Pobierz Dydaktyka ogólna - Notatki - Dydaktyka - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Socjologia edukacji tylko na Docsity!

DYDAKTYKA OGÓLNA

Wychowanie ma na celu wprowadzenie zmiany w wychowaniu; zmiany w zakresie:

wychowania fizycznego, estetycznego, moralnego(etycznego) i intelektualnego.

Pedagogika zajmuje się wychowaniem (poprzez zmiany), a także samą sobą (jak określać

cel, jakie metody stosować).

Pedagogika:

→ ogólna

→ kształcenie:

umysłowe (dydaktyka),

moralno-społeczne,

fizyczne,

estetyczne

pais – chłopiec, dziecko, ago – prowadzę

paideia – wprowadzenie w kulturę, wysublimowane, wysokie cele, kształcenie osobowości do kultury

→ jęz. staropolski – pedagogia /do XIX w. – wychowanie dzieci/

Częścią wychowania jest nauczanie.

Teoretyczne rozważania nad nauczaniem mają początki w XVII wieku.

1613 r. – „Krótkie sprawozdanie z dydaktyki, czyli sztuki nauczania Ratychiusa”

Krzysztof HELWIG i Joachim JUNG

didaktikos – pouczający

didasco – uczę, pouczam

Wolfgang RATKE (1571 – 1635) – językoznawca, nauczał języków obcych, na ówczesne czasy

wielkie osiągnięcia

N

N

a

a u

u c

c z

z a

a n

n i

i e

e

c

c z

z y

y n

n n

n o

o ś

ś ć

ć ,

k

k t

t ó

ó r

r e

e j

j s

s i

i ę

ę m

m o

o ż

ż n

n a

a n

n a

a u

u c

c z

z y

y ć

ć ,

a

a l

l e

e t

t r

r z

z e

e b

b a

a m

m i

i e

e ć

ć t

t ę

ę „

i

i s

s k

k r

r ę

ę b

b o

o ż

ż ą

ą ”

Jan Amos KOMEŃSKI (1592 – 1670) – największy pedagog wszechczasów! „Wielka

dydaktyka, czyli uniwersalna sztuka nauczania wszystkich wszystkiego” (1657)

DDyyddaakkttyykkaa == sszzttuukkaa nnaauucczzaanniiaa wwsszzyyssttkkiicchh wwsszzyyssttkkiieeggoo!!

wszystkich → i chłopców, i babięta, i niemowlę, i staruszka

↔ uniwersalna sztuka (wszystkich wszystkiego!)

Takie rozumienie dydaktyki przetrwało do wieku XIX; wtedy na widownię wkracza kolejny wielki

pedagog:

Jan Fryderyk HERBART (1776-1841).

Odrzuca on nauczanie jako sztukę; szuka naukowych przesłanek.

D

D

y

y d

d a

a k

k t

t y

y k

k a

a

t

t e

e o

o r

r i

i a

a n

n a

a u

u c

c z

z a

a n

n i

i a

a

I ta teoria zaczęła obowiązywać, przetrwała do końca XIX wieku.

1900 r. – Ellen KEY „Stulecie dziecka”!

→ Wiek XX ma być wiekiem dziecka. Dziecko ma być przedmiotem zainteresowania, obiektem

zabiegów. Tymczasem wiek XX...

Ale jednak dziecko zostało postawione w jakimś sensie na piedestale, bo w ciągu ostatnich 100-u lat

odwróciły się role (na początku XX wieku ludzie starzy byli najważniejsi – nośniki tradycji, „głowy

rodziny”, hierarchia pokoleniowa, a teraz, w XXI wieku, wszystko się kręci wokół dzieci i młodzieży,

np. reklamy są adresowane nie do starszych ludzi, ale do młodych, nastawienie jest na dzieci, świat

kłania się dzieciom).

John DEWEY (1859-1952)

DDyyddaakkttyykkaa – – mmaa bbyyćć tteeoorriiąą uucczzeenniiaa ssiięę, nauczyciel nieważny, trzeba się interesować tym, jak dziecko

myśli, jak się ma uczyć, D

D

z

z i

i e

e c

c k

k o

o z

z o

o s

s t

t a

a j

j e

e p

p o

o s

s t

t a

a w

w i

i o

o n

n e

e w

w c

c e

e n

n t

t r

r u

u m

m. Jest to „przewrót kopernikański” w

dydaktyce!

W połowie XX wieku dochodzi do głosu myśl, że dydaktyka jest teorią nauczania i uczenia się.

DDyyddaakkttyykkaa == nnaauucczzaanniiee ++ uucczzeenniiee ssiięę

Zaczynają się badania nad procesem nauczania. Jest wiele teorii, wiele prawd, ale ok. lat 70-tych

umacnia się twierdzenie, że:

ddyyddaakkttyykkaa jjeesstt nnaauukkąą oo nnaauucczzaanniiuu ii uucczzeenniiuu ssiięę.

Dydaktyka zajmuje się:

1. Celami nauczania i uczenia się.

2. Treściami nauczania i uczenia się.
3. Metodami nauczania i uczenia się.
4. Środkami nauczania i uczenia się.
5. Formami organizacyjnymi.
6. Zasadami nauczania i uczenia się.
7. Procesami nauczania i uczenia się.
8. Systemami dydaktycznymi.

• niepowodzeniami dydaktycznymi

Dydaktyka:

→ ogólna

→ szczegółowe (dydaktyki szczególne to metodyki, np. metodyka jęz. polskiego, metodyka EP)

Dydaktyka:

 opisuje rzeczywistość ( deskrypcja )

 bada rzeczywistość i tłumaczy ( eksplanacja )

 szukanie faktów (= przyczyna + skutek + wytłumaczenie) i prognozowanie ( predykcja ,

prognoza )

 daje wytyczne do pracy /nigdy: na pewno , nigdy: musisz / ( praktyka )

SYSTEMY DYDAKTYCZNE:

 dydaktyka tradycyjna ( herbartowska )

 dydaktyka progresywistyczna ( Nowego

Wychowania )

 dydaktyka współczesna

Już starożytni Grecy mówili o poznaniu świata, jak poznajemy, jaki wpływ edukacji.

Filozofia – różnie o edukacji,

np. determinizm neguje w ogóle edukację, determinizm religijny – wszystko, co nas dotyczy, ustalone

w niebie, skrajny determinizm fizyczny (↔fatalizm) – „fatalny los” kieruje życiem i nie mamy na niego

wpływu.

SOKRATES (461 – 399 p.n.e.)

Twórca doskonałej metody nauczania, aczkolwiek wyprowadził ją z fałszywego mniemania o

tkwiących w człowieku ideach. Rola nauczyciela – wydobywanie Dobra, Piękna i Prawdy z ucznia.

Drugi błąd, to przekonanie, że wystarczy wiedzieć, co jest dobre, aby dobrze czynić, dobrze żyć. Jest

to I

I

N

N

T

T

E

E

L

L

K

K

T

T

U

U

A

A

L

L

I

I

Z

Z

M

M

E

E

T

T

Y

Y

C

C

Z

Z

N

N

Y

Y (↔ niemożliwe jest przekazywanie wiedzy, transmisja wiedzy; trzeba

tylko wydobywać).

Metoda Akuszeryjna (MAJEUTYCZNA) – dwa etapy:

1. Etap ironii (nauczyciel się zgadza z uczniem, mimo że on się myli i jego sądy są fałszywe);

doprowadzenie w ten sposób ucznia do stwierdzenia wiem, że nic nie wiem.

2. Faza pozytywna – nauczyciel doprowadza ucznia do tego, że sam dochodzi do Prawdy, do

Prawdy, która w nim jest ukryta.

Dialog „Menon”

Pogadanka sokratyczna (HEUREZA) – odkrywanie.

PLATON (427 – 347 p.n.e.)

Człowiek przychodzi na świat z gotową wiedzą, uczyć się, to przypominać sobie wrażenia zmysłowe

duszy i zapamiętywać; zapamiętywanie, to najważniejszy etap uczenia.

ARYSTOTELES (384 – 322 p.n.e.)

Zrywa z ideami wrodzonymi.

POZNANIE = poznanie zmysłowe + umysłowe

W średniowieczu dogmatyzuje się rola pamięci. Zapamiętywanie! (niekoniecznie ze zrozumieniem!)

STOPNIE FORMALNE HERBARTA

HERBART REIN &

ZILLER

ZGŁĘBIANIE

OGARNIANIE

SPOCZYWAJĄCE

POSTĘPUJĄCE

SPOCZYWAJĄCE

POSTĘPUJĄCE

JASNOŚĆ

KOJARZENIE

SYSTEM

METODA

PRZYGOTOWANIE

PODANIE

POWIĄZANIE

ZEBRANIE

ZASTOSOWANIE

dot. czynności ucznia dot. czynności nauczyciela

Przygotowanie – wydobycie z masy percepcyjnej, sprawdzanie, co uczniowie wiedzą, „wyciąganie” ich

wiedzy

Podanie – nowych informacji

Powiązanie – połączenie nowych i starych informacji

Zebranie – materiały

Zastosowanie – praca domowa

system herbartowski → system tradycyjny

Od czasów Herbarta nie wymyślono lepszego sposobu nauczania wiedzy biernej (podanie i

przyswojenie przez ucznia). Herbart zostawił SYSTEM TEORII NAUCZNIA; podstawy są z innych

nauk – filozofia i psychologia, ale nie bardzo było skąd brać. Rozwój nauk dopiero później:

Darwin – „O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego” 1859r.

Mendel – 1866r.

Comte – „Socjologia” 1842r.

Marks – „Kapitał” 1867r.

Wundt – „Fizjologiczna psychologia” 1874r.

Dydaktyka Herbartowska obowiązywała do 1923 r., wówczas to na emeryturę przeszedł uczeń

Herbarta – Rein; jego katedrę w Jenie objął Peter PETERSEN. Całkowicie odrzucił dydaktykę

Herbarta i jego uczniów.

Od herbartyzmu zaczęto odchodzić już w 1900 r. → „Stulecie dziecka”.

Ellen Key: nauczanie może być skuteczne wówczas, gdy nie będzie się nauczać, lecz gdy dziecko

będzie się rozwijać w sposób nieskrępowany.

Szkołę tradycyjną można porównać do ZOO, w którym wszystkie zwierzęta karmione są trawą.

Roślinożerne – O.K., wszystkożerne – mniej więcej, mięsożerne – umierają.

To jakby wszystkich ubrać w płaszcz tego samego rozmiaru (pasuje ٧ nie dopina się ٧ za duży).

Wszystkie kierunki Nowego Wychowania usiłowały zmienić pracę szkoły, aby to ona dostosowała się

do ucznia.

JOHN DEWEY (1859 – 1952)

• wykładał m.in. na uniwersytecie w Nowym Jorku, Chicago, Pekinie, Moskwie.

„Jak myślimy” 1910, „Moje pedagogiczne credo” 1897, „Szkoła a społeczeństwo” 1899, „Szkoła i

dziecko” 1906, „Demokracja a wychowanie” 1916, „Zasady moralne wychowania” 1909

Poglądy – na podst. filozofii i psychologii.

To filozof, którego poglądy ukształtowały się na podstawie filozofii pragmatyzmu.

PRAGMATYZM

• aby wydobyć znaczenie myśli potrzebujemy jedynie określić do jakiego działania może ona

prowadzić.

Charles PIERCE (1839 – 1914) – twórca, wprowadził nazwę pragmatyzm

Wiliam JAMES (1842 – 1910)

To myśl powoduje właśnie działanie, ponieważ wpierw nadaje naszemu doświadczeniu pewne

konkretne zabarwienie, a doświadczenie to będzie wymagało od nas właśnie takiego działania.

Henri POINCARE (1854 – 1912)

Prawdy, a w szczególności prawdy naukowe, nie są kopiami rzeczywistości. Prawdziwość nie

może być rozumiana jako zgodność z rzeczywistością, ani w ogóle jako stosunek myśli do

rzeczywistości, bo niepodobna porównywać myśli z rzeczywistością; prawdziwość może być

rozumiana jedynie jako właściwość samej myśli.

John DEWEY (1858 – 1952)

Pojęcia, jakimi się posługujemy, nie są obrazem przedmiotów, lecz planem akcji, systemem

oczekiwań łączonych z tymi przedmiotami, a podobnie i teorie są tylko narzędziami, instrumentami

działania. Są prawdziwe, gdy pozwalają przedmiotami skutecznie operować. Ten to motyw

pragmatyzmu jest tak ważny, że warto odeń brać nazwę dla całego kierunku nazywając go

INSTRUMENTALIZMEM.

1. „ Myśl ludzka jest narzędziem walki o byt ” , nie ma jednej, obiektywnej prawdy, prawdą jest

wszystko to, co jest użyteczne.

 myśl jest prawdziwa jeżeli działanie z nią zgodne przynosi rezultaty

 o prawdziwości sądów o świecie świadczy ich użyteczność w działaniu

 prawdziwe jest to, co większość (np. wspólnota naukowa) uznaje za

prawdziwe

2. Psychologia jako teoria myślenia.
3. Cały proces wychowania to „ proces wzrastania jednostki w społeczną świadomość

gatunku ”. Proces wychowania ma 2 strony:

→ psychologiczna (przejawia się w dostosowaniu całego procesu wychowania do natury

dziecka)

→ socjologiczna (materiał nauczania ma wprowadzić dzieci w doświadczenia społeczeństwa,

jego tradycje i formy życia)

„Wierzę, że szkoła jest przede wszystkim instytucją społeczną. Wychowanie jest procesem

społecznym, wobec czego szkoła jest po prostu formą życia społecznego, w którym ześrodkowują się

wszystkie czynniki mogące najskuteczniej doprowadzić dziecko do brania udziału w odziedziczonych

zasobach rasy i do używania swych sił dla celów społecznych. Wierzę, że wychowanie jest

procesem życia, nie zaś przygotowaniem do życia w przyszłości .”

W 1859 r. Dewey założył LABORATORY SCHOOL, w której dzieci uczą się przez działanie, same

muszą dojść do rozwiązania, poprzez najbardziej prymitywne a potem coraz bardziej złożone

sposoby.

Dewey nie mówił nic o nauczaniu, tylko uczenie się! „Uczymy się, gdy myślimy. Myślimy, gdy

napotykamy jakąś trudność. Trudności napotykamy, gdy działamy.”

Krytyka Herbarta: „U Herbarta myślenie jest incydentem w procesie nauczania, natomiast u mnie

nauczanie jest incydentem w procesie uczenia się.”

1999 r. – obecna reforma edukacji

6 + 3 + 3 [6+3 – obowiązek szkolny (→ przedłużony o 1 rok!)], głównie z myślą o dzieciach

wiejskich;

II poł. XX wieku – niespotykany wcześniej okres zmian w życiu społeczno-politycznym, gospodarczym

i kulturowym.

PRZEMIANY W ŻYCIU POLIT. I SPOŁ.

 początek XX wieku – 50 mln km

2

terenów kolonialnych, potem dekolonizacja

 wzrost kontaktów międzynarodowych (komunikacja samolotowa powoduje zdecydowane

zbliżenie); rozwój stosunków handlowych, turystyki itp.

 demokratyzacja różnych form życia społecznego (demokracja jako udział jednostki w

podejmowaniu decyzji istotnych dla życia społ., odpowiedzialność za te decyzje)

PRZEMIANY W ŻYCIU GOSP.

 niespotykany wcześniej wzrost produkcji dóbr wszelakich i towarzyszący temu wzrost

konsumpcji

 wzrost roli ekspertów, wzrost roli wykształcenia

 szybkie wdrażanie osiągnięć nauki do życia, tak społeczeństwa, jak i jednostki

PRZEMIANY W ŻYCIU KULT.

 ludzie są zasypywani lawiną informacji, łatwość rozprzestrzeniania informacji (→ Internet)

→ programy edukacyjne nie mogą być stałe i niezmienne

 wzrost czasu wolnego (czas wolny – czas poza pracą zawodową, pracą zarobkową)

→ trzeba ludzi przygotować do racjonalnego spędzania czasu wolnego

 zanikanie barier edukacyjnych, ale współzawodnictwo zeszło już do przedszkoli

 wydłużanie czasu życia ludzkiego

 dezaktualizacja wiedzy

→ nauczyć ludzi, żeby chcieli się uczyć, by cały czas dążyli do wiedzy

 wzrost oddziaływania środków masowego przekazu

Po tych wszystkich przemianach szkoła przestaje wystarczać!

I. DESKOLATORZY: szkoła zła, trzeba zlikwidować, pogłębia nierówności społeczne!

II. ADMINISTRACJA SZKOLNA: szkoła dobra, tylko trzeba wrzucić w nią trochę pieniędzy

i będzie O.K.

III. Szkoła musi zostać unowocześniona, dostosowana do potrzeb, ale według konkretnych

zasad.

PRZYKŁADOWE SZKOŁY ALTERNATYWNE

* OWIDIUSZ DECROLY (1871 – 1932)

 psycholog i pedagog, opracował metody pracy z dziećmi opóźnionymi i normalnymi

(Grzegorzewska korzystała z jego metod!), w 1914r. założył Fundację Ognisko Sieroce

 SZKOŁA DLA ŻYCIA PRZEZ ŻYCIE! przygotowanie dzieci do życia w społ.

 Ta szkoła przyciągnęła sławnych pedagogów.

 metoda: ośrodków zainteresowań (wszystkie szkoły w kraju)

respektowanie zainteresowań!

 Decroly: dzieci bardziej uzdolnione i nieuzdolnione traciły dotychczas na systemie kształcenia;

grupy powinny być jednolite możliwościami, a nie klasy podzielone według wieku.

 nauczyciel – czynny, obserwujący

 Lekcje:

→ ranne – ćwiczenia w wypowiadaniu i rachunkach, gry ruchowe (gra – współzawodnictwo),

roboty ręczne

→ popołudnie – języki, prace ręczne

 Rozwój inicjatywy poprzez organizowanie pogadanek, ważna jest spontaniczność;

relacje między istotą żywą (dzieckiem) a środowiskiem!

 Potrzeby człowieka (←Maslow); mamy zapewnić warunki do zaspakajania ich:

1. Odżywianie, oddychanie, czystość.
2. Walka z wpływami atmosferycznymi.
3. Obrona przed niebezpieczeństwem i nieprzyjemnością.
4. Ruch i praca, rozrywki, poprawianie bytu.

 Ogród szkolny!

→ obserwacja bezpośrednia i pośrednia

 Nauka:

1. Korzyści i sposób ich osiągania.
2. Strony ujemne i niwelowanie ich.
3. Wnioski praktyczne jak ma dziecko postępować dla swojego dobra.

 Psychologiczne podstawy uczenia się: obserwacja, kojarzenie, wyrażanie.

 Nauka w szkole:

a) lekcje obserwacji (lekcje oparte na obserwowalnych zjawiskach, np. zmiany w rozwoju

rośliny; w klasie ośrodek obserwowania)

b) kojarzenie (dziecko nauczy się sięgać pamięcią wstecz; synteza wiadomości)

c) wyrażanie (wykonywanie przedmiotów związanych z ośrodkiem zainteresowań)

 Przykład nauki czytania i pisania metodą myślowo – wzrokową → dzieci uczą się liter z

całości słów, za pomocą odtwarzania);

♦ pokazanie kilku zadań związanych z ośrodkami zainteresowań (przedmioty podpisane na

kartkach)

♦ dzieci piszą zdania pismem obrazkowym (wyrażanie)

♦ wyrażanie pismem

 GRY WYCHOWAWCZE

zabawa (ze znamionami pracy) ↔ praca (świadomy cel)

Zabawa ma się stać przyjemną pracą.

 Gry:

I. indywidualne (dziecko samo weryfikuje wynik)

II. ćwicz. w małych grupach (pod kierownictwem szefa)

III. kolektywne (dla całych klas)

 Kolejność wprowadzania pojęć na przykładzie nauki arytmetyki:

1.) Pojęcie obecności i nieobecności (jest – nie ma).

2.) Nauka odróżniania i identyfikowania.

3.) Etap powtarzania.

4.) Pojęcie jedności i wielości, pojęcie ‘2’.

5.) Pojęcie ‘3’.

6.) Pojęcie ‘4’.

7.) Pojęcie ‘5’ i ułamek. itd.

 aktywność (!) uczniów i nauczycieli

 METODA:

1. SZKOŁA PRZYGOTOWUJE DO ŻYCIA I PRZEZ ŻYCIE.

2. SZKOŁA ORGANIZUJE SWOJE ŚRODOWISKO TAK, ABY KAŻDE DZIECKO ZNALAZŁO

TAM BODŹCE ROZWIJAJĄCE JEGO POZYTYWNE SKŁONNOŚCI.

 W szkole Decroly’ego nie było podręczników, dzieci są odpowiedzialne za dobór treści.

* ALEXANDER SUTHERLAND NEILL (1883 – 1973)

o SUMMERHILL

o dziecko rodząc się jest dobre – odniesienie do Rousseau

o szkoła lecząca z nieszczęścia → życie w szczęściu!

przeznaczona dla dzieci, którym się nie powiodło, głównie z rodzin zamożnych

 Psychiatra Wolfgang Treher, który oskarża Steinera o schizofrenie, próbuje także udowodnić,

że antropozofia zawiera tendencje para- czy też prefaszystowskie.

 Rozwój szkół waldorfskich w latach 60-tych, a potem 90-tych tłumaczy się krytyką szkoły

państwowej, jako kładącej tylko nacisk na osiągnięcia intelektualne uczniów przy

równoczesnym zaniedbaniu ważnych wymiarów człowieka; dlatego cenne hasła

„całościowości”, „wychowania wychodzącego od dziecka” i „wychowania ku wolności”. Wizja

pedagogiki, która może zaspokoić tęsknotę za serdecznym, zindywidualizowanym,

swobodnym, duchowym wychowaniem. W latach 90-tych liczba uczniów wzrosła do ponad 50

tys., liczba szkół do 120, a przedszkoli do 130. Tej ekspansji sprzyjała gospodarcza prosperita

i jednoczesny głód duchowy, przesycenie materialne itd. skutek: syndrom braku sensu, który

dotyka wielu ludzi naszych czasów.

PRZECHADZKA PO SZKOLE

 Z zewnątrz wszystkie waldorfskie szkoły są podobne, stwarzają bardzo przyjemne wrażenie.

„ Wyobraźmy sobie, że jest piękny letni dzień... ”

 Eurytmia – wyjątkowo mocno związana z sacrum; przedmiot obowiązkowy, państwo nie

opłaca eurytmików(!); sala dostarcza mało bodźców – skupienie tylko na tańcu, odpowiednich

krokach i układach, rytmie muzyki. Pląsające ciała wyrażać mają słowa i myśli, a nawet utwory

literackie, poezje Goethego; wodzirej sypie tytułami, a pozostali pląsają po sali; dziecko nie

może mieć zahamowań wobec eurytmii, musi chcieć się zanurzać w „strumieniu ruchu”.

„ Ruch I ”

Cel „ruchu I” – coraz lepsze poznanie swojej własnej wewnętrznej aktywności, która przy

tworzeniu I obejmuje ciało, a nawet osobowość; siła I coraz bardziej porusza duszę; I koreluje

z prowadzeniem życia godnego człowieka.

Szkoła waldorfska nie może zrezygnować z eurytmii, bo dokonałoby się to kosztem

odrzucenia jej ideologicznych podstaw, pism Rudolfa Steinera, który powiązał był kiedyś

eurytmię z wysiłkiem mającym na celu całościowe uzdrowienie duszy ludzkiej. Dlatego

eurytmia mieści się w ofercie duchowych ćwiczeń nie tylko w szkołach waldorfskich, lecz

również we wszystkich pozostałych instytucjach antropozoficznych (szpital, dom starców,

bank, koncern produkujący żywność).

NAUCZYCIEL

 Problem dewocyjnej postawy wielu nauczycieli wobec Rudolfa Steinera, problem zmącenia

świadomości, uzależnienia – wiersz zawierający światopogląd „Przyjacielowi Boga i ludzkości,

Rudolfowi Steinerowi” Alberta Steffena

 Nauczyciel – traktuje swój zawód jako powołanie i czuje się jak pedagogiczny misjonarz, który

chce sprowadzić dziecięce dusze na właściwą drogę. Wychowanie traktuje się jako pomoc

przy inkarnacji, ma się rozwijać to, co już przynosi się ze sobą na świat. Nauczyciele nie

muszą być wprawdzie członkami Towarzystwa Antropozoficznego, niemniej jednak powinni

się identyfikować z podstawami pedagogiki waldorfskiej. W szczególności nauczanie wymaga

specjalnej wiedzy z zakresu nauki o człowieku stworzonej przez Rudolfa Steinera. Nie

dopuszcza się możliwości głoszenia innych poglądów pedagogicznych niż oficjalnie

usankcjonowane.

 Dlaczego jest tak wielu nauczycieli waldorfskich mimo licznych mankamentów?

Wydaje się, że b. ważna jest ta szczególna rola nauczyciela – bycie artystą wychowania, który

ma do wypełnienia wobec ucznia karmiczną, a więc związaną z jego przeznaczeniem misję i

który pragnie wychować pełnych ludzi; musi mieć wiedzę profetyczną o tym, jaką postać

przybierze kiedyś w jego uczniu inkarnowana osobowość. Jest przewodnikiem dusz, jako

jedyny zna właściwą drogę, to prowadzi także jego duszę do zbawienia.; spłaca swój dług z

innych wcieleń.

Drugie wytłumaczenie jest związane z frommowską teorią ucieczki od wolności – w czasach,

gdy nie ma pewności obowiązujących wartości antropozofia daje pewność reinkarnacji

wytycza drogę życia – od kołyski, aż po grób. Bardzo powszechny wśród nauczycieli jest

mechanizm wyparcia, nieustannie nauczyciel walczy z samym sobą, brak jakiejkolwiek

akceptacji samego siebie, silna projekcja na swoich wychowanków.

 Wagemann opisuje działający wśród nauczycieli mechanizm przystosowawczy – ujęcia

przystosowania jako psychomutacji i przemiany osobowości (pastor Friedrich-Wilhelm Haack)

 Duża dbałość o nauczycieli – zajęcia dla nich, konferencje czwartkowe, ćwiczenia,

przybliżanie poglądów Steinera, cytaty.

Wagemann pisze: „ W szkole waldorfskiej spotkałem się...; panują niemal feudalne stosunki;

Można przypuszczać, że szkoła... ”

LEKCJE