Pobierz Druga rewolucja przemyslowa - Notatki - Historia - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!
Na gruncie realizmu powstał naturalizm. Ukazywał on bez jakichkolwiek osłon ludzi prostych w ich naturalnym środowisku. Nie unikał opisów najbardziej brutalnych scen życia. Często wyrażany ordynarnym, naturalnym dla niższych warstw społecznych językiem. Naturalizmowi przeciwstawiał się symbolizm. Symboliści byli zdania,że literatura powinna za pomocą nastrojów wprowadzać czytelnika w świat, którego nie można poznać za pomocą rozumu i zmysłów. Do najbardziej znanych symbolistów należą- Paul Verlain i Maurycy Maeterlinck. Literatura odgrywała kluczową rolę w kształtowaniu świadomości społeczeństw, nastrojów i poglądów. Zaczęła przenosić się ona na deski szeroko reformowanych teatrów.
Oczywiście także literatura stała się bardziej powszechna dzięki postępowi technologicznemu. Książka stałą się coraz bardziej popularna, a to za sprawą coraz mniejszej ceny, która była następstwem zmniejszenia kosztów produkcji. Możliwe to było dzięki zwiększonej efektywności pracy drukarni.
Sztuki plastyczne, a zwłaszcza malarstwo tego okresu charakteryzuje także wielość kierunków. Wspaniałe dzieła realistyczne stworzyli Gustaw Courbet (1819-1877), Honoriusz Dauimier(1809-1879), Jan Franciszek Millet (1814-1875), Adolf Menzel (1815-1905), Wilhelm Leibl (1844-1900), Ilia Riepin (1844-1930). Realiści starali się wiernie odzwierciedlać oglądaną przez siebie rzeczywistość. Były to prace obiektywne, wśród których główne miejsce zajmował rysunek.
W przeciwieństwie do realistów znaleźli się malarze starający się zwrócić uwagę w malarstwie na wrażenie i nastrój. Posługiwali się oni w sposób mistrzowski barwą i światłem. Nazywano ich impresjonistami. Kierunek ten ukształtował się we Francji, a głównymi przedstawicielami byli: Klaudiusz Monet (1840-1926), Edward Manet (1832-1883), August Renoir
(1841-1919), Edgar Degas (1834-1917), Paweł Gauguin (1848-1903), Paweł Cezanne (1839-1906), Vincent van Gogh (1853-1890).
Innymi kierunkami były symbolizm, modernizm, kubizm-reprezentowany przez sławnego Pablo Picasso, futuryzm.
W architekturze na szczególną uwagę zasługuje w tym okresie secesja- kierunek operujący bogatym i urozmaiconym zdobnictwem. W muzyce do końca XIX wieku panował romantyzm, którego najwybitniejszymi przedstawicielami byli: Ryszard Wagner (1813-1883), Piotr Czajkowski (1840-1893), Edward Craig(1872-1966). XX wiek przyniósł tej dziedzinie twórczości artystycznej dwa przeciwstawne kierunki: impresjonizm -Klaudiusz Debussy (1862-1918) i ekspresjonizm- Aleksander Skriabin (1872-1915). Pod koniec interesującego nas okresu nowoczesna technika zaczęła w znacznie większym niż dotychczas stopniu kształtować życie kulturalne Europy i Ameryki Północnej. Konsekwencje tego zjawiska ujawniły się w pełni po zakończeniu pierwszej wojny światowej, lecz pierwsze sygnały nadchodzących zmian dawały się zauważyć już wcześniej. W połowie lat trzydziestych Francuz Louis Jacques Daguerre (1789-1851) opracował pierwszą metodę utrwalania obrazów na powierzchniach światłoczułych. Informację o tym podano do wiadomości publicznej w 1839 r. Wynalazek, nazwany dagerotypią, zapoczątkował rozwój fotografii, która wkrótce - ku zakłopotaniu wielu malarzy - zaczęła cieszyć się coraz większym uznaniem jako sposób sporządzania ludzkich wizerunków. Systematycznie udoskonalana, została po pewnym czasie uznana za integralny składnik dziewiętnastowiecznej kultury. Pełniła funkcje użytkowe, lecz zobaczono w niej również nową dziedzinę twórczości: już w połowie stulecia pojawiła się idea fotografii artystycznej. Entuzjaści technicznych innowacji poszukiwali tymczasem rozwiązań, które pozwoliłyby na rejestrowanie i odtwarzanie obrazów ruchomych. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych Thomas Edison skonstruował aparaty, które to w pewnym stopniu umożliwiały. Prawdziwy sukces odnieśli jednak dopiero francuscy chemicy, bracia Auguste (1862-1954) i Louis (1864-1948) Lumiere, budując w 1894 r. kinematograf. W grudniu następnego roku odbył się w Paryżu
Sprawą kluczową była jednak nie tyle estetyka widowisk filmowych i jakość ich fabuł, co społeczna dostępność filmu. Po pierwsze, nie pojawiały się tu różnego rodzaju bariery, które utrudniały czytanie książek i gazet oraz ograniczały dostęp do teatru, opery czy operetki. Seans kinowy był rzeczywiście dostępny dla każdego, kto zapłacił umiarkowaną sumę za bilet. Kino to instytucja pod wieloma względami demokratyczna i nieprzypadkowo rozwijało się tak dynamicznie za oceanem, w społeczeństwie kultywującym ideę demokracji. Po drugie, w ze- stawieniu z tym, co oferowała dotąd kultura popularna, dostępność filmu zwiększała się w poważny sposób dzięki możliwościom szybkiego rozpowszechniania kopii i tworzenia masowej widowni. Po piętnastu latach od pierwszego pokazu, jaki zorganizowali bracia Lumiere, było już w Wielkiej Brytanii około 3 tysięcy kin, w Niemczech - około 1,5 tysiąca, w Rosji - 1,2 tysiąca.
Tak oto zaczęła powstawać kultura, którą można nazwać masową. Rozpoczynająca się właśnie wielka kariera filmu stanowiła najbardziej spektakularny przejaw tego zjawiska, ale nie brakowało też innych sygnałów prawdziwego umasawiania się kultury. Zbiegły się tu ze sobą dwa procesy: z jednej strony ekspansja nowoczesnej techniki, z drugiej - stopniowy rozpad tradycyjnych wspólnot, przede wszystkim chłopskich, których członkowie, opuszczając wieś, w części przynajmniej odchodzili od dotychczasowych autorytetów i stawali się gotowi na przyjęcie treści płynących z nowych źródeł.
Mówiąc o masowych formach życia kulturalnego, trzeba oczywiście zachować odpowiednie proporcje w ocenach. Pod koniec XIX w. nawet w przodujących cywilizacyjnie regionach kultura masowa występowała w postaciach zalążkowych, odgrywających znacznie mniejszą rolę społeczną niż dobrze ugruntowane wzorce mieszczańskiej kultury popularnej i zmodernizowanych kultur chłopskich. Na obszarach peryferyjnych mogły się wtedy pojawiać tylko odosobnione przejawy nowych tendencji. W
Ameryce Północnej i Europie Zachodniej zjawiska te były jednak na tyle widoczne, że stawały się już przedmiotem publicznych rozważań.
Rozwój techniki sprawił, że treści, które wypełniały tradycyjną literaturę „jarmarczną”, mogły być teraz, po ewentualnym dostosowaniu do wymogów nowej epoki, rozpowszechniane w masowych nakładach. Wydawcy prasy, chcąc skutecznie przyciągnąć słabo wykształcone masy, dbali o to, aby gazety adresowane do najszerszego kręgu czytelników były możliwie łatwe w odbiorze. Słowo ustępowało w nich zatem miejsca obrazowi: na plan pierwszy wysuwały się ilustracje, wielkie tytuły miały zwracać uwagę na jakieś sensacyjne wydarzenia, komentarz podawany był w postaci mocno uproszczonej. Gazety korzystały z coraz bardziej nowoczesnych środków technicznych w zakresie zdobywania i przekazywania informacji, a także w dziedzinie drukarstwa i kolportażu. Dzięki zaistniałej sytuacji prasa codzienna mogła coraz szybciej docierać do coraz większego grona społeczeństwa, co przyczyniało się do wzrostu nakładów. Do najpopularniejszych w tamtym czasie wydawnictw należały „Het Limes”, „New York Herold”, „Daily Telegraph”, „Die Woche”. W końcu XIX wieku zaczęto koncentrować kapitał przeznaczony do wydawania prasy. Powstawały koncerny prasowe, których celem było skupienie w swoich rękach jak największej ilości gazet i czasopism.
Wśród tematów, którymi chętnie zajmowała się wysokonakładowa prasa, znalazły się widowiska sportowe. Sport, w dzisiejszym rozumieniu tego słowa, rozwijał się na szerszą skalę od początku XIX w. (choć, jak to z reguły bywa w podobnych sytuacjach, znajdą się tu i przykłady wcześniejsze). W Wielkiej Brytanii stał się najpierw popularny w warstwach wyższych, jako rozrywka stosowna dla dżentelmena, a zarazem dobry środek wychowawczy. Sportowe zamiłowania zaczęły się później upowszechniać w kręgach mieszczańskich, następnie zaś robotniczych - całe zastępy entuzjastów zyskała sobie zwłaszcza piłka nożna. Inicjatywom, jakie podejmowano, aby spopularyzować sport wśród mas, towarzyszyło przeświadczenie, że będzie to sprzyjać podniesieniu
tanich żarówek przez Edisona, udoskonalenie mikroskopów przez Zeissa, udoskonalenie budowy armat i dział przez Kruppa, będące wynikiem wprowadzenia ciężkich i doskonalszych maszyn do obrabiania stali. Udoskonalenie procesów technologicznych wytwarzania stali - konwertor Bessemera. Postęp technologiczny przyczynił się do poprawienia warunków bytowych ludności. A nawet tak wydawałoby się trywialne, banalne i nawet śmieszne osiągnięcia jak drut kolczasty, wiertarka dentystyczna czy wprowadzenie mechanicznych kosiarek zbożowych konsekwentnie wpłynęły na życie ówczesnych ludzi. Większość z osiągnięć i wynalazków ma zastosowanie do dziś dzień. Chociaż zapominamy o niektórych, trzeba sobie uświadomić, że bez nich dzisiejszy świat wyglądałby zupełnie inaczej.
To okres burzliwy, pełen zarówno destrukcji jak i bardzo efektywnej kreacji. To jedyny taki okres w historii, już nigdy więcej nie doświadczymy tak ogromnego wybuchu myśli technicznej, przemysłowej i gospodarczej. W czasach dzisiejszych, uważanych za „czasy krzemowe”, jesteśmy tylko powielatorami tych wszystkich odkryć. Niestety nic już tak bardzo rewolucyjnego nigdy nie odkryjemy. Okres ten chciałbym skwitować słowami francuskich literatów, publicystów i filozofów. Okres ten to Belle Epoque- piękna epoka.
Bibliografia: Grażyna Szelągowska – „Dzieje nowożytne i najnowsze 1815-1870” Piotr Czerwiński – „Historia 1815-1871” Mieczysław Żywczyński – „Historia Powszechna 1789-1870” Tomasz Kizwalter – „Historia Powszechna wiek XIX” + Internet
