Definicje podstawowowych pojęć z zakresu psychologii społecznej, Notatki z Psychologia

Pobierz Definicje podstawowowych pojęć z zakresu psychologii społecznej i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity!

Z punktu widzenia psychologii afiliacja jest jedną z

podstawowych potrzeb psychicznych człowieka,

wyrażającą się w dążeniu do bycia razem z innymi ludźmi,

przyłączenia się do osób i grup społecznych oraz

poszukiwania ich akceptacji; jej zasadniczym źródłem jest

potrzeba bezpieczeństwa. Ważnym też źródłem jej

kształtowania się są standardy społeczne, wyznaczające

jednostce, jak i grupom społecznym wzorce zachowań, a

w tym zwłaszcza dotyczące bezpieczeństwa.

Afiliacja (łac. affilatio – "usynowienie", "włączenie do rodziny") – zachowanie

polegające na nawiązaniu i podtrzymaniu pozytywnych kontaktów i współpracy

przez jednostkę lub grupę, organizację z innymi grupami i organizacjami.

Agresja (łac. aggresio – napaść) – w psychologii określenie zachowania ukierunkowanego i

intencjonalnego na zewnątrz lub do wewnątrz, mającego na celu spowodowanie szkody fizycznej lub

psychicznej.

Wyróżniana jest m.in.:

● agresja wroga – agresja, która ma na celu zranienie lub zadanie bólu

● agresja instrumentalna – agresja służąca innemu celowi niż zranienie lub zadanie bólu, np.

zastraszenie, usunięcie konkurencji itp.

● agresja prospołeczna – chroniąca interesy społeczne, obrona (służąca interesom jednostki i

społeczeństwa)

● agresja indukowana – powstająca w efekcie psychomanipulacji

● agresja odroczona

● autoagresja – agresja skierowana na własną osobę

W psychologii nie ma zgody co do przyczyn i mechanizmów powstawania zachowań agresywnych.

ASYMETRIA POZYTYWNO - NEGATYWNA

Asymetria pozytywno-negatywna czyli niejednakowe traktowanie przez ludzi danych pozytywnych i negatywnych. Rozkłada się na dwa efekty: inklinacja pozytywna, czyli skłonność do formułowania raczej pozytywnych niż negatywnych ocen innych ludzi, samego siebie, obiektów społecznych i świata. efekt negatywności polegający na silniejszym uzależnieniu ocen globalnych od negatywnej niż pozytywnej informacji, na podstawie których jest ona formułowana Odgórne wykorzystywanie schematów: Ocena globalna może wynikać z początkowego, często nieświadomego sklasyfikowania danego człowieka. Zidentyfikowanie spostrzeganego człowieka jako uosobienia jakiejś kategorii lub schematu prowadzi do aktywizacji prototypu. Prototyp - informacje opisujące typowy egzemplarz schematu, jak również do typowej reakcji afektywnej na egzemplarz danego schematu. Rola schematów rośnie gdy: schemat był niedawno używany do formułowania ocen schemat jest mało skomplikowany wewnętrznie czyli zawiera treści jednoznacznie pozytywne lub negatywne sąd wyznawany jest w pośpiechu losy człowieka oceniającego nie zależą od człowieka ocenianego

Atrybucja – przypisywanie komuś lub czemuś pewnych cech. W psychologii pojęcie atrybucji odnosi się do

tego jak ludzie wyjaśniają przyczyny swojego bądź cudzego zachowania, tzw. naiwne teorie przyczynowości.

W szczególności wyróżniane są:

● atrybucja zewnętrzna

● atrybucja wewnętrzna – inaczej atrybucja dyspozycyjna ; rodzaj atrybucji w psychologii, zakładający

iż przyczyną danego zdarzenia były cechy jego sprawcy (np. zdolności lub ich brak, inteligencja,

włożony wysiłek, cechy osobowości) w przeciwieństwie do czynników zewnętrznych wobec sprawcy

(np. przypadek, trudność zadania, sytuacja zewnętrzna, rola społeczna, normy społeczne, itp.).

Istnieje skłonność do zbyt częstego używania atrybucji wewnętrznej kosztem zewnętrznej. Efekt ten nazywa

się podstawowym błędem atrybucji. Jeśli chodzi o własne czyny, to atrybucja zależy od ich sukcesów

(zobacz: atrybucje w służbie ego), tendencja samoobronna, ukierunkowania uwagi (zobacz: błąd

aktora-obserwatora), samooceny (zobacz: samoutrudnianie), cech osobowości (zobacz: poczucie

umiejscowienia kontroli).

Bytowość grupy - stopień, w jaki grupa spostrzegana jest jako konkretna

całość, której członkowie są w jakiś sposób związani

-grzeszny sukces (zdałem egzamin, bo

ściągałem)-

-cnotliwy sukces (zdałem, bo się

nauczyłem)”

-cnotliwa porażka (wszyscy ściągali a ja nie i

mimo, że nie zdałem, to jestem uczciwy)-

-grzeszna porażka (nie zdałem, bo nie

nauczyłem się)

Dezindywiduacja – to proces psychologiczno-społeczny, który prowadzi do utraty osobowości oraz zdolności rozpoznawania swoich cech jednostkowych, zanik tożsamości jednostkowej, anonimowość, identyfikacja z tłumem. Powoduje zastępowanie własnej tożsamości tożsamością grupy społecznej.

Przejawia się m.in:

● osłabieniem kontroli i tolerowaniem zachowań impulsywnych ● zwiększoną wrażliwością na stymulację emocjonalną i stymulatory sytuacyjne ● niemożnością monitorowania lub regulowania własnego zachowania ● osłabieniem wrażliwości na społeczną akceptację własnych zachowań ● zmniejszoną zdolnością racjonalnego planowania zachowań

Błąd aktora-obserwatora − jeden z błędów atrybucyjnych polegający na odmiennym interpretowaniu zjawisk wtedy, gdy się w nich uczestniczy, i wtedy, gdy się je tylko obserwuje. Jeśli jesteśmy podmiotem danego działania (aktorami), to zwykle tłumaczymy swoje zachowanie w kategoriach okoliczności (dokonujemy tzw. atrybucji sytuacyjnej). Gdy to samo zachowanie widzimy u innych ludzi (jesteśmy obserwatorami), dokonujemy atrybucji dyspozycyjnej, czyli poszukujemy przyczyn tego działania wewnątrz obserwowanej osoby [1]^.

Przykład: Gdy idę do kina, to idę dlatego, że jest właśnie interesujący film, na byle co nie chodzę (interesujący film – atrybucja sytuacyjna). Gdy widzę, że inni ludzie idą do kina, dochodzę do wniosku, że ludzie lubią się zabawić, dlatego chodzą do kina (atrybucja dyspozycyjna).

Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Efekt aureoli, efekt halo – w psychologii tendencja do automatycznego, pozytywnego (efekt Galatei, efekt nimbu, anielski efekt halo) lub negatywnego (efekt Golema, szatański efekt halo), przypisywania cech osobowościowych na podstawie pierwszego wrażenia. Jest odmianą podstawowego błędu atrybucji. Polega na tym, że przypisanie jednej ważnej pozytywnej lub negatywnej właściwości (mówiąc obrazowo, „aureola” może być pozytywna lub negatywna) wpływa na skłonność do przypisywania innych – niezaobserwowanych – właściwości, które są zgodne ze znakiem emocjonalnym pierwszego przypisanego atrybutu. Istotą efektu aureoli jest przypisanie komuś (atrybucja) ważnej pozytywnej lub negatywnej cechy wewnętrznej. Przypisanie cechy nieważnej nie musi wywołać efektu aureoli. Najważniejszymi atrybutami posiadającymi moc wywoływania efektu aureoli są: mądrość/głupota, dobroć/zło, nieatrakcyjność/atrakcyjność fizyczna oraz wygląd zewnętrzny (na przykład schludny/niechlujny).

Przykłady[edytuj | edytuj kod]

● Punktualność jest dla mnie ważną wartością. Spotykam nową osobę i zauważam, że jest ona punktualna, więc będę skłonny myśleć, że jest inteligentna, przyjazna, uczciwa. ● Spotykam osobę, którą oceniam jako niekulturalną i agresywną. Będę skłonny o niej myśleć, że jest leniwa i ma zaściankowe poglądy.

Zobacz też

Kiedy ktoś czuje się czarną owcą w rodzinie może zareagować na dwa różna sposoby. Być może wydaje się to dziwne, ale wiele osób

noszących etykietę: „czarna owca”, ze względu na swą delikatną strukturę godzi się na emocjonalne wykorzystywanie, na przyjmowanie

krytyki, a nawet zniewa

Osoba, którą ogół rodziny uznaje za złą i odmienną, na własnej skórze odczuwa atmosferę zepsucia i dysfunkcji płynącą ze strony pozostałych

członków grupy. Z drugiej strony członkowie rodziny czują się dobrze i wygodnie. Czarna owca niesie przecież winę i odpowiedzialność za

wszystko, co poszło nie tak.

Aby unikać takich ekstremalnych sytuacji, w których nasze poczucie własnej wartości mogłoby legnąć w gruzach, warto zastanowić się nad

kilkoma kwestiami.

Henri Tajfel był sławnym psychologiem właśnie ze względu na stworzenie terminu „czarna owca”. Sposób, w jaki bez wątpienia możemy się identyfikować, to identyfikacja na tle jakiejkolwiek grupy społecznej: Istnienie faworyzowania w grupie wyjaśnia, że osądy podejmowane w stosunku do osób z zewnątrz są zazwyczaj negatywne. Dzieje się tak ze względu na chęć ochrony tego, co własne, tego co nas definiuje, a także identyfikuje ( moja drużyna piłki nożnej jest najlepsza, moja klasa jest najlepsza, itp. ) W innej sytuacji zdarza się, że oczekiwania wewnątrz grupy utrzymują się na wysokim poziomie. Na przykład: nasz ojciec krytykuje sąsiadów z powodu sposobu wychowywania dzieci, sam jednak jest surowy i wymagający, ponieważ nie chce, by została zachwiana wewnętrzna równowaga grupy, jaką jest rodzina.

Czarna owca skazana jest zatem na przyjmowanie większej krytyki, która powstaje w jej własnej grupie społecznej. Przynależność do danej grupy społecznej, w niektórych przypadkach idzie w parze z dominacją i chęcią zachowania kontroli.

Facylitacja społeczna – pojęcie z dziedziny psychologii społecznej, oznacza napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny przez nich naszego działania. Skutkiem tego napięcia są dwie zróżnicowane reakcje - lepsze wykonanie zadań dobrze opanowanych i łatwych (to jest właśnie facylitacja) oraz gorsze wykonanie zadań trudnych (lub tych, których dopiero się uczymy), które to zjawisko określane jest mianem hamowania społecznego.

Przykłady[edytuj | edytuj kod]

Sportowcy osiągają lepsze wyniki na oczach publiczności, kulturysta ćwiczy intensywniej, gdy oprócz niego na siłowni znajdują się inni, intensywnie ćwiczący ludzie. Dzieci bawią się z większym zapałem, gdy towarzysz zabawy jest pod bokiem, choćby bawił się w coś innego. Nawet karaluchy szybciej pokonują łatwy labirynt, jeśli obserwują je inne karaluchy.

Należy jednak pamiętać, że opisywany efekt występuje w odniesieniu do zachowań stosunkowo dobrze wyuczonych, automatycznych. Obecność innych może hamować lub zakłócać zachowania niezbyt dobrze wyuczone lub bardzo złożone. Mówimy wtedy o interferencji społecznej.

Model kolektywnego wysiłku – stara się

wyjaśnić zjawisko próżniactwa

społecznego. Model kolektywnego wysiłku,

zaproponowany przez Stevena Karau i

Kipling Williams zakłada, że motywacja do

wysiłku osób wchodzących w skład grupy

zależy od trzech czynników. Pierwszym z

nich jest przekonanie o tym, że wysiłek

własny przekłada się na wzrost poziomu

wykonania całej grupy. Drugim czynnikiem

jest przekonanie, że ów wzrost pociąga za

sobą kolektywnie większe zyski, zaś

trzecim przekonanie o większej korzyści z

takiego obrotu zdarzeń – czyli, że zyski

grupy przekładają się na zysk osoby. Model

kolektywnego wysiłku zyski definiuje nie

tylko jako dobra materialne, ale także

psychiczne – przede wszystkim wzrost

samooceny i pozytywną tożsamość

społeczną przez podwyższenie „wartości”

grupy. Podstawą dla modelu jest założenie

o maksymalizacji zysków (także

oczekiwanych) przez jednostkę. Czynniki

takie jak niska wiara w wartość własnego

wkładu w pracę grupy sprzyjają

próżniactwu społecznemu.

Efekt Lucyfera – termin wprowadzony przez Philipa Zimbardo. Określa on przemianę charakteru człowieka z dobrego na zły jedynie z powodu środowiska, w jakim

dana osoba się znajduje[1][2]^. Używa się również określenia „przemiana z anioła w diabła”.

Jako przykład występowania efektu Lucyfera przytacza się sławny eksperyment więzienny przeprowadzony przez samego Zimbarda[1]^. Źródłem terminu „efekt

Lucyfera” jest taki właśnie tytuł książki psychologa, w której autor podaje jako prawidłowość, że każdy człowiek w odpowiednich dla takiego zachowania warunkach

może przeobrazić się w oprawcę albo w bezwolną ofiarę bezprawnych represji, a nawet tortur. Jako ilustrację tezy, według której w sprzyjających warunkach może

dojść do przemiany zasadniczo normalnych ludzi w pełnych wyrafinowanego okrucieństwa oprawców przy milczącej aprobacie ich przełożonych wszystkich szczebli,

podaje Zimbardo w swojej książce postępowanie amerykańskich żołnierzy znęcających się nad osadzonymi Irakijczykami w więzieniu Abu Ghraib pod Bagdadem.

Efekt wiedzy /madrosci po fakcie (ang. hindsight bias ), nazywany też efektem "wiedziałem-że-tak-będzie" oraz pełzającym determinizmem (ang. creeping determinism ), to tendencja do oceniania przeszłych wydarzeń jako bardziej przewidywalnych, niż rzeczywiście były. Prawdopodobnie wynika z tego, że wiedza na ich temat jest lepiej dostępna niż wiedza na temat możliwości, które się nie zdarzyły. Ludzie mają tendencję również do pamiętania swoich własnych przewidywań jako dokładniejszych i celniejszych, niż rzeczywiście były.

Efekt ten został wykryty w wielu sytuacjach związanych z polityką, grami, medycyną itp.

Ilustracją tego efektu jest powiedzenie "Mądry Polak po szkodzie".