Co znaczy być człowiekiem?-odwołać się do wybranej koncepcji filozoficznej, Ćwiczenia z Psychologia

Pobierz Co znaczy być człowiekiem?-odwołać się do wybranej koncepcji filozoficznej i więcej Ćwiczenia w PDF z Psychologia tylko na Docsity!

Co znaczy być człowiekiemCo znaczy być człowiekiem

• – odwołać się do wybranej koncepcjiodwołać się do wybranej koncepcji filozoficznejfilozoficznej

Co znaczy być człowiekiem – odwołać się do wybranej koncepcji filozoficznej

Moją pracę na w/w temat oparłem na współczesnym kierunku filozoficznym jakim jest egzy- stencjalizm. Przede wszystkim na poglądach Heideggera i Sartrea ( jak również na niektó- rych poglądach Marcela i Jaspersa ).

Egzystencjalizm (od łac. existentia „istnienie”),współczesny kierunek filozof., występu- jący również w literaturze pięknej , wg którego wła- ściwym przedmiotem filozofii jest analiza indywidu- alnej egzystencji (istnienia) , miejsca i roli jednostki w świecie ; wg e. Losy jednostki nie są społ. i hist. zdeterminowane , jest ona całkowicie wolna i w związku z tym bezwzględnie odpowiedzialna za wła- sne czyny , co stwarza poczucie „lęku i beznadziej- ności istnienia” ; e. wiąże się niekiedy ze skrajnym pesymizmem ; gł. Przedstawiciele : M. Haidegger , K. Jaspers , J.P.Sartre.”^1

Egzystencjalizm zajmuje dość szczególną pozycję wśród współczesnych kierun- ków filozoficznych. Stał się on na pewien krótki okres czasu –koncepcją, w której wielu młodych ludzi, znajdowało odpowiedź na dręczące ich pytania. Przede wszystkim na temat człowieka, jego znaczenia, roli, miejsca w świecie i sensu życia. Egzystencjalizm jest kie- runkiem wewnętrznie zróżnicowanym. Jean Paul Sartre wymienia dwa rodzaje egzysten- cjalistów : pierwsi to chrześcijanie wyznania katolickiego, do których zalicza Karla Jasper- sa i Gabriela Marcela, drudzy – to egzystencjaliści – ateiści, do których zalicza siebie oraz Martina Heideggera. W filozofii dość długo panowało przekonanie, że człowiek jest bytem posiadają- cym jakąś określoną naturę czy też istotę, która realizuje się wyznaczając człowiekowi pe- wien szczególny sposób istnienia i działania. Ten pogląd został jednak zakwestionowany przez egzystencjalistów. Według nich, człowiek nie posiada żadnej stałej istoty, nadanej mu przez Boga czy przyrodę. Jest on po prostu tym, czym staje się w każdym momencie swej egzystencji. Człowiek to taki byt, którego istnienie (egzystencja) poprzedza istotę (esęcję). „ Jedynie człowiek egzystuje. Skała jest, lecz nie egzystuje. Drzewo jest, lecz nie egzystuje. Koń jest, lecz nie egzystuje. Anioł jest, lecz nie egzystuje. Bóg jest, lecz nie eg- zystuje”^2. To, że człowiek egzystuje nie znaczy wcale, by tylko człowiek był bytem rze- czywistym, wszystkie inne byty natomiast były nierzeczywiste, stanowiąc jedynie pozór lub wyobrażenie ludzkie. „ Człowiek egzystuje” tzn., że „ człowiek jest tym właśnie by- tem, którego bycie wyróżnia się w byciu i z perspektywy bycia przez to, że wewnątrz nie- skrytości bycia stoi ku niej otworem”^3. Egzystencja to istnienie przysługujące tyko i wy- łącznie człowiekowi, wyróżniające jego byt w świecie. Według Heideggera istnienie człowieka odbywa się tu na ziemi, pośród rzeczy i innych ludzi. Człowiek nie tkwi w świecie biernie, przetwarza go swym działaniem. Istnie-

(^1) Encyklopedia PWN W-wa 1970

(^2) „ Budować. Mieszkać. Myśleć. Eseje wybrane.” – Martin Heidegger (^3) „ Budować. Mieszkać. Myśleć. Eseje wybrane.” – Martin Heidegger

pewien problem. Właściwie pozostaje ona tajemnicą, zamieszkującą w nas samych. Rodzi to metafizyczny niepokój który skłania człowieka do poszukiwania sensu swego istnienia. Również Jaspers wychodzi z założenia, że wolność jest zasadniczą właściwością ludzkiej egzystencji. Człowiek bowiem nie jest bytem „dokończonym”, musi on nieustan- nie wybierać ”samego siebie”, a „tworzenie” siebie zaczyna właśnie od doświadczenia wolności. Człowiek nie wie kim jest, gdyż nie jest, lecz może być sobą poprzez wolność. „Bycie sobą” wymaga przekroczenia świata i kierowania się na Absolut (transcendencję). Człowiek wie, że dopiero wtedy jest rzeczywisty, kiedy, otwarty dla bytu w całości, w świecie żyje w łączności z transcendencją. Natomiast wszelkie ideały człowieka są tu nie- możliwe, ze względu na to, że człowiek nie może stać się bytem gotowym, gdyż „Czło- wiek jest przede wszystkim projektem przeżywanym subiektywnie, miast być pianą, ple- śnią czy kalafiorem”^4.

Od wieków człowiek zadawał sobie pytanie : „ Co znaczy być człowiekiem ?”. W każdej epoce tworzył nowe definicje samego siebie i dopatrywał się nowych jeszcze do- tąd nie poznanych aspektów swego istnienia. Jednak nikomu nie udało się dać jednoznacz- nej i wyczerpującej odpowiedzi na to jakby się zdawało proste pytanie. Zgadzam się z twierdzeniem egzystencjalistów, że człowiek nie posiada stałej istoty nadanej przez Boga czy przyrodę, tylko jest tym czym staje się w każdym swoim momencie istnienia ; tu na ziemi pośród rzeczy i innych ludzi. Jest całokształtem swych możliwości i musi stale dokonywać wyboru. moim zdaniem ważne jest nie tylko to jak do- konuje tego wyboru, ale również to co wybiera. Nie zgadzam się z tym, że człowiek wie, że jest nicością, i że jego działania nieuchronnie zostaną przekreślone. Mając tak pesymi- styczne spojrzenie należałoby biernie siedzieć co przyniesie los, a przecież ci sami egzy- stencjaliści twierdzą, że człowiek nie tkwi w świecie biernie lecz przetwarza go swym działaniem. Działając i dokonując różnych wyborów jest odpowiedzialny za to co czyni, ale czy jest całkowicie odpowiedzialny za to czy jest? Ja odmiennie niż egzystencjaliści uważam, że człowiek nie jest sam i że może liczyć na innych ludzi. Uważam też, że czło- wiek jest historycznie i społecznie zdeterminowany, a jego wolność ograniczona jest przez działania innych. Ja, nie zdecyduję się na jednoznaczne stwierdzenie kim jest człowiek. Dlatego, że człowiek jest o wiele bardziej złożoną strukturą niż maszyna, którą możemy rozłożyć na części pierwsze i stwierdzić z czego się składa. Z człowiekiem niestety tego zrobić nie mo- żemy. Gdybym jednak podjął się próby stwierdzenia kim jestem, musiałbym stwierdzić automatycznie, kim są wszyscy ludzie. Wiąże się to z ogromną odpowiedzialnością, biorąc pod uwagę fakt, że każdy z nas jest indywidualnością i subiektywnie odbierającą życie jed- nostką. Potwierdza to myśl Marcela, że każdy z nas zostanie do końca świata nie rozwią- zalną zagadką.

(^4) Filozofia współczesna tom 1 pod red. Z. Kuderowicza

BIBLIOGRAFIA

1. Encyklopedia Powszechna PWN

2. Spotkanie z filozofią – Kasprzyk i Węgrzycki

3. Filozofia współczesna – pod red. Z. Kuderowicza

4. Budować. Mieszkać. Myśleć. Eseje wybrane. – M. Heidegger

5. Homo viator. Wstęp do metafizyki nadzieji – G. Marcel

6. Być i mieć – G. Marcel

7. Świat, człowiek i wartości. Wybór tekstów filozoficznych – J. Cabaj, Z.

J. Czarnecki, H. Jakuszko, J. Zoybel