Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Czarny Czwartek i Wielka Depresja, Publikacje z Rolnictwo

Wśród inwestorów, finansistów zarabiających na handlu akcjami zapanowała panika. Ulica prowadząca do budynku giełdy w dniu krachu w Nowym Jorku.

Typologia: Publikacje

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

Michal_89
Michal_89 🇵🇱

4.5

(21)

93 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Czarny Czwartek i Wielka Depresja i więcej Publikacje w PDF z Rolnictwo tylko na Docsity! Czarny Czwartek i Wielka Depresja Materiał składa się z sekcji: „Wprowadzenie”, „Przyczyny kryzysu”, „Dlaczego „wielki” i światowy?”, „Bezrobocie”, „Rolnictwo”, „Handel zagraniczny”, „Interwencjonizm państwowy”, „Zamiast podsumowania”. Wprowadzenie to tekst Tomasza Gabisia - Wielki kryzys wielka zagadka?. Materiał zawiera 9 ilustracji: Fotografię ulicy prowadzącej do budynku giełdy w dniu krachu; amerykańską giełdę wkrótce po krachu; tłumy chcące odzyskać pieniądze z amerykańskich banków; demonstracje bezrobotnych, jadłodajnie bezrobotnych, reklamę nawołującą do kupowania rodzinnych produktów; zdjęcie Franklina Delano Roosevelta; wykres indeksu giełdowy papierów wartościowych w Nowym Jorku; wykres z odsetkami bezrobotnych. Materiał zawiera również informacje treści o monopolu, handlu zagranicznym, rolnictwie i transporcie oraz fragmenty opisujące New Deal (Nowy Ład) i pierwszą mowę inauguracyjną Franklina D. Roosevelta z 4 marca 1933 r., 3 ćwiczenia, w tym 3 interaktywne oraz 12 poleceń dla ucznia. Ćwiczenia znajdujące się na stronie są na zasadzie wyboru poprawnej odpowiedzi, odnoszą się do zdjęć lub fragmentów tekstów. Znajdują się również ćwiczenia podsumowujące oraz jako przypomnienie wcześniejszych wiadomości. Bibliografia: Źródło: Tomasz Gabiś, Wielki kryzys, wielka zagadka?, dostępny w internecie: hps://www.salon24.pl/u/rolikman/395298,tomasz-gabis-wielki-kryzys-wielka-zagadka [dostęp 11.05.2021 r.]. Źródło: Tomasz Gabiś, Wielki kryzys, wielka zagadka?, dostępny w internecie: hp://www.legitymizm.org/wielki-kryzys-wielka-zagadka [dostęp 2.06.2021 r.]. Źródło: Pierwsza mowa inauguracyjna Franklina D. Roosevelta, 4 marca 1933, [w:] Historia powszechna 1918-1945 Wybór tekstów źródłowych, oprac. Włodzimierz Bonusiak, Marian Kozaczka, Andrzej Pasternak, Rzeszów 1990. Amerykańska giełda wkrótce po krachu Źródło: a. nn., domena publiczna. Polecenie 2 Napisz krótki reportaż z wydarzeń, które rozegrały się 24 października 1929 roku. Postaraj się, aby twój tekst miał charakter relacji „na żywo”. Źródło: Learnec SA, licencja: CC BY 4.0. Przyczyny kryzysu Zanim doszło do krachu na giełdzie nowojorskiej, wystąpiły pewne symptomy, które zapowiadały zbliżające się załamanie gospodarcze. Zostały potraktowane jako przejściowa niedyspozycja. W 1927 roku zbankrutowało kilka amerykańskich banków. Można było także zauważyć, że zmalała podaż produktów przemysłowych.  Nie miało to początkowo wpływu na zmniejszenie produkcji przez amerykańskie firmy, zwłaszcza że funkcjonujące na rynku banki obniżyły stopy procentowe, zachęcając tym samym do korzystania z kredytów. Pod koniec lat dwudziestych, Amerykanie bardzo chętnie inwestowali na nowojorskiej giełdzie i wielu z nich dorobiło się w ten sposób milionów – ziścił się ich „amerykański sen”. Kupowanie i sprzedawanie akcji przedsiębiorstw przynosiło ogromne zyski. Był to rynek niekontrolowany przez państwo. Chętnie z tego korzystali spekulanci, handlując między innymi papierami wartościowymi fikcyjnych firm. Dlaczego „wielki” i światowy? Tomasz Gabiś Wielki kryzys, wielka zagadka? Od krachu na Wall Street [czyt.: łol strit] światowa gospodarka weszła w okres nazywany w USA Wielką Depresją, a w innych krajach Wielkim Kryzysem Gospodarczym. Produkcja w głównych krajach przemysłowych spadła od 30 do 50%, wartość handlu światowego była w 1932 roku o jedną trzecią niższa niż trzy lata wcześniej. (…) Pomiędzy 1929 a 1933 rokiem upadło 10000 z 25 000 komercyjnych banków USA. (…) Od momentu załamania się amerykańskiego rynku akcji kryzys rozprzestrzenił się z USA, które po wojnie przejęły rolę głównego centrum finansowo‐gospodarczego świata, najpierw na uprzemysłowione kraje Europy (najmocniej dotknął najważniejsze państwo na kontynencie – Niemcy), a potem dotarł do krajów eksportujących surowce, do europejskich kolonii. Gospodarka już wtedy była zglobalizowana, depresja rozszerzyła się na cały świat, docierając do Ameryki Południowej, Australii, Nowej Zelandii, do kolonii brytyjskich, holenderskich i francuskich, do najodleglejszych zakątków kuli ziemskiej. Nigdy jeszcze w historii gospodarki światowej nie zdarzyło się coś podobnego. Źródło: Tomasz Gabiś, Wielki kryzys, wielka zagadka?, dostępny w internecie: hp://www.legitymizm.org/wielki-kryzys- wielka-zagadka [dostęp 2.06.2021 r.]. “ Polecenie 3 Napisz, dlaczego kryzys, który rozpoczął się w USA, stał się kryzysem światowym. Co było tego powodem? Źródło: Learnec SA, licencja: CC BY 4.0. Po pierwszym „czarnym” dniu na Wall Street przyszły następne, a z nimi kolejne fale wyprzedaży. Ceny sprzedawanych akcji spadły poniżej ceny za jakie zostały kupione. Wielu inwestorów popełniło samobójstwo, nie mogąc pogodzić się z utratą majątku, lub nie będąc w stanie zwrócić zaciągniętych kredytów. Natomiast banki, które także nierzadko brały udział w spekulacjach giełdowych, domagały się spłaty zaciągniętych pożyczek. Fabryki i zakłady przemysłowe również odczuły spadek zamożności społeczeństwa. Zmniejszyło się zainteresowanie zakupami artykułów przemysłowych. Mimo obniżenia cen, nie zyskano nabywców. Ograniczano więc maksymalnie produkcję. To pociągało za sobą redukcję zatrudnienia. Osoby, które gromadziły swoje oszczędności na rachunkach bankowych, próbowały odzyskać pieniądze. Większość banków utraciła jednak płynność finansową. Inwestowanie w akcje, brak możliwości ściągnięcia wierzytelności doprowadzały do bankructwa. Tłumy ludzi chcących odzyskać pieniądze z amerykańskiego banku Źródło: a. nn., Bank Unii Amerykańskiej w Nowym Jorku. 26 kwietnia 1932., dostępny w internecie: hps://en.wikipedia.org/wiki/Bank_run [dostęp 11.08.2021 r.], domena publiczna. Polecenie 6 Napisz, jaka była sytuacja kobiet w USA w okresie kryzysu. Źródło: Learnec SA, licencja: CC BY 4.0. Gangster dobroczyńca Pozbawionym środków do życia pomagało państwo, jak i osoby prywatne. Organizowano bezpłatne posiłki i rozdawnictwo chleba. Jadłodajnia dla bezrobotnych (otwarta przez Ala Capone) Źródło: a.nn, Archiwum Narodowe USA, domena publiczna. W 1931 roku, w Chicago jadłodajnię dla bezrobotnych otworzył Al Capone [czyt.: al kapone]. Był on jednym z najbardziej znanych gangsterów w USA, włoskiego pochodzenia, który zbił fortunę na produkcji i sprzedaży alkoholu. Skorzystał na funkcjonującej w USA prohibicji. W styczniu 1919 roku, na mocy 18 poprawki do konstytucji, wprowadzono zakaz produkcji, sprzedaży, eksportu i importu wyrobów alkoholowych. Prohibicja miała uzdrowić społeczeństwo amerykańskie. Bardzo szybko okazało się, że chętnych do kupowania i spożywania alkoholu jest znacznie więcej niż tych, którzy byli temu przeciwni. W efekcie kwitł nielegalny rynek. Powstało szereg lokali nadzorowanych przez gangi, w których spożywano alkohol. Państwo amerykańskie nie było w stanie zlikwidować alkoholowego czarnego rynku, a wpływy z jego działalności trafiały do przestępców. W związku z tym, ale też zapewne kierując się chęcią podreperowania budżetu wpływami z legalnego obrotu alkoholem, w 1933 roku zniesiono prohibicję. Polecenie 7 Napisz jak uważasz, dlaczego szef jednej z największych mafii zdecydował się na otwarcie jadłodajni. Źródło: Learnec SA, licencja: CC BY 4.0. Rolnictwo W 1929 roku spadły również ceny towarów rolnych. Rolnicy próbowali temu przeciwdziałać, produkując większą ilość żywności. W efekcie ceny płodów rolnych spadały jeszcze bardziej. Spowodowało to zubożenie wsi i kupowanie przez rolników znacznie mniejszych ilości towarów przemysłowych: maszyn, narzędzi rolniczych. Ograniczono także zakup nawozów sztucznych, co prowadziło do wyjaławiania się gleby. W najgorszej sytuacji byli ci, którzy w okresie dobrej koniunktury zaciągali kredyty na rozbudowę farm: nie mogąc ich spłacić, tracili dorobek życia i dach nad głową. Migrowali w poszukiwaniu pracy i miejsca, które zapewni im egzystencję, zwykle bezskutecznie. Sytuacja społeczeństwa amerykańskiego w dobie wielkiego kryzysu stała się jednym z tematów powieści realistycznych, powstających pod koniec dwudziestolecia międzywojennego. Autorem jednej z nich, noszącej tytuł Grona gniewu, był John Steinbeck [czyt.: dżon stajnbek]. Opis losów rodziny z Oklahomy przybliżył problematykę trudów życia podczas wielkiego kryzysu w USA, a autorowi przyniósł nagrodę Pulitzera. Handel zagraniczny Większość rządów krajów ogarniętych kryzysem, zgodnie ze stosowaną zasadą liberalizmu gospodarczego, początkowo nie podejmowała żadnych kroków w kierunku jego przezwyciężenia. Kiedy jednak okazało się, że koniunktura gospodarcza nie powraca, próbowano szukać różnych rozwiązań. Między innymi dokonano zmian w obszarze handlu zagranicznego, co jednak doprowadziło do jego dezorganizacji. Państwa, chroniąc własny rynek, nakładały wysokie cła na towary sprowadzane z zagranicy, chcąc w ten sposób ograniczyć ich napływ. Wspierano natomiast własny eksport, nawet za cenę dopłacania do wysyłanych towarów. Stosowano zatem zasady dumpingowe. Proceder ten był dosyć powszechny, dlatego wymiana międzynarodowa częściowo zamierała. Większość państw starała się także prowadzić do autarkii (samowystarczalności), wspierając rodzimą produkcję. Reklama polskich produktów z okresu międzywojennego Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., Sol90, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl. Polecenie 8 Powyżej zamieszczono przykład reklamy polskich produktów. W państwach zachodnich promocja rodzimych towarów wyglądała podobnie. Na co zwracali uwagę twórcy reklam i w jaki sposób zachęcali kupujących do nabywania krajowych wyrobów? Źródło: Learnec SA, licencja: CC BY 4.0. drogi (ok. 1 mln km), mosty (77 tys.), lotniska (295). Powstawały obiekty sportowe, zapory i elektrownie ( m.in. na rzece Tennessee). Przeprowadzono modernizację, a właściwie – motoryzację armii. Dzięki temu udzielono jednocześnie wsparcia przemysłowi samochodowemu, dla którego kryzys okazał się niezwykle dotkliwy. Warto zauważyć, że jeszcze w latach dwudziestych jedną z oznak prosperity było kupowanie samochodów. Dumnie podawano, że co trzecia rodzina amerykańska ma własne auto. Starano się także poprawić sytuację rolników, uruchomić podupadłe farmy. Robiono to w dwojaki sposób: zachęcano farmerów do ograniczenia produkcji, płacąc im więcej za pozostałe płody lub interwencyjnie państwo wykupywało od nich część produktów. Nie należało do rzadkości likwidowanie płodów rolnych, aby nie zalewały rynku i nie obniżały cen. Państwo amerykańskie zdecydowało się na zwiększenie deficytu budżetowego i ograniczyło wydatki na administrację, w celu zrównoważenia sytuacji gospodarczej. Chcąc zwiększyć atrakcyjność towarów amerykańskich na rynkach zagranicznych, obniżono też wartość dolara. Wprowadzono także ustawodawstwo socjalne. Pojawiły się emerytury (czy właściwie renty starcze) oraz ubezpieczenia społeczne dla bezrobotnych. Ustalony został poziom płacy minimalnej oraz zmniejszono tydzień pracy z 48 do 40 godzin. Zachęcano również pracodawców do zwiększania wynagrodzeń pracowniczych. Pierwsza mowa inauguracyjna Franklina D. Roosevelta, 4 marca 1933 (…) musimy wziąć pod uwagę przeludnienie naszych ośrodków przemysłowych i dążyć w skali krajowej – do przesiedlenia nadmiaru ludności miejskiej na wieś i osadzenia na roli, tych, którzy się do tego najlepiej nadają. (…) A wreszcie zmierzając stopniowo do likwidacji bezrobocia, musimy się zabezpieczyć przed powrotem plag dawnego porządku, musimy roztoczyć nadzór ścisły nad wszelką działalnością bankową, kredytową i inwestycyjną, musimy położyć kres spekulacji cudzymi pieniędzmi i zapewnić krajowi dostateczną ilość środków obiegowych, nie naruszając jednak zdrowych podstaw naszego pieniądza. “ Polecenie 10 Napisz, jakie propozycje poprawy sytuacji gospodarczej – poza sformułowanymi w powyższym teście – zaproponował Roosevelt. Źródło: Learnec SA, licencja: CC BY 4.0. Zamiast podsumowania Wzorem amerykańskim poszły inne kraje. W efekcie w latach 1933‐1936 większość krajów wyszło z kryzysu. Ćwiczenie 1 Źródło: Learnec S.A., licencja: CC BY 4.0. Źródło: Pierwsza mowa inauguracyjna Franklina D. Roosevelta, 4 marca 1933, [w:] Historia powszechna 1918-1945 Wybór tekstów źródłowych, oprac. Włodzimierz Bonusiak, Marian Kozaczka, Andrzej Pasternak, Rzeszów 1990. Wskaż społeczne skutki wielkiego kryzysu gospodarczego: Spadek liczby urodzeń dzieci Spadek zaufania do demokratycznie wybranych rządów Wzrost produkcji przemysłowej Zmniejszenie się liczby małżeństw Wzrost wydobycia surowców naturalnych      Ćwiczenie 2 Źródło: Learnec S.A., licencja: CC BY 4.0. Wskaż państwa, które poradziły sobie z likwidacją bezrobocia: Francja USA ZSRS Wielka Brytania Tomasz Gabiś Wielki kryzys, wielka zagadka? Paul Johnson [czyt.: pol dżonson]: (…) Załamanie na Wall Street we wrześniu i październiku 1929 roku i następująca po nich Wielka Depresja należą do najważniejszych wydarzeń dwudziestego wieku. Sprawiły one, że druga wojna światowa, choć nie nieunikniona, stała się możliwa. (…) Pod koniec 1930 roku Maynard Keynes stwierdził, że „ludzkość żyje w cieniu jednej z największych katastrof gospodarczych nowoczesnej historii”. Inny wybitny ekonomista brytyjski prof. Lionel Robbins z London School of Economics napisał w 1934 roku, że przed pierwszą wojną światową nigdy nie było tak poważnego zagrożenia dla systemu ekonomicznego świata jak to miało miejsce po roku 1929. (…) Choć w różnych krajach kryzys miał inny przebieg i zakres, inaczej zaczynał się i inaczej kończył, to można powiedzieć, że trwał on praktycznie przez całą dekadę, a nawet – jak uważają niektórzy – zakończył się dopiero na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Epoka ta przyniosła zarówno niewyobrażalne ludzkie tragedie, jak i polityczne “    