Czas wolny ludzi starszych - Notatki - Pedagogika, Notatki z Pedagogika, badania pedagogiczne

Pobierz Czas wolny ludzi starszych - Notatki - Pedagogika i więcej Notatki w PDF z Pedagogika, badania pedagogiczne tylko na Docsity! Czas wolny ludzi starszych Tradycyjne nauki pedagogiczne odnoszą swoje zainteresowania głównie do grupy dzieci, młodzieży, jednak współcześnie coraz częściej nawiązują do okresu dorosłości i starości. Wynika to m.in. z rozszerzenia pojęcia wychowania na wszystkie kategorie wiekowe oraz z przyjęcia przez pedagogikę założenia o ciągłości życia, jakościowych oraz rozwojowych zmianach w nim zachodzących. W zakres problematyki pedagogicznej weszły w zakres m.in. rozważania dotyczące problemów człowieka starego (problem czasu wolnego, samotności, osamotnienia, aktywności zawodowej w czasie emerytury, życia rodzinnego i pozycji w rodzinie, zaspokojenia potrzeb), zagadnienie wycofywania się z życia oraz zachowania aktywności. Wszyscy na słowo emeryt mamy w oczach ten sam obraz- to ktoś stary, ale ubrany, samotny, poruszający się z trudem i spoglądający załzawionymi oczami z poczuciem niezasłużonej krzywdy. Taki obraz wydedukowała nam w pamięć telewizja, ponieważ z najróżniejszych wariantach ilustruje nim każdą informację o rentach, ubezpieczeniach, ZUS-ie. Ludzi starych z wnukami i rodziną, w kawiarni, przy różnych sytuacjach i rozrywkach możemy obejrzeć jedynie w reklamach, której twórcy dokładnie zadbali, na ile dobrymi klientami są ludzie trzeciego wieku. Dla wielu osób starość jest równoznaczna z przejściem na emeryturę, czyli nagłym przerwaniem aktywności, która przez całe życie nadawała sens i kierunek wszelkim działaniom. Są jednak tacy, dla których problem polega nie tyle na zaakceptowaniu bezczynności spowodowanej emeryturą, ile na utracie pracy w momencie, gdy szanse na znalezienie innej są bardzo nikłe. Przejście na emeryturę nie jest decyzją łatwą. Niektóre osoby, starając się, aby przejście to było łagodne, chcą nadal pracować na część etaty. Przejście na emeryturę stanowi wydarzenie, które zajmuje wysoką pozycję (10. miejsce) w skali najbardziej stresogennych wydarzeniach życiowych. Ogólnie przejście na emeryturę jest znoszone znacznie lepiej przez kobiety niż przez mężczyzn. Wynika to stąd, że częściej przyjmują one pracę zawodową z przyczyn czysto ekonomicznych, dla poprawy sytuacji rodzinnej, nie zaś dla zaspokojenia potrzeb samorealizacji. Wykonywanie obok pracy zawodowej zajęcia domowe- prowadzenie domu, opieka nad dziećmi- stanowią dla tych kobiet duże obciążenie fizyczne i psychiczne. Przejście na emeryturę, przy kontynuowaniu prac na rzecz rodziny, stanowią w tych warunkach poważną ulgę i jest przyjmowane z zadowoleniem. Mężczyźni na ogół gorzej przystosowują się do przejścia na emeryturę. Jest to rezultatem ich stosunkowo większego niż u kobiet zaangażowania w pracę zawodową. Szczególnie w przypadkach, gdy praca zawodowa wykonywana była z zamiłowaniem i oddaniem, odrzucającymi na dalszy plan realizację ról rodzinnych i towarzyskich, ograniczającymi zainteresowania i upodobania pozazawodowe. Przejście na emeryturę staje się źródłem relacji depresyjnych, poczucia niepotrzebności, niedołężności, odrzucenia przez margines życia. Ten zły stan psychiczne pogłębia często poczucie utraty prestiżu społecznego, wynikające z utraty stanowiska zawodowego, a także poczucie uczucie utraty autorytetu w rodzinie, związane ze zmniejszeniem się dochodów, tj. ilości pieniędzy przynoszonych do domu, a także formy, w jakiej otrzymuje się pieniądze. Jakość życia na emeryturze wyznaczona jest wieloma powiązanymi ze sobą czynnikami materialnymi, warunkami bytu, stanem zdrowia, poczuciem użyteczności, akceptacją otoczenia- stanowią one z reguły naturalną konsekwencję wcześniejszego życia. Są ludzie bardzo starzy, których mówi się, że są wiecznie młodzi. Zatem starość nie jest jednakowa dla wszystkich. Każdy starzeje się inaczej, przyjmując określoną postawę wobec swojego życia. Wprawdzie jakość starości wyznaczona jest wielorakimi społeczno- ekonomicznymi uwarunkowaniami, to istotną rolę w jej kształtowaniu odgrywa, indywidualizujący się osobniczy, wcześniejszy styl życia, jego poziom, nawyki, potrzeby, psychiczne i materialne przygotowanie się do tego okresu życia. Przejście na emeryturę łączy się ze zmianą trybu życia, większą ilością czasu wolnego oraz z ułożeniem nowych relacji z rodziną, przyjaciółmi, szerszym otoczeniem społecznym. Ludzie starsi starają się odnaleźć w nowej roli poprzez: dalsze kontakty z byłymi współpracownikami, kontynuowanie hobby, realizowanie funkcji społecznych. Często po przejściu na emeryturę jednostka może odczuwać przyjemność (faza miodowego miesiąca) i mieć nadzieję, że wykonywanie na emeryturze zajęcia są mniej interesujące, niż się to wydawało, co może prowadzić do rozczarowania. Wiele osób zaczyna wówczas analizować swoją sytuację i rozważa alternatywne, bardziej realistyczne scenariusze swojego życia, co wiąże się z dalszą stabilizacją życia, która może z kolei ulec zmianie z powodu utraty samodzielności, np. w skutek choroby. Dalsze wykorzystywanie czasu wolnego wiąże się z akceptacją stopniowego wycofywania się z życia zawodowego i społecznego przy jednoczesnej aktywności i produktywności w rodzinie. Ważnym elementem jest pełnienie roli dziadków. Dla wielu emerytów i rencistów pojawienie się wnuka jest czymś wyjątkowym. Wnuki są dla nich przypomnieniem dzieciństwa ich własnych dzieci. Są także przedłużeniem istnienia rodziny, świadectwem pewnej trwałości i ciągłości. Ponadto obcowanie z wnukami nie jest obciążone odpowiedzialnością za ich wychowanie, a więc napięciem, wymierzaniem kar itp. Kontakt z wnukami, szczególnie dla kobiet, może być zródłem radości i zaspokaja potrzebę miłości. W obecnych warunkach, gdy pomoc seniorów ma dla młodych rodzin podstawowe znaczenie, możliwości jej zabiegów, bezustannej aktywności. Wgląd w motywacje ich ogródkowych zaangażowań pokazuje, że choć liczą oni na osiąganie korzyści gospodarczych (w produktach lub w gotówce), ale nie mniej cenią satysfakcję z tej dobrowolnie przecież podjętej pracy, satysfakcję z aktywności ruchowej, zieleni, dobrego powietrza, słońca, pracy bez pośpiechu- wedle własnego zaplanowania, własnego tempa, własnego kierowania sobą i własnym warsztatem. Działka stanowi również uczucie swobody, niezależności. Zachęca do kontaktów z ludźmi. Wynikają one spontanicznie- rozmawia się z sąsiadami wymienia uwagami, doświadczenia. Działka stanowi także przedłużenie mieszkania. Jest atrakcyjnym miejscem dla spotkań rodzinnych i towarzyskich. Przykładem mogą być również hafciarki i wycinankarki, które mimo zniszczonych i zmęczonych rąk, świetnie radzą sobie z tworzywem. Turysta przyzwyczajony do pokonywania dużej odległości, mimo zaawansowania w latach, nadal chodzi po górach lasach. Zajęcia amatorskie mają na celu usprawnienie i podtrzymywanie dyspozycji psychofizycznych, zaspokojenie potrzeby uznania oraz zachowanie związków z szerszymi kręgami ludzi. Gdy mowa o szerszych kontaktach najczęściej można spotkać się z grupą hobbystów. Spotykają się oni w placówkach kulturalno- oświatowych, w siedzibach różnych stowarzyszeń społecznych, a także pod gołym niebem. W# placówkach kulturalno- oświatowych napotkać można różne zespoły zainteresowań, np. koła miłośników książek, koło przyjaciół muzeum. Inne maja własny program działania, a rola placówki sprowadza się głównie do zapewnienia im przestrzeni, np. śpiew chóralny, taniec amatorski. Życie rodzinne stwarza niekiedy sytuacje nieuchronnej konieczności (np. opieka nad członkiem rodziny pozbawionym możliwości samoobsługi- niemowlęciem, ciężko chorym).Tych czynności nie można zaliczyć do wolnoczasowych. Ale bywa również tak, że obowiązek rodzinny przeniknięty jest satysfakcją swobody, jakby dobrowolnych zaangażowań. Starsi ludzie mogą pełnić funkcję wychowawcze oraz podtrzymywać tradycję w rodzinie. Pełnienie przez dziadków funkcji wychowawczych w rodzinie wypływa z faktu, iż rodzice nie dysponują dostateczną ilością czasu na pełnienie tego zadania ze względu na tempo współczesnego wypełnionego życia. Potrzebę tę pogłębiają dodatkowo wzrastająca liczba matek aktywnych zawodowo i nakaz serca, który powoduje, ze większość ludzi starszych zajmuje się i opiekuje wnukami, nie tyle z powinności, ile dla satysfakcji, jaką im to daje. Funkcje pełnione przez osoby starsze wywierają wpływ na ich pozycję społeczną, dają im poczucie użyteczności społecznej, Rodzina jest dla osoby starszej najważniejszą grupą społeczną, z którą łączy ją zazwyczaj silna, więc emocjonalna i wzajemna wymiana świadczeń. Przede wszystkim od członków rodziny oczekuje starsza osoba w chwili, gdy znajduje się w niekorzystnych warunkach życiowych. Aktywność społeczno miewa dwa oblicza nieuchronnej konieczności narzucanej przez życie społeczne oraz dobrowolnie podejmowanego angażowania się. Dobrowolne angażowanie się jest charakterystyczną cechą czynnością wolnego czasu. Są to wszelkiego rodzaju zaangażowania społeczne w stowarzyszeniach i związkach, w osiedlu mieszkaniowym, w klubach, w akcjach opieki i pomocy. Zaangażowania te są z reguły bezinteresowne (honorowe). Aby ludzie nabrali umiejętności korzystnego dla siebie i społeczeństwa wypoczywania, powinni mieć od młodości sposobność do ćwiczenia różnorodnych wolnoczasowych zachowań. Terenem aktywności społecznej ludzi starszych jest częściej miejsce zamieszkania niż miejsce pracy. Specjalnie dla ludzi starszych tworzone są różnego rodzaju kluby (np. kluby seniora, kluby osiedlowe, kluby zakładowe). Najistotniejszym celem klubów seniora jest umożliwienie ludziom starszym korzystnego dla nich i przyjemnego spędzenia wolnego czasu, stworzenie możliwość zaspokojenia różnorodnych potrzeb kulturalno-oświatowych, a także budzenie nowych zainteresowań. Ważnym zadaniem klubów jest też ułatwienie nawiązywania kontaktów towarzyskich społecznych. Placówki te powinny świadczyć osobom starszym określone usługi, pomoc, porady i zapewniać rozrywkę. Dla najbardziej aktywnych jednostek winny stać się miejscem czynnej działalności, użytecznej i cenionej. Na efektywną realizację społecznych funkcji klubu seniora składa się kilka czynników. Ważne jest posiadanie odpowiednio usytuowanego, wyposażonego i zorganizowanego lokalu. Poza tym należy stosować odpowiednie formy i metody pracy z osobami starszymi, uwzględniające ich właściwości, zaspokajające indywidualne potrzeby i rozbudzające zainteresowani poszczególnych jednostek, jednostek jednocześnie sprzyjające procesowi grupotwórczemu. Osoby starsze chętnie uczestniczą w różnych formach zajęć wypoczynkowych rozrywkowych. Należą do nich: gry stolikowe, rozwiązywania krzyżówek, słuchanie radia, oglądanie telewizji, przeglądanie czasopism oraz prowadzenia przyjacielskich rozmów. Te formy spędzania czasu wolnego pełnią ważną funkcję w życiu zbiorowości klubowej, gdyż integrują poszczególne jednostki w społeczność życzliwych sobie i wzajemnie zainteresowanych osób, przeciwdziałającą uczuciu pustki osamotnienia. W każdym klubie seniora uprawia się jakąś formę robót ręcznych i majsterkowania. Może to być: modelarstwo, stolarstwo, tkactwo, krawiectwo, metaloplastyka, dziewiarstwo, hafciarstwo, rymar5stwo, fotografika, ogrodnictwo itp. W klubach przyjął się tez zwyczaj organizowania uroczystych imprez z okazji świąt państwowych, religijnych lub rodzinnych. Wspólnie obchodzi się Wielkanoc, Wigilię, organizuje się choinkę, Sylwestra, urodziny poszczególnych członków. W życiu ludzi starszych ważne są środki masowego przekazu. Popularyzowane przez nie treści można podzielić na treści o ludziach starszych i treści dla ludzi starszych. Problematyka treści dotyczy starzenia się i starości, potrzeb człowieka starszego, jego sytuacji rodzinnej i społecznej. Szczególną rolę maja do spełnienia treści dla ludzi starszych. Wyodrębnione działy w niektórych czasopismach, audycje radiowe i telewizyjne oraz opracowania poradnikowe, skierowane do osób starszych, popularyzują, bowiem określone wzory zachowań, jak należy chronić sprawność fizyczną i zachować aktywność, sposoby spędzania wolnego czasu, instytucje służące seniorom itp. Redaktorzy tych działów czy audycji starają się nawiązywać bezpośredni kontakt z odbiorcami, wprowadzając kąciki korespondencji redakcyjnej, odpowiadając na listy. W niektórych przypadkach zamieszczają ogłoszenia z propozycją wspólnego uprawiania hobby, muzykowania, gry w karty, spędzania urlopu itp. Korzystanie ze wskazań, rad, przepisów, propozycji spędzania wolnego czasu, informacji, podejmowanie na wskutek zachęty określonego działania rozszerza oddziaływania środków masowego przekazu na osoby starsze i rodzajów kontaktów z nimi poza słuchanie, oglądanie czy czytanie umożliwiając aktywnie uczestniczyć w ich tworzeniu. Co wpływa na aktywność ludzi starszych Jakie są jej hamulce i bodźce Jak przeciwdziałać zmianom zachodzącym w organizmie na skutek starzenia się Czym jest przystosowanie ludzi do starości Zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie pod wpływem starzenia się (np. pogarszanie ostrości wzroku, przytępienie słuchu, obniżenie sprawności rąk i nóg, spowolnienie ruchów, niezdolność do wszystkich wysiłków itp.) odrzuca człowiek przede wszystkim w zetknięciu z rzeczywistością. Wszelkiego typu przykre niespodzianki zakłócający normalny tok życia osób starszych wywołują ogromne napięcia psychiczne będące uczucie bezradności, grożą, bowiem nierzadko niebezpieczeństwem i czynią niezbędnym wzywanie pomocy. Stwarza to poczucie nie tylko ciągłego zagrożenia, ale również świadomość uzależnienia od obecności i dobrej woli innych osób oraz konieczności ponoszenia ryzyka przy najprostszych czynnościach. Praca wymaga nie tylko więcej czasu, ale coraz bardziej męczy i zmusza do częstych i coraz dłuższych wypoczynków. Znużenie potęgują: nadmiar nacierających informacji, nieustannie rosnące tempo życia i ciągły hałas, zagęszczenie i ruchliwość tłumu i pojazdów. W starości zmienia się także pojęcie i wymiar czasu. Czas przecieka między palcami, każda wykonywana czynność trwa dłużej niż dawniej, jednocześnie czas się dłuży pustym dniem i samotnością. Czas się także inaczej liczy, gdy przestaje się planować i oczekiwać. O upływie czasu człowiek myśli nieraz z trwogą, bo czas zwykle działa na jego niekorzyść. Obawa przed niepodołaniem wysiłkowi, poplątaniem tego, co ma się załatwić, przed narażeniem się na przykrość, zwiększone dolegliwości albo niebezpieczeństwo, paraliżuje, wywołuje bierność oraz osłabia zainteresowania ludzi starszych. Cofanie się przed tym, co skomplikowane