Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Edukacja od renesansu do końca XIX wieku - Notatki - Historia wychowania, Notatki z Historia

Historia wychowania: notatki przedstawiające edukację od renesansu do końca XIX wieku.

Typologia: Notatki

2012/2013
W promocji
30 Punkty
Discount

Promocja ograniczona w czasie


Załadowany 05.04.2013

frankie82
frankie82 🇵🇱

4.5

(82)

286 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Edukacja od renesansu do końca XIX wieku - Notatki - Historia wychowania i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! Edukacja od renesansu do końca XIX wieku I MYŚL PEDAGOGICZNA W OKRESIE ODRODZENIA I JEJ GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE. Renesans - okres rozwoju kultury europejskiej w XIV i XV wieku charakteryzuje się nasileniem tendencji humanistycznych i nawrotem do kultury antycznej, rozwojem myśli racjonalistycznej, przyrodniczej, technicznej, rozkwitem literatury sztuki i muzyki. Kolebką renesansu stały się Włochy gdzie kultura odrodzenia osiągnęła największy rozkwit. W filozofii nastąpiło odnowienie kierunków starożytnych: Platonizmu. Powiększyła się znajomość pism Arystotelesa - Filozofii stoickiej- Sceptycyzmu i innych kierunków. Humanizm natomiast zajął naczelne miejsce w życiu, humaniści piastowali wysokie urzędy, głosili swoje poglądy w szkołach uniwersytetach i w kościele.Pedagodzy przypisywali wielkie znaczenie wykształceniu umysłowemu, które należy zdobywać własną aktywnością i samodzielnością. Zmienia się zasadnicza treść kształcenia. Do nauczania wprowadza się nowe przedmioty literaturę, historię, geografię, mechanikę. Wzrasta liczba szkół miejskich przeznaczonych dla kupców, a nawet powstają szkoły żeńskie. Powstają szkoły średnie o 8 - 10 letnim okresie nauczania które prowadzi głównie zakon Jezuitów. Pedagogika humanistyczna w przeciwieństwie do średniowiecza wskazywała na potrzebę rozwoju aktywności, samodzielności i twórczości ucznia, do którego należy podchodzić jak do rozwijającego się człowieka i dbać o właściwe kształtowanie się jego osobowości. Zwraca się uwagę na to, aby nauczanie odbywało się zgodnie z zainteresowaniami i możliwościami psychicznymi ucznia. Odrzuca się dotychczasową dyscyplinę opartą na karach cielesnych, zastępując ją nowym podejściem przez oddziaływanie na jego honor i ambicje. Środkami wychowawczymi były pochwały i nagrody oraz współzawodnictwo. W okresie renesansu nastąpił zasadniczy zwrot w poglądach na wychowanie fizyczne. Ceni się zewnętrzne formy zachowania i zostaje wprowadzona delikatniejsza obyczajowość. Przedstawiciele myśli pedagogicznej Renesansu: Erazam z Rotterdamu (1469 - 1536), Ludwik Jan Vives (1492 - 1540), św. Tomasz Morus (1478 - 1535). Erazm z Rotterdamu, uchodzi za księcia humanizmu, jego dzieło „Pochwała głupoty” było najdosadniejszą krytyką scholastyki. Erazm zajmował się metodami nauczania, rozwinięciu pamięci, problemem nauczyciela, kształtowania nawyków, dyscypliny. Występował przeciwko karom fizycznym. Szczególna zasługą Erazma jest poruszenie sprawy kształcenia młodzieży w formach grzeczności zewnętrznej. Wyrażał przekonanie, że zachowanie zewnętrzne jest przejawem kultury wewnętrznej. Jako pierwszy zajął się problemem wychowania dziewcząt, uważał, że miały one prawo do nauki, do studiów wyższych, jak chłopcy. W programie wykształcenia na 1 miejscu stawia filologię klasyczna. Wiele uwagi poświęca wychowaniu fizycznemu. Pisze o mieszkaniu, pożywieniu. Ubiorze jako trzech czynnikach zdrowia i siły. Ludwik Jan Vives jest w dziedzinie wychowania najznakomitszym przedstawicielem. Zetknąwszy się z Erazmem przeszedł do obozu humanistów, wśród których zyskał sobie wysoką rangę. Jako teoretyk pedagogiczny prześciga innych współczesnych przede wszystkim, dlatego, że swoją teorie opiera na obserwacji. Nauczycieli radzi oficjalnie opłacać, w zamian za to należy wymagać. Vives pierwszy zwrócił uwagę na współdziałanie rodziny i szkoły w wychowaniu młodzieży. Przemawiał za zupełnym usunięciem egzaminów publicznych. W nauczaniu karze stosować indukcję, domaga się upoglądowienia procesu dydaktycznego. Walczył o treści realne, język ojczysty, kształcenie kobiet i państwowe szkoły. Jest zwolennikiem ćwiczeń fizycznych i zabaw, które powinny odbywać się na świeżym powietrzu. Św. Tomasz Morus jeden z najwybitniejszych i radykalnych przedstawicieli humanizmu twórca socjalizmu utopijnego. Był obrońcą wolności i nieugięty przeciwnik Henryka VIII Morus dał wychowawczy wzór życia, pracy społecznej i śmierci człowieka. Owocem studiów społecznych Morusa jego doświadczeń życiowych i własnych rozmyślań jest dzieło Utopia głoszone w języku łacińskim w 1516 roku. W dziele swym Morus przedstawił również obraz wychowania społeczeństwa socjalistycznego. Nauki teoretyczne w szkole pobierają wszystkie dzieci, bez różnicy płci, w języku ojczystym. Morus odrzucał całkowicie gramatykę i retorykę łacińską oraz dialektykę. Sytuacja w Kościele już od dłuższego czasu budziła oburzenie i niechęć wielu wiernych. Papieże koncentrowali się głównie na umacnianiu swej pozycji politycznej w Europie, mało zajmowali się sprawami wiary, stali się właściwie świeckimi władcami, a nie duchowymi kierownikami Kościoła katolickiego. Przeorzy większych i znaczniejszych klasztorów, a także biskupi, stali się właścicielami olbrzymich majątków i rozległych dóbr; zamiast przebywać blisko swych owieczek, rezydowali na dworach możnych i monarchów, odgrywając znaczącą rolę w polityce. W tej sytuacji Europa uległa rozbiciu, rozdzieliła się na antagonistyczne obozy. Zaczęły podnosić się głosy potępiające tą sytuację, coraz częściej mówiło się o konieczności reform. Reformacja ruch religijny i społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku, mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Wpływ reformacji na cywilizację europejską jest znaczny, zważywszy, że ten nurt religijny jest stosunkowo młody. Lwowa Grzegorz z Sanoka (1404 1472). Był to złoty wiek dawnej Polski, dotychczas życie narodu skromne i szare zmienia się na nowe życie szumne, barwne i strojne. Najsilniejszym stanem stała się szlachta, absolutyczny ustrój monarchiczny ustępował stopniowo tzw. Demokracji szlacheckiej. W 1381 roku szlachta uzyskała przywilej całkowitej wolności podatkowej, zdobyła przywilej nietykalności osobistej. W 1454 roku Kazimierz Jagiellończyk za cenę podatków zobowiązał się do niezwoływania pospolitego ruszenia i wydawania nowych praw bez zgody sejmików, co stworzyło podstawy parlamentaryzmu szlacheckiego. Szlachta nie kierowała się interesem całego państwa w 1496 roku ukrócono wolność chłopa ograniczając wysyłanie jego synów do miast na naukę. W 1430 1433 roku zastrzeżono, że dostojnikiem kościoła może być tylko szlachcic, także i inne przywileje wolność wyznania, prawo propinacji, dziedziczenie przez kobiety. II EDUKACJA W POLSCE POMIĘDZY XVI a, XVII WIEKIEM Kształtowała się pod wpływem kultury humanistycznej, ale utwory na początku mają charakter naśladowniczy. Pierwszy traktat Mikołaja Mergusa to adaptacja listu Eneasza Sylwiusza, bardziej oryginalny był Maciej Drzewiecki o wychowaniu królewicza . Pierwszym przejawem samodzielnego pisania był Szymon Marycki i Andrzej Frycz Modrzewski w II połowie XVI w.a) Myśl pedagogiczna XVI XVII wieku. Andrzej Frycz Modrzewski (1503 1572) Swoje poglądy pedagogiczne zawarł w dziele O naprawie Rzeczypospolitej w księdze O kościele , O szkole . Uznał reformy wychowania młodzieży za jeden z największych aspektów program naprawy państwa. W księdze I omawia wychowanie domowe:- od najmłodszych lat zaszczepiać w dzieciach świadomość, co jest dobre a, co złe; - należy przyzwyczajać dzieci do umiarkowania w jedzeniu;- hartować ciało;- troszczyć się o ćwiczenia fizyczne;- kształtować cechy: piękno, sprawiedliwość, łagodność, uprzejmość, - unikać krzywdy, gniew, pychy, okrucieństwa;Dobre zachowanie u dzieci można osiągnąć przez dawanie przykładu, kontrolę zachowania się, pochwały i zganianie użycie rózgi. Podstawą wychowania jest religia, krytykuje wychowanie dzieci magnackich, gani ich zwyczaj oddawania synów na dwory magnackie. W księdze O szkole pisze o znaczeniu szkoły i nauczyciela dla kościoła i państwa, dobra kościelne przyczyniły się do utrzymywania szkół, uczniów i nauczycieli. Szkoła powinna też być dla wszystkich, warunkiem przyjęcia powinny być uzdolnienia intelektualne. Państwo powinno zapewnić każdemu wykształcenie, stworzyć rodzaj stypendiów fundowanych w zamian, za co absolwenci powinni przyrzec swe usługi. Szymon Marycki z Pilzna (1516 1574) Był pochodzenia mieszczańskiego rodem z Pilzna w 1545 r. uzyskał doktorat z zakresu praw, w 1569 r. porzucił własną klasę społeczną dostając się w szeregi szlachty przez uzyskanie aktu nobilitacji. Jego publikacja O szkołach, czyli akademiach była wynikiem długotrwałych obserwacji rozważań na całokształt polskiego szkolnictwa. W rozważaniach wychodzi od politycznych przesłanek, których naczelnym zadaniem jest dobro publiczne. Aby je osiągnąć trzeba rozwijać oświatę, która jest drogowskazem moralnym i decyduje o stopniu poczucia obywatelskiego. Uważał, że obowiązkiem króla i senatu powinno być zajęcie się szkołami, a ich zakładanie utrzymanie, wyposażenie obowiązkiem bogatego duchowieństwa, a nauczanie duchowieństwa niższego świeckiego i zakonnego. Ubolewał nad zaniedbaniem szkół przygotowujących do akademii, a w szkołach średnich powinno się uczyć 7 sztuk wyzwolonych. Rady pracy nauczyciela:- wystrzegać się fanfaronady, frazesów- być elokwentnym i ciekawym- wystrzegać się potocznego języka- takt w postępowaniu z uczniami- obowiązkowość- należy kolejno uczyć poszczególnych przedmiotów szkolnych ( najpierw gramatyka, dialektyka, retoryki itd.)- przedmiot ogólnie, potem tylko szczegóły Erazm Gliczner (1535 1603) luteranin w 1558 roku wydaje poradnik dla rodziców Książka o wychowaniu dzieci twierdził, że dziecko powinno się rodzić w legalnych związkach, matki powinny karmić i wychowywać, być wzorem do naśladowania. Zaleca, aby dzieci trzymać w surowej dyscyplinie, ojciec powinien do samego końca ingerować w życie synów. Ceni wychowanie publiczne, nauczyciel powinien być prawym chrześcijaninem, zdolnym, sumiennym i wykształconym. Mikołaj Rej (1505 1569) Żywot człowieka poczciwego będąc wyznawcą kalwinizmu wierzył, że człowiek ma z góry wytkniętą drogę życiową przez przeznaczenie, dziecko rodzi się z przeznaczeniem wytkniętym przez stwórcę i naturę. Poleca matkom by karmiły swoje dzieci radzi, aby stosowały pokarmy do temperamentu. Jest zwolennikiem łagodnego traktowania dzieci, nie radzi zbyt wcześnie posyłać do szkoły, naukę należy rozpocząć od czytania, pisania i religii, później łacina. Wykształcenie radzi uzupełnić wyjazdem za granicę pod opiekę rozumnego preceptora oraz przebywanie na dworze możnego pana. Rej nie miał na celu lekceważyć wychowania, krytykował jego formy szkolne. Młody człowiek musi pracować nad sobą a kiedy będzie stał jako wół, tedy też z niego jako wół będzie. Sebastian Petrycy z Pilzna (1554 1626) w Przydatkach poglądy jego stanowią odbicie poglądów Arystotelesa. Przyjmuje tezę dziedziczenia pewnych dobrych i złych skłonności, wychowanie może je zmodyfikować. Największą rolę przypisywał rodzinie krytykuje wychowanie magnackie. Najważniejszą osobą jest ojciec, który ma najwyższą władzę, ale odnosi się z miłością. Rodzice powinni być przykładem, nie wykluczał kar cielesnych. Zabawa, opowiadania, bajki naśladowanie powinno przygotowywać dzieci do pełnienia przyszłych ról. Przyjął zasadę dobry rozwój fizyczny gwarantuje lepszy rozwój intelektu. Głosił zasadę, według, której dusza ludzka jest tablicą, na której można napisać, co kto zechce, że człowiek jest takim, jakim wychowanie go uczyni.b) Szkolnictwo w Polsce w XV XVII wieku. Renesans doprowadził do częściowego rozbicia organizacyjnej struktury szkolnictwa stworzył gimnazjum. Kierunek logistyczny zastępuje kierunek retoryczno historyczny, prowadził do ograniczenia łaciny w szkole, do zrozumienia znaczenia, języka ojczystego. Zwrócenie uwagi na wychowanie fizyczne, higienę i zewnętrzną kulturę młodzieży, życzliwe traktowanie uczniów, rozwijanie współzawodnictwa. Nowym zjawiskiem jest udział czynników świeckich w zakładaniu, utrzymywaniu szkół. Gramatyka łacińska, poetyka i retoryka zaszczepia kulturę literacką, wprowadza się kroniki Wincentego Kadłubka w celu zaznajomienia z przeszłością i tradycjami. Jedną z pierwszych szkół w Polsce była Akademia Poznańska założona w 1519 roku przez biskupa Jana Lubrańskiego. Posiadała dwa wydziały: teologiczny i humanistyczny. Przedmioty takie, jak matematyka, filozofia, prawo, gramatyka łacińska, retoryka, geografia, historia powszechna, elementy prawa rzymskiego, kościelnego polskiego, filozofię moralną. Akademia Krakowska uniwersytet zapoczątkował rozkwit nauk i oświaty w Polsce. Młodzież ze Słowacji, Moraw, Siedmiogrodu i Węgier przybywała się uczyć. Grzegorz z Sanoka rozpoczął swoimi wykładami nowy kierunek humanizm. Rozwijają się nauki matematyczno astronomiczne, w 1491 1495 studiował Mikołaj Kopernik. W Krakowie rozwija się drukarstwo. Szkoły parafialne miejskie stan szkół parafialnych zależał od stopnia zamożności miasta, mieściły się w murowanych budynkach z salami i ławkami, nauczycielami byli bakałarze, magistry, doktorzy filozofii, poziom dorównywał szkołom średnim. W miastach uboższych nie miały własnych budynków, mieściły się w wynajętych domach lub przy kościele w takiej szkole uczył klecha. Nauczyciel przed objęciem obowiązków musiał złożyć wyznanie wiary katolickiej. Od nauczycieli miejskich wymagano stroju kleryckiego, najlepiej osoby żonate. Kierownik szkoły uczestniczył we wszystkich nabożeństwach kościelnych, najmował nauczyciela pomocniczego( locatus ), który odpytywał lekcji, przeglądał wypracowania. Każda szkoła miała kantora w sobotę kształcił młodzież w śpiewie kościelnym za opłatą. Wspólnym dochodem żaków i nauczycieli byli kozubalec i inne opłaty od żydów i różnowierców składane celem okupienia sobie spokoju od niekarnego żywiołu żakowskiego. Nauczyciele konsekwencji wychowanie negatywne miało prowadzić do ukształtowania "człowieka w ogóle" niezwiązanego z przyszłym zawodem, zajęciem czy grupą społeczną. Główne twierdzenie autora znajduje również wyraz w postawieniu wychowania fizycznego na pierwszym miejscu działalności pedagogicznej. Kształcenie ciała, troska o jego zdrowie, siłę i piękno powinna być dla wychowawcy rzeczą największej wagi. Tylko takie ciało może służyć duchowi. Nie należy za wcześnie starać się o rozwój umysłu, lepiej i skuteczniej rozwinie go sama natura. Im rozwój umysłowy późniejszy tym doskonalszy. Należy natomiast hartować ciało wszelkimi sposobami: noszenie lekkich ubrań, picie zimnej wody, spanie na wilgotnej ziemi. Radzi, aby wychowanków uczyć rzemiosła. Wychowanie intelektualne pragnie Roussean gruntownie zmienić. Nie należy dziecku niczego narzucać. Nauczyciel może pouczać wychowanka, ale powinien mu tylko dostarczać częstą sposobność do czynienia doświadczeń i wyciągania z nich odpowiednich wniosków. Nie z książek ma on czerpać swoje wiadomości, ale ze świata i księgi przyrody, które ma badać i doświadczać oraz ćwiczyć swoje zmysły. Dziecko może wtedy uczyć się czytania, kiedy odczuje taka potrzebę. Pierwsza książką zdaniem Roussean jest dla niego "Przygody Robinsona Kruzoe" , który żyje na łonie natury. Dziecko nie powinno uczyć się na pamięć, ale tylko tak, aby fakt był dla niego zrozumiały i jasny. Wychowanek zamiast uczyć się słów powinien uczyć się poznawać przedmioty. Wychowaniem moralnym radzi kierować się tak, aby wychowanek samodzielnym wysiłkiem ducha wznosił się do prawdziwej moralności. Wychowawca nie powinien udzielać wychowankowi żadnych pozytywnych rozkazów, ani nie żądać od niego posłuszeństwa wobec jego rozkazów. Powinien uważać jedynie na to, aby na dziecko nie oddziaływały żadne zewnętrzne zgubne wpływy, albo wychowanek innym nie wyrządził krzywdy. Roussean jest zwolennikiem kar naturalnych. Wychowanek droga doświadczenie nabędzie świadomości, że złe skutki wynikają z błędów i wykroczeń. W kwestii wychowania religijnego Roussean jest zwolennikiem tzw. religii naturalnej. Według niego wychowanek do 15 roku życia nie powinien nic wiedzieć o Bogu i o duszy. Dopiero w 18 roku życia dochodzi do rozważań na ten temat. Zasługą tego znakomitego pisarza jest to, że zwrócił uwagę wychowanków na naturę ludzką, która dotąd w wychowaniu pomijano. Polecił ona badać i i poznawać psychikę dzieci. Poleca przy tym by nauczyciele czynili to dyskretnie. Sztuka jego ma polegać na tym, aby wszystko robił pozornie nic nie czyniąc. Wychowawca powinien być wszechobecny, dziecko powinno sądzić, że postępuje według własnej woli. Pozytywna stroną jego teorii jest jego żądanie budzenia samodzielności wychowanków. Jest przeciwnikiem nauczania wszelkiej rutyny i szablonu. Błędem jego było zaś jednostronne potępienie kultury, opóźnienie rozwoju intelektualnego dziecka, pominięcie wpływu rodziców na wychowanie, niedocenianie wychowania kobiet. Kobieta jago zdaniem miała być tylko żoną i matką. Jej głównymi cnotami SA łagodność i posłuszeństwo. Samodzielność i rozwój są niemożliwe, ani potrzebne kobiecie. Ujemną stroną jest także zasada ograniczająca wychowanie tylko do sfer zamożnych. Biedny nie potrzebuje żadnego wychowania, nędza wychowuje go odpowiednio do jego stanu i żadne inne wychowanie nie jest dla niego możliwe. Roussean zawarł w swoim dziele wartości, które zapewniają mu pierwszorzędne znaczenie w historii wychowania. Jego poglądy zapoczątkowały naturalistyczne i indywidualistyczne kierunki w pedagogice XIX i XX wieku. Jan Amos Kodeński zyskał rozgłos dzięki dziełom, które stały się podręcznikami, w pierwszym rzędzie "Janua" i "Orbis". Obecnie jednak na pierwszy plan wysuwa się dzieło "Wielka dydaktyka" ze względu na swa dużą wartość teoretyczno- pedagogiczną. Zasadniczą przesłanka systemu pedagogicznego jest chrześcijańskie założenie, że cel człowieka leży poza życiem doczesnym, które jest jedynie przygotowaniem do życia wiecznego. Człowiek przygotuje się należycie do osiągnięcia ostatecznego celu, jeśli będzie istotą rozumna. Jego formuła na wszystkie czasy brzmi: "zdobyć boże podobieństwo przez ogólne wykształcenie". Wiedza, moralność i religijność stanowią w systemie Komeńskiego idealne postulaty, które powinno realizować wychowanie w stosunku do każdego człowieka bez względu na pochodzenie społeczne. W ten sposób uzasadnia on prawo każdego człowiek do nauki i powszechność kształcenia. W tym celu uznawał za konieczne stworzenie systemu szkolnego odznaczającego się drożnością kształcenia. Ten jednolity system miał składać się z czterech stopni: 1. Szkoła macierzysta - obejmuje wychowanie w pierwszych 6 latach życia. Zmierza ona do kształcenia zmysłów przez poznanie świata zewnętrznego. Ponadto dzieci uczy się wówczas mówić i liczyć. Obowiązkiem nauczania w tym okresie powinna zajmować się matka. 2. Szkoła ludowa (języka ojczystego)- znajdująca się w każdej gminie, przyjmuje wszystkie dzieci obu płci bez względu na stan, w wieku od 7 do 12 roku życia. Przedmiotami nauczania miały być: język ojczysty, ortografia, rachunki, śpiew kościelny, religia, historia, nauka o świecie. 3. Szkoła łacińska (gimnazjum) - dla uczniów w wieku od 13 do 18 lat. 4. Akademia - ostatni człon systemu szkolnego dla młodzieży najzdolniejszej od 19 do 24 roku życia. Powinna istnieć jedna w każdej prowincji. Uczniowie byliby przyjmowani na podstawie egzaminu wstępnego. Komeński był zwolennikiem wszechstronności kształcenia. W swym dziele "Wielka dydaktyka" ujął całokształt problemów wychowawczych i dydaktycznych. W naturze szukał wzorców postępowania i analogii. Zasady dydaktyczne 1. Nauczanie powinno być zgodne z naturą, od niej należy brać wzór postępowania. Natura dba o odpowiedni czas rozpoczęcia dzieła, dlatego tez powinniśmy zacząć naukę, gdy umysł dojrzał do jej przyjęcia. Natura każde swe dzieło rozpoczyna od części istotnej, najpierw daje zarys, a potem wytwarza części szczegółowe. Tu zaleca doprowadzenie uczniów do zrozumienia najpierw istoty zagadnienia. Natura nie gubi się w chaosie swoich poczynań, ale, ale postępuje precyzyjnie w każdej dziedzinie. Stąd wysuwa potrzebę gruntowności w opanowaniu wiedzy. Natura nie czyni skoków, lecz zawsze stopniowo postępuje naprzód. Wynika z tego postulat logicznego następstwa w toku nauczania. Kiedy natura coś rozpocznie, nie przerywa swojego dzieła, aż do jego ukończenia (zasada systematyczności). Natura unika starannie rzeczy sprzecznych i szkodliwych, z czego wynika postulat nauczania wychowującego. 2. Nauczania powinno najpierw kształcić zmysły, potem pamięć, a na końcu myślenie. 3. W nauczaniu poznawanie słów i rzeczy powinno być równoczesne, przy czym lepiej jest, jeżeli poznanie świta odbywa się bezpośrednio za pomocą obserwacji niż za pomocą książki. 4. Dzieci do lat 10 powinny uczyć się w języku ojczystym , każdego języka należy uczyć bardziej praktycznie, a nie na podstawie gramatyki. 5. Należy unikać przeciążenia młodzieży nauką, bo jak uczy natura, owoce późne nadają się lepiej do przechowywania. 6. Przestrzegać należy związku nauczania z życiem. Zdobywana wiedza powinna znaleźć zastosowania w życiu. 7. Przedmioty nauki szkolnej powinny być wzajemnie powiązane ze sobą, bo gałęzie drzew nie mogą żyć oddzielnie - wszystkie czerpią soki z jednego pnia. Dobra metoda nauczania, życzliwi nauczyciele, wesołe klasy szkolne, miejsca zabaw przy szkołach i zajmująca nauka czynią ja bardziej przyjemną dla uczniów. W wychowaniu moralnym wyróżniał cztery cnoty kardynalne: roztropność, umiarkowanie, odwagę i sprawiedliwość. Do ich osiągnięcia wiodą pouczenia, przykład i wdrażanie. Komeński usprawiedliwiał kary tylko wyjątkowo. Nauczyciel powinien starać się zapobiegać konieczności karania uczniów, ale karalności powinna towarzyszyć konsekwencja i wola od gniewu. Poglądy Komeńskiego nie znalazły zastosowania za jego życia. Stanęła tu na przeszkodzie wojna trzydziestoletnia. Potem bardziej popularny stał się humanizm Melanchtona, który przyćmił idee Komeńskiego. Wiele poglądów Komeńskiego odnajdujemy w dziełach późniejszych teoretyków pedagogiki. Jednak żaden z nich nie powołał się na niego. Dopiero August Niemeyer wydobył z zapomnienia "Wielka dydaktykę". W Polsce dzieło ukazało się w 1883 roku w przekładzie Henryka Wernica. ratyfikacji nowych granic. Szukając sposobów odbudowy politycznej państwa a zarazem dla zapobieżenia grabieży dóbr pojezuickich i rozpadu szkół, sejm- z inspiracji Stanisława Augusta Poniatowskiego powołał 14 października1773 r. Komisję Edukacji Narodowej. Tak jak inne komisje sejmowe była ministerstwem, zarazem była pierwszym w Europie ministerstwem edukacji, powołanym przez parlament i przed nim odpowiedzialnym. KEN była ciałem kolegialnym, złożonym początkowo z ośmiu polityków ( 6 świeckich i 2 biskupów), potem z dwunasty, powoływanych na 6-letnie kadencje. Komisja zorganizowała świecki system szkolny pod nadzorem państwa, nadała publicznej edukacji w Polsce jednolitości i charakter patriotyczno-obywatelski. Jej działalność była planowa, systematyczna i skuteczna. a) Działalność KEN: Komisja stworzyła nowoczesną, jednolitą w całym państwie, hierarchiczną strukturę szkolną, nadzór pedagogiczny i organizacyjny, opracowała nowoczesne programy nauczania i wychowania wraz z podręcznikami. Powołała, opatrzony prawami i obowiązkami, stan akademicki, czyli godziwie wynagradzaną nauczycielską grupę zawodową, do której kwalifikowało określone wykształcenie i praca w szkole średniej lub wyższej. Nadała wysoki prestiż społeczny, obywatelski i naukowy zawodowi nauczycielskiemu. b) Struktura szkolna społeczny zasięg reformy. System szkolny Komisji był trójpoziomowy i stanowy, z litery prawa obejmował szkoły parafialne, średnie i wyższe. Wykształcenie średnie było obowiązkową podstawą studiów uniwersyteckich, ale nie było drożności pomiędzy szkołą parafialną a średnią. KEN nie zajmowała się organizacją szkolnictwa parafialnego dla ludu wiejskiego i miejskiego, pozostawiając je inicjatywie i finansowaniu Kościoła i szlachty. KEN zajęła się przede wszystkim szkołami średnimi przeznaczonymi głównie dla szlachty, chociaż dostępnymi dla mieszczan. Nauczycieli do szkół średnich kształciły szkoły wyższe. c) Program nauczania i ideały wychowawcze. Ideałem szkół średnich był ziemianin: człowiek rozumny, przygotowany do pełnienia funkcji publicznych w państwie, rozumiejący prawa i umiejący je zmieniać, dobry gospodarz, obywatel, mąż i ojciec. Miał szanować pracę, rozumieć potrzeby innych stanów: mieszczan i chłopów, oraz swoje wobec nich obowiązki. Szkoły średnie, zwano wydziałowymi, (jeśli miały pełną obsadę nauczycielską) lub podwydziałowymi, ( jeżeli nauczało w nich tylko trzech lub czterech nauczycieli). Pełny kurs nauczania trwał 7 lat w szkole wydziałowej lub 6 w podwydziałowej, program był niemal identyczny, choć nieco inaczej realizowany. Obejmował oprócz nauki moralnej i religii- język polski i łacinę, wymowę, historię, elementy geografii, prawo, matematykę o geometrię, fizykę i nauki przyrodnicze, naukę o zdrowiu, o handlu. Był to program ogólnokształcący, encyklopedyczny, tworzony z myślą o rozwoju ogólnym wychowanków. Zreformowana szkoła KEN zapewniała harmonijny rozwój fizyczny, moralny i intelektualny przez racjonalną organizację dnia a tygodnia pracy uczniowskiej, uwzględnienie czasu na rekreację i wypoczynek, wychowanie fizyczne. Szkoła sprawowała nadzór nad czasem pozalekcyjnym uczniów i ich korepetytorami. d) Prawo szkolne KEN Prawem zapisanym i dokumentem reformy są Ustawy dla stanu akademickiego wydane w 1783 r. jako obowiązujący kodeks prawa szkolnego. Omówiono na nim wszystkie typy szkół, od wyższych do parafialnych. Objął pragmatykę zawodową nauczycieli, zagadnienia samorządu nauczycielskiego, prawa i obowiązki nadzoru szkolnego, charakterystykę programów nauczania, podstawowe wskazania metodyczne i wychowawcze oraz organizację życia wewnętrznego szkół. V Uczelnie wyższe. Uniwersytety 1.Wpływy humanistyczne. W epoce odrodzenia nastąpiło wejście na uniwersytety klasycznej łaciny i studiów nad sztuką wymowy. Wprowadzono język hebrajski i grekę, aby czytać teksty starożytne w językach oryginałów. W dobie humanizmu rozgorzały spory teologiczne pomiędzy katolikami i protestantami, które ujawniły się podczas dysput teologicznych.Nastąpił postęp uniwersyteckich studiów filozoficznych i przyrodniczych. Prądy reformacyjne w XVI w. budziły obawy teologów katolickich przed zbyt świeckim i niezależnym rozwojem filozofii i kultury. Łatwiejsza była sytuacja, powstających w XVI w. Humanistycznych uczelni protestanckich. Koncepcję uniwersytetu nowożytnego opracował i zrealizował Filip Melanchton. Modyfikując programy studiów, usunął z filozofii metafizykę, wprowadził studia tekstów starożytnych w językach oryginałów (hebrajskim, greckim i łacińskim). Modernizację i wprowadzanie nowszej myśli filozoficznej i naukowej na uczelniach katolickich utrudniał fakt, że podstawę filozoficzną stanowił tomizm, określający zakres i chrześcijańską wykładnię pism Arystotelesa. Wydziały atrium i teologiczny często opanowywali jezuici, którzy nie zajmowali się wydziałami medycyny i prawa. 2. Załamanie i upadek uniwersytetów w końcu XVII i XVIII w. Przyczyny zewnętrzne (wojny, spadek wartości pieniądza) pociągnęły ubożenie uczelni. Fundusze uniwersyteckie były własnością korporacji profesorskiej, a ich przeznaczanie na rozbudowę zaplecza naukowego zmniejszało w sposób ewidentny uposażenia profesorów. Stąd niechęć uniwersytetów do inwestowania w biblioteki, gabinety naukowe, zwłaszcza, że i bez tego drastycznie obniżyło się uposażenie katedr i profesorów. Postęp nauk utrudniała także kontrola nad prawomyślnością filozoficzną i religijną sprawowaną przez wydziały teologii w uniwersytetach protestanckich i katolickich. W tych warunkach życie intelektualne przeniosło się poza mury uczelni, do instytucji zwanych akademiami lub towarzystwami naukowymi, często pod mecenatem władców. Spadł prestiż uniwersytetów, tym bardziej, że nie było wyraźnej różnicy pomiędzy programem wyższych klas prężnie rozwijających się gimnazjów i kolegiów humanistycznych, a nauczaniem języków i wymowy na uniwersyteckich wydziałach atrium. W XVII w. Akademie szlacheckie i rycerskie odebrały uniwersytetom znaczną część słuchaczy pochodzących ze środowisk elity społecznej, a wiec najbardziej wpływową grupę młodzieży. Zjawiska niekorzystne dla rozwoju uniwersytetów nasilały się od połowy XVII w. powodując w pierwszej połowie XVIII w. kryzys organizacyjny i naukowy i idący za tym upadek prestiżu społecznego uczelni. Zgromadzenia profesorskie nie potrafiły zmienić sytuacji i nie przejawiły woli przeprowadzenia sugerowanych z zewnątrz reform. Liczba uniwersytetów i studentów w Europie relatywnie do przyrostu ludności i uczącej się młodzieży spadała przez cały XVIII w. 3. Państwowy Uniwersytet filozoficzny . Wilhelm von Humboldt i Uniwersytet Berliński. Uniwersytet Berliński został utworzony w 1810 r. Koncepcję i organizację nowej uczelni opracował Wilhelm von Humboldt, opierając się na filozoficznym założeniu, że poszczególne gałęzie nauki uzupełniają się i składają na wiedzę ogólną, a wiec są jednakowo ważne. Celem nauki jest odkrywanie prawdy, a zadaniem uniwersytetu prowadzenie badań naukowych i kształcenie studentów w toku wdrażania ich do tych badań. Z tego założenia wynikały tzw. swobody akademickie: wolność nauki i nauczania. Uniwersytet powinien obejmować wszystkie dyscypliny nauki, a studiowanie ma polegać na poznawaniu metod badawczych po to, aby umieć samodzielnie dochodzić do prawdy naukowej. Organizacyjnie oznaczało to zrównanie wszystkich fakultetów, konieczność otwierania nowych katedr dla nowych kierunków nauk, wolność badań i sposobu ich prezentowania przez profesorów, swoboda wyboru kierunku studiów i ich przedmiotu przez studentów. Dlatego profesorowie powinni być wolnymi od trosk materialnych uczonymi i prowadzić badania naukowe, a młodzież studencka powinna wstępować na uniwersytet dojrzała do studiów. Stąd też wynikało jasne rozgraniczenie