy zasadę.
• Tworzą je wodorotlenki metali z grupy 1 układu okresowego oraz niektóre wodorotlenki metali grupy 2. Rycina z e-podręcznika platformy edukacyjnej MEN. Zasady otrzymuje się w reakcjach: Dokończ równania reakcji i uzupełnij współczynniki.^35
  • metal aktywny (grupa 1 i 2) + woda à zasada + wodór K + H 2 O à ………………… + ……………..
  • tlenek metalu aktywnego + woda à zasada K 2 O + H 2 O à ………………… Zmiana mocy zasad w grupach i okresach układu okresowego – zależy od różnicy elektroujemności między metalem a tlenem tworzącym wodorotlenek.^36 (^34) Nauczyciel – wprowadza pojęcie zasady i zwraca uwagę na wodorotlenki tworzące zasady, odwołując się do układu okresowego. (^35) Uczeń – wykonuje polecenie. Udostępnia zapisane równania reakcji na forum. Nauczyciel – sprawdza poprawność zapisów. (^36) Nauczyciel – omawia zmianę mocy zasad w grupach i okresach układu okresowego.

LEKCJE

4. Zastosowanie wodorotlenków i zasad.

Na podstawie treści zawartych w podręczniku oraz dostępnych źródeł uzupełnij tabelkę.^40 Nazwa wodorotlenku Zastosowanie wodorotlenek sodu wodorotlenek potasu wodorotlenek wapnia woda amoniakalna

Zadanie domowe

Omów produkty przemiany wapieni, ze szczególnym zwróceniem uwagi na nazwy zwyczajowe związków wapnia – podręcznik / str. 217 (^40) Uczeń – wykonuje polecenie i udostępnia na forum. Nauczyciel – sprawdza wpisy, uzupełnia i poprawia błędy.

CHEMIA POZIOM – SZKOŁA PONADPODSTAWOWA

Temat 5/p: Wzory i nazwy kwasów oraz ich podział

Rok szkolny 2019/

Uwagi:

• Do przeprowadzenia i opracowania tematu lekcji wykorzystaj podręcznik – str. 14–16.
• Na realizację tego tematu lekcji proponuję jedną jednostkę lekcyjną.
• Proponuję wykorzystać filmy edukacyjne dostępne na stronie Nowej Ery w portalu „dlanauczyciela.pl”.
• Proponuję wyróżnić uczniów szczególnie aktywnych i współpracujących podczas prowadzenia lekcji pozytywną oceną.

1. Wprowadzenie pojęcia kwasu.^41

Kwasy – to związki chemiczne zbudowane z atomu (-ów) wodoru i reszty kwasowej. Reszta kwasowa składa się z niemetalu lub połączenia niemetalu z tlenem. Ogólny wzór: Uzupełnij brakujące słowa.^42 Są to związki chemiczne o odczynie ………………………………………... W ich roztworach oranż metylowy przyjmuje barwę ………………………………………………….. , a uniwersalny papierek wskaźnikowy zmienia barwę z …………….……..……. na……………………………. Roztwory wodne większości kwasów …………………………………………….. prąd elektryczny.

Kwasy zbudowane są z atomu wodoru H , który w kwasach przyjmuje zawsze wartościowość I oraz z reszty

kwasowej R , której wartościowość ( m ) odpowiada liczbie atomów wodoru w kwasie.

2. Podział kwasów i ich nazwy.^43

kwasy nieorganiczne kwasy beztlenowe kwasy tlenowe A. Kwasy beztlenowe^44 Tworzą je niemetale znajdujące się w grupach 16 i 17 układu okresowego. Nazwy tworzy się przez dodanie do słowa kwas nazwy niemetalu i końcówki wodorowy , np. HF kwas fluorowodorowy. (^41) Nauczyciel –wprowadza pojęcie kwasu i przedstawia budowę. (^42) Uczeń – uzupełnia luki, korzystając z nabytych wiadomości. (^43) Nauczyciel – prezentuje podstawowy podział kwasów. Wyjaśnia różnicę między kwasem beztlenowym i tlenowym. (^44) Nauczyciel – wyjaśnia zasady tworzenia nazw kwasów beztlenowych. Prezentuje najważniejsze kwasy. Zwraca uwagę na wartościowość reszty kwasowej. H – symbol wodoru, zawsze I-wartościowy R – reszta kwasowa m – liczba atomów wodoru w cząsteczce kwasu (wartościowość reszty kwasowej)

• reszta kwasowa utworzona jest z atomów niemetalu i atomów tlenu - reszta kwasowa utworzona jest tylko z atomów niemetalu

CHEMIA POZIOM – SZKOŁA PONADPODSTAWOWA

Temat 6/p: Kwasy beztlenowe – otrzymywanie i właściwości

Rok szkolny 2019/

Uwagi:

• Do przeprowadzenia i opracowania tematu lekcji wykorzystaj podręcznik Nowej Ery do klasy 8 – str. 17–21.
• Na realizację tego tematu proponuję jedną jednostkę lekcyjną.
• Proponuję wykorzystać filmy edukacyjne dostępne na stronie Nowej Ery w portalu „dlanauczyciela.pl”.
• Proponuję wyróżnić uczniów szczególnie aktywnych i współpracujących podczas prowadzenia lekcji pozytywną oceną.

1. Otrzymywanie kwasów beztlenowych.^48

- Kwasy beztlenowe najczęściej otrzymuje się przez rozpuszczenie w wodzie gazowych wodorków nie- metali.

Np. chlorowodoru: 1. H 2 (g) + Br 2 (g) à 2 HBr (g) 2. HBr (g) HBr (aq)

W reakcji kwasów z niektórymi solami (reakcje wymiany podwójnej), np.: FeS + 2 HCl à FeCl 2 + H 2 S H 2 SO 4 + 2 NaCl à 2 HCl + Na 2 SO 4 Doświadczenie 1 – Otrzymywanie kwasu chlorowodorowego (solnego) – podręcznik Nowej Ery / str. 17^49 Schemat: Obserwacje: Po dodaniu roztworu oranżu metylowego do probówki z chlorowodorem nastąpiła zmiana zabarwienia z …………………………………. na ………………………………………….. Równanie reakcji:

HCl (g) HCl (aq)

Wniosek: Chlorowodór rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas chlorowodorowy zwany zwyczajowo kwasem solnym. Doświadczenie 2 – Otrzymywanie kwasu siarkowodorowego – podręcznik Nowej Ery / str. 18^50 Zastosowana metoda otrzymywania siarkowodoru jest łatwa do przeprowadzenia, należy jednak zachować ostrożność i nie wdychać wydzielającego się gazu, gdyż siarkowodór jest trujący. Schemat: Obserwacje: Pod wpływem siarkowodoru zawartość probówki 2 zmienia barwę z ……………………..……………… na ……………………………………. (^48) Nauczyciel – omawia reakcję otrzymywania kwasów beztlenowych. Wyjaśnia budowę wodorków niemetali. (^49) Nauczyciel – udostępnia film edukacyjny (platforma Nowej Ery – film 1_klasa 8). Uczeń – po obejrzeniu doświadczenia przedstawia schemat doświadczenia, uzupełnia obserwacje. Nauczyciel – czuwa nad poprawnością zapisów. (^50) Nauczyciel – udostępnia film edukacyjny (platforma Nowej Ery – film 2_klasa 8). Uczeń – po obejrzeniu doświadczenia przedstawia schemat doświadczenia, uzupełnia obserwacje i wniosek. Nauczyciel – czuwa nad poprawnością zapisów. roztwór wodny kwasu bromowodorowego gaz bromowodór

H 2 O

H 2 O

LEKCJE

Równanie reakcji:

1. FeS + 2 HCl à FeCl 2 + H 2 S (g)

2. H 2 S (g) H 2 S (aq)

Wniosek: Siarkowodór rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas …………………………………………..

2. Właściwości otrzymanych kwasów beztlenowych.

Na podstawie treści zawartych w podręczniku uzupełnij tabelkę, wpisując najważniejsze właściwości.^51 Nazwa kwasu Właściwości fizyczne Właściwości chemiczne kwas solny kwas siarkowodorowy

3. Zastosowanie wodorków niemetali i ich kwasów.

Na podstawie treści zawartych w podręczniku oraz dostępnych źródeł uzupełnij tabelkę.^52 Nazwa związku chemicznego Zastosowanie chlorowodór kwas chlorowodorowy siarkowodór kwas siarkowodorowy

Zadanie domowe

Podręcznik – str. 22 / zad. 1, 2, 3, 5 Dla chętnych – podręcznik str. 22 / zad. 7, 8 (^51) Uczeń – wykonuje polecenie i udostępnia na forum. Nauczyciel – sprawdza wpisy, uzupełnia i poprawia błędy. (^52) Uczeń – wykonuje polecenie i udostępnia na forum. Nauczyciel – sprawdza wpisy, uzupełnia i poprawia błędy.

H 2 O

LEKCJE

• Przy ogrzaniu ulega rozkładowi^57 ( doświadczenie 6 / str. 28): H 2 SO 3 à H 2 O + SO 2 á
• Strzałka przy wzorze oznacza, że jest to produkt gazowy. Przez odparowanie wody nie można więc otrzymać stężonego roztworu tego kwasu.
• Posiada właściwości wybielające.

Kwas siarkowy(VI)

Otrzymywanie kwasu siarkowego(VI) Proces przebiega w dwóch etapach.

Etap I: SO 2 + 2 O 2 2 SO 3

tlenek siarki(IV) tlenek siarki(VI)

Etap II: SO 3 + H 2 O à H 2 SO 4

kwas siarkowy(VI) Doświadczenie 4 – Badanie właściwości kwasu siarkowego(VI) – podręcznik Nowej Ery / str. 24^58 Obserwacje: ……………………………………………………………………………………………………………………… Wniosek: Stężony kwas siarkowy(VI) posiada właściwości ……………………………………… , zwęgla takie substancje, jak ………………………………………………………………………………

• Bezbarwna, oleista ciecz.
• Posiada właściwości higroskopijne (łatwo wiąże wodę). Doświadczenie 5 – Proces rozcieńczania stężonego kwasu siarkowego(VI) – podręcznik Nowej Ery / str. 25^59 Obserwacje:

1. Wlany kwas do wody (Zapamiętaj!) ……………………………. Na dno zlewki.
2. Powstaje klarowny, ……………………………………… roztwór.
3. Temperatura roztworu …………………………………... Wniosek: Stężony kwas siarkowy(VI) ma gęstość ( większą / mniejszą ) od gęstości wody. Rozcieńczanie stężo- nego kwasu jest procesem ( endoenergetycznym / egzoenergetycznym ).

Zastosowanie kwasów.

Wypisz najważniejsze zastosowania omówionych kwasów siarki.^60

Zadanie domowe

Podręcznik – str. 30 / zad. 1, 2, 5 Napisz, co to jest oleum. (^57) Nauczyciel – udostępnia film edukacyjny (platforma Nowej Ery – film 6_klasa 8). (^58) Nauczyciel – udostępnia film edukacyjny (platforma Nowej Ery – film 4_klasa 8). Uczeń – po obejrzeniu doświadczenia zapisuje obser- wacje i uzupełnia wniosek. Nauczyciel – czuwa nad poprawnością zapisów. (^59) Nauczyciel – udostępnia film edukacyjny (platforma Nowej Ery – film 5_klasa 8). Uczeń – po obejrzeniu doświadczenia uzupełnia ob- serwacje i wniosek. (^60) Uczeń – wykonuje polecenie na podstawie podręcznika. Udostępnia na forum. Nauczyciel – sprawdza poprawność wypowiedzi. katalizator Katalizator – substancja zwiększająca szybkość reakcji Procesy przebiegające z wymianą energii między układem a otoczeniem.

CHEMIA POZIOM – SZKOŁA PONADPODSTAWOWA

Temat 8/p: Inne kwasy tlenowe – otrzymywanie i właściwości

Rok szkolny 2019/

Uwagi:

• Do przeprowadzenia i opracowania tematu lekcji wykorzystaj podręcznik Nowej Ery dla klasy 8 – str. 31–39.
• Na realizację tego tematu proponuję jedną jednostkę lekcyjną.
• Proponuję wykorzystać filmy edukacyjne dostępne na stronie Nowej Ery w portalu „dlanauczyciela.pl”.
• Proponuję wyróżnić uczniów szczególnie aktywnych i współpracujących podczas prowadzenia lekcji pozytywną oceną.

Kwas azotowy(V)

Otrzymywanie kwasu azotowego(V)

N 2 O 5 + H 2 O à 2 HNO 3

tlenek azotu(V) kwas azotowy(V) Doświadczenie 7 – Badanie właściwości kwasu azotowego(V) – podręcznik Nowej Ery / str. 31^61 Obserwacje: Białko jaja kurzego pod wpływem stężonego kwasu barwi się na ……………….……………. Wniosek: Stężony kwas azotowy(V) ścina białko. Pojawiające się żółte zabarwienie jest cechą charaktery- styczną dla białek. Reakcja ta nazywa się reakcją ksantoproteinową.

• Bezbarwna i bezwonna ciecz o charakterystycznym, ostrym zapachu.
• Stężony kwas azotowy(V) ma większą gęstość od wody.
• Wykazuje silne właściwości żrące i utleniające.

Kwas węglowy

Doświadczenie 8 – Otrzymywanie kwasu węglowego – podręcznik Nowej Ery / str. 33^62 Schemat doświadczenia: Obserwacje: W probówce 1 – wydziela się intensywnie ……………………………. W probówce 2 – następuje zmiana zabarwienia roztworu z pomarańczowej na....................................

Równania reakcji: Probówka 1: 2 HCl + CaCO 3 à CaCl 2 + H 2 O + CO 2 á

kwas solny węglan wapnia tlenek węgla(IV)

Probówka 2: CO 2 + H 2 O à H 2 CO 3

tlenek węgla(IV) kwas węglowy Wniosek: Tlenek węgla(IV) jest tlenkiem kwasowym. W reakcji tego tlenku z wodą powstaje roztwór o odczynie …………………………… , a więc powstaje ……………………………………….

• Bezbarwna i bezwonna ciecz.
• Kwas bardzo nietrwały.
• Łatwo rozkłada się do tlenku węgla(IV) i wody. (^61) Nauczyciel – udostępnia film edukacyjny (platforma Nowej Ery – film 7_klasa 8). Uczeń – po obejrzeniu doświadczenia uzupełnia obserwację. (^62) Nauczyciel – udostępnia film edukacyjny (platforma Nowej Ery – film 8_klasa 8). Uczeń – po obejrzeniu doświadczenia przedstawia schemat doświadczenia, uzupełnia obserwacje i wniosek.