Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Obszerne opracowanie z zakresu tematu
Typologia: Poradniki, Projekty, Badania
1 / 100
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Materiały szkoleniowe są współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wyższa Szkoła Handlowa im. B. Markowskiego w Kielcach, ul. Peryferyjna 15, 25 - 562 Kielce tel./fax 41 362 60 27, 41 262 05 43, www.pp.wsh-kielce.edu.pl, [email protected], [email protected]
Wstęp Demokratyzacja życia społecznego, której od kilkunastu lat doświadcza polskie społeczeństwo, stawia wysokie wymagania zarówno przed oświatą , samorządami, gospodarką. Podwyższające się standardy i wymogi wymuszają permanentne podnoszenie jakości kształcenia na wszelkich poziomach edukacji. Zawarte w opracowaniu treści oparte są na myśli wielu znakomitych przedstawicieli pedagogiki i są podstawową wiedzą z zakresu dydaktyki. Wiedzę tą należy wzbogacić poprzez studiowanie literatury zamieszczonej w bibliografii.
dydaktyczne, za pomocą których dąży się do realizacji w określonych formach organizacyjnych celów kształcenia. Można więc przyjąć, że dydaktyka zajmuje się analizą wszystkich czynności składających się na proces nauczania – uczenia się. Czynności te tworzą pewien zbiór działań nauczyciela i uczniów, wzajemnie wiążących się i warunkujących, zmierzających do osiągnięcia wspólnego celu. Ponieważ czynności ucznia i nauczyciela zawsze przebiegają w określonych warunkach (treści, organizacja, środki itp.) oraz są nastawione na uzyskanie zamierzonych rezultatów (wyników, skutków tych czynności), zatem przedmiotem badań dydaktyki jest proces nauczania – uczenia się łącznie z czynnikami, które go wywołują, warunkami, w jakich przebiega, a także rezultatami ,do jakich prowadzi. Przedmiot badań dydaktyki najpełniej określił W. Zaczyński przedstawiając, że jest nim:
Dydaktyka w systemie nauk Twierdzenia nauk społecznych mają probabilistyczny charakter, co oznacza, iż nie są one pewnikami, a jedynie tezami przyjmowanymi z pewną dozą prawdopodobieństwa. Wśród nauk społecznych wymienia się między innymi nauki takie jak: · filozofia · pedagogika · psychologia · socjologia Natomiast do nauk pedagogicznych zaliczymy następujące: · dydaktyka ogólna · historia wychowania · pedagogika ogólna · teoria organizacji szkolnictwa · teoria wychowania Dydaktyka ogólna posiada następujące subdyscypliny: · dydaktykę medyczną, której przedmiotem zainteresowań jest specyfika kadr w szkołach medycznych oraz praca z pacjentem · dydaktykę szkoły wyższej, zajmującą się specyfiką procesu kształcenia na poziomie szkoły wyższej oraz pracą ze studentami · dydaktykę wojskową, której celem jest przygotowywanie kadr oraz praca z żołnierzami odbywającymi zasadniczą służbę wojskową · neurodydaktykę, czyli dydaktykę XXI wieku wykorzystującą maksimum możliwości ludzkiego mózgu w procesie kształcenia, · ontodydaktykę, która stanowi dydaktykę treści zajmującą się teorią kształcenia · teleologię, czyli naukę zajmującą się celami kształcenia Oprócz wymienionych subdyscyplin, dydaktyka ogólna dzieli się na dydaktyki szczegółowe, czyli metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów. Funkcjonują następujące sposoby rozumienia dydaktyki szczegółowej: · teoria nauczania - uczenia się danego przedmiotu na wszystkich szczeblach kształcenia · teoria nauczania - uczenia się danego przedmiotu na określonym szczeblu kształcenia (np. matematyka w klasach od IV do VI) · teoria nauczania - uczenia się wszystkich przedmiotów na określonym szczeblu kształcenia (np. dydaktyka nauczania zintegrowanego lub początkowego albo dydaktyka szkoły wyższej)
· osiągnięcia i niepowodzenia szkolne Do głównych zadań dydaktyki ogólnej zalicza się: · opis wraz z analizą poszczególnych elementów przedmiotu badań · ustalanie charakterystycznych dla procesu kształcenia prawidłowości · ustalanie pewnych norm i zasad postępowania opierając się o wykryte prawidłowości Do głównych funkcji dydaktyki ogólnej zaliczamy: · funkcję teoretyczno-poznawczą - ma ona charakter diagnostyczny (odpowiada na pytania co jest i jak jest) i prognostyczny (odpowiada na pytania co będzie, jak będzie i jak powinno być) · funkcję praktyczno-instrumentalną (utylitarną) - wskazuje na konkretne metody, środki i formy organizacyjne stanowiące pomoce w pracy dydaktycznej Dydaktyka jako subdyscyplina posługuje się różnymi metodami badawczymi:
Zadanie
2)funkcja praktyczna - instrumentalna, utylitarna- wskazywanie konkretnych metod, form organizacyjnych, środków, które mogą pomóc pedagogom w ich pracy dydaktycznej. ĆWICZENIE 1 Wprowadzenie do zajęć: informacja o sposobie prowadzenia ćwiczeń, tematyce, literaturze, wymaganiach. Analiza podstawowych pojęć dydaktycznych: kształcenie, nauczanie, uczenie się, i im pochodne. Elementy wspólne i odmienne w poszczególnych systemach dydaktycznych. KSZTAŁCENIE - TO OGÓŁ CZYNNOŚCI I PROCESÓW UMOŻLIWIAJĄCYCH LUDZIOM POZNANIE PRZYRODY, SPOŁECZEŃSTWA I KULTURY, A ZARAZEM UCZESTNICTWO W ICH PRZEKSZTAŁCANIU, JAK RÓWNIEŻ OSIĄGNIĘCIE MOŻLIWIE WSZECHSTRONNEGO ROZWOJU OSOBOWOŚCI, SPRAWNOŚCI FIZYCZNYCH I UMYSŁOWYCH, ZDOLNOŚCI I UZDOLNIEŃ, ZAINTERESOWAŃ, PRZEKONAŃ I POSTAW ORAZ ZDOBYCIE PORZĄDANYCH KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH PRZEZ KSZTAŁCENIE ROZUMIE SIĘ TEŻ ŁĄCZNIE NAUCZANIE I UCZENIE SIĘ. KSZTAŁCENIE ZAWODOWE – TO LOGICZNIE ZWARTY UKŁAD CZYNNOŚCI, NAUCZYCIELI I UCZNIÓW PROWADZĄCYCH DO ZMIAN W OSOBOWOŚCI I POSTAWACH UCZNIÓW, GŁÓWNIE W ZAKRESIE ICH WIADOMOŚCI OGÓLNYCH I ZAWODOWYCH ORAZ UMIEJĘTNOŚCI STANOWIĄCYCH O ISTOCIE PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO. NAUCZANIE – TO PLANOWA, SYSTEMATYCZNA I ZORGANIZOWANA DZIAŁALNOŚĆ NAUCZYCIELA ZMIERZAJĄCA DO ZDOBYCIA PRZEZ UCZNÓW WIADOMOŚCI, UKSZTAŁTOWANIA UMIEJETNOŚCI I NAWYKÓW LUB INACZEJ NAUCZANIE TO KIEROWANIE PROCESEM UCZENIA SIĘ UCZNIÓW.
Wynikiem procesu uczenia się jest poznanie rzeczywistości (czyli wiedza) wraz z nabyciem umiejętności jej przekształcania, jak i modyfikacja zachowań uczącego się podmiotu. Właściwości procesu uczenia się mają swoje źródło w definicji, zatem uczenie się ma następujące cechy: · aktywność podmiotu uczącego się, · procesualny charakter - zakładający pewną ciągłość i planowość, systematyczność, wewnętrzną spójność poszczególnych czynności, dynamizm oraz świadomą organizację, · ukierunkowanie całego procesu na jego wynik, czyli dążenie do założonych celów,
Systemy dydaktyczne. Dydaktyka herbertowska jako podstawa tzw. szkoły tradycyjnej. Dydaktyka deweyowska jako podstawa tzw. szkoły progresywistycznej. Aktualna koncepcja dydaktyczna jako podstawa szkoły współczesnej. Polski system kształcenia po reformie ustroju szkolnego
Wyróżniamy system oparty na nauczaniu klasowo lekcyjnym możemy podzielić na system tradycyjny , system związany z nurtem tzw. nowego wychowania , oraz system współczesny. Podsystemem wobec systemu tradycyjnego spełnia dydaktyka herbartowska natomiast wobec systemu nowego wychowania – dydaktyka progresywistyczna. Dydaktyka herbartowska – opracował ją niemiecki filozof , psycholog i pedagog Jan Fryderyk Herbart. Herbart próbował skonstruować naukowy system pedagogiki oparty na dorobku teoretycznym takich nauk pomocniczych jak etyka i psychologia. Etyka którą Herbart uważał za naukę o pięknie moralnym i wskutek tego podporządkowywał ją estetyce, wyznacza i uzasadnia cel wychowania. Psychologia natomiast wskazuje drogę wiodącą do tego celu oraz środki niezbędne do jego skutecznej realizacji. Najwyższym celem wychowania jest według Herbarta kształcenie u ludzi silnych i moralnych charakterów. Ludzie o takich właśnie charakterach kierują się w swym postępowaniu ideami moralnymi, które określają ideał osobowości i zasadniczy cel życia
wyznaczały stopnie formalne Herbarta i Reina, miał przebiegać od wyobrażeń do pojęć i od pojęć do umiejętności o charakterze teoretycznym. Mylnie głosił Herbart iż podstawowym zadaniem szkoły powinna być troska o rozwój procesów intelektualnych uczniów, a główne obowiązki wychowawcze mają spoczywać na rodzinie. Niesłusznie przywiązywał on wagę do zaznajamiania uczniów przede wszystkim z treściami humanistycznymi, w tym z łaciną i greką, zaniedbując równocześnie nauki matematyczno – przyrodnicze. Nie miał racji wymagając od nauczycieli rygorystycznego prowadzenia lekcji według teorii stopni formalnych, gdyż prowadziło to do rutyny i konserwatyzmu metodycznego, a zarazem ograniczało samodzielność i krytycyzm myślenia uczniów. Bezpodstawnie sugerował że większą wartość pedagogiczną ma uwaga mimowolna, a równocześnie nie dostrzegał jej znaczenia dla rozwoju uwagi dowolnej , podobnie jak nie doceniał wpływu uwagi dowolnej na końcowe efekty procesu uczenia się. Podstawowym obowiązkiem nauczyciela jest realizacja programu nauczania, który nie musi być dostosowany do potrzeb i zainteresowań uczniów, gdyż zamierzone przez wychowawców potrzeby i zainteresowani można w ostateczności kształtować nawet przy użyciu kar fizycznych. Dydaktyka deweyowska jako podstawa szkoły progresywistycznej Ogólnie można powiedzieć domagano się takiej szkoły, która by uwzględniała zainteresowania uczniów, rozwijała zarówno ich intelekt, jak uczucia i wolę; uczyła ich myśleć i działać, była dla nich miejscem swobodnej, twórczej pracy , wdrażała do współdziałania i zespołowych form wysiłku, indywidualizowała treść oraz tempo nauki; była trenerem spontanicznej aktywności dzieci i młodzieży, nie przekładała przekazywania uczniom wiedzy nad rozwój ich myślenia, kształciła umiejętność spostrzegania, formułowania i rozwiązywania różnorakich problemów teoretycznych i praktycznych, problemów życia codziennego. Główne założenia koncepcji dydaktycznej którą nazwano postępową był John Dewey. Dewey zarzucał herbartystom, że ich koncepcje dydaktyczne wpłynęły na powstanie szkoły hołdującej wychowaniu represyjnemu i powierzchownemu oraz nauczaniu werbalnemu, że przyczyniły się do upowszechniania poglądu, jakoby opanowanie słów ,podniesionych do rangi symboli wiedzy było równoznaczne z faktycznym przyswojeniem sobie tej wiedzy przez uczniów. Krytykował ich również za ograniczenie czynności wykonywanych w szkole przez dzieci i młodzież do słuchania, czytania , rachowania i oglądania obrazków, a główne zadanie procesu upatrywali w przekazywaniu uczniom gotowej wiedzy traktując zarazem rozwój ich myślenia jako coś incydentalnego, przypadkowego, ubocznego. Szkoła laboratoryjna Deweya, w szkole tej główny akcent położono na rozwój aktywności dzieci i młodzieży, przejawiającej się najbardziej, zdaniem Deweya w czynnościach manualnych, w różnego rodzaju zajęciach praktycznych. Głównym zadaniem tych uczniów nie jest przygotowanie uczniów do wykonywania takiego lub innego
zawodu lecz pobudzanie rozwoju ich wrodzonych zdolności, nauka zaś szkolna ma być narzędziem zdobywania przez nich bogatego i różnorodnego doświadczenia. Podkreślał że zajęcia praktyczne nie mają bynajmniej zastąpić studiowania książek przez uczniów. Ich podstawowa funkcja sprowadza się do nauczenia uczniów samodzielnej pracy, do korzystania w pełni ze swoich doświadczeń pozaszkolnych, oraz do zdobywania wiedzy w drodze samodzielnego wysiłku umysłowego, a nie przejmowania jej wyłącznie w gotowej postaci od nauczyciela lub z książek. Według Deweya poznanie i wiedza stanowią narzędzia, którymi człowiek posługuje się w pokonywaniu różnorakich trudności i rozwiązywaniu problemów. W każdym pełnym akcie myślenia można zarazem wyróżnić następujące etapy:- odczucie trudności - wykrycie jej i określenie - nasuwanie się możliwego pomysłu rozwiązania - wyprowadzenie w drodze rozumowania wniosków z przypuszczalnego rozwiązania - dalsze obserwacje i eksperymenty prowadzące do przyjęcia lub odrzucenia hipotezy Inna musi też być według Deweya metoda prezentacji problemów. Uczniowie bowiem powinni być przekonani , że rozwiązując dany problem, odkrywają nowe dla nich rzeczy , że zdobywają wiadomości nikomu dotychczas nieznane. Dydaktyka współczesna Podstawę tej dydaktyki stanowi materializm dialektyczny i historyczny. Dydaktyka ta zmierza do opracowania takiego modelu procesu nauczania uczenia się, który pozwalałby łączyć w spójną całość poznanie zmysłowe z umysłowym, praktykę i jako źródło wiedzy, i jako kryterium jej prawdziwości z teorią, indywidualne cele i aspiracje oświatowe z polityką państwa. Współczesny system dydaktyki ogólnej zmierza również do zlikwidowania typowej dla herbartyzmu i progresywizmu rozbieżności między teorią i praktyką, między wiadomościami i umiejętnościami, między zdolnością do opisywania i zmieniania rzeczywistości. Miejsce intelektualistycznej i mechanistycznej psychologii Herbarta oraz deweyowskiego behawioryzmu zajęła w dydaktyce współczesnej psychologia, rozumiana jako nauka o wyższych czynnościach istot żywych. Podstawą rozwoju tych czynności jest konieczność regulowania przez człowieka stosunków łączących go ze światem zewnętrznym. Istota procesu nauczania – uczenia się opiera się na założeniu że uczniowie powinni przyswajać sobie podstawy usystematyzowanej wiedzy oraz zdobywać określone umiejętności, zarówno w drodze samodzielnych poczynań badawczych jak i w drodze działalności sprowadzającej się do przyjmowania niektórych informacji w postaci gotowej. Do podstawowych zasad budowy progresywistycznych programów nauczania należy postulat spontanicznej aktywności dzieci i młodzieży, wyrażającej się głownie w postaci czynności praktycznych i powiązanych z nimi operacji intelektualnych , a także zasada rekapitulacji historycznego rozwoju ludzkości. Nauczanie całościowe na szczeblu propedeutycznym a
Podstawa programowa jest dokumentem zatwierdzonym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz akceptowanym przez właściwego ministra resortu. Można wyróżnić:
**- cele edukacyjne
W rozporządzeniu MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. dotyczącym nowej podstawy programowej można przeczytać że do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą:
