Czym jest wychowanie człowieka współczesnego – personalistyczna koncepcja
cywilizacji.
Wychowanie to doskonalenie osobowości człowieka , to takie inwestowanie w człowieka
(nie tylko w jego materię), które przynosi wzrost wartości duchowych. Wychowanie wg
definicji średniowiecznej to ,,sztuka nad sztukami”, w której nauczyciel uczestniczy i
realizuje oddziaływanie na wychowanka przez swoją :
•wiedzę , która jest owocem poznawania i uczenia się,
•etykę czyli postawę (nauczyciela) wyznaczoną przez wartości moralne,
•kulturę , która łączy etykę i wiedzę, a więc to wszystko co ubogaca naturę człowieka
(religia, sztuka, nauka, moralność).
Dziecko, uczeń który został nam w wielkim zaufaniu powierzony to przede wszystkim
osoba ludzka, to człowiek, istota cielesno - duchowa. Podstawą jej godności są wartości
duchowe niewidzialne; w ujęciu chrześcijańskim cząstka Bożego bytu - istota stworzona na
obraz i podobieństwo Boga. Transcendentna godność każdej osoby nie wypływa więc jedynie
z tego, co człowiek osiąga własną pracą i postępowaniem, ale ma swe nadprzyrodzone źródło.
Tak więc również wiara objawia człowiekowi w pełni jego prawdziwą tożsamość. Człowiek
staje się osobą poprzez uczestnictwo w hierarchii dóbr materialnych mających charakter
służebny wobec wartości wyższych - duchowych oraz poprzez międzyludzką solidarność
(wymiar horyzontalny). Tak więc rozwój duchowej sfery każdego człowieka dokonuje się
przez intelektualne poznanie, wolność i miłość. Przez te akty człowiek jawi się jako byt
otwarty. Przez posiadaną godność człowiek jest już ,,kimś”, ale powinien przez duchowe
wzrastanie dążyć do doskonałości, by jeszcze bardziej ,,być”. Stąd ciągła potrzeba
wychowywania . Człowiek - dziecko, jako podmiot wychowywany powinien zajmować
pozycję priorytatywną. Oznacza to, że osoba powinna być zawsze przed rzeczą, etyka przed
techniką, miłość przed sprawiedliwością, bardziej ,,być” przed mieć (posiadać). Te prymaty
wypowiedziane przez papieża Jana Pawła II podczas II pielgrzymki do Polski : ,,Pomóżcie mi
budować i gruntować powszechną cywilizację miłości ... aby życie ludzkie stawało się
bardziej ludzkie” stały się inspiracją dla powstania programu wychowawczego ,,ku
cywilizacji miłości”. Stąd wychowanie ku cywilizacji miłości to program ,,prawdziwie”
ludzkiego życia, w którym człowiek staje się podmiotem względem drugiego człowieka i
świata go otaczającego.
Podmiotowość człowieka realizuje się przez prymat osoby przed rzeczą. Tak rozumiane
pierwszeństwo i przestrzeganie go ma uchronić człowieka przed niszczącą alienacją i
instrumentalizacją. Nakazuje odrzucić wszelkie ideologie totalitarne, które sprowadzają osobę
do poziomu rzeczy. Szczególnie chodzi o materializm, ponieważ jest on zawsze źródłem
podporządkowania bądź to bezdusznego poszukiwania dóbr materialnych, bądź człowieka
ideologiom ateistycznym, a na koniec zawsze podporządkowania człowieka człowiekowi. W
ten sposób człowiek staje się przedmiotem użycia, towarem, przedmiotem konsumpcji. Osoba
przed rzeczą - jest to nakaz moralny skierowany do człowieka w jego indywidualnym
wymiarze. Środkiem, przez który to zadanie będzie wypełniane jest miłość. Epoka nowożytna
chlubi się realizowaniem zasady sprawiedliwości i dąży do budowania społeczeństwa
opartego na tej zasadzie. Jednak programy oparte na zasadzie sprawiedliwości łatwo ulegają
wypaczeniu. Zasada tylko ,,technicznej” sprawiedliwości wprowadza nienawiść,
okrucieństwo, chęć zniszczenia inaczej myślących. Działania rozpoczęte w poczuciu
sprawiedliwości mogą przekształcić się w najwyższą nieprawość. Zasada sprawiedliwości jest
dobra w układach rzeczowych, nie wystarcza jednak w odniesieniach osobowych, gdzie
ludzie spotykają się w tym samym dobru jakim jest człowiek z właściwą mu godnością.
docsity.com
