dr Warszawik, Schematy z Epidemiologia

Pobierz dr Warszawik i więcej Schematy w PDF z Epidemiologia tylko na Docsity! Olga Warszawik-Hendzel Katedra i Klinika Dermatologiczna Warszawski Uniwersytet Medyczny STANY PRZEDRAKOWE SKÓRY RAKI SKÓRY Ø Rogowacenie słoneczne (keratosis actinica) Ø Róg skórny (cornu cutaneum) Ø Rogowacenie chemiczne – arsenowe, dziegciowe Ø Rogowacenie białe (leukoplakia) STANY PRZEDRAKOWE SKÓRY STANY PRZEDRAKOWE SKÓRY STANY PRZEDRAKOWE SKÓRY SKÓRA PERGAMINOWA I BARWNIKOWA (XERODERMA PIGMENTOSUM, XP) SKÓRA PERGAMINOWA I BARWNIKOWA (XERODERMA PIGMENTOSUM, XP) • Dziedziczenie autosomalne recesywne • Defekt mechanizmu naprawy przez wycinanie nukleotydów (NER) – kluczowym zadaniem tego układu jest naprawa uszkodzeń wywołanych promieniowaniem ultrafioletowym ale także wywołanych karcynogenami dymu papierosowego, środkami alkilującymi i czynnikami sieciującymi DNA • Defekt endonukleazy • Odmiany od A do G oraz wariant XP bez defektu endonukleazy ale z defektem polimerazy SKÓRA PERGAMINOWA I BARWNIKOWA (XERODERMA PIGMENTOSUM, XP) LECZNIE: • Unikanie ekspozycji na promieniowanie UV • Stała opieka dermatologiczna, okresowa dermoskopia i wideodermoskopia • Leczenie nowotworów skóry • Leczenie ogólne retinoidami jako ochrona przed nowotworami skóry STANY | PRZEDRAKOWE SKORY GRUŹLICA TOCZNIOWA (TUBERCULOSIS LUPOSA) GRUŹLICA TOCZNIOWA (TUBERCULOSIS LUPOSA) • Przewlekła postać gruźlicy skóry • Zmiany guzkowe ze skłonnością do przerostu, rozpadu i bliznowacenia • Ogniska szerzą się obwodowo • Wybitnie dodatni odczyn na tuberkulinę ODMIANY: • Płaska • Przerosła i wrzodziejąca • Brodawkująca CZYNNIKI RYZYKA: • przewlekłe narażenie na promieniowanie ultrafioletowe • skóra rolnika, żeglarza, wielbiciela słońca • płeć męska • I i II fototyp skóry • jasny kolor włosów i oczu • obecność licznych piegów • dodatni osobniczy wywiad w kierunku nowotworów skóry • niestosowanie fotoprotekcji • immunosupresja • zakażenie wirusem HPV ETIOPATOGENEZA • zmiana rumieniowa do średnicy 1 cm, niezbyt dobrze odgraniczona • szorstka (zaburzenie rogowacenia i dojrzewania keratynocytów) • kolor łuski może być żółty, brązowy, szary • krwawiąca, ale nadal w powierzchni skóry • dolegliwości przedmiotowe: świąd, pieczenie, złuszczanie OBRAZ KLINICZNY POSTACIE KLINICZNE wg Stockfleth • Postać rumieniowa • Postać hipertroficzna • Róg skórny • Postać liszajowata (lichenoid AK) – postać histologiczna • Postać barwnikowa (skronie i policzki) * • Actinic cheilitis • Postać zanikowa vs akantotyczna • Postać z brodawkowatą hiperplazją (charakterystyczna dla lokalizacji dystalno-akralnych) • Postać Bowenoidalna * różnicowanie obejmuje lentigo solaris, brodawkę łojotokową, lentigo maligna Nie ma dokładnych kryteriów klinicznych i histologicznych, które pozwoliłyby na ustalenie, które zmiany wykazujące atypię keratynocytów należy uznać za wstępny okres transformacji nowotworowej. Bernard Ackerman twierdził, że AK to SCC in situ. STREFA KARCYNOGENEZY (field cancerization) o Sporadic tumor .»© a 65 6G am Q Field tumor DERMOSKOPIA WZORZEC TRUSKAWKI (STRAWBERRY PATTERN) zwany WZORCEM CZERWONEJ PSEUDOSIATKI • odmiana rogowacenia słonecznego LOKALIZACJA: głównie na skórze w okolicy skroniowej, na skórze policzków i małżowin usznych • u osób starszych podłożem jest skóra uszkodzona przez słońce • u dzieci podłożem jest stan zapalny i przewlekłe drażnienie zmiany – nie jest to stan przedrakowy !!! Nacieczone podłoże – biopsja i wykluczenie raka kolczystokomórkowego RÓG SKÓRNY (CORNU CUTANEUM STANY PRZEDRAKOWE SKÓRY USZKODZENIE PORENTGENOWSKIE SKÓRY Zmiany powstające pod wpływem przewlekle stosowanych naświetlań rentgenowskich u osób leczonych promieniowaniem Roentgena lub narażonych na promieniowanie w pracy zawodowej OBRAZ KLINICZNY: nierównomierne stwardnienie skóry, odbarwienia, przebarwienia, teleangiektazje, zaniki, blizny, ogniska nadmiernego rogowacenia, trudno gojące się owrzodzenia USZKODZENIE PORENTGENOWSKIE SKÓRY ROGOWACENIE SMOŁOWCOWE • Kontakt z przetworami smoły pogazowej i nieoczyszczoną parafiną • skóra rąk, twarzy i moszny • nowotwory pojedyncze, poprzedzone wykwitami typu brodawczaków DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA: brodawczak, rogowiak kolczystokmórkowy LECZENIE: zabieg chirurgiczny, krioterapia, maść z 5- fluorouracylem ROGOWACENIE CHEMICZNE (ARSENOWE I SMOŁOWCOWE) STANY PRZEDRAKOWE SKÓRY ROGOWACENIE BIAŁE (LEUKOPLAKIA) Białe plamy lub smugi o gładkiej lub nieco brodawkującej powierzchni zlokalizowane na błonach śluzowych jamy ustnej i narządów płciowych CZYNNIKI RYZYKA: przewlekłe drażnienie, palenie papierosów, żucie tytoniu, zaniedbania higieniczne, marskość sromu lub żołędzi, ekspozycja na promieniowanie UV, HPV Czynniki zwiększające ryzyko zezłośliwienia leukoplaki: palenie i żucie tytoniu, nadużywanie alkoholu, nieprzestrzeganie higieny jamy ustnej ROGOWACENIE BIAŁE (LEUKOPLAKIA) OBRAZ KLINICZNY: pojedyncze lub mnogie ogniska, dobrze odgraniczone od skóry zdrowej, barwy brunatnej o hiperkeratotycznej lub gładkiej powierzchni LOKALIZACJA: najczęściej tułów ale także twarz, plecy, łożysko paznokci, narządy płciowe (zazwyczaj bowenoid papulosis) CZYNNIKI RYZYKA: zakażenie HPV, arsen, promieniowanie słoneczne (odmiana bowenoidalna rogowacenia słonecznego), promieniowanie jonizujące Ø liczne zmiany sugerują ekspozycję na karcynogeny !!! owrzodzenia lub guzki na powierzchni sugerują rozwój RAK BOWENA – inwazyjny rak kolczystokomórkowy CHOROBA BOWENA DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA: Rak podstawnokomórkowy – postać szerząca się powierzchownie Pojedyncze ognisko liszaja płaskiego zanikowego i barwnikowego Pojedyncze ognisko łuszczycy LECZENIE • chirurgiczne usunięcie • metody destrukcyjne (wysokie ryzyko nawrotów) • krioterapia • laseroterapia • maść z 5-fluorouracylem • terapia fotodynamiczna CHOROBA BOWENA ORAZ KLINICZNY: Pojedyncze, płaskie, dobrze odgraniczone ognisko, barwy sinoczerwonej, o gładkiej, błyszczącej powierzchni i niewielkim nacieku podstawy CZYNNIKI RYZYKA: zakażenie HPV LOKALIZACJA: Mężczyźni żołądź, napletek Kobiety – błony śluzowe warg sromowych Ale także zmiany okolice odbytu i jamy ustnej !!! Nacieczenie, zgrubienie lub owrzodzenie sugeruje raka kolczystokomórkowego DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA: Nieswoiste stany zapalenie żołędzi lub sromu Kandydoza liszaj płaski LECZENIE: Usunięcie chirurgiczne Metody destrukcyjne: Krioterapia, laseroterapia maść z 5-fluorouracylem ERYTROPLAZJA QUEYRATA EPIDEMIOLOGIA • Wzrost zapadalności na SCC i BCC z każdym rokiem (BCC > SCC) • Współczynnik zapadalności na NMSC największy w Australii (>1000/100 000) a najmniejszy w populacji afrykańskiej <1/100 000) • Wzrost zachorowalności wraz z wiekiem ETIOPATOGENEZA NARAŻENIE NA PROMIENIOWANIE ULTRAFIOLETOWE • wysoka skumulowana dawka promieniowania UVB jest związana z występowaniem SCC a nie BCC • zwiększone ryzyko rozwoju BCC występuje wśród osób narażonych na silne, krótkotrwałe działanie promieniowania słonecznego, głównie w okresie dzieciństwa, zwłaszcza u osób z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku nowotworów skóry • liczne ogniska AK • oparzenia słoneczne w wywiadzie • fotouszkodzenia skóry pod postacią solar lentigo, licznych teleangiektazji na skórze twarzy, elastozy posłonecznej na tylnej powierzchni szyi CZYNNIKI RYZYKA ROZWOJU NOWYCH OGNISK BCC: • dodatni wywiad w kierunku BCC • wiek powyżej 60 r.ż. • zawodowe narażenie na promieniowanie słoneczne zwłaszcza przed 30 rokiem życia CZYNNIKI RYZYKA ROZWOJU NOWYCH OGNISK SCC: • dodatni wywiad w kierunku inwazyjnej postaci SCC i SCC in situ • liczba ognisk rogowacenia słonecznego • zawodowe narażenie na promieniowanie słoneczne po 30 roku życia ETIOPATOGENEZA • wyraźny związek między przewlekłym leczeniem immunosupresyjnym w populacji pacjentów poddanych transplantacji narządów a wzrostem ryzyka rozwoju nieczerniakowych raków skóry • w etiopatogenezie rogowacenia słonecznego i nieczerniakowych raków skóry odgrywa istotną rolę zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego ETIOPATOGENEZA • Rak podstawnokomórkowy guzkowy • Rak podstawnokomórkowy barwnikowy • Rak podstawnokomórkowy wrzodziejący • Rak podstawnokomórkowy twardzinopodobny • Rak podstawnokomórkowy powierzchowny RAK PODSTAWNOKOMÓRKOWY RAK KOLCZYSTOKOMÓRKOWY • Rak kolczystokomórkowy wrzodziejący • Rak kolczystokomórkowy brodawkujący DERMOSKOPIA OSKO SCC |... 1,06, WUOERCCSC” |] Naczynia kropki, naczynia kłębuszkowate SCC Biało-żółte nieprzezroczyste blaszki DERMOSKOPIA HISTOPATOLOGIA BCC LECZENIE NMSC Ø Usunięcie chirurgiczne • marginesy wycięcia dla BCC 4mm • marginesy wycięcia dla SCC 6 mm LECZENIE NMSC ØRadioterapia ØInhibitory ścieżki Hedgehog (wismodegib, sonidegib) • mnogie BCC (zespół Gorlina i Goltza), • BCC w fazie rozsiewu, • regionalnie zaawansowany BCC (bez możliwości leczenia chirurgicznego i radioterapią) Ø5-fluorouracyl ØImikwimod ØMetoda fotodynamiczna ØKrioterapia RAK BRODAWKUJĄCY • Guz rzekomorakowy – szybki wzrost, samoistne ustępowanie (w ciągu około 6 miesięcy) • Częściej mężczyźni niż kobiety • Głównie u osób > 60 r.ż. • W 90% na skórze eksponowanej na promieniowanie UV • Liczne zmiany u osób w stanie immunosupresji OBRAZ KLINICZNY: kopulasty guz, w części środkowej kraterowe wgłębienie, wypełnione masami rogowymi ODMIANA GRZYBOWSKIEGO • liczne, wysiewne zmiany, powstające na skutek bądź działania szkodliwych czynników środowiska bądź immunosupresji • zmiany utrzymują się w ciągu całego życia, jedne guzki ustępują, w innych miejscach pojawiają się nowe nie obserwuje się transformacji nowotworowej • zmiany głównie na twarzy, tułowiu i błonach śluzowych jamy ustnej • dłonie i podeszwy wolne od zmian LECZENIE • usunięcie chirurgiczne • łyżeczkowanie • kriorterapia ROGOWIAK KOLCZYSTOKOMÓRKOWY CHOROBA PAGETA Rak występujący głownie w obrębie brodawki sutkowej lub rzadziej w okolicy narządów płciowych i odbytu W obrębie brodawki sutkowej choroba z reguły związana jest z rakiem gruczołu sutkowego, komórki nowotworowe przechodzą do skóry z przewodów gruczołowych OBRAZ KLINICZNY ogniska rumieniowo-złuszczające, dobrze odgraniczone od otoczenia, zwykle jednostronne CHOROBA PAGETA (RAK ŚRÓDNASKÓRKOWY)