Pobierz Czytanie Poetyki Arystotelesa – główne problemy teorii poezji i więcej Egzaminy w PDF z Sztuka tylko na Docsity! Czytanie Poetyki Arystotelesa – główne problemy teorii poezji Wprowadzenie Przeczytaj Mapa myśli Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Arystoteles, Rozdział IV. Geneza i rozwój twórczości poetyckiej: epopei, jambu, tragedii, [w:] tegoż, Retoryka-Poetyka , tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 319–322. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 315. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 366. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 362–363. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 337. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 323. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 330. Tak zaczyna się Poetyka Arystotelesa, traktat, w którym filozof przedstawia swoją teorię poezji. Z pozoru wszystko wydaje się jasne i proste. Tak jednak nie jest. Czym jest poezja i dlaczego nie każdy utwór wierszowany się do niej zalicza? Czym są „wszystkie inne sprawy” i dlaczego w traktacie brakuje jasnej definicji podstawowego pojęcia – mimesis? W tej lekcji przyjrzymy się tym fragmentom Poetyki, które odnoszą się do najważniejszych problemów sztuki poetyckiej i wyciągniemy z nich wnioski. Twoje cele John William Waterhouse, Ulysses i syreny, 1891 Źródło: domena publiczna. Arystoteles Retoryka-Poetyka Przedmiotem tego wykładu będzie sztuka poetycka jako taka, jej gatunki oraz właściwości każdego z nich, sposób, w jaki należy układać fabułę, jeśli utwór poetycki ma być piękny, jego składniki ilościowe i jakościowe, a także wszystkie inne sprawy, które wchodzą w zakres tej dyscypliny badawczej. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 315. “ Czytanie Poetyki Arystotelesa – główne problemy teorii poezji W ostatnim zdaniu Arystoteles wskazuje, co odróżnia poezję od innych tekstów – naśladuje ona przyrodę – czyli, jak powiedzielibyśmy dzisiaj, rzeczywistość. Nie ma więc poezji, która nie naśladowałaby rzeczywistości. Poezja była więc, po pierwsze, jedną ze sztuk naśladowczych. Arystoteles nie posługiwał się pojęciem „sztuki”, mówił natomiast o wielu „sztukach”. Wynikało to z faktu, że nie rozumiał ich w taki sposób, w jaki my – współcześnie – rozumiemy „sztuki piękne”, czyli działalność artystyczną, którą odróżniamy od techniki czy rzemiosła. Arystoteles myślał o sztuce jako o umiejętności wytwarzania określonych przedmiotów. Była to więc więc umiejętność techniczna (zauważ, że greckie słowo oznaczające sztukę – techne – stało się źródłem współczesnego słowa „technika”). Tak pojęte sztuki dzielił Arystoteles na te, które uzupełniają przyrodę – sztuki uzupełniające – ponieważ wytwarzają coś, czego w przyrodzie pierwotnie nie ma. Taką sztuką jest np. garncarstwo. Drugim rodzajem była natomiast grupa sztuk naśladowczych – wytwarzane przez nie przedmioty naśladują to, co w przyrodzie już istnieje. Pierwszym krokiem w definiowaniu poezji przez Arystotelesa było uznanie, że jest ona sztuką, a więc umiejętnością naśladowania rzeczywistości. Z pewnością zgodzisz się, że nie każdy tekst naśladuje rzeczywistość. To samo stwierdził Arystoteles – choć Empedokles napisał swój traktat filozoficzny wierszem, to tekst ten nie jest poezją. Żeby pomyśleć o poezji w sposób Arystotelesowski musisz więc najpierw ze wszystkich tekstów, które przychodzą ci do głowy wybrać tylko te, które naśladują rzeczywistość. To oczywiście nie wszystko – sztuk naśladowczych jest wiele. Należy więc określić, na czym polega ten szczególny sposób naśladowania rzeczywistości, którym posługuje się poezja. Na czym polega naśladowanie? Naśladowanie to inaczej mimesis: wierszem. Mają więc zwyczaj mianem tym nazywać również tych, którzy wierszem wykładają jakieś zagadnienia z zakresu przyrody lub medycyny. A przecież Homera i Empedoklesa nie łączy nic poza formą wiersza i dlatego słuszniej byłoby pierwszego nazwać poetą, a drugiego raczej filozofem przyrody niż poetą. Należy zaś nazwać poetą tego, kto uprawia sztukę naśladowania, gdyby nawet nie używał różnych miar wiersza jednocześnie, jak to np. czynił Chajremon. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 315. Arystoteles Na czym jednak polega naśladowanie w poezji? Poezja naśladuje przyrodę posługując się właściwymi sobie środkami – rytmem, słowem i melodią (przypomnijmy, że poezja nie służyła do czytania, ale do słuchania). Arystoteles zauważa, że każda sztuka coś przedstawia – niech będzie znana to zarówno Arystotelesowi, jak i tobie, historia powrotu Odyseusza z wojny trojańskiej. Malarstwo przedstawi tę historię na swój sposób: np. za pomocą kolorowych obrazków na glinianych amforach. Poezja natomiast przedstawi tę samą historię inaczej – po pierwsze: posługując się wierszem, po drugie: używając odpowiedniego języka oraz środków poetyckich (na przykład metafor), a po trzecie – nadając słowom odpowiednią melodię. Retoryka-Poetyka Twórczość epicka, tragediowa, a także komediowa i dytyrambiczna oraz w przeważającej mierze auletyka oraz kitarystyka mają tę cechę wspólną, że są sztukami mimetycznymi (tj. naśladowczymi). Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 315. “ Arystoteles Retoryka-Poetyka Podobnie bowiem jak pewni artyści (dzięki znajomości sztuki lub nabytej wprawie) naśladują wiele rzeczy tworząc ich obrazy za pomocą rysunku postaci i barw, inni natomiast za pomocą głosu, tak wszystkie wymienione wyżej sztuki posługują się w naśladowaniu rytmem, słowem i melodią – wszystkimi tymi środkami razem lub oddzielnie. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 315. “ Rzymska mozaika przedstawiająca Odyseusza słuchającego śpiewu syren Źródło: licencja: CC BY 3.0. Utwór poetycki to taki, który naśladuje rzeczywistość za pomocą środków językowych. To jednak nie wszystko – opowiada bowiem pewną historię, czyli innymi słowy, posiada akcję. Rolą poety jest właściwe uporządkowanie zdarzeń, o których zamierza opowiedzieć. W Poetyce Arystoteles przedstawił katalog ogólnych rozwiązań i schematów dotyczących budowania akcji, rozwiązywania konfliktów dramatycznych, budowy postaci, którymi posługują się twórcy tragedii. O tym, w jaki sposób budowany jest utwór poetycki decyduje jego przedmiot oraz sposób naśladowania. Przedmiot to właściwa danemu gatunkowi poezji tematyka oraz łączący się z nią styl. Przykładowo, przedmiotem tragedii były losy ludzi szlachetnych, lepszych od tych, których spotkać można w rzeczywistości. Towarzyszył jej podniosły styl. Z kolei sposób naśladowania dotyczył tego, jak przedstawiona jest akcja utworu – czy za pomocą narratora (jak w epopei), czy też w sposób dramatyczny, w którym historia opowiadana jest przez same działające na scenie postaci. Arystoteles dokonał podziału gatunków poezji według trzech kryteriów. Po pierwsze, wyróżnił te gatunki, które posługują się wszystkimi właściwymi poezji środkami (słowem, rytmem i śpiewem). Po drugie, odróżnił od siebie tragedię i komedię, którym właściwy jest inny przedmiot. Po trzecie, odróżnił od siebie te gatunki, w których historię opowiada narrator (poezja epicka) o tych, w których historia przedstawiona jest przez działające na scenie postaci (tragedia i komedia). Poezja w ujęciu Arystotelesa to takie utwory, które przedstawiają pewne sytuacje, które mogłyby się wydarzyć w rzeczywistości. Naśladowanie nie jest jednak odwzorowaniem – nie chodzi w nim o to, by fabuła wiernie przedstawiała wydarzenia (jeśli dotyczy wydarzeń historycznych), lecz o to, by właściwie posługiwać się środkami właściwymi poezji – do Rolą poety jest więc wykreowanie postaci, która w danej sytuacji będzie się zachowywać w określony sposób – to, kim jest, ma dla niego drugorzędne znaczenie. Ta typowość poezji oznacza, że naśladuje ona to, co w rzeczywistości ogólne, czyli też to, co dotyczy wszystkich ludzi. W tym sensie poezja jest uniwersalna. Sztuka poetycka w rozumieniu Arystotelesa polega zatem w dużej mierze na umiejętności ułożenia wydarzeń – obojętnie, czy zostały one zaczerpnięte z rzeczywistości, czy zmyślone – w taki sposób, by widz mógł odnieść je do siebie oraz uznać za prawdopodobne. To było również podstawowe kryterium oceny utworów poetyckich: Zauważ, że greckie tragedie opowiadały przede wszystkim znane wszystkim historie zaczerpnięte z mitologii. Kunszt poety nie polegał więc na wymyśleniu ciekawej fabuły, ale na jej umiejętnym przedstawieniu – na tym, jak ją opowiada. Arystoteles nie posługiwał się w poetyce pojęciem formy, ale jego skupienie na sposobie działania poezji przygotowało pod nie grunt. Pojawi się ono w tym znaczeniu w późniejszej estetyce. Postulat Arystotelesa, by poeta dobierał właściwą, odpowiednią formę do tematu, o jakim opowiada, stanie się natomiast w późniejszej estetyce podstawą zasady decorum (łac.), czyli stosowności. Co jest celem poezji? Utwory poetyckie tym się różną od innych, że naśladują rzeczywistość – to jest ich cecha wspólna. Natomiast samo naśladowanie służy według Arystotelesa określonemu celowi: jest zgodne z prawdopodobieństwem lub koniecznością, do czego właśnie dąży poezja, która dopiero później nadaje imiona bohaterom. Jednostkowym jest natomiast to, czego na przykład dokonał lub doznał Alcybiades. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 330. Arystoteles Retoryka-Poetyka Aby ocenić, czy to, co jakiś bohater powiedział lub uczynił, jest piękne czy nie, należy zbadać nie tylko, czy jego czyny i słowa same w sobie są szlachetne czy podłe, lecz zobaczyć: kto je mówi lub czyni, do kogo, kiedy i dlaczego. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 362–363. “ Arystoteles Celem poezji jest zatem oddziaływanie na odbiorcę, a konkretnie – na jego uczucia. W zacytowanym przykładzie mowa jest o tragedii – powinna wzbudzić ona w widzach litość oraz trwogę. To ważny element teorii poezji Arystotelesa. Kiedy zdefiniował tragedię, skupił się nie tylko na opisaniu jej elementów, ale również odpowiedział na pytanie czemu ma ona służyć: Wzbudzanie uczuć nie jest celem samym w sobie, ale spełnia ważną funkcję – doprowadza do emocjonalnego oczyszczenia u widzów. Taki jest według Arystotelesa sens istnienia poezji. W innej części Poetyki dowodził, że tragedia wywodzi się z dytyrambów, czyli pieśni religijnych. Ta rytualna geneza tragedii wskazuje, że, ze względu na swój „oczyszczający” charakter, poezja pełniła niezwykle ważna funkcję psychologiczną i społeczną. Czym jest poezja? Wróćmy do głównego pytania postawionego we wprowadzeniu – czym jest poezja? – i zbierzmy informacje, które pojawiły się w tym materiale. Dla Arystotelesa poezja należy do sztuki słowa. Jest zatem umiejętnością tworzenia tekstów i samym działaniem twórczym. Jednak nie każdy tekst jest dla Arystotelesa tekstem poetyckim. Poezja nie jest bowiem tym samym, co sztuka słowa, lecz tylko jedną z jej odmian. Zaliczają się do niej teksty mimetyczne, czyli takie, które naśladują rzeczywistość. Retoryka-Poetyka Fabuła dramatyczna powinna być tak ułożona, aby nawet nie oglądając sztuki w teatrze słuchacz odczuwał trwogę i litość w wyniku samego rozwoju zdarzeń. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 337. “ Arystoteles Retoryka-Poetyka Tragedia jest to naśladowcze przedstawienie akcji poważnej, skończonej i posiadającej (odpowiednią) wielkość, wyrażone w języku ozdobnym, odmiennym w różnych częściach dzieła, przedstawienie w formie dramatycznej, a nie narracyjnej, które przez wzbudzenie litości i trwogi doprowadza do ‘oczyszczenia’ (gr. katharsis) tych uczuć. Źródło: Arystoteles, Retoryka-Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 323. “ Arystoteles nie definiuje samego terminu mimesis, bo zakłada, że jego czytelnik je rozumie. Mimesis rozumiano w tamtych czasach przede wszystkim jako czynność aktora, który za pomocą właściwych sobie środków, jak np. gesty, naśladuje coś, co istnieje realnie – np. emocje, które przeżywają ludzie. Teksty, które w analogiczny sposób naśladują rzeczywistość, są dla Arystotelesa poezją. Definicja Arystotelesa – pierwsza znana nam definicja poezji – różni się od współczesnej. Uznanie naśladownictwa za cechę definicyjną poezji sprawia bowiem, że nie wszystkie teksty pisane wierszem można do niej zaliczyć, jak na przykład pochodzący z V w. p.n.e. poemat O naturze Empedoklesa z Akragas. Wprawdzie został on napisany wierszem, lecz nie posiada innych elementów, które według Arystotelesa powinna posiadać poezja. Teksty poetyckie to takie, które naśladują rzeczywistość używając właściwych sobie środków (rytmu, melodii i słowa), opowiadają historie o podniosłej lub komicznej tematyce i robią to za pośrednictwem narratora lub poprzez wchodzące na scenę postaci. Ich fabuła układana jest z pewnych typowych, schematycznych elementów (Arystoteles przedstawił w „Poetyce” ich katalog, lecz tylko w odniesieniu do tragedii). Kluczowym aspektem poezji jest jednak cel, któremu te formalne środki są zawsze podporządkowane. Celem tym jest oddziaływanie na odbiorcę – wywołanie w nim określonego przeżycia. W przypadku tragedii celem tym jest katharsis. Możemy jednak przypuszczać, że według Arystotelesa każdy gatunek poezji posiadał właściwy sobie cel. Słownik auletyka (gr. aulos) sztuka gry na aulosie, instrumencie dętym przypominającym piszczałkę decorum (łac. decorum – stosownie, przyzwoicie) estetyczna zasada stosowności, która wskazuje normy właściwego zharmonizowania elementów dzieła literackiego; celem jest uzyskanie odpowiedniości stylu (słownictwa, stóp metrycznych) do treści. Zasada decorum została sformułowana w starożytności i miała istotny wpływ na późniejszą estetykę. W Poetyce Arystotelesa odpowiada jej grecki termin prepon dytyramb (gr. dithyrambos – przezwisko Dionizosa) w greckiej liryce pieśń pochwalna na cześć Dionizosa, patetyczna i wzniosła; śpiewana podczas świąt dionizyjskich przez chór katharsis przedmiotu, przyjemność sprawi nam nie sam jego wizerunek, lecz raczej staranne wykonanie dzieła, jego koloryt lub inne tego rodzaju zalety. Skoro wrodzony jest nam instynkt naśladowczy oraz poczucie melodii i rytmu (oczywiste to przecież, że miary wierszowe są cząsteczkami różnych rytmów), dlatego ci, którzy pierwotnie byli najbardziej uzdolnieni w tym kierunku, doskonaląc stopniowo swą sztukę improwizacji, dali początek poezji. Z kolei nastąpił naturalny podział poezji na dwa kierunki. Szlachetniej usposobienie twórcy naśladowali bowiem piękne czyny ludzi szlachetnych, natomiast twórcy o usposobieniu bardziej pospolitym przedstawiali czyny ludzi złych, tworząc początkowo „szyderstwa”, jak tamci – hymny i pochwały. […] Jednocześnie pojawiło się też stosowne do charakteru tych utworów metrum, które dlatego obecnie nazywamy jambicznym („szyderczym”), ponieważ w tym właśnie metrum „szydzono z siebie wzajemnie”. Jedni z dawnych poetów tworzyli więc w wierszu heroicznym, inni w jambicznym. […] Kiedy zaś pojawiła się komedia i tragedia, poeci, znajdując naturalne upodobanie w jednym lub w drugim rodzaju twórczości, jedni zamiast jambów zaczęli tworzyć komedie, inni zamiast epopei – tragedie, ponieważ te formy twórczości uznano za wyższe i cenniejsze od poprzednich. […]. Zarówno tragedia, jak komedia narodziły się z improwizacji: tragedia z improwizacji tych, którzy intonowali dytyramb, komedia – z improwizacji intonujących pieśni falliczne, które jeszcze dzisiaj wykonuje się w wielu miastach. Tragedia rozwinęła się zatem stopniowo przez udoskonalenie każdego pojawiającego się elementu i po przejściu wielu przeobrażeń zatrzymała się w rozwoju, kiedy osiągnęła swą najdoskonalszą postać. Liczbę aktorów z jednego do dwu pierwszy powiększył Ajschylos; on też ograniczył rolę chóru i naczelne miejsce zapewnił dialogowi. Sofokles zaś dodał trzeciego aktora i dekoracje sceniczne. Tragedia uzyskała poza tym Polecenie 2 Wynotuj z tekstu dwie przyczyny, dla których czerpiemy przyjemność z odbioru dzieł sztuki. Polecenie 3 Spróbuj podsumować wiedzę, odpowiadając na wybrane pytanie: Jakie twoim zdaniem mogą być źródła sztuki poetyckiej? Jak ważna jest twoim zdaniem forma w sztuce? Jaką rolę w twoim życiu pełni sztuka? odpowiednią wielkość, porzuciwszy krótkie wątki i żartobliwy język, które zawdzięczała swojemu pochodzeniu z dramatu satyrowego; dość późno również przybrała dostojną postać i metrum jambiczne zajęło miejsce tetrametru trocheicznego. Dopóki bowiem miała ona charakter satyrowy i w większym stopniu była związana z tańcem, posługiwała się tetrametrem trocheicznym, lecz gdy zyskał na znaczeniu dialog, sama natura znalazła dla niej właściwą formę wiersza. Bo ze wszystkich miar wierszowych najbardziej nadaje się do rozmowy metrum jambiczne. Świadczy przecież o tym fakt, że w codziennej rozmowie posługujemy się najczęściej jambami […]. Źródło: Arystoteles, Rozdział IV. Geneza i rozwój twórczości poetyckiej: epopei, jambu, tragedii, [w:] tegoż, Retoryka- Poetyka , tłum. Henryk Podbielski, Warszawa 1988, s. 319–322. Słownik dytyramb (gr. dithyrambos – przezwisko Dionizosa) w greckiej liryce pieśń pochwalna na cześć Dionizosa, patetyczna i wzniosła; śpiewana podczas świąt dionizyjskich przez chór jamb (gr. iambos) stopa wierszowa złożona z sylaby krótkiej i długiej jambiczny o satyrycznej lub żartobliwej treści metrum (łac. metrum – miara) schemat układu elementów dźwiękowych powtarzających się regularnie w wersach lub strofach, określający porządek rytmiczny wiersza Ćwiczenie 6 Rozstrzygnij, które z zamieszczonych w tabeli stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe w świetle założeń estetyki Arystotelesa. stwierdzenie prawda fałsz Fabuła tragedii powinna być skonstruowana w taki sposób, żeby widzowie uznali ją za prawdziwą. Według Arystotelesa epika zalicza się do poezji. Mimetyzm oznacza oczyszczenie uczuć w wyniku odbioru dzieła sztuki. Melodia jest jednym z środków naśladowczych, którymi posługuje się poezja. Ćwiczenie 7 Zastanów się i odpowiedz, jaki cel Arystoteles stawiał poezji. W swojej wypowiedzi odnieś się do przykładu gatunku tragedii. Zastanów się, czy jego pogląd daje się zastosować do znanych ci, współczesnych utworów literackich, np. powieści. Zapisz swoje spostrzeżenia. Ćwiczenie 8 Przedstaw własnymi słowami główne problemy Poetyki Arystotelesa, a następnie, na wybranym przykładzie, zastanów się, czy za sztukę mimetyczną można uznać kino. 醙 難 難 Dla nauczyciela Autor: Piotr Mazur Przedmiot: Filozofia Temat: Czytanie Poetyki Arystotelesa – główne problemy teorii poezji Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe XII. Początki estetyki. Uczeń: 3) omawia wybrane treści Poetyki Arystotelesa – pierwszego systematycznego dzieła z zakresu teorii i filozofii literatury: typologia sztuki poetyckiej, koncepcja tragedii, pojęcia mimēsis i katharsis (jedno zagadnienie do wyboru). Lektura obowiązkowa 4) Arystoteles, fragmenty z następujących pism (w związku z działem VIII pkt 4 treści nauczania): Etyka nikomachejska (ks. II, 7–8, 1107 a), (w związku z działem XII treści nauczania): Poetyka (ks. IV, 1448 b – 1449 a); Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, kompetencje cyfrowe, kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej, kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się. Cele lekcji. Uczeń: objaśnia pojęcie sztuki jako umiejętności wytwarzania czegoś według reguł; objaśnia arystotelesowskie pojęcie poezji; wyjaśnia pojęcia mimēsis i katharsis. Cele operacyjne. Uczeń: rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię; zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią; dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków. Strategie nauczania: konstruktywizm. Metody i techniki nauczania: analiza i interpretacja tekstów; metoda ćwiczeń przedmiotowych; rozmowa kierowana; mapa myśli; praca z materiałami multimedialnymi. Formy zajęć: praca indywidualna; praca w parach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w emateriale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda. Przebieg zajęć: Faza wstępna 1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu. 2. Rozmowa kierowana. Nauczyciel pyta uczniów, czym jest sztuka. Prosi o podanie różnych skojarzeń z tym słowem. Efektem tej części lekcji powinno być sformułowanie definicji sztuki, z uwzględnieniem rozumienia jej jako umiejętności wytwarzania czegoś według reguł. 3. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na istnienie różnych gatunków literackich i zadaje uczniom pytanie: Co to jest poezja? Faza realizacyjna 1. Uczniowie zapoznają się z treścią bloku tekstowego. Wspólne omówienie przedstawionych przez Arystotelesa pojęć. 2. Tworzenie mapy myśli. Uczniowie pracują w parach i na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj” oraz materiałów źródłowych sporządzają mapę myśli prezentującą główne