Dostosowanie polskiego rolnictwa do wymogów UE - Notatki - Edukacja europejska, Notatki z Polityka Unii Europejskiej

Pobierz Dostosowanie polskiego rolnictwa do wymogów UE - Notatki - Edukacja europejska i więcej Notatki w PDF z Polityka Unii Europejskiej tylko na Docsity! Dostosowanie polskiego rolnictwa do wymogów UE (20 stron) 1. WTĘP Rolnictwo to największy obszar negocjacji a zarazem najbardziej problematyczny. Nie chodzi tu tylko o dopłaty dla polskich rolników ale o wiele skomplikowanych kwestii. Polityka unijna ma (wraz z polityką strukturalną) prowadzić do rozwoju rynku pracy na obszarach wiejskich, kształcenie ludności wiejskiej, poprawę warunków technicznych i wspieranie administracji na terenach wiejskich. Bardzo ważne jest, żeby już teraz zmniejszyć różnice dzielące rolników polskich od rolników z krajów Unii i przygotować się do włączenia do systemu Unii Europejskiej.Niniejsza praca ma na celu ukazanie najważniejszych zmian w agrobiznesie jakie muszą zajść przed przystąpieniem di Unii Europejskiej.Rozdział 2 ukazuje obecną sytuację polskiego rolnictwa na tle rolnictwa UE. Porównane zostają warunki produkcji rolnej, struktura rolnictwa, ceny ziemi, zatrudnienie w rolnictwie.Rozdział 3 przedstawia podstawowe zmiany jakie musi podjąć rząd chcąc dostosować rolnictwo do wymogów unijnych.Obecny handel Polski z krajami UE przedstawiony został w rozdziale 4 na przykładzie eksportu i importu produktów rolno- spożywczych. Ukazane zostały również ograniczenia jakim podlega on zarówno ze strony Unii, jak i Polski.Rozdział 5 to opis dwóch programów pomocy dla Polskiego rolnictwa (programy PHARE i SAPARD).Rozdziały 6 i 7 to ogólna charakterystyka Wspólnej Polityki Rolnej, jej cele, zasady, instrumenty oraz reforma (na przykładzie trzech sektorów :zboże, mleko, wołowina).Praca została oparta na danych i informacjach zaczerpniętych z głównych stron internetowych dotyczących integracji Polski z Unią Europejską. 2. POLSKIE ROLNICTWO NA TLE ROLNICTWA UNII EUROPEJSKIEJ Warunki produkcji rolniczej Duża powierzchnia rolna w Polsce (18 608 tys. ha, trzecie miejsce w Europie, po Francji i Hiszpanii) pozwala użytkować ziemię w sposób mniej intensywny,stosować metody produkcji przyjazne środowisku naturalnemu. Przewaga gruntów ornych (76,2% użytków rolnych) umożliwia dostosowanie zasiewów do potrzeb rynku. Znaczna część powierzchni Polski obejmuje regiony mało zanieczyszczone, ekologicznie czyste, dla których szansą jest produkcja zdrowej żywności. Gorsze, w po- równaniu z krajami Unii Europejskiej leżącymi w podobnej strefie klimatycznej, warunki rozwoju rolnictwa: słabsza jakość gleb (duży udział nieurodzajnych gleb lekkich) oraz krótki okres wegetacji sprawiają, że polskie rolnictwo jest mniej wydajne. Struktura polskiego rolnictwa Rozdrobniona struktura obszarowa (średnia powierzchnia gospodarstwa w Polsce - 7,8 ha, w Unii Europejskiej - 18 ha) zagraża konkurencyjności polskiego rolnic-twa. Większość polskich gospodarstw (56,3%) nie przekracza 5 ha i nie sprzedaje na rynku swych produktów. W ciągu ostatnich ośmiu lat liczba gospodarstw indywidualnych zmniejszyła się o 130 tys., ciągle jednak przekracza dwa miliony. Polskie gospodarstwa powoli zwiększają swą powierzchnię, w latach 1990-1997 o 0,7 haCeny ziemiW porównaniu z krajami UE ziemia w Polsce jest tania. Niewysoka cena wynika ze słabej jakości ziemi, dużej podaży po likwidacji PGR-ów i małego zainteresowania kupnem. Istnieją różnice regionalne w cenie ziemi; duże zainteresowanie jej zakupem występuje w regionach o wyższym rozwoju rolnictwa (dawne woj. poznańskie, opolskie, bydgoskie). Niskie ceny ziemi przyciągają zagraniczny kapitał. Zatrudnienie w rolnictwieW Polsce jest procentowo ponad cztery razy więcej rolników niż w Unii Europejskiej (Polska - 25,8%, UE - 5,5%). Polscy rolnicy są mało wydajni; poziom plonów zbóż w Polsce odpowiada poziomowi, jaki Francja i RFN osiągnęły w latach 1966 -1970. Młody wiek rolników (1/3 właścicieli gospodarstw nie przekroczyła czterdziestu lat, w gospodarstwach powyżej 15 ha - 43%) sprawia, że łatwiej przystosują się do nowych warunków działania. Z kolei niski poziom wykształcenia młodzieży wiejskiej (wysokie koszty nauki w szkołach średnich i wyższych) utrudnia znalezienie nowych miejsc pracy poza rolnictwem. 3. CO OZNACZA DOSTOSOWANIE POLSKIEGO ROLNICTWA DO WYMOGÓW UNII EUROPEJSKIEJ Tylko sprawne i nowoczesne rolnictwo będzie mogło rywalizować na rynku rozszerzonej Unii Europejskiej. Szczególne obowiązki stoją przed polskim rządem, który musi przygotować polską wieś do nowych warunków istnienia. Kraje wstępujące do Unii muszą dostosować swoje prawo do przepisów obowiązujących w Unii. W sprawach dotyczących rolnictwa Polska musi: dostosować przepisy weterynaryjne, sanitarne, zdrowia zwierząt, bezpieczeństwa i kontroli żywności, wprowadzić w życie przepisy, które regulują funkcjonowanie Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. W Unii Europejskiej rolnictwo jest w sposób szczególny wspierane i chronione. Służące temu działania noszą nazwę Wspólnej Polityki Rolnej. Dostosowanie polskich przepisów i praktyki do wymogów tej polityki jest skomplikowane i musi być rozciągnięte w czasie. Proces integracji naszego rolnictwa z systemem Unii Europejskiej związany jest również z większym zorganizowaniem producentów rolnych. Spółdzielnie, organizacje branżowe i stowarzyszenia producentów odgrywają w Unii Europejskiej bardzo odpowiedzialną rolę. Posiadają wykwalifikowanych specjalistów. Pełnią ważną funkcję w organizowaniu rynku. Wykonywanie takiej roli wymaga dyscypliny producentów i ich gotowości do podporządkowania się wspólnie ustalonym regułom. 2. Program ten wspomagać ma rozwój spółdzielczości wiejskiej. Z jego środków pochodzą też fundusze na pomoc techniczną w zakresie doradztwa i różnych przedsięwzięć w sferze polskiego agrobiznesu. W chwili uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej Polska będzie mogła skorzystać z pomocy funduszy strukturalnych. Jeśli zasady udzielania pomocy w ramach polityki strukturalnej nie ulegną zmianie, to całe terytorium Polski może zostać objęte pomocą, jaka jest udzie-lana regionom szczególnie opóźnionym w rozwoju.1 Woś A., Agrobiznes. Makroekonomika tom 1, Wyd. Key Text, Warszawa 1996, s.712 Woś A. Agrobiznes. , j.w., s.71 Program SAPARD W grudniu 1999 r. Polska przedstawiła Komisji Europejskiej propozycję Programu Operacyjnego SAPARD. W naszym kraju za przygotowanie Programu odpowiada Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Polska ma szanse uzyskiwać na te cele około 168 mln Euro rocznie. Roczne rozmiary wsparcia SAPARD będą więc wielokrotnie większe niż to miało miejsce dotychczas w ramach programu PHARE. Na efektywne wykorzystanie środków SAPARD wpłynie wiele czynników, np. przygotowanie Programu Operacyjnego i ukierunkowanie go na priorytetowe obszary, sprawność systemu wdrożenia Programu, zaangażowanie i aktywność beneficjentów, a także ogólna sytuacja makroekonomiczna i koniunktura gospodarcza.Propozycja Programu Operacyjnego skonstruowana została w oparciu o dwie osie priorytetowe, na które przeznaczono po połowie środków finansowych:Oś priorytetowa I - Poprawa efektywności sektora rolno - spożywczego: - poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybołówstwa; - inwestycje w gospodarstwach rolnych. Oś priorytetowa II - Poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej oraz tworzenie miejsc pracy: - rozwój i poprawa infrastruktury na obszarach wiejskich; - różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. W ten sposób Program SAPARD zakłada zrównoważenie celów ekonomicznych z celami społecznymi. Można się spodziewać, że ostateczny kształt Programu Operacyjnego zostanie zmodyfikowany w trakcie negocjacji ze stroną UE. Strona UE kładzie nacisk na inwestycje związane z przyjęciem dorobku prawnego UE. Kwestią kontrowersyjną jest wzrost możliwości produkcyjnych polskiego sektora rolno-spożywczego. Ponadto dużą uwagę zwraca się na kwestie związane z ochroną środowiska naturalnego. UE sugeruje także możliwość wprowadzenia szkoleń zawodowych, choć w programie SAPARD są one ograniczone do tematyki rolniczej.Tabela. Zakładane rezultaty wdrożenia wybranych działań realizowanych w ramach programu SAPARD w Polsce. Działania Zakładane rezultaty Inwestycje w gospodarstwach rolnych: - restrukturyzacja produkcji mleka - modernizacja gospodarstw specjalizujących się w produkcji zwierząt rzeźnych - zwiększenie różnorodności produkcji gospodarstw rolnych Liczba zmodernizowanych gospodarstw: - 8 - 9 tyś. gosp. specjalizujących się w produkcji mleka - 3 - 3,5 tyś. gosp. specjalizujących się w produkcji bydła - 800 - 1000 gosp. specjalizujących się w produkcji owczarskiej - 1800 - 2000 gosp. specjalizujących się w produkcji trzody chlewnej - 800 - 850 gosp. specjalizujących się w produkcji drobiu a także: - 2000 - 2500 gospodarstw objętych projektami w zakresie dywersyfikacji i waloryzacji produkcji rolniczej - 13 - 15 tyś. gosp. wyposażonych w urządzenia do zagospodarowania odchodów zwierzęcych. Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych: - wsparcie restrukturyzacji przetwórstwa i poprawy marketingu artykułów pochodzenia zwierzęcego - wsparcie restrukturyzacji przetwórstwa i poprawy marketingu owoców i warzyw Liczba zakładów odpowiadających wymogom sanitarnym i weterynaryjnym UE: - 100 zakładów przetwórstwa mleka - 200 zakładów przetwórstwa mięsa - 50 rzeźni, w tym 10 nowych rzeźni - 100 zakładów przetwórstwa owoców i warzyw - 150 zakładów przetwórstwa rybŹródło: Program Operacyjny dla programu SAPARD, MRiRW. 6. WSPÓLNA POLITYKA ROLNACele i zasady Wspólnej Polityki RolnejW myśl postanowień Traktatu Rzymskiego ważniejsze cele WPR były następujące:podnoszenie produktywności rolnictwa poprzez wspieranie postępu technicznego, racjonalizację produkcji i optymalizację zastosowań czynników produkcji, zapewnienie ludności rolniczej godziwych warunków życia, głównie poprzez zwiększanie dochodów osób czynnych w rolnictwie, stabilizacja poszczególnych rynków Ponieważ traktat podpisano w kilkanaście lat po II wojnie światowej, w okresie, kiedy Europa była jeszcze importerem netto artykułów rolno- spożywczych, dlatego też wśród zadań podstawowych zapisano również:zapewnienie odpowiedniego zaopatrzenia w produkty rolne, umożliwienie konsumentom kupna produktów rolnych po "rozsądnych" cenach. W ramach Wspólnej Polityki Rolnej przyjęto trzy podstawowe zasady:zasada wspólnego rynku, która oznacza swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi (zapewniony poprzez likwidację ceł i innych ograniczeń związanych z ochroną rynków narodowych, a także poprzez wprowadzenie wspólnych cen i ujednoliconych zasad konkurencji oraz przyjęcie wspólnych reguł w handlu produktami rolnymi z krajami trzecimi), zasada preferencji Wspólnoty która oznacza pierwszeństwo zbytu na rynku Wspólnoty produktów rolnych wytwarzanych na jej terenie i ochronę rynku wewnętrzne-go przed tańszymi produktami pochodzącymi z importu, zasadę solidarności finansowej, która zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie do solidarnego uczestnictwa w kosztach funkcjonowania polityki rolnej. Instrumenty WPROsiągnięciu wspólnych celów służy wspólna organizacja rynków rolnych oraz pozostałe środki wspólnej polityki rolnej.Można wyróżnić cztery główne instrumenty wspierania rolnictwa w ramach WPR. Są to: podtrzymywanie cen rynkowych, ograniczenia ilościowe, bezpośrednie podtrzymywanie dochodów oraz tzw. inne formy wspierania rolnictwa. Podtrzymywanie cen rynkowych (market price suppart) prowadzi do kształtowania się cen unijnych na poziomie wyższym od cen światowych. osiągane jest to poprzez: stosowanie instrumentów polityki handlowej (cła, kontyngenty, itp.) zakupy interwencyjne subsydiowanie eksportu rolnego (jeden ze sposobów pozbywania się nadwyżek produktów rolnych), zagospodarowywanie nadwyżek (dotowanie konsumpcji - mleko i masło, konwersja - przeznaczenie proszku mlecznego na pasze, niszczenie - owoce i warzywa). Podtrzymywanie ceny rynkowej podnosi zarówno ceny płacone producentom krajowym, jak i ceny płacone przez konsumentów za żywność, powoduje wzrost produkcji oraz ogranicza konsumpcję. Ograniczenia ilościowe (cukier, mleko, zboża i nasiona oleiste - warunkowo) stosowane są w połączeniu z podtrzymywaniem cen i/lub dotacjami wyrównawczymi. Polegają one na ograniczeniu produkcji (przy danym poziomie wsparcia cenowego) na poziomie niższym od tego, jaki miałby miejsce bez stosowania ograniczeń. Pozwala to na zmniejszenie "zakłóceń" w handlu oraz ogranicza wydatki budżetowe państwa na subsydiowanie eksportu. Bezpośrednie podtrzymywanie dochodów rolniczych polega na tym, że producenci w UE otrzymują pewną sumę pieniędzy ponadto, co uzyskują ze sprzedaży swych produktów na rynku (płatność na ha zbóż i nasiona oleiste i na szt. zwierząt - bydło i owce). Zwiększa ono dochody rolnicze, nie wpływając jednocześnie na ceny konsumenta czy producenta.Inne formy wspierania rolnictwa można podzielić generalnie na dwie grupy: redukcję kosztów produkcji (instrumenty polityki kredytowej, dotacje do środków produkcji, polityka podatkowa), usługi ogólne, tj. działania, które na dłuższą metę redukują koszty w sektorze rolnym, a korzyści z których nie trafiają bezpośrednio do producentów rolnych (badania, doradztwo, inspekcja sanitarna, zwalczanie szkodników i chorób, działania w zakresie poprawy struktur rolnych i infrastruktury, marketingu i promocji itd.). 7. REFORMA WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ Polityka rolna w krajach Unii Europejskiej przyczyniła się do rozwoju rolnic- twa i obszarów wiejskich. Z czasem jednak okazała się zbyt kosztowna. Nie