Filozofia Polityczna: Arystoteles, Św. Augustyn i Cyceron, Notatki z Doradztwo polityczne i publiczne

Pobierz Filozofia Polityczna: Arystoteles, Św. Augustyn i Cyceron i więcej Notatki w PDF z Doradztwo polityczne i publiczne tylko na Docsity!

Arystoteles

Był najwybitniejszym z uczniów Platona. Uważał, że twierdzenie musi mieć pokrycie w faktach. Głosił, że organizmy rozwijają się z powodu celu wyznaczonego przez naturę. Jego badania przyczyniły się do postępu w nauce. Odkrył, że wieloryby i delfiny to ssaki. Państwo należy do tworów natury – człowiek z natury jest stworzony do życia w państwie i sam nie osiągnie szczęścia. Celem państwa jest zapewnienie wszechstronnego rozwoju materialnych i duchowych potrzeb człowieka. Ustrój państwa zależy od wielu czynników: położenia geograficznego, siły społeczeństwa, stanu gospodarki, wielkości terytorium i charakteru narodu. Dobre państwo – interes ogółu, złe – interes jednostki. Podział ustrojów według Arystotelesa: Ustroje właściwe: królestwo, arystokracja, politea Ustroje niewłaściwe: tyrania, oligarchia, demokracja Politea (oligarchia + demokracja) to rządy klasy średniej – Arystoteles był zwolennikiem polityki „złotego środka” Autarkia (samowystarczalność gospodarcza) Arystoteles suwerenność państwową utożsamiał z autarkią polis, czyli utworzeniem przez ludzi samowystarczalnej wspólnoty, której mogą realizować swe człowieczeństwo do pełni szczęścia. Awerroizm łaciński:  pogląd który głosi niezależność nauki, czyli filozofii od teologii

 jest teorią dwóch prawd

 głosił odwieczność świata materialnego i determinizm każdej z tych dziedzin

 zaprzeczył nieśmiertelności jednostkowej duszy zmysłowej, uznając za wieczną jedynie wspólną dla całej

ludzkości

Św. Augustyn

W jego doktrynie w centrum jest Bóg – jest jedynym bytem absolutnym, najważniejszą przyczyną wszystkiego. Władza państwowa w swej istocie podchodzi od Boga, a jej podstawą powinna być sprawiedliwość. Państwo – cała ludzkość dzieli się na:  bożych wybrańców (mieszkańców Państwa Bożego – przenika miłość Boga – twórca Abel)  grzeszników i bezbożnych (obywateli Państwa ziemskiego – przenika egoizm i ziemska pożądliwość – twórca Kain) Na ziemi członkowie obu państw są pomieszani. Państwo Boże to niewidzialny Kościół z Chrystusem jako królem, jego ojczyzną jest niebo, a członkowie Państwa Bożego są jedynie pielgrzymami na ziemi. Augustyn podziela przekonanie Cycerona, iż państwo jest wspólnotą obywateli zawartą ku wspólnemu pożytkowi, połączonych wspólnym prawem. Cele państwa widział w porządku, jedności i pokoju, państwo ma zapewnić te wartości na podstawie prawa Bożego. Cechy państwa według Augustyna: sprawiedliwość , dążenie do pokoju , porządek. Państwo istnieje wówczas, gdy są dobre i sprawiedliwe rządy: monarchia, demokracja, arystokracja, natomiast formami złych rządów są: tyrania, oligarchia lub brak państwa w ogóle. Augustyn wyróżnia władców tyranów (kara dla ludzi za ich grzechy, należy im jednak okazywać posłuszeństwo dla pokuty i osiągnięcia królestwa niebieskiego) i władców opiekunów. Utożsamiał prawa i porządek. Prawo ma nie tyle karać, ale i wychowywać. Celem prawa jest zapewnienie pokoju w państwie. Prawo układa się w hierarchię:  prawo wieczne (boska wola i rozum)  prawo naturalne (norma zapisana przez Boga w duszy)  prawo ludzkie (doczesne, z prawa naturalnego)

Cyceron

Prawo Cyceron opierał się w dużej mierze na rozważaniach stoików. Był pierwszym, który zdefiniował i rozwinął koncepcje prawa naturalnego. Odróżnił prawo naturalne od prawa stanowionego, prawa cywilnego i prawa zwyczajowego. Człowiek wraz z wszechświatem podlega naturalnym prawom, których pochodzenie jest boskie – BÓG RZĄDZI ŚWIATEM ZA POMOCĄ PRAWA NATURY. Według Cycerona prawo jest bezwzględne, wieczne, niezmienne i uniwersalne, żadne ograniczenia lub zmiany dokonane w nim przez ludzi nie mogą na nie wpłynąć. Państwo uważał za formę zabezpieczenia i ochrony obywateli oraz własności prywatnej, zapewnia środowisku sprzyjający rozwój kultury i nauki. Cyceron pierwszy wyraźnie rozróżnił społeczeństwo od państwa. Dwa fundamenty państwa, które wiążą wszystkich: SPRAWIEDLIWOŚĆ I WSPÓLNY INTERES. Prawa każdego państwa powinny być zgodne z uniwersalnymi zasadami prawa natury, jeśli tak nie jest, to w państwie nie obowiązuje prawdziwe, sprawiedliwe prawo. Sprawiedliwość dla Cycerona miała najważniejszą wartość, była absolutnie konieczna dla przetrwania państwa, a żadna ludzka społeczność nie może istnieć przez dłuższy czas bez sprawiedliwości. Podział ustrojów według Cycerona: Ustroje właściwe: królestwo, arystokracja (rządy elity), demokracja/republika Ustroje niewłaściwe: tyrania (dyktatura), oligarchia, ochlokracja (rządy tłumu) Najlepsza forma rządów – republikański Ustrój mieszany (monarchia + arystokracja + demokracja) – harmonijne połączenie

Św. Tomasz z Akwinu

Hierarchia jest czymś stałym, niezmiennym, właściwym zarówno dla świata przyrody jaki i społeczeństwa ludzkiego – NA CZELE HIERARCHI STOI BÓG. Władza w swej istocie pochodzi od Boga. Na czele państwa jest władza świecka i duchowna. Podstawowe cele państwa: pokój, porządek i sprawiedliwość. Człowiek jest dla niego zwierzęciem politycznym, wyposażonym w społeczny instynkt. Społeczeństwo składa się z trzech grup: optymaci świeccy i duchowi, ludzie honoru i ludzie biedni. Podział ustrojów według św. Tomasza: Ustroje dobre i sprawiedliwe – osiągnięcie wspólnego dobra: politea, rządy optymatów, monarchia Ustroje złe – nie dążą do osiągnięcia wspólnego dobra: tyrania, oligarchia, demokracja Najlepsza jest monarchia, ponieważ troszczy się o lud, a król musi przestrzegać prawa Bożego i naturalnego, a najdalsza od sprawiedliwości jest władza tyrana, który nielegalnie zdobył władzę, a także tego, kto łamie prawo Boże – prywatna korzyść sprawującego władzę. Prawo zostało ustanowione przez panującego suwerena, ma na celu dobro powszechne, a nieodłącznym elementem prawa jest sankcja – kara jest oczywistym efektem złamania prawa. Prawo jest hierarchiczne:  prawo wieczne – najwyższe, normy boskiego rozumu, odnoszące się do całego świata  prawo naturalne – intelektualne współuczestnictwo człowieka w prawie wiecznym  prawo pozytywne (ludzkie) – wywodzi się z prawa wiecznego za pośrednictwem prawa naturalnego, skonkretyzowanie norm prawa naturalnego, dopasowanie ich do konkretnych zjawisk społecznych  prawo Boże – zawarte jest w Piśmie Świetnym, dzieli się na Stary i Nowy Testament Podstawową zasadą hierarchii prawa jest niesprzeczność. Prawa ludzkie muszą być co najmniej niesprzeczne z prawami naturalnymi. Zasadą powszechną prawa naturalnego jest formuła: DOBRO NALEŻY CZYNIĆ, A ZŁA UNIKAĆ.