Dialog jako droga do „zrozumienia tego, co ludzie rzeczywiście mówią”.
W tym podrozdziale poruszymy problem dialogu, ponieważ jak pisze Stanisław
Michałowski: „dialog stał się ważnym problemem współczesnej kultury intelektualnej, dziś
cały świat negocjuje. Z powrotem uczymy się sztuki wzajemnego bycia naprzeciw siebie w
relacji człowiek - człowiek, a nie rola - rola”.1
Zdaniem Mariana Śnieżyńskiego „dialog to wzajemna wymiana myśli co najmniej
dwóch osób, w której dochodzi do wymienności ról nadawcy i odbiorcy z pełnym
poszanowaniem prawa do podmiotowości ich uczestników, z poszanowaniem prawa do
własnych poglądów, celem wzajemnego poznania się i zrozumienia prowadzącego do
wzajemnego zbliżenia się osób”.2
Dialog należy do najstarszych metod werbalnych i nie traci na znaczeniu nawet w
procesie dydaktyczno-wychowawczym, którego celem jest przede wszystkim:
- rozwijanie dziecka od wewnątrz, a nie tylko formowanie go od zewnątrz,
- zaspokajanie jego potrzeb zainteresowań dla obecnego życia, a nie tylko
przygotowanie go do życia dorosłych w przyszłości,
- umożliwianie spontanicznego wyrażania siebie jako osoby, a nie tylko przekazywanie
mu dorobku kulturowego jego rodziny czy regionu.3
Rozumienie terminu dialog, który może charakteryzować się takimi przymiotami, jak:
poważny, zasadniczy, oficjalny, pamiętny, poufny, ześrodkowany na konkretnej osobie
według Tarnowskiego4 skupia wokół siebie trzy zasadnicze pytania:
1. Co to jest dialog? Czy to jest zwykła rozmowa, czy coś więcej? Jeśli odpowiedź
zabrzmi: coś więcej, to nasuwa kolejne pytanie: Jakie znaczenie ma dla człowieka dialog? W
literaturze przedmiotu można spotkać wiele jego znaczeń, jednak do najczęstszych należą:
chęć zbliżenia się, próba zrozumienia innego człowieka, wzajemna więź uczuciowa. Otóż,
aby jakaś rozmowa stała się dialogiem muszą być spełnione co najmniej dwa warunki:
a) obaj rozmówcy powinni mieć szczere pragnienie zrozumienia się i
wzajemnego zbliżenia,
b) takie właśnie upragnione zrozumienie i zbliżenie się powinno rzeczywiście
nastąpić przynajmniej w pewnym stopniu.
2. Jaka jest cena dialogu? Zwykła rozmowa na ogół kształtuje niewiele, jest czymś
zdawkowym, formalnym. Wejście w stan dialogu jest daleko trudniejsze. Trzeba bowiem
umieć wysłuchać partnera cierpliwie bez przerywania mu. Następnie należy wyjść ze swojego
zamknięcia i przyjąć postawę otwartą, stąd cena takiego dialogu jest duża, bo to jest właśnie
ofiarowanie jakby części własnego ja. I gdy po drugiej stronie do rezonansu obaj partnerzy
dialogu zaczynają bogacić się wzajemnie, a więc poszerzać swoją osobowość o nowy
wymiar. Mówi się wtedy, że stają się oni, dzięki dialogowemu połączeniu, głębsi i mocniejsi.
3. Jak dialogować z dzieckiem? Pedagog musi wiedzieć, że jego wychowankowie
powinni być pewni miłości swego nauczyciela-opiekuna. Należy więc go ukochać i w niego
się wsłuchać, po prostu w niego wejść, tzn. wejść w jego świat dziecięcy, młodzieńczy, a
także go uszanować. Korczak w swoim opracowaniu „Prawa do dziecka” tak pisze: „(...) Są
jakby dwa życia, jedno poważne, szanowane, drugie - pobłażliwe, mniej warte (...). Mówimy:
przyszły człowiek, przyszły obywatel (...), czy istnieje życie na żart? Nie, wiek dziecięcy -
długie, ważne lata człowieka”.5 Należy więc z dzieckiem rozmawiać z całą powagą
przysługującą istocie ludzkiej.
1 Stanisław Michałowski, „Spotkanie i dialog jako podstawa skutecznych oddziaływań wychowawczych”, W:
Wojciech Kojs (red.), „Szkice o wychowaniu”, Katowice 1994, s. 87.
2 Bogusław Śliwerski, „Od monologu do dialogu edukacyjnego”, W: „Franciszek Adamski (red.), „Wychowanie
na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania”, Wyd. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1999, s. 120.
3 S. Maria Bogumiła Pecyna, „Psychologia kliniczna w praktyce pedagogicznej”, Żak, Warszawa 1998, s. 229.
4 Ks. Janusz Tarnowski, „Wychowanie do pokoju z Bogiem i ludźmi”, WWA, Warszawa 1984, s.
5 Maria Bogumiła Pecyna s., „Psychologia kliniczna w praktyce pedagogicznej”, Żak, Warszawa 1998, s. 230.
docsity.com
