Dobra publiczne vs. dobra prywatne. Metody zwiększania efektywności sektora publicznego, Prezentacje z Economia

Pobierz Dobra publiczne vs. dobra prywatne. Metody zwiększania efektywności sektora publicznego i więcej Prezentacje w PDF z Economia tylko na Docsity!

Ekonomia sektora publicznego

WYKŁAD 7:

DOBRA PUBLICZNE. EFEKTYWNOŚĆ SEKTORA PUBLICZNEGO

Piotr Ciżkowicz Katedra Międzynarodowych Studiów Porównawczych

Czym się zajmiemy?

1. Dobra publiczne vs. dobra prywatne

2. Metody zwiększania efektywności sektora publicznego

Plan

Dobra publiczne vs. dobra prywatne  Konsumpcja nierywalizacyjna:  Ilość dobra dostępnego dla konsumentów nie spada wraz ze wzrostem ich liczby  Łączne koszty produkcji nie rosną wraz ze wzrostem liczby konsumentów  Koszt krańcowy = 0  Brak możliwości wykluczenia:  Dobro dostępne jest bezkosztowo dla wszystkich  Ograniczenie dostępu do dobra jest zbyt kosztowne, aby był sens je wprowadzać

Czyste dobra publiczne

 Obrona narodowa  Instytucje stanowienia i egzekwowania prawa  Internet (jako narzędzie, a nie jego zawartość)  Środowisko naturalne  Polityka zagraniczna  ….

Przykłady

Dobra publiczne vs. dobra prywatne

Czy państwo dostarcza tylko dobra publiczne?

Dobra klubowe

( club goods) np. sygnał

telewizji satelitarnej,

zasoby internetu o

ograniczonym dostępie)

Czyste dobra publiczne

Czyste dobra prywatne

np. edukacja, ochrona

zdrowia

Dobra społeczne

( common pool goods)

np. ławka w parku,

droga szybkiego ruchu

Wysoka Niska

Możliwość wykluczenia z konsumpcji

Konsumpcja rywalizacyjna

Nie

Tak

Dobra publiczne vs. dobra prywatne

 Rzeczywistą dostępność dóbr publicznych determinuje kilka dodatkowych czynników:  Rozkład geograficzny (np. lampy uliczne, drogi publiczne)  Technologia (np. sygnał telewizji publicznej)  Dostępność dóbr prywatnych koniecznych do skorzystania z dobra publicznego (np. samochód w przypadku korzystania z drogi publicznej, telewizor w przypadku odbioru sygnału telewizji publicznej);

Ograniczenia w dostępie do dóbr publicznych

Dobra publiczne vs. dobra prywatne

 W przypadku dóbr nierywalizacyjnych wprowadzenie mechanizmu cenowego prowadzi do ograniczenia konsumpcji i obniżenia dobrobytu społecznego

Czy rynek może efektywnie dostarczać dobra publiczne?

Dobra publiczne vs. dobra prywatne Strata nadwyżki konsumenta

D

Dopt P>MC= D MC= Dmaks Cena i koszty ilość

 Dobra, w przypadku których  zwiększenie wielkości ich konsumpcji wiąże się z niezerowym kosztem krańcowym,  możliwe jest wykluczenie z konsumpcji dobra (choć mogą się z tym wiązać wysokie koszty)  Dlaczego państwo dostarcza tego typu dobra?  wysokie koszty transakcyjne w przypadku rozwiązania rynkowego (por. kolejny slajd)  dostarczanie dobra spełnia rolę redystrybucyjną (np. edukacja)  potencjalne koszty dla społeczeństwa z ograniczenia dostępności do tych dóbr poprzez mechanizm cen są zbyt wysokie (np. badania profilaktyczne)

Dobra prywatne finansowane (dostarczane) ze źródeł publicznych

Dobra publiczne vs. dobra prywatne

 Zaburzenia mechanizmów rynkowych jako konsekwencja finansowania dóbr prywatnych dostarczanych przez państwo poprzez  wyższy deficyt i dług lub  wyższe podatki  Niefektywność państwa (niższa efektywność niż w przypadku sektora prywatnego) wynikająca z  różnic organizacyjnych (miękkie ograniczenie budżetowe, czynniki polityczne, brak konkurencji, zamówienia publiczne, brak odpowiednich procedur zarządczych itp.)  różnic indywidualnych (słabe oddziaływanie bodźców płacowych i utraty pracy, dążenie do rozrostu organizacji, awersja do ryzyka, realizacja celów osobistych zamiast celów polityki państwa itp.)

Co zostało pominięte w analizie opłacalności?

Dobra publiczne vs. dobra prywatne

2. Metody zwiększania

efektywności sektora publicznego

► W analizach efektywności funkcji sektora publicznego najczęściej

rozróżnia się:

► wydajność – wyniki osiągane przy danym poziomie nakładów; ► skuteczność – stopień realizacji założonych celów.

► Analiza cyklu realizacji funkcji w kontekście oczekiwanej

efektywności:

Wydajność i skuteczność Rezultaty (outcomes ) ►Uzyskane rezultaty Wyniki (outputs) ►Produkty i usługi Proces ►Zadania wykonywane przez administrację publiczną Nakłady (inputs) ►Koszty ►Zasoby Cele strategiczne ►Planowane wyniki i rezultaty Miary wydajności Miary skuteczności

Metody identyfikacji luk efektywności – top down i bottom up ► Identyfikacja luk efektywności może być przeprowadzona w oparciu o metodę „top down” (podejście odgórne), „bottom up” (podejście oddolne) lub ich kombinację. Cechy metody „bottom up” ► Zmiany wprowadzane w ramach analizy wewnątrz struktur danej jednostki administracji publicznej Cechy metody „top down” ► Zmiany wprowadzane odgórnie w oparciu o szerszy kontekst funkcjonowania instytucji publicznej

► Do identyfikacji luk efektywności metodą „bottom up” można wykorzystać:

► dokonanie przeglądu procesów, funkcji i usług świadczonych

przez poszczególne jednostki administracji publicznej, w tym

odpowiedź na pytania takie jak np.:

► w jakim celu dany proces jest wykonywany? (czy w ogóle jest potrzebny?); ► w jaki sposób jest on realizowany? (czy są lepsze metody jego realizacji?);

► analizę adekwatności wewnętrznych struktur organizacyjnych

jednostek administracji publicznej do wykonywanych zadań;

► wewnętrzny benchmarking.

Metody identyfikacji luk efektywności – bottom up Źródło: Operational Efficiency Programme: back office operations and IT , HM Treasury 2009; Benchmarking the Back Office: Central Government , HM Government 2009.

Wybrane metody poprawy efektywności

• Centra Zakupów
• Outsourcing
• Centra Usług Wspólnych
• Optymalizacja wydatków
• Zarządzanie nieruchomościami
• Zarządzanie kapitałem ludzkim
• Zarządzanie wiedzą