Dydaktyka ogólna - Notatki - Dydaktyka - Część 2, Notatki z Socjologia edukacji

Pobierz Dydaktyka ogólna - Notatki - Dydaktyka - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Socjologia edukacji tylko na Docsity!

 Jak wyglądają lekcje? Wydawałoby się, że będzie inaczej niż w państwowej szkole; jest

inaczej – są te metody, od których szkoły państwowe odeszły, albo odchodzą!

→ „ Rodzice nie wiedzą, czego dziecko będzie się uczyło. Mają jedynie mgliste wyobrażenia... ”

Rytuały! „ Klasy I-IV każdego ranka... ”

 W szkołach waldorfskich nie korzysta się z podręczników – dlatego uczniowie przepisują

wszystko do zeszytów; bez jakiegokolwiek zrozumienia, za to ze ŚWIATOPOGLĄDEM!

Pierwsze słowa napisane przez dzieci, to: Bóg, niebo, diabeł, Michał, Maria, cicho, dobrze,

czysto.

 W żadnym z przedmiotów nie ma systematyczności i jakiegokolwiek ładu w przekazywaniu

informacji. Dużo rysunków, ale stereotypowych. Język obcy – przyswajany jedynie biernie.

Dużo fałszowania prawdy.

 Z aprobatą podkreśla się brak stopni w szkole waldorfskiej – nie ma nacisku na osiągnięcia.

Dyskusyjne!

STOSUNEK NAUCZYCIELA DO UCZNIA

 Wychowawca klasy – bardzo autorytarna osoba.

 Dyscyplina utrzymywana groźbami, włączaniem rodziców. Stosuje się quasi-rodzinne kary i

mechanizmy ucisku, apelując do sumienia i odwołując się do reguł gry, które często nie są dla

uczniów przejrzyste.

Wychowanka prowadzi się na mocnym pedagogicznym pasku. Nie dopuszcza się żadnej

indywidualnej czy grupowej aktywności uczniów, która nie odpowiada fantazji i nieustającej

inicjatywie ich nauczyciela.

 „My wiemy, co jest dla was dobre.”!!!

 Całkowicie wyparta seksualność. Przesunięcie cielesnej zmysłowości na rzecz spirytualnej

ponadzmysłowości!

 KARY – bicie i zawstydzanie. „W szkole ktoś musi rozkazywać”. Wzniosły cel pedagogiki

waldorfskiej, jakim jest wychowanie doskonałego człowieka, uświęca środki wychowawcze.

Manipulacja i wywoływanie strachu są w szkole waldorfskiej rutynowo i bezrefleksyjnie

stosowanymi środkami wychowawczymi. Aczkolwiek kary cielesne prawnie zabronione.

 Jeszcze bardziej szkodliwe od przemocy fizycznej jest wychowanie do zaparcia się samego

siebie , któremu to wychowaniu poprzez samowychowanie się nauczycieli podlegają

pośrednio również uczniowie. O wychowaniu do zaparcia się samego siebie, które w

konsekwencji wiedzie do zanegowania życia, świadczą dobitnie sentencje na świadectwach,

oddające ducha waldorfu.

 Treści nauczania dobrane pod kątem antropozofii i nią przesiąknięte.

Komisje ekspertów – analizują stan edukacyjny swojego kraju, opisują i proponują zmiany.

W Polsce 2 komisje:

1. Lata ’70 – prof. Szczepański → RAPORT O STANIE OŚWIATY

4 możliwe wersje naprawy systemu szkolnego; czwartą pozycję (komitet jej nie polecał)

wcielono w życie;

2. Lata ’90 – prof. Kupisiewicz → OŚWIATA NARODOWYM PRIORYTETEM
   • ukazał się w miesiąc po zmianie ustroju; przeszedł bez echa

Działacze komitetów na świecie doszli do takich samych pomysłów.

6 zasad modernizacji systemów edukacyjnych:

1. Zasada powszechności kształcenia.
2. Zasada ustawiczności kształcenia.
3. Zasada drożności systemu edukacyjnego.
4. Zasada szerokiego profilu kształcenia.
5. Zasada wspólnego frontu kształcenia.
6. Zasada elastyczności kształcenia i wychowania.

Powszechność –

= demokratyzacja oświaty (!) Każde dziecko, niezależnie od miejsca zamieszkania,

pochodzenia, stanu majątkowego rodziców, płci, rasy, wyznawanej religii, powinno mieć

zapewniony jednakowy dostęp do wszystkich szczebli edukacji.

→ Dziecku stworzyć takie warunki, aby osiągnęło najwyższy możliwy dla niego poziom

wykształcenia!

Jedyne, co powinno decydować o szczeblu wykształcenia, to możliwości intelektualne i

chęci do uczenia się.

Do dzisiaj (!) nie ma u nas powszechnej, demokratycznej oświaty. Nie wszyscy kończą nawet

szkołę podstawową; 2-3 osoby na 100 ukończyły studia wyższe. Kariera edukacyjna dziecka

kształtuje się na podstawie EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ.

Wyrównywanie szans:

 punkty za pochodzenie (chłopskie, robotnicze) – na studiach;

 automatyczna promocja – w edukacji początkowej dzieci przechodziły z klasy do klasy bez

względu na wyniki; także w klasach V-VIII możliwe 2 oceny niedostateczne

→ rada pedagogiczna musiała opisać ucznia jako mającego szanse na wyrównanie strat;

jeśli 2 lata się było w tej samej klasie organizowano KLASY UZAWODOWIONE –

zmniejszono tu lekcje ogólnokształcące i wprowadzano zajęcia zawodowe;

 zniesienie automatycznej promocji – po zmianie

1970 r. – 670 tys. wykształcenie wyższe, 1,3 mln wykształcenie średnie

→ aby utrzymać poziom społeczny, w 1990 r. powinno być 2 mln wykształcenie wyższe, 6

mln wykształcenie średnie;

Nie było takiej szansy, aby z 670 tys. osób nagle przez 2 lata zrobiło się 2 mln.

 licea ogólnokształcące były w dużych miastach; szły tam kobiety, bo chłopcy szli do szkół

uzawodowionych;

zmienił się ustrój → mężczyźni taż zaczęli się kształcić

 grupy (zespoły) wyrównawcze – dla dzieci, które miały kłopoty (w klasie minimum 8 dzieci z

kłopotami aby powstała grupa wyrównawcza; dla tych dzieci, bez względu na trudności jakie

mają, były prowadzone te same zajęcia; wyniki dzieci po zajęciach wyrównawczych były

gorsze niż przed tymi zajęciami;

→ Cały czas przed polskimi uczniami system edukacyjny stawia mnóstwo barier.

Efekty:

w 1995 r. przeprowadzono międzynarodowe badania nad poziomem analfabetyzmu (nie

zrozumienie instrukcji podawanych na piśmie) w różnych krajach świata – w Polsce prawie 50%

badanych nie rozumiało w ogóle, tylko 3% rozumiało dobrze(!)

Zasada ustawiczności –

żaden szczebel edukacji nie daje wykształcenia wystarczającego do końca życia. Trzeba

nauczyć człowieka, by sam się dalej uczył, rozbudzić motywację.

Zasada drożności –

1. Poziomej

System edukacyjny musi być tak zorganizowany, aby człowiek, który musi przerwać edukację,

mógł ją podjąć w dowolnym momencie bez istotnych dla siebie konsekwencji negatywnych.

2. Pionowej

Nie może być taki system edukacyjny, w którym są ślepe uliczki (szkoły, których ukończenie

nie daje prawa wstępu do szkół o wyższym szczeblu edukacyjnym).

np. szkoły rolnicze, zawodowe, dwuletnie studia nauczycielskie → 3-letnie (możliwość

studiowania na zaocznych studiach).

Zasada szerokiego profilu kształcenia i wychowania –

 nie ma sensu kształcić wąsko – specjalistycznie;

 wyuczona bezradność – specjalizacja;

 bez wąskich specjalizacji, szerokie kształcenie ogólne.

Zasada wspólnego frontu kształcenia i wychowania –

szkoła straciła monopol na kształcenie społeczeństwa.

Zasada elastyczności kształcenia i wychowania –

przyzwyczajenie)

Po co do szkoły?

 Światopogląd [→ ocena wypływająca z własnych przekonań i wartości; rozpoznawany

po zachowaniu]

 Zdolności poznawcze (rozwijanie ich)

 Wiedza

 Umiejętność samokształcenia

 Rozwój zainteresowań i zdolności twórczych

 Przygotowanie do działania

Rzeczowa strona celów kształcenia (wg. Okonia):

1. Ogólna znajomość przyrody, społeczeństwa, techniki i sztuki.
2. Ogólne przygotowanie do działalności praktycznej.
3. Ukształtowanie poglądu na świat.

Osobowościowa strona celów kształcenia:

1. Ogólny rozwój sprawności umysłowej.
2. Rozwój zainteresowań twórczych.
3. Wdrożenie do samokształcenia.

Ogólne sformułowanie celów jest typowe dla programów nauczania.

Wychowanie wszechstronne :

• intelektualne

→ nawyki

→ umiejętności (teoretyczne i praktyczne)

→wiedza

• moralno-estetyczne
• fizyczne

Taksonomiczne ustawienie celów – polega na ich uszczegółowieniu i przedstawieniu

hierarchicznym, takim, w którym osiągnięcie danego celu jest niemożliwe bez uprzedniego osiągnięcia

celu usytuowanego niżej w hierarchii.

Cele muszą być sformułowane tak, aby ich osiągnięcie było wymierzalne.

Taksonomia Blooma

Taksonomia prof. Niemierko („Taksonomia ABC”)

POZIOM KATEGORIA

I. WIADOMOŚCI

II. UMIEJĘTNOŚCI

A. Zapamiętanie wiadomości

B. Zrozumienie wiadomości

C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych

D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach

problemowych

Operacjonalizacja –

Aby cel spełniał wymóg operacjonalizacji musi być sformułowany tak, aby jego osiągnięcie

było wymierzalne. → Musi zawierać kategorię zachowania, jakie chcemy uzyskać u ucznia i miarę

owego zachowania.

Etapy operacjonalizacji :

I.

1. Zapisanie celu w postaci ogólnej.

2. Intuicyjny obraz ucznia osiągającego cel.
3. Luźny zapis celów operacyjnych (brain-storming).
4. Selekcja luźnych zapisów.
5. Klasyfikacja luźnych zapisów (→ taksonomia).
6. Sformułowanie celów operacyjnych.
7. Ewentualne powtórzenie etapów 2-7.

wg. Blooma

II.

1. Podać opis zachowania końcowego.
2. Podać opis warunków, w jakich zachowanie to ma mieć miejsce.
3. Określić standard, czyli minimalny możliwy jeszcze do przyjęcia poziom wykonania

danej czynności.

Transfer dodatni (!) – nauczyciel wyposaży ucznia w wiedzę i uczeń będzie ją potrafił wykorzystać w

innych dziedzinach (przeniesienie wiedzy).

Transfer ujemny – brak umiejętności przeniesienia wiadomości z jednej dziedziny do innych.

Treści kształcenia – wszystko to, z czym uczeń styka się w szkole (Am.).

tylko to, co jest hasłem programowym.

Kryterium doboru treści kształcenia :

 wiek rozwojowy (wymagania psychologiczne)

 wymagania społeczne

 rozwój nauki (poziom wiedzy naukowej)

 cele kształcenia

 pedagogiczne teorie doboru treści kształcenia

Układ treści kształcenia :

 koncentryczny (np. nauczanie historii → ciągle od nowa to samo)

 liniowy (np. matematyka)

 J. Bruner (lata 50-te) – układ koncentryczno-spiralny ← nie wiadomo, o co chodzi

Plan nauczania – rozłożenie przedmiotów nauczania w roku szkolnym i w tygodniu.

Komeński:

„Cała nauka ma być rozłożona odpowiednio do możliwości wieku.”

Piaget:

→ to samo.

Wygotski:

„U Piageta nauczanie wlecze się za rozwojem.”

→ nauczanie ma wyprzedzać rozwój – STREFA NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU

Bruner:

każde dziecko na każdym etapie rozwoju można nauczyć każdej treści, byleby robić to

poprawnie pod kątem merytorycznym (nie wolno sprowadzać do nienaukowego rozumienia!) i

metodycznym.

Teorie doboru treści kształcenia :

Ideał Komeńskiego (=ideał Odrodzenia)

→ uczyć wszystkich wszystkiego

[Basedow – to samo]

Ta teoria doboru treści kształcenia to MATERIALIZM DYDAKTYCZNY (encyklopedyzm). Przetrwał do

XIX wieku.

 Bogdan Suchodolski

 uczeń ma mieć ogólną wiedzę (ze składnikiem wykształcenia zawodowego);

 problemy współczesnego świata i przyszłe;

 zróżnicowanie treści – poziom szkoły średniej;

 problem – do jego rozwiązania wykorzystuję kompleksową wiedzę;

 wiedza ogólna – na poziomie podstawowym, dopiero potem elementy zróżnicowania;

SSTTRRUUKKTTUURRAALLIIZZMM

 Kazimierz Sośnicki (1961r.)

 są przeładowane problemy (od materializmu), trzeba to zmienić;

 dużo nowej wiedzy – wiedza cały czas dochodzi;

 umieścić w programie treści najważniejsze – trwały dorobek danej nauki;

 poznanie teoretycznej i praktycznej strony rzeczywistości;

 każdy przedmiot ma mieć swoją strukturę (co jest najważniejsze); → to jest dzisiejsze

minimum programowe;

 elementy podstawowe (choinka) i wtórne (jak ją ubieramy)

MMAATTEERRIIAALLIIZZMM FFUUNNKKCCJJOONNAALLNNYY

 oprócz wiedzy (materializm) trzeba znać jej zastosowanie (jej funkcje);

 W. Okoń (1962r.) „Podst. wykształcenia ogól.”

 związek poznania z działaniem;

materializm + utylitaryzm

 rozwijanie samodzielnego myślenia;

TTEEOORRIIAA PPRROOGGRRAAMMOOWWAANNIIAA DDYYDDAAKKTTYYCCZZNNEEGGOO

 → nauczanie programowane

 lata 50-te XX wieku;

 początek: Sokrates, Komeński;

 Skinner

 sposób układania treści (bloki sprawdzające – sposób ich układania);

program: liniowy (np. matematyka), rozgałęziony (np. historia), mieszany ;

 Jak uczyć? (Nie „Czego uczyć?”)

O treściach kształcenia

decydować powinny

• wymagania społeczne
  • potrzeby i zainteresowania

dziecka

• podział nauk
• dostosowanie człowieka do

życia we współczesnym świecie;

• przeżycie w dzisiejszym świecie
• problemy globalne

programy Ameryki (→świat jest

piękny)

→ u nas się straszy (płuca

zniszczone dymem

papierosowym)

W POLSCE:

strukturalizm & teoria

problemowo – kompleksowa

→ zerwanie z nauczaniem

przedmiotowym, rozwiązywanie

problemów z zastosowaniem

szerokiej wiedzy;

materializm funkcjonalny

→ wiedza pożyteczna w działaniu

• cel osobowościowy

UKRYTY PROGRAM SZKOŁY

Jackson – „Życie klasy” – w szkole jest ukryty program kształcenia;

• uboczne efekty nauczania przy dobrych chęciach;
• ten ukryty program jest w podręcznikach;
• Co jest ukryte?

 Jak ważną rzeczą jest czas?

 Traktowanie ludzi niejednakowo.

 Odkrywa ludzi ważnych i mniej ważnych.

 Uczy być cierpliwym.

 Uczy przetrzymywać nudę.

 Uczy nas kłamać, oszukiwać.

 Prowadzenie gier.

 Uczenie się pracy w ?????

 Podręczniki szkolne → uczenie się miejsca kobiety.

ZASADY KSZTAŁCENIA

Zasada:

• zbiór najbardziej ogólnych twierdzeń z danej dziedziny wiedzy;
• norma postępowania wyprowadzona w sposób nienaukowy, ale zgodna ze zwyczajem, tradycją,

wyznawaną ideologią;

• teza wywiedziona z jakiejś doktryny naukowej – której twórca chciałby tę zasadę uczynić

podwaliną całej swej doktryny

• prawidłowość → prawo → norma (zasada) postępowania
• większość współczesnych naukowców definiuje tak zasadę kształcenia;

ZASADA KSZTAŁCENIA (NORMA): ogólna norma postępowania dyd. określająca jak

należy realizować cele kształcenia.

Sośnicki – 4 zasady:

 wszechstronnego rozwoju ucznia

 materializmu i formalizmu dydaktycznego

 poglądowości

 urozmaicania nauki

O b e c n i e :

 systematyczność (systemowości)

 wiązanie teorii z praktyką

 poglądowość

 świadomość i aktywność w nauczaniu (samodzielność)

 stopniowanie trudności (przystępność)

 trwałość zdobywania wiedzy (trwałość wyników nauczania)

 operatywność

☺ Poglądowości

Komeński - „ nie z książek, ale z ziemi, z nieba, z buków uczyć należy ”

o wiek przedszkolny do 11 roku życia;

o za słowem dziecko musi widzieć konkret; jeśli chcesz dziecku coś wytłumaczyć, ono musi

rozumieć słowa;