Pobierz Chemia rolna - Notatki - Chemia i więcej Notatki w PDF z Chemia tylko na Docsity! Chemia rolna CHEMIA – jest nauką, która ukształtowała się w pierwszych podręcznikach do nawożenia. NAWOŻENIE to: - naświetlenie roślin, ogrzewanie roślin – nawożenie ciepłem - nawożenie dwutlenkiem węgla - nawożenie tlenem - nawożenie wodą ( nawadnianie lub melioracja) - nawożenie składnikami mineralnymi i organicznymi (stosowanie nawozów mineralnych lub organicznych) CHEMIA ROLNA zajmuje się poznawaniem i oddziaływaniem na roślinę za pośrednictwem środowiska glebowego. Zajmuje się również glebą, którą należy doprowadzić do odpowiedniego stanu chemicznego, roślinami (jej składnikami pokarmowymi). Główne cele chemii rolnej: - optymalizacja nawożenia prowadząca do wzrostów plonu roślin (dostarczenie roślinie nawozów w odpowiednich ilościach, odpowiednim terminie i odpowiedniej formie) - zachowanie dobrych cech jakościowych roślin - eliminacje ujemnych skutków nawożenia w środowisku WYMAGANIA POKARMOWE ROŚLIN - to ilość składników, jaką roślina musi pobrać dla wydania założonego plonu. Oblicza się (wymagania pokarmowe roślin) mnożąc wysokość końcowego plonu przez zawartość składnika w plonie i wyraża w kg/ha. Kg N * ha-1 Kg P2O5 * ha-1 Kg K2O * ha-1 Na plon pszenicy ozimej 50 dt (decytona) ha-1 ziarna plonu pszenicy słomy % N w ziarnie 2,0% % w słomie 0,5% 50 dt * 2,0 = 100kg N 50 dt – 0,5 = 25kg N 100 kg N + 25kg N = 125 kg N/ha POTRZEBY NAWOZOWE – to ilość składników jaką należy zastosować w formie nawozów dla uzyskania założonego plonu. Wymagania pokarmowe roślin są równe potrzebom nawozowym. W jaki sposób można optymalizować nawożenie? - znajomość fizjologii roślin z elementami biochemii - znajomość pewnych elementów gleboznawstwa - znajomość odpowiednich technologii nawożenia - ochrona środowiska - znajomość chemii w zakresie produkcji rolniczej I Próchnicowa teoria odżywiania się roślin. Albert Thear utrzymywał, że rośliny pokrywają swoje potrzeby węglowe pobierając je za pomocą korzeni i gleby. Podstawowym składnikiem pobieranym przez rośliny jest próchnica. Pierwiastki odgrywały tylko podrzędną rolę jako symulatory wzrostu roślin. Teoria I została obalona w 1840r. Bezpośrednim pokarmem roślin nie jest próchnica ale sole mineralne pobierane z wodą za pomocą korzeni z gleby i dwutlenek węgla asymilowany z powietrza. To teoria mineralnego odżywiania się roślin: - rośliny pobierają z gleby nie substancje organiczne ale mineralne z gleby za pomocą korzeni - roślinie potrzebnych jest 10 pierwiastków; oprócz węgla, wodoru i tlenu potrzebuje fosforu, potasu, wapnia, magnezu, krzemu i żelaza - węgiel znajdujący się w roślinie pobierany jest z powietrza w postaci CO2 - chemiczną - biologiczną - wymienną Sorpcja wymienna kationów zachodzi między kompleksem sorpcyjnym gleby a roztworem glebowym, spowodowane jest to dążeniem do wyrównania stężeń jonów. Ładunki zmienne koloidów zależą od dysocjacji. Najczęściej w tworzeniu tych ładunków biorą udział: -COOH H+ oraz >-OH H+ Stąd duża rola wapniowania gleby. Każda gleba posiada kationową pojemność sorpcyjną gleb, która zależna jest od skł. granulometrycznego i zawartości próchnicy. Pojemność sorpcyjna gleb to 5 – 25 wimol (+)/100. Im wyższa pojemność sorpcyjna gleb tym większe zatrzymywanie składników pokarmowych. Kationy z różną siła wpływają do kompleksu sorpcyjnego. Szereg kompleksu sorpcyjnego: Li+ < Na+ < NH4+ < K+ < Mg+ < Ca2+ < Al3+ < Fe3+ < H+ < H3O+ Znaczenie sorpcji wymiennej kationów: - wpływa na strukturę gleby - wpływa na odżywianie roślin - chroni kationy przed wymywaniem Sorpcje wymienna anionów – podlega tym samym regułom co sorpcja wymienna kationów. Stosunkowo najsłabiej wchodzą do kompleksu jony: Cl- < NO3- < H2BO3- < SO42- < MoO42- < HPO42- W sorpcji wymiennej anionów biorą udział niektóre minerały ilaste. Sorpcja chemiczna przedstawiona jest na przykładzie jonów fosforanowych. Ca2+, Mg2+, Al3+, Fe3+ MeH2PO4 MePO4 (zw.◊---------------------- nierozpuszczalny) Zachodzi w glebach kwaśnych oraz zasadowych. Ca(H2PO4)2 + Ca(HOO3)2 –> 2CaHPO4 + 2H2CO3 Zw. rozpuszczalny w H2O Zw. nierozpuszczalny 2CaHPO4 + Ca(HCO3)2 –> Ca3(PO4)2 + 2H2CO3 Sorpcja biologiczna – zatrzymuje składniki pokarmowe. przeciwdziała wymywaniu tych składników. Nazywana również procesem imobilizacji jeżeli dotyczy to azotu. 9. Odczyn i kwasowość gleby. W glebie wyróżnia się różne formy kwasowości. Na podstawie kwasowości wymiennej możemy określić stopień wapnowania gleby. W zależności od odczynu wyróżniamy gleby pH (KCl) wyróżnia się 5 stopni: - b. Kwaśne < 4,5 - kwaśne 4,6 – 5,5 - lekko kwaśne 5,6 – 6,5 - obojętne 6,6 – 7,2 - zasadowe > 7,2 W Polsce przeważają gleby kwaśne, w celu poprawienia odczynu gleby stosuje się proces wapnowania. Najczęściej stosuje się: CaCO3, MgCaCO3, CaO, MgO, CaSiO3, MgSiO3. Biologiczne skutki zakwaszania się gleb. Zakwaszenie gleby przez procesy naturalne, nawozy i Pogorszenie struktury i biologicznej aktywności◊kwaśne deszcze; Obniżenie pH Objawy toksyczności◊gleb; Rozpuszczanie związków Al, Fe, Mn i innych metali Al.,a niekiedy Fe i Mn u roślin; Hamowanie pobierania przez rośliny P, Mg, Ca i Zmniejszenie plonu roślin; Zmniejszenie zawartości P, Ca, Mg w◊Mo plonie 10. Właściwości buforowe gleb. Buforowość – zdolność do przyjmowania jonów kwasowych i zasadowych przez gleby bez gwałtownych zmian odczynu. Najczęstszymi buforami są: - bufor węglowy H2CO3 / Ca(HCO3)2 - bufor fosforanowy H3PO4 / Ca(H2PO4)2 Od właściwości buforowych zależą efekty wapniowania. Gleby słabo zbuforowane nawozimy nawozami węglowymi natomiast gleby ciężkie nawozami tlenowymi. 11. Przyswajalność składników mineralnych dla roślin obejmuje procesy zachodzące między fazą płynną, stałą i korzeniami roślin. Bezpośrednią miarą przyswajalności jest tempo jego pobierania przez system korzeniowy. Pośrednią miarą ilości składników jest ilość składników ekstrahowana z gleby metodami przyjętymi w resztach glebowych. Składniki pokarmowe mogą występować w następujących formach: - formy zapasowe (rezerwowe) - największa ilość skł. pokarmowego, występuje w związkach słabo i średnio rozpuszczalnych - formy ruchome (wymienne) - związane z fazą stałą gleby, kationy i aniony łatwo uwalniane z kompleksu sorpcyjnego - formy rozpuszczalne (aktywne) – jony lub skalatowane cząsteczki znajdujące się w roztworze glebowym, występuje w fazie ciekłej. Formy przyswajalne: formy aktywne oraz formy ruchome. Dla fosforu formy przyswajalne stanowią 13% Dla potasu 0,8% Dla magnezu 3% Dla boru 10% Dla miedzi 25% Dla molibdenu 19% Stopień przyswajalności pierwiastków zależy od mikroorganizmów glebowych zmieniających siłę wiązania ich połączeń gatunku roślin i jej stadium rozwojowego, temp., nasłonecznienia, odczynu gleby, stężenie roztworu glebowego, wzajemnego wpływu anionów i kationów, przesiewność gleby, zawartość samych przyswajalnych form. PRZEMIESZACZANIE SIĘ JONÓW W ROZTWORZE GLEBOWYM. Stężenie jonów jest niewielkie ulega w czasie wegetacji zmianom. Przemieszczają się w kierunku korzenia . J = V * C C – stężenie jonów w roztworze glebowym V – ilość transpirowanej wody amoniak przed wymywaniem ale zmniejsza formy przyswajalne dla roślin. Może mieś duże znaczenie dla gleb z lessu i glin. Utlenianie i redukcja związków azotu. Proces nitryfikacji – proces mikrobiologiczny amoniaku do azotanów. 2NO2- + 2H2O◊2NH4+ + 3O2 + 4H+ (stymuluje bakterie nitrostandas) 2NO3◊2NO2 + O2 (nitrobacter) Amoniak stanowi jedyne źródło energii dla bakterii. Bakterie te są wrażliwe na zakwaszenie środowiska. Proces ten jest korzystny, zmniejsza się koncentracja amoniaku ale jest niekorzystny gdyż tworzą się jony azotowe o dużej ruchliwości (dlatego że nie podlegają sorpcji wymiennej) powodując zagrożenie dla środowiska. Denitryfikacja – ma charakter redukcji oddechowej, są receptorami elektronów. 2O2◊ O2 + 2NO2- ◊2NO3- + N2 (bakterie redukcyjne) Redukcja zachodzi w warunkach beztlenowych, czemu sprzyja duża zawartość materii organicznej. Powoduje straty azotu. Zachodzi w każdym typie gleby ale najwięcej w glebach ciężkich, łąkowych. Bilans azotu w glebie Źródłem są: - nawożenie organiczne - nawożenie mineralne - biologiczne wiązanie N bakterie z rodzaju Azotobacter, Closridium, Beijennchia,◊elementarnego Derxia dzięki obecności nitrogenezy bakterie wiążą azot z atmosfery. Azot ulega redukcji do amoniaku. Nitrogeneza jest enzymem, białko zawiera molibden i żelazo i jest enzymem redukcyjnym. Źródłem azotu w glebie jest azot powstały na skutek wyładowań atmosferycznych a także rozwój motoryzacji – tlenki azotu w połączeniu z wodą tworzą azotyny i azotany lub z opadów atmosferycznych. Straty azotu: - w procesie mineralizacji na glebach lekkich - w wyniku wymywania azotanów powstałych w procesie nitryfikacji działa toksycznie na bakterie◊N – serve nitryfikacyjne - w czasie nitryfikacji i denitryfikacji - z plonem - w trakcie erozji wodnej Straty są większe niż przychody. FOSFOR W zależności od skały macierzystej ilość fosforu wynosi 0,02 – 0,12%. Wzrasta wraz z udziałem części spławialnej i materii części organicznej. W glebach torfowych jest 0,2% P, występuje w połączeniach organicznych i nieorganicznych. Fosfor organiczny jest typowy dla torfów i gleb leśnych występuje w szczątkach roślinnych. Fityna, pochodne kwasu fitynowego stanowią 50% P organicznego. Fosfolipidy 1 – 5% P ogólnego organicznego Kw. Nukleinowe 2,5% P ogólnego organicznego Fosfor nieorganiczny – są fosforany wapnia, magnezu, glinu, żelaza. Minerały pierwotne stanowią pierwotne źródło fosforu w glebie. Występuje w skałach macierzystych. Wyróżniamy: - fluoroapatyt 3Ca3(PO4)2 * CaF2 - chloroapatyt 3Ca3(PO4)2 * CaCl - hydroksyapatyt 3Ca3(PO4)2 * Ca(OH)2 - waryscyt AlPO4 * 2H2O - strendit FePO4 * 2H2O W takich formach fosfor jest niedostępny PO43- a fosfor ulega wietrzeniu. Inną formą są świeżo strącone fosforany, które traktowane są jako forma ruchoma Ca3(PO4)2, Fe(OH)2 H2 PO4, Al(OH)2H2 PO4, MgHPO4, CaHPO4 są pobierane przez rośliny. Inną formą jest występowanie P w formie zaadsorbowanej na powierzchni uwodnionych tlenków żelaza i glinu lub na powierzchni minerałów ilastych. Najmniejszą grupę stanowią jony ortofosforowe (aktywne). Przeważają jony H2PO4- w glebach kwaśnych, zaś w glebach obojętnych HPO4-. Są to formy dostępne. Przyswajalność P zależy od: - odczynu - zawartości jonów w odczynie glebowym Jony P ulegają strąceniu pod wpływem jonów Ca2+ i Mg2+ MePO4◊ MeHPO4 ◊MeH2PO4 Zapobiega to nadmiernemu pobieraniu poprzez rośliny i zapobiega wymywaniu. Fosfor organiczny pod wpływem enzymów jest rozkładany i uwalniany do roztworu glebowego. SIARKA Źródła: - pierwotnym są minerały zawarte w skałach macierzystych, np. piryt, halkopiryt - gips, anchydryt CaSO4 – rośliny pobierają je w formie siarczanowej (SO42-) lub w postaci dwutlenku siarki (SO2) - z nawozami organicznymi i mineralnymi, np. siarczan amonu (NH4)2SO4 - z nawozami fosforowymi - z kwaśnych deszczy zawartość siarki od 0,005 do 0,05%. Siarka materii organicznej występuje w białkach. wytrąceniem w trudno rozpuszczalnych związków. Niedobór Fe występuje na glebach zasadowych zwapnowanych i kwaśnych. MANGAN Zawartość 20 – 6000mg/kg w glebie. Najuboższe są gleby lekkie. Źródlem są: - skały macierzyste - nawozy Formy: - minerały Mn to: piroluzyt (MnO2), manganit (MnOCH), rodonit (MnSiO2) - w postaci tlenków - w postaci nierozpuszczalnych soli w roztworze glebowym Tworzy helaty, występuje w 3 stopniach utlenienia. Formą aktywną jest mangan 2 wartościowy. Stężenie w roztworze glebowym jest bardzo małe i nie przekracza 0,05mg/dm3. Czynniki wpływające na przyswajalność: - potencjał oksydacyjno - redukcyjny - pH; im niższe ty więcej Mg 2 wartościowego - ilość świeżej materii organicznej Niedobór występuje na glebach lekkich, suchych o odczynie zasadowym. Nadmiar – gleby ciężkie, wilgotne, kwaśne. CYNK 5 – 300 mg/kg w glebie. Występuje na terenach przemysłowych. Występuje w minerałach krzemianowych tj. angit, biotyt, hornblenda, sparelit. Występuje w formie krzemianów w formie rozpuszczalnej w roztworze glebowym oraz w formie wymiennej z minerałami ilastymi oraz materią organiczną. Jest adsorbowany przez węglany wapnia i magnezu. Rośliny pobierają cynk w postaci helatów z roztworem wodnym. Zawartość Zn zależy od: - warunków glebowych - pH, jeśli rośnie to zmniejsza się ilość cynku Niedobór cynku występuje na glebach alkalicznych. MIEDŹ Zawartość 4 – 100mg/kg. Większe ilości występują na terenach uprzemysłowionych. Łatwo wchodzi w połączenia ze składnikami mineralnymi i organicznymi; wytrąca się z anionami siarczkowymi, węglanowymi i wodorotlenowymi. Źródło: - minerały miedziowe w skale macierzystej ; występuje w postaci siarczków np. halkopiryt, halkozyt Formy: - w postaci minerałów pierwotnych i wtórych - w materii organicznej - wytrącane na tlenkach Mn i Fe - związane z kompleksem sorpcyjnym gleby(bardzo silnie wiąże się z próchnicą) - występuje w roztworze glebowym w formie związków kompleksowych i helatów Ilość helatów wzrasta wraz z odczynem gleby. Rośliny pobierają je z roztworu glebowego. BOR 5 – 80 mg/kg gleby. Zawartość boru zależy od: - skały macierzystej - składu granulometrycznego; gleby ciężkie zawierają więcej boru niż gleby lekkie piaszczyste Formy: - minerały borokrzemianowe i boroglinokrzemianowe np. turmalin - jony boranowe w glebie BOH4- ; łatwo ulegają sorpcji przez minerały ilaste, łatwo są wiązane po podwyższeniu pH dlatego większe wapnowanie zmniejsza ilość boru Niedobór boru dla roślin występuje w okresie suszy. MOLIBDEN 0,2 – 0,4%w glebie. Zawartość molibdenu w glebie zależy od rodzaju gleby i skały macierzystej. Źródłem są: - minerały molibdenowe zawarte w skale macierzystej np. molibdenit, wulfenit, powelit Formy: - w postaci minerałów pierwotnych i wtórych Łatwo sorbowany jest przez kompleks sorpcyjny i łatwo łączy się z materią organiczną. Jest dostępny dla roślin w formie anionu MoO42-. Podlega sorpcji wymiennej anionów. Jest silnie związany w warunkach niskiego pH. SKŁAD CHEMICZNY ROŚLIN - pozwala określić wymagania pokarmowe - wykazuje jakość roślin i ich przydatność do celów żywieniowych Skład roślin: - świeża masa roślin składa się z wody i suchej masy - główną częścią suchej masy są związki organiczne i popiół Zawartość wody i suchej masy zależy od gatunku rośliny. Głównymi pierwiastkami są: C, O, N, S, H, P. Skład popiołu jest bardziej urozmaicony. Pierwiastki popielne niezbędne część składowa metabolity lub jako element niezbędny do funkcjonowania układów enzymatycznych. Klasyfikacja składników pokarmowych: - mikroelementy - makroelementy - niezbędne i zbyteczne Funkcje składników pokarmowych Węgiel – pobierany w formie CO2 jest związkiem zapasowym, tworzy masę rośliny Wodór – pobierany w formie pary wodnej Tlen – wody tlenu cząsteczkowego Azot – w formie jonów NO3-, NH4+, NO2-; składnik białka, enzymów, chlorofilu Fosfor – jony fosforanowe H2PO4-, HPO4; składnik kwasów nukleinowych Siarka – jony siarczanowe SO42-, SO2; składnik białek i enzymów Potas – jony pojedyncze K+, aktywator wielu enzymów, regulator ciśnienia osmotycznego Wapń – kation Ca2+, składnik fityny, regulator enzymów Magnez – jony magnezowe Mg2+, składnik chlorofilu, fityny, enzymów, reguluje ciśnienie osmotyczne Żelazo – żelazo w formie (II) – Fe2+, składnik enzymów, dzięki niemu możliwa jest fotosynteza Mangan – w formie (II) – Mn2+, helaty uczestniczą w dekarbonacji, redukcji, fotoliza wody Cynk – cynk (II) w formie helatów, skł. enzymów, role ma w syntezie białaka Miedź – składnik oksydazy Bor – jony boranowe (BO33-, B4O72-), metabolizm węglowodanów Molibden – MoO42-, składnik reduktazy azotanowej nitrogenazy Chlor – Cl-, działa na wydzielanie tlenu Nikiel – składnik ureazy i hydrogenazy ABSORPCJA składników pokarmowych przez korzenie Istnieją 2 sposoby pobierania - na drodze pobierania biernego bez udziału energii - pobieranie aktywne (czynny) z udziałem energii Błony cytoplazmatyczne - plazmolea - tonoplast są przeszkodą w przemikaniu jonów najważniejszącechą jakoą dysponuje roślina jest selektywność (potrzeby fizjologiczne) i akumulacja. Pewną rolę odgrywa obecność lub brak jonów oddziałujących antagonistycznie. Kationy wapnia utrzymują stabilność błon cytoplazmatycznych. Obok zjawiska antagonistycznego pojawia się zjawisko synergizmu jonów czyli symulowanie absorpcji. Etapy pobierania składników pokarmowych 1) Transport jonów zawartych w roztworze glebowym w wyniku dyfuzji oraz nagromadzenie przy powierzchni korzeni. 2) Wnikanie jonów przez skórkę przez epidermę w obszar pozornie wolnej przestrzeni czyli apoplastu 3) Przemieszczanie się jonów z pozornie wolnej przestrzeni przez plazmolemę do wnętrza żywych komórek korzenia 4) Transport synplastyczny do ksylemu korzenia 5) Transport składników w ksylemie do wszystkich części rośliny Transport jonów przez błony cytoplazmatyczne. Główną barierę stanowią błony cytoplazmatyczne które są miejscem selektywności składników przez które pobierane są przez rośliny. Jony występują w stanie uwodnionym, można je uszeregować od jonów łatwo wchodzących do tych mniej wchodzących: - amonowy - potasu - sodu ◊- magnezu jony - wapnia - azotanowy - chlorkowy - siarczanowy O wiele łatwiej przez błony wchodzą kationy. Głównie składniki pokarmowe przez rośliny pobierane są w procesie aktywnego pobierania. Transport i ruchliwość składników mineralnych w roślinie: - transport bliski – przemieszczanie się jonów w poprzek korzeni - transport daleki – przemieszczanie się jonów z ksylemem do części nadziemnych. Do pierwiastków mało ruchliwych zaliczamy: - wapń - siarka - żelazo - bor - miedź - mangan Niedobór obserwuje się na liściach najmłodszych. Do ruchliwych pierwiastków zaliczamy: - azot - fosfor - potas - magnez - łodygi źle się krzewią - łodygi cienkie, słabo ulistnione - okres wegetacji roślin ulega skróceniu - jasno zielone zabarwienie liści (chloroza) pojawia się na liściach starszych. Objawy nadmiaru azotu : - silne rozrastanie części nadziemnych (bujanie pędów) - liście ciemno zielone - system korzeniowy rozwija się słabiej - wegetacja roślin przedłuża się - w plonie zwiększa się udział masy wegetatywnej na niekorzyść nasion Fosfor. Jest to składnik strukturalny roślin. 0,3 – 0,5% suchej masy. Rośliny pobierają fosfor przez korzenie w formie anionów H2PO4- i HPO42-. Stężenie fosforu jest bardzo małe w roztworze glebowym co spowodowane jest uwstecznianiem. Związki organiczne fosforu - fosfolipidy są to estry glicerolu kw. tłuszczowych, lecytyna (jest składnikiem błon plazmatycznych - kw. nukleinowe są to długołańcuchowe polimery zbudowane z nukleotydów - AATP, ADP, AMP są to adenozyno-2-fosforany, adenozyno-3-fosforany, adenozynomonofosforany - NAD, NADP – są to koenzyny, które służą jako przenośnik protonów i elektronów w biologicznym procesie utleniania - fityna – sól wapniowo – magnezowa kw. fitynowego, jest zmagazynowana w ziarnie, nasionach, nie ma jej w korzeniach, fosfor występujacy w fitynie stanowi 50% (w ziarnie) Cześć fosforu występuje w formie mineralnej w postaci fosforanów. Wpływ czynników na pobieranie fosforu przez rośliny. - odczyn gleby - ilość - materia organiczna – im więcej materii tym więcej przyswajalnego fosforu; materia działa bezpośrednio na wytrącanie się fosforu - jony amonowe i magnezowe Większe pobieranie fosforu obserwuje się gdy rośliny są lepiej naświetlone, mają lepiej rozwinięty system korzeniowy Objawy niedoboru fosforu w roślinie: - zahamowanie wzrostu roślin – części nadziemnych i korzeni - okres wegetacji wydłuża się - dojrzewanie nasion i owoców opóźnia się - liście ciemno zielone z fioletowymi przebarwieniami - łodygi cienkie Objawy nadmiaru fosforu: Bardzo rzadko występuje nadmiar fosforu w roślinie. Siarka. O,2 – 0,4% w suchej masie. Siarka pobierana jest z gleby w formie SO42-, natomiast z atmosfery w formie dwutlenku siarki SO2. Czynniki wpływające na pobieranie S: - stężenie jonów siarczanowych (wraz ze wzrostem jonów wzrasta ich pobieranie) - odczyn (pH 4, pH 7) - gatunek rośliny (najmniej siarki pobierają trawy, a najwięcej rośliny krzyżowe) – najintensywniej siarka jest pobierana w okresie kwitnienia Siarka występuje w formie mineralnej i związków organicznych. Przemiany siarki w roślinach. Aktywacja jonu ATP i redukcja siarczanów do formy 2 wartościowej - S – H - S – S Siarka występuje w roślinie w następujących związkach: - aminokwasy siarkowe: cysteina, cystyna, metiomina; ok. 50% S zawartych jest w metioninie; cysteina jest składnikiem glutationu - wolne aminokwasy które stanowią układ oksydoredukcyjny - SA – grupa sulchydrynowa - witamina B1, biotyna H - koenzym A (CoA) jest to związek który ma zdolność do wiązania wiązań bogatych w energię - ferlotoksyna - glukozynolany zwane olejki gorczyczne, występują u roślin krzyżowych, w kom. roślinnej występują związane z cukrami, występują w gorczycy, w chrzanie - alininy (olejki czosnkowe), zawartość S 80% jej ogólnej ilości; rozkład prowadzi do powstania surfotlenków - penicylina Objawy niedoboru S: - przy silnym deficycie S są trudne do rozpoznania - powoduje zmniejszenie wzrostu roślin - młode liście są jasno zielone - zmniejsza się zawartość azotanów Potas. Pobierany jest jako kation K+. Pobierany jest w sposób czynny, luksusowy (pobieranie składników przekracza zapotrzebowanie roślin). Nie jest składnikiem budulcowym. Czynniki wpływające na pobieranie K: - zawartość potasu - gatunek rośliny - antagonizm (prawo stosunku wapnia do potasu) - odczyn gleby (kwaśny odczyn nie sprzyja pobieraniu K) - jony amonowe utrudniają pobieranie 2) Metody chemiczne (bezpośrednie). Glebę bada się bezpośrednio, składniki pokarmowe oznacza się w wyciągu przy użyciu roztworów ekstrakcyjnych. - oznaczenie fosforu i potasu – metoda Egnera - Reichma - oznaczanie przyswajalnego manganu metodą Schatchabela - oznaczanie przyswajalnej miedzi - oznaczanie przyswajalnego molibdenu – metoda Griga - oznaczenie przyswajalnego cynku – metoda Ridlisa - oznaczenie przyswajalnego baru – metoda Bergera i Wołga Etapy w metodach chemicznych: - ekstrakcja - ilościowe oznaczenie jedną z metod - ocena zasobności gleby na podstawie liczb granicznych - podjęcie decyzji nawozowej NAWOZY MINERALNE I ORGANICZNE Nawozy – są to substancje zawierające składniki pokarmowe niezbędne do prawidłowego rozwoju roślin. Nawożenie – zabieg agrotechniczny. Podstawowym celem – dostarczenie w odpowiednim czasie, terminie niezbędnych składników do prawidłowego rozwoju i wzrostu roślin. Podział: 1) Według pochodzenia 2) Składnika chemicznego 3) Cech fizycznych Systemowy podział nawozów zawiera: 1) grupy 2) podgrupy 3) asortyment 4) rodzaj 5) typ 6) postać nawozu 1) Grupa nawozów to nawozy o wspólnych cechach jakościowych wynikających z ich pochodzenia, np. ogrodnicze, mineralne, niekonwencjonalne. Nawozy organiczne (nawozy naturalne) powstają w sposób naturalny np. oborniki, komposty, torf, słoma. Charakteryzują się tym, że zawierają wszystkie niezbędne składniki np. makro i mikro składniki. Rozkładają się w glebie stosunkowo długo. Można je stosować raz na kilka lat. Nawozy mineralne – związki chemiczne, produkty przemysłowe, ulegają rozpuszczeniu, dysocjacji do jonów, są dostępne w tej formie dla roślin. 2) Podgrupa – stanowi zestaw nawozów bliżej określonych pod względem pochodzenia np. nawozy organiczne pochodzenia roślinnego czy zwierzęcego, nawozy mineralne ze względu na skład chemiczny (azotowe, fosforanowe, potasowe, magnezowe, siarkowe), nawozy mikorskładnikowe, nawozy wieloskładnikowe. Nawozy niekonwencjonalne: - nawozy komunalne np. osady ściekowe - nawozy pochodzenia przemysłowego 3) Asortyment – określa nazwy poszczególnych nawozów występujących w podgrupie: - w podgrupie nawozów organicznych np. obornik - w podgrupie nawozów mineralnych np. saletra amonowa i mocznik 4) Rodzaj – uzupełnia nazwę nawozu np. nawozy mineralne niskoprocentowe, wysokoprocentowe 5) Typ – określa sposób stosowania np. nawozy przedsiewne, pogłówne, uniwersalne. 6) Postać nawozu – odnosi się do pewnych cech fizycznych np. nawozy stałe, płynne, pyliste, krystaliczne. Kontrola nawozów jest prowadzona przez różne instytucje. Prowadzi je na przykład Inspekcja Skupu I Przetwórstwa Produktów Rolnych. Muszą być badane przez 3 lata. Nawozy nie mogą być przeterminowane, powinny zawierać nazwę producenta, sposób stosowania. Bez zezwolenia nie można sprzedawać nawozów oraz nie należy sprzedawać nawozu pochodzącego od kur i zwierząt parzystokopytnych ze względu na choroby. Ustawa o nawożeniu reguluje stosowanie nawozów naturalnych – nie należy przekraczać 170N/ha. Część N w korzystnych warunkach może przejść do roztworu glebowego, nie można nawozów azotowych stosować na gleby zalewane ani w okresie zimowym (od grudnia). Reguluję sprawy przewozu i przechowywania nawozów, szczególnie naturalnych (budowanie zbiorników na nawozy). Zużycie nawozów mineralnych w Polsce i na świecie. Nawozy mineralne zastosowano po raz pierwszy w połowie XIX wieku. Największe ilości nawozów w przeliczeniu NPK/ha jest w krajach Europy Zachodniej (250 kg NPK/ha), natomiast Europa Wschodnia 140 kg NPK/ha, Ameryka Północna 89 kg NPK/ha, w Polsce średnia to 86 kg NPK/ha. Trzy kierunki rozwoju. I. System konwencjonalny (intensywny, przemysłowy) stosuje się bardzo duże dawki nawozów mineralnych. II. System integrowany (zintegrowany, harmonijny, zrównoważony, ekonomiczno – ekologiczny) stosuje się nawozy mineralne, organiczne obliczone co do wymagań pokarmowych roślin. III. System ekologiczny (biologiczny, organiczny, alternatywny) nie stosuje się nawozów mineralnych. Stosuje się nawozy mineralne pochodzenia naturalnego oraz nawozy organiczne, np. obornik, gnojowica ale w formie skompostowanej. CHARAKTERYSTYKA I PODZIAŁ NAWOZÓW MINERALNYCH. 1. Nawozy azotowe a) amoniakalne np. - amoniak bezwodny - woda amoniakalna b) azotowo – amonowe np. - siarczan amonu c) saletrzane (pogłówne) d) amonowo – saletrzane np.