cukry klasa 3 LO poziom podstawowy, Notatki z Chemia

Pobierz cukry klasa 3 LO poziom podstawowy i więcej Notatki w PDF z Chemia tylko na Docsity! Cukry proste CUKRY(sacharydy, węglowodany) Cukry proste (monosacharydy) Cukry złożone Wzór ogólny Cn(H2O)n dwucukry wielocukry (disacharydy, oligosacharydy) (polisacharydy) Cząsteczka cukru prostego zawiera (jednocześnie dwie grupy funkcyjne): - min. dwie grupy hydroksylowe (-OH) - grupę aldehydową (-CHO) lub ketonową (-CO-) pentozy CUKRY PROSTE heksozy zbudowane z 5 atomów węgla, zbudowane z 6 atomów węgla, np. ryboza i 2-deoksyryboza np. glukoza i fruktoza WZÓR FISHERA: Przedstawia budowę cząsteczki w formie liniowej (łańcuchowej) WZÓR HAWORTHA (taflowy): Przedstawia cykliczną budowę cząsteczki GLUKOZA: wytwarza się w procesie fotosyntezy chlorofil 6CO2 + 6H2O + energia świetlna -----------> C6H12O6 + 6O2 CUKRY PROSTE W PRZYRODZIE: glukoza i fruktoza: owoce, miód; 2-deoksyryboza: tworzenie kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) ryboza: kwasy nukleinowe (RNA), nukleotydy (ATP), niektóre koenzymy (koenzym A), witaminy (B12) WŁAŚCIWOŚCI CUKRÓW PROSTYCH: -krystaliczne -białe ciała stałe -dobrze rozpuszczalne w wodzie -słodki smak -wodne roztwory – odczyn obojętny, palne WSZYSTKIE CUKRY PROSTE wykazują właściwości redukujące, czyli dają pozytywny wynik próby Trollensa i Trommera NH3(aq) monosacharyd + Ag2O ---------> produkt utleniania cukru + 2Ag reduktor utleniacz monosacharyd + 2Cu(OH)2 -----> produkt utlenienia cukru + Cu2O + 2H2O reduktor utleniacz właściwości redukujące mają związki zawierające grupę aldehydową FUKNCJE BIOLOGICZNE GLUKOZY: - najważniejsze i niezbędne źródło energii - z tlenem jest używana w procesie oddychania komórkowego Energia wyzwala się podczas UTLENIANIA GLUKOZY: C6H12O6 + 6CO2 -----> 6CO2 + 6H2O + energia NADMIAR GLUKOZY I FRUKTOZY: -cukrzyca -otyłość -próchnica ZASTOSOWANIE GLUKOZY: -środek wzmacniający serce -w schorzeniach wątroby - konserwowanie krwi -wyroby cukiernicze -produkcja etanolu (w procesie fermentacji alkoholowej) Dwucukry WYSTĘPOWANIE I OTRZYMYWANIE DWUCUKRÓW: - sacharoza – występuje w owocach, liściach, nasionach i korzeniach niektórych roślin – otrzymuje się z buraków cukrowych w kilku etapach, jest wymywana z rozdrobnionych buraków, roztwór oczyszcza się, zatęża i krystalizuje, wykrystalizowany oddziela się od roztworu (pozostałość po krystalizacji to melasa) - maltoza – występuje w roślinach, ale rzadko np. w kiełkujących roślinach - powstaje w organizmie człowieka w czasie hydrolizy skrobi katalizowanej przez amylazę ślinową - laktoza – występuje w mleku ssaków - celobioza – nie występuje w stanie wolnym w roślinach, to przejściowy produkt hydrolizy celulozy, występującej we włoskach okrywających nasiona bawełny WŁAŚCIWOŚCI DWUCUKRÓW: -bezbarwne -krystaliczne ciała stałe -słodki smak -bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie -wodne roztwory wykazują odczyn obojętny -palne -proces karmelizacji-ciemnienie cukru podczas tworzenia się karmelu -ulegają hydrolizie SAHAROZA nie jest cukrem redukującym – daje negatywny wynik prób Tollensa i Trommera UTWORZENIE CUKRÓW PROSTYCH Z DWUCUKRÓW: dwucukry hydrolizują w środowisku kwasowym do cukrów prostych, np. produktami hydrolizy sacharozy są glukoza i fruktoza ZASTOSOWANIA DWUCUKRÓW: - sacharoza – przemysł spożywczy i farmaceutyczny (cukier ten jest najpopularniejszym środkiem słodzącym) - maltoza – odżywki dla dzieci i osób niedożywionych, środek słodzący, składnik pożywek do hodowli bakterii - laktoza – cukiernictwo, składnik odżywek dla niemowląt Wielocukry WIELOCUKRY (polisacharydy) – są zbudowane z wielu reszt cukrów prostych połączonych wiązaniami O-glikozydowymi, WZÓR OGÓLNY: (C6H10O5)n n – liczba reszt cukru prostego WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE WIELOCUKRÓW: skrobia – biała, bezpostaciowa substancja, bez smaku i zapachu, nie rozpuszcza się w zimnej wodzie, w gorącej wodzie tworzy koloid – kleik skrobiowy celuloza – ciało stałe o budowie włóknistej, nie rozpuszcza się w wodzie nawet po podgrzaniu WYSTĘPOWANIE WIELOCUKRÓW: - celuloza – główny materiał budulcowy ściany komórkowej większości roślin, w prawie czystej postaci w bawełnie, włóknach lnu, juty i konopi - skrobia – magazynowana w bulwach, korzeniach, nasionach, owocach, rdzeniu łodygi i kłączach roślin - glikogen – gromadzony w wątrobie i mięśniach poprzecznie prążkowanych W JAKI SPOSÓB MOŻNA WYKRYĆ SKROBIĘ? – dzięki płynowi Lugola (roztworowi jodu w wodnym roztworze jodku potasu) lub jodynie (alkoholowemu roztworu jodu), skrobia tworzy barwny kompleks z cząsteczkami jodu