Pobierz Egzamin maturalny z biologii - poziom rozszerzony i więcej Egzamin maturalny w PDF z Biologia tylko na Docsity!
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.
MBI
Układ graficzny © CKE 2015
MBI
WPISUJE ZDAJĄCY
KOD PESEL
EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII
POZIOM ROZSZERZONY
PRZYKŁADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY
DLA OSÓB Z AUTYZMEM, W TYM Z ZESPOŁEM ASPERGERA (A2)
DATA: 18 grudnia 2014 r.
CZAS PRACY: do 210 minut
LICZBA PUNKTÓW DO UZYSKANIA: 60
Instrukcja dla zdającego
- Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 28 stron (zadania 1–22).
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
- Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu.
- Pisz czytelnie. Używaj długopisu albo pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
- Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
- Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.
- Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkę
z kodem.
- Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.
- W czasie trwania egzaminu możesz korzystać z Karty wybranych wzorów
i stałych fizykochemicznych na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki , linijki oraz kalkulatora prostego.
miejsce na naklejkę
Na wykresie przedstawiono wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ stężenia CO 2 na intensywność fotosyntezy dwóch zróżnicowanych metabolicznie grup roślin – A i B.
Na podstawie: Fizjologia roślin, red. M. Kozłowska, Poznań 2007.
a) Sformułuj wniosek, dotyczący różnicy w efektywności wykorzystania dwutlenku węgla przez rośliny grupy A i grupy B, przy stężeniu CO 2 występującym w atmosferze ziemskiej.
b) Oceń prawdziwość podanych w tabeli stwierdzeń dotyczących wpływu stężenia dwutlenku węgla na intensywność fotosyntezy u roślin grupy A i grupy B. Wpisz w tabeli znak X w polu P (prawda) lub w polu F (fałsz).
P F
Zawartość CO 2 w atmosferze jest czynnikiem ograniczającym intensywność fotosyntezy zarówno dla roślin grupy A, jak i dla roślin grupy B.
Wzrost stężenia CO 2 do 0,1% powoduje wzrost intensywności fotosyntezy zarówno u roślin grupy A, jak i u roślin grupy B.
Przy stężeniu CO 2 o połowę wyższym niż przeciętnie występujące w atmosferze, rośliny grupy B intensywniej przeprowadzają fotosyntezę niż rośliny grupy A.
stężenie CO 2 w atmosferze
Mchy i paprocie należą do dwóch grup roślin, które jako pierwsze opanowały środowisko lądowe, ale wywodzą się z różnych linii rozwojowych i dlatego się różnią niektórymi z uzyskanych adaptacji do tego środowiska.
a) Zaznacz właściwe dokończenie poniższego stwierdzenia.
Charakterystyczną cechą mchów, odróżniającą tę grupę roślin od paproci, jest
A. zdolność gametofitu do fotosyntezy.
B. rozmnażanie za pomocą zarodników.
C. dominacja haploidalnego gametofitu.
D. przemieszczanie się plemników do rodni w wodzie.
b) Określ, czy listek mchu jest strukturą homologiczną, czy analogiczną do liścia paproci. Odpowiedź uzasadnij.
Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy płonnika.
Na podstawie: Z. Podbielkowski, A. Pałczyński, B. Polakowski, Botanika , Warszawa 1995.
Określ, jaką ploidalność (1n czy 2n) mają struktury oznaczone na schemacie literami: A, B, C i F. Wstaw znak X w odpowiednim polu tabeli.
Struktura 1n 2n
A B
C F
Wirus opryszczki pospolitej, określany jako HSV-1, należy do tak zwanych herpeswirusów i jest częstą przyczyną nawracających schorzeń skóry i błon śluzowych. W komórkach nerwowych zarażonego człowieka może pozostawać w stanie uśpienia, kiedy to ekspresja genów wirusa jest bardzo ograniczona i nie obserwuje się wytwarzania zakaźnych cząstek wirusowych. Aktywacja wirusa może nastąpić pod wpływem czynników zewnętrznych, np. stresu, przeziębienia, promieniowania UV. W leczeniu opryszczki często stosuje się maści zawierające acyklowir – związek, do którego w komórkach zarażonych HSV-1, w obecności pewnego enzymu wirusowego, zostaje przyłączona grupa fosforanowa. Po fosforylacji acyklowir przypomina jeden z fosfonukleozydów – substratów wykorzystywanych do powielania wirusowego DNA, ale nie zawiera grupy 3'OH. Wirusowa polimeraza DNA podczas replikacji wprowadza do łańcucha DNA wirusa zmodyfikowany acyklowir zamiast prawidłowego nukleotydu.
Na podstawie: http://www.termedia.pl
a) Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących działania acyklowiru w organizmie człowieka. Wpisz w tabeli znak X w polu P (prawda) lub w polu F (fałsz). P F Acyklowir staje się aktywnym lekiem dopiero po modyfikacji chemicznej zachodzącej w zarażonych komórkach organizmu człowieka. Długotrwałe podawanie acyklowiru może sprzyjać selekcji szczepów wirusa o zmniejszonej wrażliwości na lek. Właściwe stosowanie acyklowiru prowadzi do całkowitej eliminacji HSV- 1 z organizmu pacjenta.
b) Wyjaśnij, dlaczego włączenie do cząsteczki wirusowego DNA ufosforylowanego acyklowiru blokuje replikację DNA wirusa.
c) Wyjaśnij, dlaczego wirus opryszczki przebywający w stanie uśpienia w komórkach nerwowych zakażonego organizmu nie jest zwalczany przez jego układ odpornościowy.
Poniżej przedstawiono fragment rodowodu obrazujący dziedziczenie pewnej cechy u ludzi.
Na podstawie: Biologia, red. N. A. Campbell, Poznań 2012.
a) Na podstawie analizy przedstawionego rodowodu określ i uzasadnij, czy allel warunkujący tę cechę jest dominujący czy recesywny.
b) Zaznacz właściwy zestaw genotypów rodziców z pokolenia II (spośród I–IV) i wartość prawdopodobieństwa (spośród A–D), że następne dziecko tych rodziców będzie wykazywało daną cechę.
Genotypy rodziców:
I. aa i aa II. Aa i aa III. AA i AA IV. Aa i Aa
Prawdopodobieństwo wystąpienia tej cechy u kolejnego dziecka rodziców z pokolenia II:
A. 25% B. 50% C. 75% D. 100%
c) Korzystając z danych zamieszczonych w tabeli, oblicz wskaźnik śmiertelności (procent ubytku) tej populacji, jeżeli ubędzie z niej w tym roku cała najstarsza klasa wiekowa oraz po 40% każdej z niższych klas wiekowych.
d) Określ, w jakim kierunku (wzrost czy spadek) zmieni się zapewne w kolejnym roku wskaźnik rozrodczości tej populacji. Odpowiedź uzasadnij.
Na rysunku przedstawiono pełny wzór strukturalny cząsteczki trehalozy, związku organicznego powszechnego w przyrodzie. Substancja ta topi się w temperaturze powyżej 200 ºC, znacznie słabiej niż sacharoza i glukoza rozpuszcza się w wodzie, i w dużo mniejszym stopniu od nich pochłania wodę (jest mniej higroskopijna). Trehaloza pełni różnorodne funkcje w organizmach roślin i zwierząt. Jest materiałem zapasowym, chroni komórki przed zamarznięciem, stabilizuje strukturę białek, wchodzi w skład ściany komórkowej bakterii, grzybów i roślin, jest obecna w kutikuli oraz hemolimfie owadów. Zbadano, że poziom trehalozy w hemolimfie owadów rośnie po pierwszych przymrozkach.
a) Wśród podanych w nawiasach terminów podkreśl te, które trafnie uzupełniają poniższy tekst. Trehalozę zaliczamy do (białek / węglowodanów / kwasów nukleinowych). Składa się ona
z (heksoz / nukleotydów / aminokwasów) połączonych wiązaniem ( wodorowym /
peptydowym / glikozydowym). Pod względem struktury trehaloza jest (monomerem /
dimerem / polimerem).
b) Wyjaśnij, dlaczego stężenie trehalozy w hemolimfie może być znacznie wyższe niż stężenie glukozy, bez istotnego wpływu na równowagę osmotyczną w organizmie owada.
c) Korzystając z tekstu, wyjaśnij, dlaczego stężenie trehalozy w hemolimfie badanych owadów wzrasta po obniżeniu się temperatury otoczenia poniżej 0 ºC.
Na schemacie przedstawiono mechanizm transportu asymilatów w roślinie.
Na podstawie: Fizjologia roślin, red. M. Kozłowska , Poznań 2007.
a) Zaznacz grupę roślin, u których występuje mechanizm transportu asymilatów przedstawiony na schemacie. Odpowiedź uzasadnij.
A. mszaki B. paprotniki C. nagonasienne D. okrytonasienne
Uzasadnienie ................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
b) Określ, co jest siłą napędową ruchu roztworu sacharozy w rurkach sitowych.
c) Uporządkuj poniższe stwierdzenia tak, aby prawidłowo przedstawiały kolejne etapy załadunku i rozładunku sacharozy w roślinie. W tym celu wpisz w pola tabeli brakujące oznaczenia cyfrowe.
- Sacharoza nagromadzona w komórkach rurek sitowych obniża w nich potencjał wody.
- Transport sacharozy z rurek sitowych do komórek akceptora, np. komórek miękiszowych
korzenia.
- Transport sacharozy z komórek przyrurkowych do rurek sitowych.
- Wzrost potencjału wody w rurkach sitowych jest przyczyną przepływu wody do naczyń.
- Zmniejszenie potencjału wody w rurkach sitowych skutkuje przepływem wody z naczyń.
- Transport sacharozy z komórek miękiszu asymilacyjnego do komórek przyrurkowych.
- Malejące stężenie sacharozy w rurkach sitowych skutkuje wzrostem potencjału wody.
Załadunek rurek sitowych Rozładunek rurek sitowych
Etapy: 6, ............................. Etapy: 2, ...............................
b) Określ, jakim żywicielem tasiemca (ostatecznym czy pośrednim) staje się człowiek
w przypadku spożycia jaj T. solium****. Odpowiedź uzasadnij.
c) Wskaż element układu odpornościowego, który nie jest zaangażowany w zwalczanie tasiemców w organizmie człowieka, wraz z właściwym uzasadnieniem. Zaznacz odpowiednie oznaczenie liczbowe i literowe.
W zwalczaniu tasiemców w organizmie człowieka nie biorą udziału
limfocyty T cytotoksyczne,
ponieważ
A.
tasiemce nie zawierają antygenów.
- przeciwciała, B.
niszczą one jedynie komórki własnego organizmu np. zakażone wirusami.
- limfocyty B, C.
ich zadaniem jest zwalczanie infekcji bakteryjnych, a nie tasiemców.
Zarówno dojrzewanie komórek rozrodczych, jak i zachowania seksualne kręgowców, są kontrolowane przez układ nerwowy i hormonalny oraz regulowane w zależności od różnych czynników środowiska. Ze względu na wysoki koszt energetyczny rozrodu ważnym czynnikiem środowiskowym, decydującym o sukcesie rozrodczym osobników, jest dostępność pokarmu. Niedożywienie blokuje przede wszystkim cykliczność funkcjonowania podwzgórza u samic, co wpływa na wydzielanie hormonów przysadkowych stymulujących cykl jajnikowy, czego konsekwencją jest zahamowanie rozrodu w okresach dłuższych niedoborów pokarmu w środowisku. Podobnie – u kobiet, które chorują na anoreksję, jednym z pierwszych objawów niedożywienia organizmu jest zatrzymanie cyklu menstruacyjnego.
Wyjaśnij, dlaczego zahamowanie rozrodu przy niedoborze pokarmu w środowisku sprawia, że przetrwanie danej populacji staje się łatwiejsze.
Zadanie 14. (2 pkt) Cykliczne zmiany w jajnikach kobiety są regulowane przez hormony przysadkowe. Wymień nazwy lub skróty literowe dwóch hormonów przysadkowych regulujących cykl jajnikowy kobiety i określ rolę każdego z nich w tym cyklu.
b) Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących wpływu acetylocholiny na błony postsynaptyczne włókna mięśnia szkieletowego i komórki mięśnia sercowego. Wpisz w tabeli znak X w polu P (prawda) lub w polu F (fałsz).
P F
Acetylocholina wywołuje skurcz włókna mięśnia szkieletowego i komórki mięśnia sercowego.
Acetylocholina powoduje depolaryzację błony włókna mięśnia szkieletowego i hiperpolaryzację błony komórki mięśnia sercowego.
Białko sprzęgające (G) łączy się z kanałem jonowym dopiero po zmianie swej konformacji wywołanej przyłączeniem acetylocholiny do receptora.
Wentylacja płuc jest możliwa dzięki pracy przepony oraz mięśni międzyżebrowych. Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne wspomagają aktywny wydech, natomiast zewnętrzne wspomagają wdech. Podczas wdechu objętość klatki piersiowej się zwiększa, co powoduje powstanie w niej podciśnienia i wciągnięcie powietrza do płuc.
a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania opisującego działanie mięśni międzyżebrowych i przepony podczas wdechu.
Podczas wdechu
A. rozluźnia się przepona i rozluźniają się mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne.
B. kurczy się przepona i rozluźniają się mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne.
C. rozluźnia się przepona i kurczą się mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne.
D. kurczy się przepona i kurczą się mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne.
b) Zaznacz zdanie trafnie opisujące budowę i sposób działania przepony.
A. Zbudowana jest głównie z włókien tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej, a jej
skurcze zachodzą w zasadzie automatycznie, bez udziału świadomości i woli człowieka.
B. Zbudowana jest głównie z włókien tkanki mięśniowej gładkiej, a jej skurcze zachodzą
w zasadzie automatycznie, bez udziału świadomości i woli człowieka.
C. Zbudowana jest głównie z włókien tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej, a jej
skurcze są regulowane zgodnie z wolą człowieka.
D. Zbudowana jest głównie z włókien tkanki mięśniowej gładkiej, a jej skurcze mogą być
regulowane zależnie od woli człowieka.
