DEKOLONIZACJA AZJI NOTATKA, Notatki z Historia muzyki

Pobierz DEKOLONIZACJA AZJI NOTATKA i więcej Notatki w PDF z Historia muzyki tylko na Docsity!

Dekolonizacja Azji

Wprowadzenie Przeczytaj Prezentacja mulmedialna Film + Sprawdź się Dla nauczyciela

Bibliografia:

Źródło: Vo Nguyen Giap, Początek wojny narodowowyzwoleńczej w [...], [w:] Wybór tekstów źródłowych do historii powszechnej po II wojnie światowej, 1945-1955, t. 1, oprac. A. Basak, T. Marczak, wybór A. Basak, T. Marczak, Wrocław 1989, s. 147–150. Źródło: Fragment umowy zawartej [...] w 1949 roku , [w:] Wybór tekstów źródłowych do historii powszechnej po II wojnie światowej, 1945-1955, t. 1, oprac. A. Basak, T. Marczak, wybór A. Basak, T. Marczak, Wrocław 1989, s. 286–290.

Cytat za: Fragment artykułu popularnonaukowego [...], Historia, 2019, dostęp: rp.pl [28.01.2022]. Cytat za: Artykuł [...], Krzysztof Mroziewicz, 2008, dostęp: polityka.pl [28.01.2022].

Wskażesz państwa azjatyckie, które ogłosiły niepodległość po 1945 roku.

Przeczytaj

Dekolonizacja Indii

Po II wojnie światowej rozpoczęła się dekolonizacja na kontynencie azjatyckim. Jej najważniejszym aktem było wycofanie się Brytyjczyków z Półwyspu Indyjskiego w 1947 roku. Pokojowy przebieg tego procesu był możliwy nie tylko dzięki temu, że Wielka Brytania zapobiegała zazwyczaj ostrym konfliktom, lecz także dzięki wyrzeczeniu się przemocy przez Indyjski Kongres Narodowy i jego przywódcę, Mahatmę Gandhiego, na rzecz taktyki biernego oporu wobec Brytyjczyków.

Mohandas Karamchand Gandhi, zwany Mahatmą (wielki duchem), stał się symbolem walki mieszkańców Indii o suwerenność. Początkowo był on zwolennikiem wprowadzenia w Indiach jedynie swobód samorządowych, później występował na rzecz pełnej niepodległości państwa. Sformułował zasadę satjagrahy (sanskr. – siły prawdy), która oznaczała domaganie się przestrzegania praw i opór wobec niesprawiedliwości, ale bez stosowania przemocy. Ważnym jej elementem było także bierne poddanie się prześladowaniom. Jako formę oporu propagował nieposłuszeństwo obywatelskie, które polegało m.in. na ignorowaniu rozporządzeń władz kolonialnych i bojkocie towarów sprowadzanych z Wielkiej Brytanii. Występował przeciwko działaniom odwetowym i przewodził demonstracjom przeciwko udziałowi Indii w II wojnie światowej. W 1947 r. kilkudziesięcioletnia walka o niepodległość Indii prowadzona pokojowymi metodami przez Mahatmę Gandhiego zakończyła się sukcesem.

Mimo wysiłków Gandhiego nie udało się jednak zachować jedności Indii. Powstały dwa odrębne państwa: zdominowane przez hinduistów Indie i muzułmański Pakistan. W czasie wytyczania granic i przesiedleń

Mohandas Karamchand Gandhi (1869–1948), indyjski polityk i działacz społeczny, jeden z twórców współczesnego państwa indyjskiego i jego przywódca (także duchowy); propagator pacyfizmu, twórca koncepcji biernego oporu. Gandhi ze względu na etyczne metody walki politycznej był ceniony nie tylko w Indiach. Od 1919 r. stał na czele Indyjskiego Kongresu Narodowego. Próbował zażegnać spory religijne między muzułmanami a hinduistami, prowadząc w latach 1946– głodówki protestacyjne. W 1948 r. został zamordowany przez hinduskiego fanatyka. Jak myślisz, dlaczego strój Gandhiego zawsze był skromny? Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Żołnierze pakistańscy podczas wojny z Indiami w 1947 roku. Pierwsza wojna o Kaszmir, prowincję graniczącą i z Indiami i z Pakistanem, toczyła się w latach 1947–1948. Miejscowy maharadża, pod którego zwierzchnością pozostawała ta prowincja, dążył do niepodległości. Kiedy jednak wkroczyły bojówki pakistańskie, zdecydował się na przyłączenie do Indii. Pakistan nie uznał tej decyzji, co zapoczątkowało długotrwały konflikt, który spowodował ogromne koszty, nie tylko materialne, lecz także ludzkie.Wyjaśnij, z czego wynikały konflikty między Indiami a Pakistanem. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Ciekawostka

Brytyjski i francuski model dekolonizacji Proces dekolonizacji przebiegał zazwyczaj zgodnie z jednym z dwóch modeli: brytyjskim, wykorzystującym drogę pokojową, lub francuskim, wiążącym się z walką zbrojną. Wielka Brytania przygotowania do dekolonizacji rozpoczęła jeszcze przed 1945 r., wprowadzając w większości swoich kolonii rządy autonomiczne. Tak rozpoczął się proces odzyskiwania niepodległości przez Indie. W ten sposób metropolia chciała zachować pokojową współpracę z uzyskującymi niepodległość obszarami. Już w 1931 r. powstała Brytyjska Wspólnota Narodów (ang. British Commonwealth of Nations), obecnie działająca jako Wspólnota Narodów (ang. Commonwealth of Nations). Zrzesza ona Wielką Brytanię oraz jej byłe kolonie i dominia. Na czele Wspólnoty, do której należą m.in. Australia, Kanada i Nowa Zelandia, stoi królowa Wielkiej Brytanii Elżbieta II. Francja dla integracji swoich kolonii utworzyła w 1946 r. Unię Francuską. Ceną za członkostwo w niej miało być jednak ograniczenie ich autonomii. Napięcia polityczne między metropolią a koloniami prowadziły z reguły do konfliktów zbrojnych. Francja nie uznała niepodległości Wietnamu, czego efektem była wojna w Indochinach (1946‐1954).

Dekolonizacja w Azji Południowo-Wschodniej

W 1946 r. niepodległość ogłosiły Filipiny (za zgodą Stanów Zjednoczonych, które nie chciały dopuścić do rozwoju partyzantki komunistycznej na tym terenie). Dwa lata później Brytyjczycy wycofali się z Birmy. W 1949 r., po czteroletniej wojnie z kolonistami holenderskimi, niepodległość zdobyła Indonezja.

Francuzi przez dziewięć lat walczyli o utrzymanie swojej zwierzchności nad Półwyspem Indochińskim. We wrześniu 1945 r. wojska francuskie zostały wyparte z północnego Wietnamu przez siły komunistyczne, które utworzyły

Flaga Wspólnoty Narodów Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Demokratyczną Republikę Wietnamu ze stolicą w Hanoi. Wietnam Południowy ze stolicą w Sajgonie pozostał jednak w ich rękach. Dążąc do utrzymania wpływów w regionie, Francuzi zajęli znaczną część Wietnamu Północnego. Komuniści, wsparci przez Związek Sowiecki, odzyskali straty.

W 1954 r. Francuzi zostali ostatecznie pokonani pod Dien Bien Phu przez wietnamskich komunistów. W latach 60. niepodległość otrzymały Malezja i Singapur, a w 1971 r. wojska brytyjskie opuściły bazę w Singapurze.

Dekolonizacja Azji. Które państwo azjatyckie zyskało najwięcej na uniezależnieniu się europejskich posiadłości kolonialnych? Odpowiedź uzasadnij. Źródło: Krysan Chariza i zespół, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ciekawostka

Skutki dekolonizacji, neokolonializm

Kolonializm, cechujący się rabunkową eksploatacją surowców naturalnych, odcisnął piętno na gospodarkach krajów zależnych. W trakcie rozpadu imperiów kolonialnych tereny dawnych kolonii były uzależnione – zarówno gospodarczo, jak i politycznie, od kraju metropolitarnego. Dodatkowo na skutek polityki kolonialnej, m.in. rolnej, znalazły się na skraju nędzy, nękane klęskami nieurodzaju oraz głodu. Rozpad kolonii niewiele

Bitwa pod Dien Bien Phu, 3 kwietnia 1954 r., francuski patrol obserwuje pozycje wroga. Zastanów się, z czego mogła wynikać klęska Francuzów w dążeniach o utrzymanie władzy w Indochinach. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Słowa kluczowe

kolonializm, dekolonizacja, Mohandas Karamchand Gandhi, świat po II wojnie światowej

Bibliografia

Krasuski J., Europa Zachodnia po II wojnie światowej – dzieje polityczne, Poznań 1990.

Wielka historia świata. Kształtowanie średniowiecza, red. M. Salamon, Kraków 2005.

Tyszkiewicz J., Czapiewski E., Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Najnowsza historia świata. 1945‐1963. T. I, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J.Więca, Kraków 2000.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‐2019.

Wybór tekstów źródłowych do historii powszechnej po II wojnie światowej. T. 1. 1945‐1955, wybór i opracowanie A. Basak i T. Marczak, Wrocław 1989.

Prezentacja mulmedialna

Polecenie 1

Zapoznaj się z prezentacją, a następnie wykonaj polecenia.

Przybycie naszych żołnierzy, opuszczenie kraju przez Japończyków, wycofanie obcych wojsk – oto warunki, które muszą być spełnione, aby Francja odzyskała swe możliwości w Indochinach. Przede wszystkim jednak trzeba, żeby sama wiedziała, co tam zamierza uczynić. Nie mogę, oczywiście, ustalić szczegółowo swej polityki, dopóki sytuacja na półwyspie jest tak niejasna, jak obecnie. Ale wiem o niej dosyć, aby być przekonanym, że przywrócenie systemu administracji bezpośredniej jest niemożliwe. Odtąd należy dążyć do osiągnięcia innego celu: ustanowienia stałych więzów wspólnoty między Republiką Francuską a każdym z krajów wchodzących w skład Unii. Pertraktacje w sprawie zawarcia potrzebnych do tego układów należy prowadzić z takimi partnerami, którzy będą zdawali się najpełniej reprezentować dane państwa i ludność, nie wykluczając jednak z góry żadnych innych kontrahentów, kimkolwiek by byli. Oto plan działania, który sobie wytknąłem. Jeśli chodzi o Laos i Kambodżę, to obecność mocno ugruntowanych dywizji usuwa wszelką niepewność. Natomiast w Wietnamie sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana. Postanowiłem postępować krok za krokiem. Gdy Leclerc wyrusza w drogę, polecam mu

Materiał audio dostępny pod adresem:

hps://zpe.gov.pl/b/PGmUPv65e

fanatyków. Jednakże siły alianckie, w tym pułk sformowany z oficerów i żołnierzy francuskich dopiero co uwolnionych z japońskiej niewoli, biorą w końcu górę. Jean Cédile uzyskuje chwilowo zawieszenie broni i 5 października generał Leclerc wkracza do stolicy, entuzjastycznie witany przez 10 tysięcy Francuzów, znoszących od siedmiu miesięcy niezliczone groźby i obelgi. W miarę lądowania korpusu ekspedycyjnego poprawia się sytuacja w Kochinchinie, gdzie dzięki energicznym działaniom przywrócony zostaje porządek publiczny, i w Kambodży, której ministrowie, powołani na swe stanowiska przez Japończyków, zostają usunięci i zastąpieni właściwymi ludźmi. Zresztą wojska japońskie stopniowo opuszczają kraj. Admirał Mountbaen wycofuje z niego siły angielskie. 31 października wysoki komisarz Francji wprowadza się do Pałacu Norodom. Obecnie więc Francja pojawia się znowu w Indochinach w swej dawnej godności. Zapewne, na tym terenie najeżonym trudnościami i pod niebem zasnutym ciężkimi chmurami, problemy nie są jeszcze rozwiązane. Ale w porównaniu z nieszczęsnym okresem, kiedy nasz presż został sponiewierany, wszystko przedstawia się już inaczej. Wczoraj w Sajgonie, Hue, Hanoi, Phom-Penhu i Luang- Prabangu sądzono, że zostaliśmy stąd usunięci na zawsze. Dziś nikt już nie wątpi, że to, co ma się tutaj dokonać, dokona się z naszym udziałem. (…)”

Za: Wybór tekstów źródłowych do historii powszechnej po II wojnie światowej. T. 1. 1945-1955, wybór i opracowanie A. Basak i T. Marczak, Wrocław 1989, str. 45-

Charles De Gaulle Domena publiczna, wikipedia.org

„ (…) We wrześniu 1945 roku francuskie wojska kolonialne, uzbrojone przez Anglików i rychło wzmocnione francuskim korpusem ekspedycyjnym pod dowództwem gen. Leclerka, uderzyły na Sajgon, korzystając z bezpośredniego wsparcia armii brytyjskiej. Ludność Nam Bo [Wietnam południowy] stanęła do walki. Po bohaterskich walkach ulicznych w Sajgonie i większych miastach, słabe siły zbrojne zmuszone były wraz z władzą ludową wycofać się na wieś. Nieomal wszystkie miasta i ważniejsze szlaki komunikacyjne na obszarze Nam Bo oraz południowej części Trung Bo [środkowy Wietnam] przeszły stopniowo w ręce przeciwnika. Koloniści sądzili, że w niedługim czasie zdobędą Nam Bo. Gen. Leclerc oświadczył, że w ciągu 10 tygodni opanuje Wietnam i spacyfikuje kraj. Wypadki potoczyły się jednak zgoła inaczej. Mając poparcie całego kraju ludność

W zamian za to rząd francuski uznał Wietnam za państwo niepodległe o własnym rządzie, własnym zgromadzeniu narodowym, własnej armii i własnych finansach i zobowiązał się przy tym do wycofania w ciągu pięciu lat swoich wojsk z Wietnamu. Status polityczny dla Nam Bo miało określić referendum. (…) W listopadzie1946 r. sytuacja uległa pogorszeniu. Kolonialiści zaatakowali Hajfong; kolonialiści masakrowali ludność cywilną, zajmowali niektóre urzędy administracji państwowej, ultymatywnie żądali rozbrojenia naszych oddziałów samoobrony i pozbawienia ich prawa utrzymania porządku w mieście. W końcu przez nieustające prowokacje doprowadzili do wybuchu konfliktu zbrojnego. 19 grudnia ruch oporu ogarnął cały kraj. Następnego dnia prezydent Ho Chi Minh w imieniu pari i rządu wezwał naród do powstania przeciw wrogowi, godzącemu w niepodległość kraju, do walki aż do ostatniej kropli krwi i do całkowitego wyzwolenia z niewoli (…)” Za: Wybór tekstów źródłowych do historii powszechnej po II wojnie światowej. T. 1. 1945-1955, wybór i opracowanie A. Basak i T. Marczak, Wrocław 1989, str. 147-

Vo Nguyen Giap (z lewej) z Ho Chi Minhem Domena publiczna, wikipedia.org

„ (…) Jaki był stosunek sił w chwili, gdy działania wojenne objęły cały kraj? Pod względem wyposażenia nieprzyjaciel był niewątpliwie silniejszy od nas. Aby go osłabić i uniemożliwić mu szybkie rozwinięcie swych wojsk, armia nasza otrzymała rozkaz zwalczania go wszędzie, gdzie znajdowały się jego garnizony. Gdyby sytuacja zmieniła się na korzyść wroga, dowództwo nasze miało przerzucić większość sił na tyły, aby zachować wojska dla kontynuowania walki. Najwięcej sukcesów przyniosły nam walki w Hanoi, gdzie utrzymywaliśmy rozległy odcinek frontu w ciągu dwóch miesięcy aż do czasu wycofania się bez strat ze stolicy. Po przeniesieniu się do baz położonych w rejonie górskim Viet Bac, rząd centralny stworzył strefy wojskowe, które później połączono w okręgi. Równocześnie zostały rozszerzone uprawnienia władz lokalnych, tak

imperialistów amerykańskich. W odpowiedzi na zmienioną taktykę nieprzyjaciela postanowiliśmy wzmóc walkę partyzancką i tym samym utworzyć na jego zapleczu nasze wysunięte pozycje. Jednostki, podzielone na samodzielne kompanie, działały na tyłach w rejonach kontrolowanych przez przeciwnika, rozwijając partyzantkę, organizując bazy, udzielając pomocy lokalnym władzom ludowym. Była to niezmiernie ciężka wojna, prowadzona w płaszczyźnie wojskowej, ekonomicznej i politycznej. Nieprzyjaciel organizował wietnamskie jednostki pomocnicze i władze marionetkowe, my wzmacnialiśmy lokalne władze ludowe, obalaliśmy notabli współpracujących z okupantem, tępiliśmy zdrajców i prowadziliśmy czynną propagandę w celu rozbicia wspomnianych jednostek pomocniczych. Cierpliwie i systematycznie tworzyliśmy duże i małe bazy partyzanckie. Na mapie teatru działań wojennych, w regonach okupowanych przez nieprzyjaciela zaczęły się pojawiać „strefy czerwone”, które stale mnożyły się i rosły. Ziemia ojczysta była wyzwalana piędź po piędzi, również na froncie przebiegającym na tyłach nieprzyjaciela. W wojnie tej nie było określonej linii frontu. Front przebiegał tam, gdzie był nieprzyjaciel; był wszędzie i nigdzie go nie było. Pod wpływem naszej nowej taktyki próba prowadzenia wojny drogą zwalczania Wietnamczyków przy pomocy Wietnamczyków napotkała duże trudności i poniosła fiasko. Ciężar walki przesuwał się stopniowo na tyły nieprzyjaciela. W tym czasie strefa wolna stale się wzmacniała. Armia nasza rosła w walce. Im bardziej krzewiła się wojna partyzancka i rosły nasze oddziały terenowe, tym łatwiej mogliśmy przegrupowywać swoje siły. W końcu 1948 roku i na początku 1949 roku po raz pierwszy przeprowadziliśmy zakrojone jeszcze na małą skalę kampanie, w toku których zadaliśmy nieprzyjacielowi dotkliwe straty. Zaniepokoiło to poważnie imperialistów. Wyłoniona w tej sprawie specjalna komisja pod kierownictwem gen. Reversa zakończyła swe prace dość

pesymistycznym raportem, który podkreślał konieczność wyjednania u Stanów Zjednoczonych szerszej pomocy.” Za: Wybór tekstów źródłowych do historii powszechnej po II wojnie światowej. T. 1. 1945-1955, wybór i opracowanie A. Basak i T. Marczak, Wrocław 1989, str. 253-

„ (…) Rok 1949 przyniósł wspaniałe zwycięstwo rewolucji chińskiej i był rokiem narodzenia się Chińskiej Republiki Ludowej. To historyczne wydarzenie przeobraziło oblicze Azji i świata i wywarło poważny wpływ na wojnę wyzwoleńczą narodu wietnamskiego. Pozostający dotychczas w terytorialnej izolacji Wietnam zyskał wspólną granicę z Krajami, obozu socjalistycznego. Na początku 1950 roku Wietnamska Republika Demokratyczna została oficjalnie uznana przez Chińską Republikę Ludową, Związek Radziecki i inne bratnie kraje. W 1951 roku, w czasie swego II Kongresu, Komunistyczna Para Indochin postanowiła zmienić nazwę na Wietnamską Parę Pracujących. Viet Minh i Lien Viet [Front Jedności Narodowej Wietnamu] połączyły się. W 1953 roku para i rząd zdecydowały przeprowadzić reformę rolną dla wyzwolenia sił produkcyjnych i wzmocnienia oporu. Wszystkie te posunięcia zmieniły obraz wojny na naszą korzyść. W roku 1950 nastąpił istotnie dalszy rozwój naszego ruchu oporu. Podczas zimowej kampanii w strefie granicznej podjęliśmy pierwszą kontrofensywę o dość znacznym zasięgu, która doprowadziła do wyzwolenia prowincji Cao Bang, Lang Son i Lao Kay. Bezpośrednio po tym przeprowadziliśmy serię działań zaczepnych na obszarze delty. (…) Imperialiści francuscy coraz bardziej grzęźli w agresywnej wojnie. (…) Nieprzyjaciel chciał koncentrować swe siły, my natomiast zniewalaliśmy go do ich dzielenia.