Dzieje Mezopotamii - szczegółowy opis, Notatki z Historia

Pobierz Dzieje Mezopotamii - szczegółowy opis i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! 2. Mezopotamia – wykład __________________________________________________________________________________ 1. Warunki geograficzne, surowce, zajęcia ludności:  kraina położona między rzekami: Eufratem i Tygrysem, które wylewały szeroko nanosząc żyzny muł, lecz nieregularnie; potrzebna była budowa sieci irygacyjnej – tamy, sztuczne jeziora, kanały nawadniające  brak surowców takich jak kamieo czy drewno (południe Mezopotamii), rudy metali itp.; na północy obszar wyżynny – dostęp do kamienia  podstawowym surowcem glina – surowiec budowlany (cegła suszona na słoocu i wypalana), wytwarzano z niego tabliczki na których pisano  kraina praktycznie pozbawiona drzew – surowcem glina; domy budowano z cegły suszonej na słoocu. Budowle publiczne z cegły wypalanej, często pokrywanej polichromią.  ludnośd uprawiała zboża, m.in. jęczmieo, , daktyle i oliwki; hodowała kozy, owce, bydło i osły, w mniejszej mierze trzodę i drób; wytwarzała ceramikę i tkaniny  położenie i warunki geograficzne determinowały rozwój handlu z Azją (Indie, Kapadocja), Egiptem, ludami Bliskiego Wschodu itp. Importowano: drewno, kamieo, rudy metali, kamienie szlachetne. Eksportowano: żywnośd i tkaniny. 2. Organizacja paostwa, system polityczny Sumerowie – najstarsza cywilizacja na Ziemi, która powstała w IV tys. p.n.e. (ok.3200 p.n.e.) Sumerowie nie stworzyli jednolitego paostwa. Zamieszkiwali ok. 30 miast – paostw ; m.in. Ur, Uruk, Umma, Lagasz, Kisz, Larsa, Nippur. Miasta-paostwa liczyły od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy mieszkaoców. Były otoczone murami. Centrum stanowił zikkurat (świątynia). Wokół centralnego ośrodka rozrzucone były mniejsze osady i pola uprawne.Sumerowie dominowali w Mezopotamii od XXXII w. p.n.e do XXIV w. p.n.e. powstało paostwo Akadyjskie Sargona Wielkiego. Paostwa sumeryjskie odzyskały niezależnośd w XXII w. p.n.e. gdy upadło paostwo akkadyjskie. Na okres XXII – XX w. p.n.e. przypada okres świetności miasta Ur, które stworzyło duże paostwo. Pod koniec III tys. p.n.e. do Mezopotamii napłynęli Elamici i Amoryci. Był to kres świetności paostw sumeryjskich. System władzy – monarchia despotyczna  król = najwyższy kapłan stał na czele paostwa , miał nieograniczoną władzę administracyjną, wojskową, sprawował sądy. Do jego zadao należało: składanie ofiar, organizowanie uroczystości religijnych, wznoszenie świątyo, organizowanie gospodarki i handlu zagranicznego. Sumerowie uważali, że władza królewska jest usankcjonowana przez bogów. Każde miasto – paostwo miało swojego boga opiekuoczego.  rada starszych – przedstawiciele arystokracji; miała ona charakter doradczy  wiec wojowników – zgromadzenie wolnych mężczyzn, decydowali m.in. o wojnie i pokoju. Paostwo akadyjskie – w XXIV w. p.n.e. wzrosła rola krainy zwanej Akadem. Zamieszkiwali go Akadyjczycy, ludnośd pochodzenia semickiego, która przejęła od Sumerów sztukę budowania miast i pismo. Król Sargon z Akadu (panował ok. 2340 r. p.n.e.) przejął władzę w mieście Kisz, a następnie podbił całą Mezopotamię tworząc pierwsze imperium w dziejach. Sięgało ono od Morza Śródziemnego na północy do Zatoki Perskiej na południu. Paostwo Sargona było monarchią. Na podbitych ziemiach pozostawiał lokalne dynastie pozostawiając jednak swoich namiestników i garnizon żołnierzy. Wnuk Sargona jako pierwszy przyjął tytuł „krola czterech stron świata”. W XXII w. p.n.e. paostwo akadyjskie zostało zniszczone przez Gutejczyków. Akadowie przejęli dorobek cywilizacji Sumerów i przekazywali go dalej. Babilonia – kraina w środkowej Mezopotamii.. Po upadku paostwa akadyjskiego Babilonia została zasiedlona przez Amorytów. Stolicą ich paostwa stało się miasto Babel (po grecku Babilon). W XVIII w. p.n.e. władca tego miasta – Hammurabi – zjednoczył Mezopotamię. W starożytności możemy wyróżnid trzy paostwa babilooskie:  paostwo starobabilooskie – XIX – XVI w. p.n.e. – szczyt potęgi za panowania Hammurabiego (XVIII w. p.n.e). Utworzył on potężną armię, w skład której wchodzili chłopi dzierżawiący ziemię królewską. Hammurabi jest znany z kodeksu praw – spisał on prawa zwyczajowe. Kodeks Hammurabiego jest oparty na zasadzie talionu – „oko za oko, ząb za ząb”. Wysokośd kary zależy jednak od pozycji społecznej sprawcy i poszkodowanego. Na terenie całego paostwa wprowadził język akkadyjski jako obowiązujący w administracji i handlu. Ustalił również wysokośd oprocentowania pożyczek. Dłużnik, który nie był w stanie spłacid zaciągniętego długu stawał się niewolnikiem wierzyciela. Babilooczycy jako pierwsi wynaleźli system miar i wag oraz zastąpili handel barterowy (wymiana towar za towar) gospodarką towarowo – „pieniężną” (wymiana towaru na ekwiwalent w postaci złota, srebra lub miedzi).  paostwo średniobabilooskie – XV-XII w.p.n.e.  paostwo nowobabilooskie – VII – VI w. p.n.e. – Babilooczycy w VII w. p.n.e. sprzymierzyli się z Medami i wyzwolili się spod władzy Asyrii. W 612 r. p.n.e. zburzyli jej stolice – Niniwę. Szczyt potęgi paostwa nowobabilooskiego przypadł na panowanie Nabuchodonozora, który podporządkował sobie Mezopotamię, Syrię i Fenicję. Paostwo nowobabilooskie upadło w 539 r. p.n.e., podbite przez króla Persów Cyrusa. System władzy – monarchia despotyczna. Asyria – kraina w północnej Mezopotamii – najważniejsze miasta to Aszur, Niniwa, Mari. Asyria nie stworzyła systemu irygacyjnego, gdyż leżała w północnej Mezopotamii i do uprawy roli wystarczały deszcze. Asyryjczycy byli najlepszymi wojownikami Mezopotamii. Swoje paostwo stworzyli dzięki podbojom. Wyróżniamy trzy paostwa asyryjskie:  paostwo staroasyryjskie (XIX – XVII w. p.n.e.)  paostwo średnioasyryjskie ( XIV – XI w. p.n.e.)  paostwo nowoasyryjskie ( X – VII w. p.n.e. ) – paostwo nowoasyryskie osiągnęło szczyt potęgi. Na skutek podbojów opanowało całą Mezopotamię, Syrię i Egipt. Najważniejsi władcy: Sargon II, Tiglatpilesar III (VIII w.p.n.e.), Aszurbanipal (VII w.p..e.). Tiglatpilesar III zreformował armię – wprowadził stały korpus zawodowy, co dało olbrzymią przewagę armii asyryjskiej. Większośd armii pochodziła jednak z poboru. Armia ta była bardzo skuteczna dzięki stosowaniu nowych rodzajów broni – np. konnicy czy jeźdźców na wielbłądach. Stosowano również rydwany bojowe. W powszechnym użyciu były formacje złożone z łuczników bądź włóczników. Asyryjczycy potrafili również oblegad miasta – stosowali tarany i wieże oblężnicze, które podtaczali do murów obronnych. Skutecznośd armii wynikła również z okrucieostwa Asyryjczyków wobec ludów podbitych. Asyryjczycy stosowali masowe represje zastraszając ludnośd podbitą, a także przesiedlali całe grupy etniczne z dala od ich ziem by zagospodarowad tereny. Najpotężniejszym i zarazem ostatnim władcą Asyrii był Aszurbanipal, który panował w latach 668 – 627 p.n.e. Dokonał on m.in. najazdu na Egipt. Upadek paostwa nowoasyryjskiego datuje się na drugą połowę VII w. p.n.e. Zostało ono podbite przez Medów, Babilonię i Egipt. W 612 r. p.n.e. Asyria została ostatecznie pokonana, a jej stolica Niniwa zdobyta.