Pobierz Edukacja dorosłych - Notatki - Psychologia - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity!
EDUKACJA DOROSŁYCH - WYZWANIA I PRZEMIANY NA
PRZEŁOMIE XX I XXI WIEKU
Wprowadzenie
Edukacja dorosłych jako autonomiczna część całego systemu edukacji narodowej rozwija się i wzbogaca w dobie transformacji społecznej i ideowej. Zdjęte zostały z niej sztywne okowy indoktrynacji ideowej i wynikające z nich ograniczenia autonomicznego rozwoju bogatej praktyki edukacyjnej w środowisku ludzi dorosłych.
Stworzony został klimat dla odrodzenia i dalszego rozwoju form i placówek oświaty dorosłych, ale sam klimat nie wystarcza, gdyż w systemie gospodarki rynkowej potrzebne są środki i nakłady, sponsorzy i fundacje obok wzniosłych celów, zasad i nowoczesnych programów edukacyjnych.
Polska edukacja dorosłych ma dawne i bogate tradycje, należała do przodujących działań oświatowych w Europie, ale od czasów wojny uległa rozbiciu i niszczeniu, podlegała zastojom lub mogła rozwijać się jedynie jednostronnie zgodnie z przyzwoleniem i potrzebami rządzącej partii i wyznawanej przez nią ideologii.
W rezultacie mamy prawie 50 lat zastoju i regresu, w których jedynie szkoły dla pracujących i kursy zawodowe reprezentowały aktywność edukacyjną dorosłych. Sparaliżowany, zdeprecjonowany i w dużym stopniu zniszczony został dawny system polskiej edukacji dorosłych. Wprowadzono naśladownictwo radzieckich rozwiązań i uzależnień oświaty dorosłych od powszechnego szkolnictwa o walorach politechnicznych.
Dzisiaj trzeba odbudować te zniszczenia i zaniedbania, ale odbudowa nie jest łatwa, bo dawne wzory zostały zapomniane, dawna kadra zestarzała się i w większości odeszła z aktywnych działań oświaty. Nie kształcono i nadal nie kształci się specjalistów edukacji dorosłych, nie rozwijają się należycie towarzystwa oświatowe, brak autonomii organizacyjnej i programowej, brak odrębnego zarządzania edukacją dorosłych: w ministerstwie zlikwidowano autonomiczny departament i zamknięto pismo problemowe „Oświata Dorosłych", zlikwidowano w instytucjach i ośrodkach doskonalenia zakłady zajmujące się pracą nauczycieli oświaty dorosłych, rozwiązano wraz z Instytutem Programów Szkolnych zakład przygotowujący autonomiczne programy i służący metodycznym doświadczeniem praktyce edukacyjnej.
W podejmowanej od lat i nareszcie z trudem realizowanej reformie szkolnej w ogóle nie mówi się o szkołach dla dorosłych i pozaszkolnych placówkach oświaty dorosłych. A przecież na świecie edukacja dorosłych rozwija się i to nie tylko ilościowo, ale także jakościowo. Powstają nowe formy kształcenia i nowe rodzaje aktywności edukacyjnej, organizuje się ruch społeczny na rzecz działalności i to nie tylko w rozwiniętych i demokratycznych krajach, ale w całym społeczeństwie mieszkańców Ziemi. Znane są regionalne towarzystwa, międzynarodowe konferencje, kontakty dwustronne i wielostronne, a wreszcie i światowe konferencje edukacji dorosłych. Odbyła się w 1997 roku piąta światowa konferencja edukacji dorosłych^1. Jej obrady wyznaczyły kierunki rozwoju na początek XXI wieku, przyjęto deklarację rozwoju i postulowano upowszechnienie edukacji dorosłych w różnych formach aktywności intelektualnej i różnych środowiskach społecznych.
dorosłych. Ta przebudowa powinna lepiej służyć praktyce i potrzebom osób dorosłych, a jednocześnie powinna wzbogacić i zwielokrotnić system placówek oświaty i kultury dorosłych w naszym kraju.
Odrębnym wyzwaniem są prace i osiągnięcia prowadzone i uzyskane w innych krajach oraz w międzynarodowym ruchu oświatowym. Należy wykorzystać wskazania V Międzynarodowej Konferencji Edukacji Dorosłych z Hamburga, a także badania i wskazania w raportach OECD na temat powszechnego kształcenia ustawicznego oraz wykorzystania nowoczesnej technologii w formach edukacji dorosłych.
Potrzeby i kierunki przebudowy
Przebudowa i rekonstrukcja systemu oświaty dorosłych nie tylko powinna zapewnić przezwyciężenie niekorzystnych tendencji, ale także stworzyć warunki dla pełniejszej i szybszej modernizacji tego ważnego działu życia społecznego.
Główne kierunki przebudowy oświaty dorosłych w Polsce to przede wszystkim związanie jej z potrzebami życia społeczno-politycznego, gospodarczego i kulturalno-oświatowego, a nie tylko z wąsko rozumianymi kwalifikacjami potrzebnymi w pracy i produkcji. Za cel nadrzędny należy przyjąć realizację procesu wychowania dorosłego społeczeństwa w naszym kraju, a także zapewnienie mu przez oświatę dorosłych szerokich i bogatych form aktywności społecznej, politycznej i kulturalnej. Ważnym zadaniem jest kształtowanie przez oświatę dorosłych wartości zawodowych społeczeństwa i doskonalenie ludzi w zawodach już wykonywanych lub umożliwienie zdobycia nowych zawodów, zgodnie z przemianami życia gospodarczego oraz zainteresowaniami i możliwościami pracujących. Innym kierunkiem przebudowy powinno być rozwijanie aktywności kulturalno-oświatowej
dorosłych, wdrażanie do samokształcenia, rozwijanie zainteresowań i zamiłowań, upowszechnianie kultury, propagowanie form właściwego spędzania wolnego czasu.
Przebudowa oświaty dorosłych powinna objąć rekonstrukcję i doskonalenie obecnych struktur organizacyjnych wraz z ich przeobrażeniami jakościowymi w zakresie planowania, zarządzania, wyposażania i prowadzenia nowoczesnych procesów oświatowych w środowisku ludzi dorosłych. Instytucje, stowarzyszenia i indywidualna aktywność oświatowców powinny służyć przebudowie i modernizacji oświaty dorosłych w Polsce^2.
Aby kierunki przebudowy były właściwie rozumiane, niezbędne jest przyjęcie następujących zasad i podjęcie realizacji istotnych w tej rekonstrukcji zadań:
- Rozumienie oświaty dorosłych jako integralnej części systemu oświaty i wychowania o autonomicznych celach, zakresach działalności, procesach i metodach realizacji oraz traktowanie jej jako systemu wychowania i kształcenia dorosłego społeczeństwa, bez względu na dotychczas posiadane wykształcenie, zainteresowania tematyczne i poziom realizacji programu. System oświaty dorosłych wymaga odbudowy i resort edukacji powinien w tym pomóc gdyż sama oświata nie będzie w stanie się podnieść i zrekonstruować.
- Przyjęcie współczesnego rozumienia oświaty dorosłych, stworzenie autonomicznych placówek i bogatej ich sieci ma określony cel, jakim jest upowszechnienie działalności oświatowej wśród dorosłych. Potrzebne są do tego, obok znacznie bogatszej sieci placówek, także róż-nicowane programy, rozwinięte działania motywacyjne, właściwy
rozwijaniu korespondencyjnego nauczania, o zastosowaniu komputerów w edukacji dorosłych marzą tylko entuzjaści. Tworzenie systemu kształcenia multimedialnego oraz kształcenia na odległość uległo regresowi tak w zakresie organizacji, metodyki, jak i upowszechniania wśród kandydatów do szkół średnich i uczelni wyższych dla dorosłych.
- Odrębna uwaga powinna być skierowana na rozwój akademickiej oświaty dorosłych w Polsce. W okresie stanu wojennego liczba studentów w systemie zaocznym zmniejszyła się o ponad sto tysięcy. Jest to objaw niepokojący. Dawne przedwojenne doświadczenia Wolnej Wszechnicy, która należała do pierwszych uniwersytetów otwartych, zostały zapomniane, a społeczny ruch na rzecz powstania Uniwersytetu Otwartego był skutecznie hamowany. Wzorem Japonii, RFN, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych należy przystąpić do powołania w Polsce w pełni autonomicznej uczelni dla dorosłych o korespondencyjnym systemie kształcenia z wykorzystaniem rozwiązań multimedialnych: programów i nagrań radiowych oraz telewizyjnych. Inicjatywy społecznego komitetu na rzecz powołania Uniwersytetu Otwartego wymagają podjęcia i zrealizowania, a doświadczenia innych krajów oraz systemów uniwersyteckich edukacji na odległość powinny zostać wykorzystane z myślą o odbudowie polskiej wyższej uczelni dla dorosłych. Ważną rolę w tym wyzwaniu mogą spełnić wyższe szkoły niepaństwowe, dobrze prowadzone i programowane. Słuszne wydaje się także, by - wzorem innych państw -szerzej traktować akademickie kształcenie ludzi pracy jako integralną część edukacji dorosłych, a nie jako wartość właściwą tylko kształceniu akademickiemu i pedagogice szkoły wyższej^4. Polska akademicka oświata dorosłych wymaga nie tylko rekonstrukcji i modernizacji, ale także organizacyjnego ujęcia jako ruch edukacji
