Pobierz Człowiek dla kultury Czy kultura dla człowieka i więcej Notatki w PDF z Socjologia tylko na Docsity! Człowiek dla kultury czy kultura dla człowieka. Z kulturą się rodziny czy ją nabywamy? Osobowe życie człowieka – tak indywidualne, a także wspólnotowe; prywatne, oraz publiczne to „świat kultury” w najbardziej elementarnym aspekcie tego pojęcia1. Wszystko to, co jest oznaką duchowości ludzkiej oraz ludzkiej racjonalnej praxis, to co ma - pośrednio czy bezpośrednio - ślad ludzkiej racjonalności, to co ma wymiar kultury, jest tak czy inaczej „kulturowe”. Podstawę racji, wobec jakiej czyn człowieka czy jego efekt albo efekty możemy wliczyć do przestrzeni dzieł czy procesów kultury, stanowią ich powiązania z racjonalną podmiotowością osoby ludzkiej i z osobowym wymiarem komunikacji. Jedynie w aspekcie osoby ludzkiej według takiej perspektywy kultura może być traktowana integralnie2. Normę personalistyczną, jaka jest podstawą wartościowania etycznego działania człowieka, możemy tez użyć jako kryterium wartościujące owoc tego działania czyli przestrzeń kultury. Może być ona też, w rozległym aspekcie, metodologicznym kryterium porządkującym rzeczywistość kultury i jej opis. Kultura ukazuje się w takiej perspektywie jako przestrzeń zobiektywizowanej twórczości oraz komunikacji osoby ludzkiej. Przedstawia ona aksjologiczną postać z uwagi na swój organiczny związek z podmiotowym autorem: osobą oraz wspólnotą. Upatrując najgłębszych podstaw personalistycznej idei kultury, a w jej obrębie personalistycznej podstawy fundamentu komunikacji medialnej oraz jej etycznego wartościowania, należy wspomnieć warto przypomnieć najważniejszą prawdę, że genus humanum arte et ratione vivif.3 Prawda ta ukazuje ścisły związek między ludzkim wymiarem życia a racjonalnością i kulturą. Rozmaicie można budować i przedstawiać obustronne relacje tych trzech faktorów, a we wszystkich będzie się ukazywała wartość osoby ludzkiej oraz niezbędna zależność kultury od ludzkiej racjonalności. Prawda ta ukazuje też faktyczną czy postulowaną platformę łączącą wszystko, co jest duchowym dziedzictwem ludzkości, rozmaitych tradycji oraz kultur. Człowiek poprzez kulturę pokazuje całą prawdę o sobie, o swej ludzkiej wartości i godności. Wartość i godność człowieka może przedstawiać fundament kulturowej jedności i podstawę wszelkiej komunikacji osób i kultur. Przez kulturę człowiek pokazuje samego siebie i swą historię, tak na płaszczyźnie indywidualnej, a takze wspólnotowej i społecznej. 1 K. Wojtyła, Problem konstytuowania się kultury poprzez ludzką „praxis ", „Roczniki Filozoficzne” 27 (1979) nr 1, s. 9-20 2 A. Rodziński, Pojęcie i typy kultury, A. Rodziński, Osoba, moralność, kultura, Lublin 1989, s. 215-229 3 K. Michalski, Między heroizmem a bestialstwem, Częstochowa 1984, s. 42-50. 1 Racjonalność człowieka to podstawa tworzenia i przedstawiania twórczości człowieka, czyli komunikowania dzieł kultury. Być człowiekiem to żyć w danej kulturze, mieć zdolność do jej komunikowania jak i być przygotowanym na jej zwrotne oddziaływanie. Człowiek buduje kulturę, a równocześnie kultura go formuje. Wpływ kultury na człowieka nie ma mimo to wymiaru deterministycznego, lecz jest produktem trwałej twórczej dialektyki między czynnikami warunkującymi a dynamizmem ludzkiej racjonalności oraz wolności. Przestrzeń kultury będąca przestrzenią typowo ludzkiego istnienia oraz działania jest też przestrzenią komunikacji, jak równocześnie buduje kulturę. Człowiek funkcjonuje i kontaktuje się z innymi, ukazując tym samym siebie, zawsze poprzez jakąś sobie właściwą kulturę. Kultura zaś rodzi pomiędzy ludźmi stosowną im przestrzeń więzi, mówiąc tym samym o interpersonalnym oraz społecznym wymiarze ludzkiego życia. Dlatego tez powstaje postulat jedności kultury jako podstawy życia i funkcjonowania właściwego jedynie człowiekowi. W jedności kultury, jaka odpowiada naturze osoby ludzkiej, ma też swój początek „wielość kultur”, pośród jakich człowiek funkcjonuje. W takiej wielości człowiek się kształtuje, nie tracąc kontaktu z jednością kultury jako głównym wymiarem swego istnienia i działania. Człowiek funkcjonuje w przestrzeni kultury, jaka jest produktem ludzkiej racjonalności i jest naturalną przestrzenią jego rozwoju. Już Arystoteles akcentował, iż genus humanum arte et ratione vivit4. Racjonalność i kultura to podstawowe wyznaczniki ludzkiego wymiaru życia, tzn ludzie fukcjonują w przestrzeni sztuki, kultury, techniki; tego co stanowi zmaterializowany wytwór ludzkiego ducha (ars). Ponadto, ludzie funkcjonują też w przestrzeni wartości, wiedzy, idei; tego, co jest duchowym produktem ich racjonalnego wysiłku (ratio), jak i tego co jest duchową i ontyczną przestrzeń urealniania się ich czło- wieczeństwa. Człowiek musi funkcjonować w świecie kultury, musi być skupiony na kulturze, gdyż jedynie wówczas urealnia całkowicie swe ludzkie możliwości i będzie funkcjonował jak człowiek. Kulturę duchową oraz materialną trzeba uznać nie za wymagany warunek życia ludzkiego, lecz i wytwór tego życia, za wytwór oraz oznakę ludzkiej racjonalności, jaka ukazuje człowieka jako człowieka wśród całej innej nieludzkiej rzeczywistości. Jedynie człowiek kulturę buduję i może ją rozumieć. Jedynie człowiek jest w stanie ją pogłębiać oraz poszerzać, wartościować oraz oceniać, przekazywać oraz głosić, pokazując przez to, że jest w nim siła, jak unosi go ponad naturę. 4 K. Michalski, Między heroizmem a bestialstwem, dz. cyt., s. 41. 2 oraz najistotniejszy przejaw jej żywotnego funkcjonowania. Na kulturę, jaka na płaszczyźnie człowieczeństwa łączy się w zwartą strukturę jedności, możemy też patrzeć według jej pluralizmu i wielości. Tak dużo jest więc kultur, ile grup społecznych, gdzie są rozmaite systemy wartości oraz znaków, umożliwiające ich członkom obustronną komunikację i wza- jemne przekazywanie sobie dobra i wartości. Kultura to nie jedynie owocem komunikacyjnego działania człowieka, lecz sama w sobie jest komunikacją, również komunikacją kultur. W tym aspekcie mowa o uniwersalności i partykularności kultury. Kultura to uniwersalna przestrzeń jaka , ma w sobie bogactwo rozmaitych kultur, w jakich człowiek będąc osobą i rozmaite ludzkie wspólnoty biorą udział. Na początku biorą udział w kulturze „własnej”, a potem dzięki różnym przejawom inkulturacji mogą brać udział w kulturze innych społeczności oraz wspólnot. 5 Bibliografia 1 Dembowski B., Filozofia źródłem sensu kultury, w: Zadania filozofii we współczesnej kulturze, red. J. Zdybicka, Lublin 1992 2 Michalski K., Między heroizmem a bestialstwem, Częstochowa 1984 3 Rodziński A., Pojęcie i typy kultury, A. Rodziński, Osoba, moralność, kultura, Lublin 1989 4 Utterson A., London-New York 2005; J. Stoetzel, Les Valeurs du Temps Présent: une enquête, Paris 1983 5 Wojtyła K., Problem konstytuowania się kultury poprzez ludzką „praxis ", „Roczniki Filozoficzne” 27 (1979) nr 1 6