Dydaktyka Ogólna: Podstawowe Pojęcia i Procesy Kształcenia, Notatki z Socjologia edukacji

Pobierz Dydaktyka Ogólna: Podstawowe Pojęcia i Procesy Kształcenia i więcej Notatki w PDF z Socjologia edukacji tylko na Docsity!

Dydaktyka ogólna

Aparatura terminologiczna dydaktyki 4 komponenty uczenia się: charakter, przedmiot, drogi, efekt Przedmiot: -kto Sam nauczyciel -co Wykłady, konsultacje -czas Cały czas po skończeniu studiów Nauczanie- planowa i systematyczna praca z uczniami, która ma na celu zdobywanie nowych doświadczeń, wiedzy Kształcenie= wiedza + nauczanie Proces uczenia-nauczania = proces kształcenia Kształcenie jest instytucjonalne Warianty uczenia się: A)w zależności od szczebla edukacji:-kształcenie przedszkolne-szkolne, wyższe, dorosłych (ustawiczne, przez całe życie) B)ze względu na treści: -humanistyczne -techniczne -medyczne -muzyczne -plastyczne -ekonomiczne C)ze względu na jego miejsce: -stacjonarne (dzienne, wieczorowe) -korespondencyjne (zaoczne) Drogi poznawania dydaktyki: -literatura -konsultacje -pytania -kontakt z grupą Efekt: wiedza, umiejętności, wpis w indeksie4 rodzaje uczenia się według Okonia: -przyswajanie -odkrywanie -przeżywanie -działanie Nauczanie- systematyczna praca nauczyciela z uczniami, polegająca na wywołaniu i utrwaleniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości pod wpływem uczenia się i opanowania wiedzy, przezywanie radości z własnej działalności praktycznejNauczanie- organizowanie uczenia się i kierowanie uczeniem się uczniówKształcenie- ogół czynności umożliwiających ludziom poznanie przyrody,

społeczeństwa, kultury a zarazem uczestnictwo w ich przekształcaniu, jak również osiągniecie możliwie wszechstronnego rozwoju sprawności fizycznej, umysłowej, zdolności, zainteresowań, przekonań, postaw oraz zdobycie pożądanych kwalifikacji zawodowych Aby zaistniało kształcenie musi być uczenie się i nauczanie. Proces kształcenia = proces nauczania + uczenia się Efektem kształcenia jest wykształcenie. Kształcenie: -ogólne- wiedza ogólna, kanon podstaw-zawodowe- związane z zawodem, wyrobienie konkretnych czynności i kompetencjiDokształcanie- uzupełnianie niezbędnych kwalifikacji na zajmowanym stanowisku np. dokształcanie nauczycieli Doskonalenie- rozwijanie i rozszerzanie nabytych kwalifikacji Kształcenie ze względu na stopień organizacji: -kierowanie bezpośrednio (przez nauczyciela) -pośrednio- przez podręczniki, skrypty, film, internet, audycje radiowe) Samokształcenie- nabywanie wykształcenia, tok działalności własnej, warunki i środki ustala sam podmiot (najczęściej nauka języków obcych) Techniki samokształcenia: -czytanie i studiowanie literatury-słuchanie i dyskutowanie -czerpanie wiedzy z różnych źródeł -pisemne opracowanie zagadnień -uczestnictwo w życiu kulturalnym Samouctwo- zdobywanie wiedzy w zakresie podstawowym Cele i zadania samokształcenia: -stałe dążenie do rozwijania, doskonalenia i wzbogacania osobowości- należyte przygotowanie do zawodu, do wykonywania pracy, obowiązków zawodowych, podnoszenie swych kwalifikacji -aktywny udział w dorobku kultury narodowej -kierowanie rozwojem własnej indywidualności (stawianie przed sobą jakiś celów i osiągnięć) 2 komponenty samokształcenia: kształcenie i samodzielność.Uczenie się zawiera się w nauczaniu. Uczyć się możemy zawsze i wszędzie. Spontaniczne kształcenie zawsze jest instytucjonalne, świadome.Cele kształcenia Cele kształcenia według Okonia- coś, do czego dążymy w procesie kształcenia, świadomie i założone efekty, które chcemy osiągnąć w procesie kształcenia Cel dydaktyczny według Arendsa- komunikaty wyrażające zamiary nauczyciela, jak powinni zmieniać się uczniowie; są to niby "mapy drogowe " pomagają nauczycielowi i jego uczniom zorientować się, dokąd zmierzają, w którym momencie znaleźli się w danym miejscu.

Taksonomia- hierarchiczne ujęcie celów kształcenia, hierarchiczność taksonomii polega na tym, że wyższe kategorie mieszczą w sobie kategorie niższe, a więc osiąganie celu wyższego mówi nam, że cel niższy został osiągnięty, są to narzędzia operacjonalizacji celu, hierarchiczna klasyfikacja celów dydaktycznych Taksonomia według Blooma: -wiedza-zrozumienie-zastosowanie-analiza (pytanie: dlaczego ) -synteza (rozwiązanie problemu) -ocena (formułowanie sądu na jakiś temat) Dokumenty określające treści kształcenia A)Plan nauczania- dla danej szkoły obejmuje zakres przedmiotów, liczbę godzin określoną dla danego przedmiotu, w poszczególnych klasach, ich rozkład na poszczególnych latach nauki (rejestr organizowanych przedmiotów) B)program nauczania- musi zawierać podstawy programowe, określa, w jakiej kolejności uczeń będzie sobie przyswajał materiał programowy Jak ocenić dokument programowy, czyli jakie kryteria powinien spełniać program, aby był dopuszczony do użytku szkolnego -zgodność z podstawami programowymi-poprawność konstrukcyjna programu (zawiera wszystkie części składowe jak: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, procedury osiągania celów, opis założonych osiągnięć ucznia i propozycje metod, ich pomiary)-poprawność dydaktyczna (materiał przystępny dla ucznia)-zgodność merytoryczna (nie zawiera sprzecznych informacji, błędów)-wartościowy z punktu widzenia dyrektora Program powinien składać się z 3 części: -uwagi wstępne-materiał nauczania -uwagi o realizacji programu (poprawność merytoryczna programu- nie zawiera błędów; poprawność dydaktyczna programu

• materiał przystępny dla uczniów, wiedza podana w sposób jasny i klarowny, odpowiedni dla danej grupy wiekowej, odpowiedni język i styl tekstu, materiał powinien być uszeregowany zgodnie z zasadą stopniowania trudności, powinien uwzględniać zainteresowania uczniów, powinien wskazywać na zróżnicowane metody, formy pracy) Program można napisać samemu, ale musi zatwierdzić go dyrektor i MEN.D)podstawy programowe- z nich wynika program, minimum, które musi być zrealizowane w określonym czasie, kanon podstawowych umiejętności, wiadomości, które każdy uczeń powinien zdobyć i które stanowią podstawę do opracowania programu; w programie nauczania musi zawierać się podstawa programowa D)funkcje podręcznika Funkcje podręcznika według Kupisiewicza: informacyjna, ćwiczeniowa, motywacyjna Funkcje podręcznika według Okonia:

-informacyjna -badawcza

• podsumowanie na koniec -praktyczna- ćwiczenia, zadania, pytania na myślenie -samokształceniowa Forma, styl, język podręcznika: język odpowiedni do wieku ucznia, forma, czyli grafiki, treści ilustracji musi być adekwatna do treści, wytłuszczone ważne rzeczy, podsumowania, pytania, zadania, autokontrola Co powinien zawierać program według MEN -szczegółowe cele kształcenia -materiał nauczania związany z celami kształcenia-procedury osiągania celów-opis założonych osiągnięć ucznia i propozycje metod ich pomiarów- program powinien jasno i wyraźnie informować o tym:, jakiego przedmiotu lub, jakiego bloku przedmiotów dotyczy, dla jakiego etapu nauczania i dla jakiej liczby godzin został przygotowany, powinien wyraźnie charakteryzować uczniów tzn. ich cechy, możliwości umysłowe, zainteresowania, powinien też jasno wskazywać, jakie jest niezbędne przygotowanie nauczycieli oraz wyposażenie szkoły w środki dydaktyczne Podręcznik- jeden z podstawowych środków, wykorzystywanych w procesie nauczania zarówno w toku "żywego " nauczania, jak i przede wszystkim poza nim Lekcja- główny element systemu klasowo- lekcyjnego w dydaktyce, nazywana jest formą organizacyjną. Istnieją 4 strategie kształcenia Okonia, więc 4 typy lekcji: I strategia przyswajania wiedzy gotowej (lekcja podająca) II strategia problemowa- samodzielne dochodzenie uczniów do wiedzy, rozwiązywanie problemów III strategia oddziaływania na rzeczywistości: praktyka, ćwiczenia, zadania (ekspozycyjna) IV strategia oddziaływania na ucznia, na jego postawy, system wartości np. muzyka, plastyka, sztuka Budowa lekcji: I część główna II część podstawowa III czynności końcowe Funkcje lekcji: -zaznajamia ucznia z nowym materiałem -utrwala poznany materiał-sprawdzenie wiadomości i umiejętności Formy organizacyjne- wskazują jak organizować pracę z uczniami, stosownie do tego, kto, gdzie i kiedy, w jakim celu ma być podmiotem kształcenia (są zdeterminowane przez cele, treści, itd.) Podstawy podziału form organizacyjnych stanowią następujące kryteria: