część IV 1 Nauki o organizacji, Prezentacje z Gospodarka

Pobierz część IV 1 Nauki o organizacji i więcej Prezentacje w PDF z Gospodarka tylko na Docsity! Nauki o organizacji Wykład - część IV 1 Nauki o organizacji kierunek: Zarządzanie dr Rafał Kusa Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Zarządzania WYKŁAD część IV dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 2 Plan wykładu Atrybuty organizacji Konkurencyjność organizacji Przedsiębiorczość organizacji Innowacyjność organizacji Elastyczność organizacji Zmiana i rozwój organizacji Doskonalenie organizacji dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 3 Konkurencyjność organizacji Konkurencyjność – zdolność do konkurowania Potencjał konkurencyjności – ogół zasobów materialnych i niematerialnych organizacji, niezbędnych do tego, aby mogła ona funkcjonować na rynkowej arenie konkurencji Przewaga konkurencyjna – efekt takiego wykorzystywania potencjału konkurencyjności organizacji (uwzględniającego uwarunkowania otoczenia), jakie umożliwia efektywne generowanie atrakcyjnej oferty rynkowej i skutecznych instrumentów konkurowania Instrumenty konkurowania – środki świadomie kreowane przez organizację w celu pozyskania kontrahentów dla przedstawionej lub projektowanej (przyszłej) oferty Pozycja konkurencyjna – osiągnięty przez organizację wynik konkurowania w danym sektorze, rozpatrywany na tle wyników osiąganych przez konkurentów dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 4 Model konkurencyjności organizacji Potencjał konkurencyjności Przewaga konkurencyjna (potrzebna do konkurowania o klienta) Instrumenty konkurowania (o klienta) Wyniki konkurowania na rynku zbytu Pozycja konkurencyjna ZDOLNOŚĆ DO KONKUROWANIA KONKURENCYJNOŚĆ dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 5 Konkurencyjność ex post i ex ante Konkurencyjność ex post to obecna pozycja konkurencyjna, której osiągnięcie jest skutkiem zrealizowanej strategii konkurencyjnej i strategii konkurencyjnych rywali. Konkurencyjność ex ante to przyszła (prospektywna) pozycja konkurencyjna. Jest ona określona między innymi przez relatywną (czyli odniesioną do umiejętności rywali) zdolność przedsiębiorstwa do konkurowania w przyszłości, czyli przez jego potencjał konkurencyjny. Budowę i wykorzystanie potencjału konkurencyjnego opisuje strategia konkurencyjna (planowana lub zamierzona). dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 6 Dwuelementowy model konkurencyjności organizacji POZYCJA KONKURENCYJNAPOTENCJAŁ KONKURENCYJNOŚCI kompetencje kierownicze jakość innowacyjność pozostałe procesy i zasoby rentowność sprzedaży dynamika rentowności sprzedaży dynamika przychodów liczba klientów Nauki o organizacji Wykład - część IV 2 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 7 Przedsiębiorczość Przedsiębiorczość – proces planowania, organizowania i prowadzania działalności gospodarczej oraz podejmowania związanego z nią ryzyka [R.Griffin] Przedsiębiorczość to pogoń za rynkową szansą, bez względu na aktualnie dysponowane zasoby [H.Stevenson, HBS] Przedsiębiorczość wyraża się w czujności na możliwe nowe, wartościowe cele i możliwe nowe, dostępne zasoby, a przedsiębiorcze zachowanie polega na dostosowaniu środków realizacji obranych przez siebie celów do zmieniających się warunków działania [I.Kirzner] dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 8 Proces przedsiębiorczości Identyfikacja szans/potrzeb i sposobów ich wykorzystania/zaspokojenia Inicjowanie działalności (dobór zasobów, wdrażanie struktur, operacji i procesów Prowadzenie działalności Administrowanie Planowanie i ocena ryzyka dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 9 Proces przedsiębiorczości Przedsiębiorczość – proces obejmujący identyfikację rynkowych szans i potrzeb oraz sposobów ich wykorzystania i zaspokojenia, planowanie działalności wraz z oceną ryzyka, inicjowanie działalności oraz jej prowadzenie. Inicjowanie działalności obejmuje m.in. dobór zasobów, wdrażanie struktur, operacji i procesów dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 10 Przedsiębiorczość Przedsiębiorczość jako funkcja (kategoria) ekonomiczna – nowatorstwo, znajdowanie bardziej skutecznych sposobów działania na rynku, dających wyższą użyteczność produktów i usług oraz większą efektywność gospodarowania [por. M. Pietraszewski, Szansa dla przedsiębiorczych, 2002, s.11] Przedsiębiorczość jako cecha (przedsiębiorcy i przedsię- biorstwa) – gotowość i zdolność do podejmowania ryzyka, rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski powstałych problemów, umiejętność rozpoznawania i wykorzystywania pojawiających się szans i okazji oraz elastycznego przystosowania się do warunków rynkowych [por. S. Rudolf (red.), Przedsiębiorczość i twórcze …, UŁ 2002, s.29] Przedsiębiorczość jako sposób zarządzania – zdolność i umiejętność zorganizowania czynników wytwórczych i zarządzania nimi oraz uruchomienie nowych dziedzin działalności na bazie autentycznych innowacji lub ich twórczego naśladownictwa [por. M. Pietraszewski, Szansa dla przedsiębiorczych, 2002, s.16] dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 11 Przedsiębiorczość Przedsiębiorczość – postawa Przedsiębiorczość – jeden z aspektów działalności gospodarczej Przedsiębiorczość – prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek Przedsiębiorczość – prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek na małą skalę (
drobna przedsiębiorczość) por.: B. Berger, Kultura przedsiębiorczości, Oficyna Literatów „Rój”, Warszawa, 1994, s. 16 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV przedsiębiorczość społeczna intra przedsiębiorczość drobna przedsiębiorczość 12 Poziomy przedsiębiorczości Przedsiębiorczość jako postawa W działalności gospodarczej Wykonywanej na rzecz pracodawcy Prowadzonej na własny rachunek W działalności społecznej Na dużą skalę Na małą skalę Nauki o organizacji Wykład - część IV 5 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 25 Ekonomiczny wymiar innowacji Ekonomicznym wymiarem innowacji zajmował się w swych rozważaniach już Jean B. Say, według którego innowacja jest „zastosowaniem” (application) przedsiębiorcy, które pojawia się razem z jego wysiłkiem i wiedzą w procesie wytwarzania dóbr. J.B. Say zwraca przy tym uwagę, że aby naród bogacił się ekonomicznie i korzystał z coraz to lepszych rozwiązań technicznych i organizacyjnych musi „być dobrze `zaopatrzony` w inteligentnych kupców, producentów i ziemian”, którzy są w stanie znaleźć „najkorzystniejsze zastosowanie wiedzy”. J.B. Say postrzegał społeczną rolę przedsiębiorców jako twórców, a przynajmniej efektywnych dystrybutorów bogactwa. Rola przedsiębiorcy polega na podnoszeniu uzysku z zasobów, poprzez przeniesienie ich z obszaru niższej na obszar wyższej wydajności i wyższego uzysku. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 26 Innowacja jako „twórcza destrukcja” Joseph A. Schumpeter Joseph A. Schumpeter postawił tezę, że dynamiczna nierównowaga, wywołana przez innowacyjnego przedsiębiorcę, jest „normą” zdrowej gospodarki, a zarazem osią teorii i praktyki ekonomicznej, w większym stopniu niż równowaga i optymalizacja. Wynalazki i odkrycia mające znaczenie gospodarcze J.A. Schumpeter nazywał nowymi kombinacjami, a współcześnie określa się je jako innowacje. Innowacjami są także nowe (w założeniu bardziej produktywne) technologie wytwórcze, nowe produkty oraz nowe formy gospodarki. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV Innowacyjność jako komercjalizacja wynalazków Podstawą innowacji mogą być wynalazki. Wynalazki stają się innowacjami poprzez komercjalizację, czyli znalezienie dla nich rynkowego zastosowania i możliwości osiągania dzięki nim zysku. 27 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 28 Wynalazczość, innowacyjność, przedsiębiorczość Wynalazczość – proces wynajdowania nowych rozwiązań Innowacyjność – proces wynajdowania rynkowych zastosowań dla nowych rozwiązań Przedsiębiorczość – proces tworzenia trwałych rozwiązań (np. organizacji) w oparciu o innowacje Według P.F. Druckera, przedsiębiorczość powinna wyrażać się w „celowym poszukiwaniu źródeł innowacji, wypatrywaniu zmian i ich symptomów, wskazujących na możliwość wprowadzenia udanej innowacji”. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 29 Wynalazczość, innowacyjność, przedsiębiorczość nauka i technologia działalność gospodarcza przedsiębiorczość wynala- zczość innowa- cyjność dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 30 Funkcja przedsiębiorcy polega na wprowadzaniu w życie pomysłów (odkryć lub wynalazków). Rolą przedsiębiorcy jest reformowanie lub rewolucjonizowanie wzorca produkcji poprzez wykorzystanie nowych pomysłów, czy – ogólnie mówiąc – nie rozpoznanej dotąd technicznej możliwości produkcji nowego towaru lub wytwarzania znanego towaru za pomocą nowych metod, poprzez: • udostępnienie nowych źródeł podaży surowców lub • nowych rynków zbytu dla wytwarzanej produkcji lub • poprzez zmiany organizacyjne w produkcji itp. Znaczenie przedsiębiorcy w procesie innowacyjnym według Josepha A. Schumpetera Nauki o organizacji Wykład - część IV 6 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 31 Innowacyjność i innowacje Innowacyjność – zdolność do wprowadzania innowacji Innowacja – każda zmiana o charakterze materialnym lub niematerialnym, pozwalająca sprawniej poruszać się na rynku oraz osiągać lepsze wyniki ekonomiczne. Innowacja – wszelka myśl, zachowanie się lub rzecz, która jest nowa, ponieważ jest jakościowo różna od dotychczas istniejących [Barnett] Innowacja – praktyczne zastosowanie jakiejś twórczej idei, które przekłada się na zwiększenie sprzedaży lub zmniejszenie kosztów [3M] Według Petera F. Druckera innowacja jest raczej pojęciem ekonomicznym lub społecznym niż technicznym. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 32 Oblicza innowacji Według M.E. Portera „innowacja może się przejawiać zarówno w nowym wzorze wyrobu, w nowym procesie produkcyjnym, w nowym podejściu marketingowym, jak i w nowych sposobach szkolenia”. Obecnie innowacje częściej polegają na drobnych odkryciach i udoskonaleniach, niż na pojedynczym poważnym przełomie technicznym. Takie rozumienie innowacji jest zbieżne z koncepcją kaizen (Kai – zmiana, Zen – dobro), która koncentruje się na wprowadzaniu niewielkich, stopniowych rozwiązań w sposób ciągły, w długim okresie. Często stosowaną innowacją jest zastosowanie istniejącego procesu do nowych produktów i usług – okazuje się, że nawet jeśli nowe produkty i usługi mogą się wydawać zupełnie odmienne od istniejących, to może się zdarzyć, że można je dostarczać przy względnie małych zmianach w istniejących procesach. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 33 Ekonomiczny wymiar innowacji Ekonomicznym wymiarem innowacji zajmował się w swych rozważaniach już Jean B. Say, według którego innowacja jest „zastosowaniem” (application) przedsiębiorcy, które pojawia się razem z jego wysiłkiem i wiedzą w procesie wytwarzania dóbr. J.B. Say zwraca przy tym uwagę, że aby naród bogacił się ekonomicznie i korzystał z coraz to lepszych rozwiązań technicznych i organizacyjnych musi „być dobrze `zaopatrzony` w inteligentnych kupców, producentów i ziemian”, którzy są w stanie znaleźć „najkorzystniejsze zastosowanie wiedzy”. J.B. Say postrzegał społeczną rolę przedsiębiorców jako twórców, a przynajmniej efektywnych dystrybutorów bogactwa. Rola przedsiębiorcy polega na podnoszeniu uzysku z zasobów, poprzez przeniesienie ich z obszaru niższej na obszar wyższej wydajności i wyższego uzysku. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 34 Innowacja jako „twórcza destrukcja” (I) Joseph A. Schumpeter postawił tezę, że dynamiczna nierównowaga, wywołana przez innowacyjnego przedsiębiorcę, jest „normą” zdrowej gospodarki, a zarazem osią teorii i praktyki ekonomicznej, w większym stopniu niż równowaga i optymalizacja. Kluczową rolę w procesie „twórczej destrukcji” – który jest faktem o zasadniczym znaczeniu dla kapitalizmu – odgrywają przedsiębiorcy-pionierzy, którzy wprowadzają do praktyki wynalazki i odkrycia, które – przed praktycznym zastosowaniem – są pozbawione znaczenia. Wynalazki i odkrycia mające znaczenie gospodarcze J.A. Schumpeter nazywał nowymi kombinacjami, a współcześnie określa się je jako innowacje. Innowacjami są także nowe (w założeniu bardziej produktywne) technologie wytwórcze, nowe produkty oraz nowe formy gospodarki. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 35 Innowacja jako „twórcza destrukcja” (II) Według J.A. Schumpetera funkcja przedsiębiorcy nie sprowadza się ani do dokonywania jakichkolwiek odkryć czy wynalazków, ani też do tworzenia warunków, które wykorzystuje przedsiębiorstwo, lecz polega na wprowadzaniu tych pomysłów w życie. Rolą przedsiębiorcy jest reformowanie lub rewolucjonizowanie wzorca produkcji poprzez wykorzystanie nowych pomysłów, czy – ogólnie mówiąc – nie rozpoznanej dotąd technicznej możliwości produkcji nowego towaru lub wytwarzania znanego towaru za pomocą nowych metod, poprzez udostępnienie nowych źródeł podaży surowców lub nowych rynków zbytu dla wytwarzanej produkcji lub poprzez zmiany organizacyjne w przemyśle itp. Zachęceni sukcesem przedsiębiorców-pionierów zjawiają się przedsiębiorcy-imitatorzy, których udziałem jest rozpowszechnianie nowych rozwiązań, które – po uprzednim wdrożeniu – nie mają już charakteru innowacji. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 36 Innowacje i ryzyko Działalność innowacyjna – jak każda działalność gospodarcza – związana jest z ryzykiem. Jednak, jak wskazuje P.F. Drucker „obrona dnia wczorajszego – to znaczy nie wprowadzanie innowacji – jest znacznie bardziej ryzykowna niż działanie na dzień jutrzejszy”. Powodzenie działalności innowacyjnej zależy od trafnego określenia i ograniczania ryzyka. „Skuteczni nowatorzy są konserwatywni. […] Nie są nastawieni na ryzyko, lecz na okazję”. Nauki o organizacji Wykład - część IV 7 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 37 Innowacje jako rezultat lub proces Innowacje rozumiane jako rezultat to zmiany w sferze produkcji, które prowadzą w konsekwencji do nowych produktów. Innowacje rozumiane jako proces obejmują wszelkie procesy twórczego myślenia zmierzające do zastosowania i użytkowania ulepszonych rozwiązań w technice, technologii, organizacji i życiu społecznym. znaczenie rzeczowe znaczenie czynnościowe rzecz nowa wprowadzona (wytwór materialny, idea, proces) czynności polegające na wprowadzaniu czegoś nowego Rzeczowe i czynnościowe znaczenie innowacji dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 38 Klasyfikacja innowacji INNOWACJE Produktowe Marketingowe OrganizacyjneProcesowe Podręcznik Oslo, 2008, s. 50-53 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 39 Główne typy innowacji Innowacja produktowa – wprowadzenie wyrobu lub usługi, które są nowe lub znacząco udoskonalone w zakresie swoich cech lub zastosowań. Zalicza się tu znaczące udoskonalenia pod względem specyfikacji technicznych, komponentów i materiałów, wbudowanego oprogramowania, łatwości obsługi lub innych cech funkcjonalnych. Innowacja procesowa – wdrożenie nowej lub znacząco udoskonalonej metody produkcji lub dostawy. Do tej kategorii zalicza się znaczące zmiany w zakresie technologii, urządzeń oraz/lub oprogramowania. Innowacja marketingowa – wdrożenie nowej metody marketingowej wiążącej się ze znaczącymi zmianami w projekcie/konstrukcji produktu lub w opakowaniu, dystrybucji, promocji lub strategii cenowej. Innowacja organizacyjna – wdrożenie nowej metody organizacyjnej w przyjętych przez firmę zasadach działania, w organizacji miejsca pracy lub w stosunkach z otoczeniem. Podręcznik Oslo, 2008, s. 50-53 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 44 Zakresy innowacji • maksymalne – nowość na skalę światową • pośrednie • minimalne – nowość na skalę przedsiębiorstwa dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 45 Znaczenie innowacji organizacyjnych Powody, dla których badacze i menedżerowie zwracają coraz większą uwagę na innowacje organizacyjne: • innowacje organizacyjne są ważnym źródłem wzrostu produktywności i konkurencyjności i mogą mieć także silny wpływ na zatrudnienie • innowacje organizacyjne i technologiczne są ściśle powiązane, a często zmiany organizacyjne warunkują skuteczność innowacji technologicznych • wszystkie technologie są tworzone przez ludzi funkcjonujących w ramach określonych form organizacyjnych – są one „społeczne ukształtowane” przez formy organizacyjne dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 46 Strategiczne i taktyczne innowacje w sferze zarządzania Innowacyjny system zarządzania polega na wykreowaniu zinstytucjonalizowanego mechanizmu tworzenia, rozwijania i promowania nowych pomysłów i rozwiązań oraz zapewnieniu w przedsiębiorstwie warunków do stałego, a nie okazjonalnego reagowania na sygnały i wyzwania rynku. Menedżerowie, którzy reagują dopiero wtedy, gdy zostaną do tego zmuszeni, najprawdopodobniej stracą masę czasu na pospieszne i chaotyczne działania. Bardziej skuteczne jest wyprzedzanie zdarzeń, które wymuszają zmiany i planowe przygotowanie się do nich. Innowacje strategiczne – mają charakter przedsięwzięć długofalowych i wpływają w sposób istotny na rozwój całego przedsiębiorstwa, na poszczególne jego części lub wypełniane funkcje. Innowacje taktyczne – różnego rodzaju bieżące zmiany w produkcie, metodach wytwarzania oraz organizacji Nauki o organizacji Wykład - część IV 10 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 59 Narzędzia elastyczności Zasoby stanowią podstawowe narzędzie dla kształtowania elastyczności organizacji jako całości. Podstawowymi narzędziami osiągania elastyczności są tu z jednej strony redundancje pojedynczych zasobów (trzymanie ich na pojawiające się okazje), zaś z drugiej dywersyfikacja działań i zasobów, zapewniająca zachowanie zdolności do kontynuowania działalności przy nieciągłym, turbulentnym otoczeniu [G. Osbert-Pociecha, M. Moroz, J.M. Lichtarski, Elastyczność przedsiębiorstwa jako konfiguracja elastyczności cząstkowych, „Gospodarka narodowa”, 2008, nr 4, s.59]. dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 60 Mechanizmy elastyczności • redundancja zasobów i kompetencji, • dywersyfikacja zasobów i rodzajów działalności, • monitoring otoczenia, • procesy decyzyjne • zachowania charakterystyczne dla „organizacji w ruchu”. Ważnym mechanizmem elastyczności organizacji jest czas decyzji podejmowanych przez kadry kierownicze – niekiedy systemy podejmowania decyzji (np. nadmiernie demokratyczne) oraz postawy decydentów (bojaźliwe, asekuranckie, itp.) uniemożliwiają szybkie podejmowanie decyzji, co z kolei uniemożliwia wykorzystanie okazji przed konkurentami. [R Krupski, Elastyczność organizacji – elementy teorii, „Refleksje społeczno- gospodarcze” Zeszyty Naukowe WWSZIP NR 9 (2)2006, s.9-10] dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 61 Wyznaczniki elastyczności • zdolność nadążania za zmianami otoczenia i rozwijania się szybciej niż konkurenci, • sprawny system poznawania opinii klientów i szybkiego reagowania na ich oczekiwania, • krótkie procesy decyzyjne i sprzyjająca im płaska struktura i uprawomocnienie pracowników wykonawczych, • personel przyzwyczajony do zmian [Brilman J. (2002), Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania,PWE,Warszawa,s.391]. • liczba nowych produktów i procesów oraz ich ulepszeń, • procent zysków pochodzących z produktów zaprojektowanych nie wcześniej niż przed pięciu laty, • czas wdrożenia nowego produktu • częstotliwość modyfikacji produktów [Kaplan R.S., Norton D.P., Strategiczna karta wyników. Jak przełożyć strategię na działanie, s.124] dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 62 Poziomy elastyczności (I) niska podatność na elastyczność i zmianę (poziom I): organizacja przyjmuje postawę odrzucającą realną możliwość aktywacji zmian dostosowawczych, oczekując od decyzyjnych czynników zewnętrznych (właścicieli) ochrony przed wpływem zakłócających oddziaływań otoczenia; brak przekonania i wewnętrznej motywacji do przekonfigurowania systemu organizacyjnego lub akceptacji dla restrukturyzacji w kierunku usprawnienia sposobów działania. Słaby system obserwacji otoczenia; niewielkie, kosmetyczne usprawnienia możliwe pod wpływem silnej zewnętrznej presji; możliwy rezultat – kryzys, upadek, przejęcie, elastyczność opóźniona adaptacyjna (poziom II): organizacja przyjmuję postawę wyczekującą na silne impulsy zewnętrzne i reaguje dopiero w sytuacjach zagrażających stabilności systemu jej działania; groźba upadku głównym impulsem do zmian naprawczych ; zmiana systemu działania i konfiguracji struktury opóźniona w stosunku do konkurentów i wymogów rynku; możliwy rezultat – wysoki koszt zmiany i niedostateczny efekt przedsięwzięć restukturyzacyjnych, dostosowawczych, [P. Grajewski, Granice elastyczności organizacji, w: Granice zarządzania, Oficyna dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 63 Poziomy elastyczności (II) elastyczność równoległa (poziom III): organizacja tworzy aktywny system obserwacji otoczenia dla uzyskania zdolności szybkiej reakcji na zewnętrzne impulsy zakłócające stabilności harmonijne działanie systemu; zmiana dostosowawcza nie wymaga zatrzymania operatywnego działania organizacji; jest ona w stanie implementować nowe rozwiązania i reagować plastycznie przez dostosowanie procesów obsługi klienta do struktury jego oczekiwań; możliwy rezultat – utrzymanie wysokiej pozycji na rynku, nadążanie za najlepszymi w branży konkurentami, elastyczność wyprzedzająca (poziom IV): organizacja buduje efektywny system innowacyjny oparty na regułach organizacji uczącej się i inteligentnej; zmiana systemu działania ma charakter wyprzedzający w stosunku do antycypowanych realiów kreowanych w otoczeniu ; organizacja przoduje we wdrażaniu najnowszych rozwiązań systemowych, często inwestuje w ich opracowanie; możliwy rezultat – utrzymanie pozycji dominującej w stawce konkurentów i/lub stosunkowo wysoki poziom ryzyka niepowodzenia związanego z eksperymentowaniem i wdrażaniem nowych koncepcji rozwiązań systemowych w obszarze zarządzania (np. reengineering). dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 64 Zmiana Zmiana – przejście z jednego stanu do drugiego Zmiana organizacyjna – każda istotna modyfikacja jakiejś części organizacji Zmiana planowana – zmiana przygotowana i wprowadzona w sposób uporządkowany i terminowy, wyprzedzająca oczekiwane przyszłe wydarzenia Zmiana dostosowawcza – zmiana w reakcji na pojawiające się okoliczności, raczej fragmentaryczna niż całościowa Nauki o organizacji Wykład - część IV 11 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 65 Obszary najczęstszych zmian w organizacji Struktura i schemat organizacji Technika i operacje Ludzie Projekt stanowisk pracy Podział na wydziały Relacje podporządkowania Rozkład formalnych uprawnień władczych Mechanizmy koordynacji Struktura w przekroju linia- sztab Ogólna struktura i schemat Kultura Zarządzanie zasobami ludzkimi Techniki informacyjne Sprzęt Procesy robocze Sekwencje robocze Systemy kontroli Umiejętności i zdolności Wyniki działania Odczucia Postawy Wartości dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 66 Źródła oporu wobec zmian • niepewność • zagrożenie osobistych interesów • odmienność spostrzegania • uczucie straty dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 67 Sposoby przełamywania oporu wobec zmian • uczestnictwo – osoby uczestniczące w planowaniu i wprowadzaniu zmian są lepiej przygotowane do zrozumienia ich przyczyn i łatwiej jest im te zmiany zaakceptować • edukacja i komunikowanie się – uświadomienie uczestnikom organizacji potrzeby i oczekiwanych wyników zmiany może wpłynąć na złagodzenie ich oporu wobec tej zmiany • ułatwianie – np. stopniowe wprowadzanie zmian, eliminowanie zmian „towarzyszących”, wczesna zapowiedź i pozostawienie czasu na przygotowanie się do zmiany • analiza „pola sił” – sporządzenie listy sił działających na rzecz zmiany i przeciwko niej i próba usunięcia lub ograniczenia sił hamujących, tak aby siły sprzyjające zmianom miały przewagę dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 68 Proces zarządzania zmianą Uznanie potrzeby zmian ↓ Ustalenie celów zmian ↓ Diagnoza istotnych zmiennych ↓ Wybór odpowiedniej metody zmian ↓ Planowanie wprowadzania zmian ↓ Faktyczne wprowadzanie ↓ Ocena i kontynuacja dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV Istota konfliktu organizacyjnego 69[Griffin, s.638] W yn ik i d zi ał an ia Konflikt wysoki poziom niski poziom słaby silny Optymalny poziom konfliktu dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 70 Rozwój organizacji Rozwój to długotrwały proces ukierunkowanych zmian, w którym można wyróżnić następujące po sobie prawidłowo etapy zmian (fazy rozwoju) danego obiektu, wykazujące różnicowanie się tego obiektu pod określonym względem Nauki o organizacji Wykład - część IV 12 dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 71 Fazy rozwoju systemów społecznych (H. Jackson, C.P. Morgan) Powstawanie i wzrost Stabilizacja i dynamiczna równowaga Zmiana lub upadek i rozwiązanie t Wzrost organi- zacji dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 72 Wskaźniki rozwoju organizacji • liczba klientów, petentów, członków • liczba pracowników • poziom sprzedaży (przychodów), zysku, rentowności • udział w rynku lokalnym, regionalnym czy globalnym • zróżnicowanie produktowe • zaawansowanie technologiczne i nowoczesność wyrobów lub usług • złożoność struktury organizacyjnej • złożoność problemów rozwiązywanych w organizacji dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 73 Cykle życia organizacji [I. Adizes] (I) Zachowania organizacji mogą być ukierunkowane na: • produkcję, czyli dostarczanie na rynek konkretnych wyrobów lub usług (Producing results) • administrację (zarządzanie), czyli tworzenie formalnego porządku w zakresie struktur i procesów (Administering) • przedsiębiorczość, czyli kreowanie zmian i wprowadzanie innowacji (Entrepreneuring) • integrację, czyli zabieganie o współdziałanie uczestników organizacji (Integrating) dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 74 Cykle życia organizacji [I. Adizes] (II) P – Producing results A – Administering E – Entrepreneuring I – Integrating dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 75 Zintegrowany model cyklu życia organizacji (R. Quinn, K. Cameron) ETAPY I ICH CHARAKTERYSTYKA 1. Przedsiębiorczość 2. Zespołowość 3. Formalizacja i kontrola 4. Dopracowanie struktury Porządkuje się zasoby Struktura i komunikacja mają charakter nieformalny Formalizowanie reguł Dopracowuje się struktury Jest wiele pomysłów Istnieje poczucie całości Struktura jest stabilna Następuje decentralizacja Podejmowane są działania przedsiębiorcze Pracownicy pracują przez wiele godzin Kładzie się nacisk na sprawność i utrzymanie Rozszerza się domenę działalności Niewielka potrzeba planowania i koordynacji Pracownicy mają poczucie misji Organizacja staje się bardziej konserwatywna Następują dostosowania Znajduje się własne miejsce na rynku Trwa innowacja Instytucjonalizuje się procedury Organizacja odnawia się Władzą ma „sprężyna sprawcza” Pracownicy są mocna zaangażowani dr R afał K usa, N auki o organizacji, W ykład IV 76 Kryzysowa koncepcja rozwoju organizacji (M. Greiner)