Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Deklinacja mieszana - Notatki - Gramatyka opisowa, Notatki z Język angielski

W notatkach omówione zostają deklinacja mieszana i formy nieregularne w odmianie rzeczowników.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 01.03.2013

Warsawa
Warsawa 🇵🇱

4.7

(104)

282 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Deklinacja mieszana - Notatki - Gramatyka opisowa i więcej Notatki w PDF z Język angielski tylko na Docsity! Deklinacja mieszana (i formy nieregularne w odmianie rzeczowników) Odmianę mieszaną mają: 1) rzeczowniki męskie w lp. formalnie równe żeńskim, tak samo jak one się odmieniające, w liczbie mnogiej – jak męskie os. (typ mężczyzna, poeta, starosta); 2) rzeczowniki męskie o odmianie przymiotnikowo-rzeczownikowej typu sędzia, hrabia (w lp. formy D. C. B. – przymiotnikowe: sędziego, sędziemu, hrabiego, hrabiemu, w M. N. Msc. i W. lp. – rzecz., w lmn. – rzeczownikowe mos.); 3) rzeczowniki męskie – nazwiska na –o typu Sanguszko, Kościuszko (w lp. odmiana – jak rzecz. żeńskie, w lmn. – jak męskie os.); 4) rzeczowniki męskie typu księża, bracia (w lp. odmiana regularna, w lmn. – odmiana nietypowa – dawne formy rzeczownika zbiorowego); 5) rzeczowniki męskie typu chorąży, podkomorzy (w lp. – odmiana przymiotnikowa, w lmn. – częściowo odmiana rzeczownikowa męska os.: M. W. chorążowie, w innych – przmiotnikowa); 6) rzeczownik męski książę (w lp. brak rozszerzenia tematu, w lmn. – odmiana jak rzecz. nijakie); 7) rzeczowniki nijakie typu liceum, muzeum (w lp. tzw. nieodmienność, czyli formy tożsame z M., w lmn. – odmiana nijaka z pominięciem cząstki -um., D. –ów – jak rzecz. męskie). docsity.com Można też typy nr 4, 6-7 traktować jako nieregularności w odmianie. Ad. 1) Niektóre rzecz. rodzaju męskiego typu wojewoda, mężczyzna, starosta pierwotnie odmieniały się jak wiele rzecz. rodz. żeńskiego, typu kobieta, owca. W okresie stp. także w l.m. zachowywały odziedziczone końcówki, np. wojewody, mężczyzny, sędzie. Narzucały one swój rodzaj (męski) wyrazom tworzącym z nimi związek zgody, np.: ci wojewody przyszli, dzielni mężczyźny walczyli itp. Od XVI wieku dawne końcówki w M. l.m. zaczęły się wycofywać, od XVII wieku w M. i B. l.m. upowszechniły się ostatecznie innowacyjne końcówki, typowe dla rzecz. rodz. mos. (np. M. l.m. sędziowie, wojewodowie, B. i D. l.m. sędziów, wojewodów). Ostatecznie odmianą mieszana rzeczowników typu mężczyzna, wojewoda ukształtowała się następująco:  w liczbie pojedynczej zachowały one odmianę żeńską (M. mężczyzn-a, D. mężczyzn-y, C. mężczyźni-e, B. mężczyzn-ę);  w liczbie mnogiej od XVII zyskały odmianę mos. (M. mężczyźn-i, M. wojewod-owie, D. i B. mężczyzn-<0>, wojewod-ów) Ad. 2. Odmiana niektórych rzecz. rodzaju męskiego typu sędzia, hrabia Rzecz. typu sędzia, hrabia także w l.p. zmieniły swoją odmianę. Już od XV stulecia zaczęły odmieniać się jak docsity.com Były rzeczownikami rodz. nij. i do XVI wieku miały regularną dla tego typu odmianę. Ze względu na swoje znaczenie (rodzaj naturalny) łączyły się z przymiotnikami, zaimkami i formami czasu przeszłego w rodz. m., np.: podkomorza byli (XV w). W związku z powstaniem samogłosek ścieśnionych od XVI wieku zmieniła się też ich postać fonetyczna; M. l.p. chorąż-e ->| chorąż-y. Upodobniły się przez to do nazw urzędów, typu woźny, wojski, łowczy będących przymiotnikami. Podobieństwo fonetyczne M. l.p. oraz znaczeniowe (wszystkie były nazwami urzędów) spowodowały, że rzeczowniki chorąży, podkomorzy itp. zaczęły w l.p. odmieniać się jak przymiotniki. W M. i W. l.m. przyjęły końcówki typowe dla rzecz. mos. - owie (podchorążowie, podczaszowie), w pozostałych przypadkach odmieniają się jak przymiotniki. Odmianę tych rzeczowników w l.m. ilustrują przykłady: końc. dekl. rzeczownikowej końc. dekl. przymiotnikowej M. i W. podchorążowie, podczaszowie woźni D. podchorążych, podczaszych woźnych C. podchorążym, podczaszym woźnym B. podchorążych, podczaszych woźnych N. podchorążymi, podczaszymi woźnymi docsity.com Msc. podchorążych, podczaszych woźnych Ad. 6. Odmiana rzecz. książę rzeczownik rodz. m., ale odmienia się jak rzeczowniki rodz. nijakiego, typu cielę, jagnię, dziewczę, oznaczające istoty niedorosłe (współcześnie bez rozszerzenia tematu w lp.). Pierwotnie wyraz książę był rzecz. rodz. nij. i należał do tej samej grupy deklinacyjnej, co wspomniane rzeczowniki. W ich odmianie w przypadkach zależnych l.p. (oprócz M., B., W.) i w l.m. temat był rozszerzony o cząstkę -ęt (-ęć). Rzeczownik książę łączył się z zaimkiem wskazującym (to), tak jak to cielę, to dziewczę. Geneza wyrazu książę (stąd odmiana jak rzecz. rodz. nij. oznaczający istoty niedorosłe. Przykłady zachowania pierwotnego rodzaju gramatycznego: Zygmunt, z Bożej miłości Krol Polski, Wielkie Książę Litewskie, Ruskie, Pruskie, Mazowieckie..., Karzeł Sudermański Wielkie Książę Kurlandskie, mazowieckie książę umarło itp. Przyczyna zmian fleksyjnych - ewolucja znaczenia wyrazów ksiądz, księżyc, książę, Konflikt między znaczeniem rzecz. książę a jego formą gram. doprowadził ostatecznie do zmiany rodzaju gramatycznego tego rzeczownika, a potem przekształcenia w jego odmianie. M., W. l.p. książę M., W. l. m. książęta docsity.com D. l.p. księcia / przest. książęcia D. l.m. książąt C. l.p. księciu / przest. książęciu C. l.m. książętom B. l.p. księcia/przest. książęcia B. l.m. książęta/książąt N. l.p. księciem // przest. książęciem N. l.m. książętami Msc. l.p. księciu // przest. książęciu Msc. l.m. książętach Formy nieregularne wynikające z zachowania form liczby podwójnej: oczy, uszy oczyma, uszyma ręce, rękoma w przysłowiach (Trzy gęsi, dwie niewieście, uczynił jarmark w mieście). docsity.com