Pobierz EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII i więcej Notatki w PDF z Chemia tylko na Docsity!
ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU
ROZPOCZĘCIA EGZAMINU!
Miejsce
na naklejk ę
MCH-R1_1P-
EGZAMIN MATURALNY
Z CHEMII
POZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy 150 minut
Instrukcja dla zdaj ą cego
- Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 17 stron (zadania 1 – 35). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
- Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu.
- W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.
- Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
- Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
- Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
- Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych, linijki oraz kalkulatora.
- Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.
Życzymy powodzenia!
MAJ
ROK 2008
Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 60 punktów
Wype ł nia zdaj ą cy przed rozpocz ę ciem pracy
PESEL ZDAJ Ą CEGO
KOD
ZDAJ Ą CEGO
Poziom rozszerzony
Zadanie 1. (3 pkt)
Przeanalizuj po ł o ż enie selenu w uk ł adzie okresowym i okre ś l podstawowe w ł a ś ciwo ś ci tego pierwiastka. Uzupe ł nij poni ż sz ą tabel ę.
Konfiguracja elektronów walencyjnych atomu selenu w stanie podstawowym (z uwzględnieniem podpowłok)
- Najniższy stopień utlenienia selenu w związkach chemicznych
- Najwyższy stopień utlenienia selenu w związkach chemicznych
- Wzór związku selenu z wodorem
Wzór tlenku, w którym selen przyjmuje najwyższy stopień utlenienia
- Przewidywany charakter chemiczny (zasadowy, amfoteryczny, kwasowy, obojętny) tlenku selenu, o którym jest mowa w p. 5.
Zadanie 2. (2 pkt)
Związki jonowe zbudowane są z jonów dodatnich i ujemnych, które mogą być jedno- lub wieloatomowe.
Z podanego zbioru wybierz i podkre ś l wzory tych substancji, które s ą zwi ą zkami jonowymi.
Ba(OH) 2 CCl 4 CH 3 COOH CO 2 H 3 PO 4
KHCO 3 Na 2 SO 4 NH 4 NO 3 Rb 2 O SO 3
Zadanie 3. (3 pkt)
Poniżej przedstawiono ciąg przemian.
Ca 1
Ca(OH) (^2) 2
CaCO 3 3
CaCl 2
Napisz w formie cz ą steczkowej równania reakcji oznaczonych numerami 1, 2 i 3.
Równanie reakcji 1.: ....................................................................................................................
Równanie reakcji 2.: ....................................................................................................................
Równanie reakcji 3.: ....................................................................................................................
Poziom rozszerzony
Informacja do zadania 6. i 7.
Do 100 cm^3 wodnego roztworu wodorotlenku sodu dodawano kroplami kwas solny o stężeniu 0,20 mol/dm^3 i za pomocą pehametru mierzono pH mieszaniny reakcyjnej. Otrzymane wyniki umieszczono na wykresie ilustrującym zależność pH od objętości dodanego HCl.
Zadanie 6. (1 pkt)
Podaj symbole lub wzory trzech rodzajów jonów, których st ęż enie jest najwi ę ksze w roztworze otrzymanym po dodaniu 120 cm 3 kwasu solnego do badanego roztworu wodorotlenku sodu.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (3 pkt)
a) Z powy ż szego wykresu odczytaj obj ę to ść kwasu solnego potrzebn ą do zoboj ę tnienia wodorotlenku sodu znajduj ą cego si ę w badanym roztworze.
.......................................................................................................................................................
b) Oblicz st ęż enie molowe badanego roztworu wodorotlenku sodu. Wynik podaj z dok ł adno ś ci ą do dwóch miejsc po przecinku. Obliczenia:
Odpowiedź:
Poziom rozszerzony
Zadanie 8. (2 pkt)
Uzupe ł nij poni ż sz ą tabel ę , okre ś laj ą c stopie ń utlenienia manganu w tlenkach, których wzory podano w tabeli, oraz charakter chemiczny tych tlenków.
Wzór tlenku Stopie ń utlenienia manganu Charakter chemiczny tlenku
MnO
MnO 2
Mn 2 O 7
Zadanie 9. (2 pkt)
Mangan można otrzymać w wyniku reakcji MnO 2 z glinem, przebiegającej zgodnie z równaniem:
3MnO +4Al 2 ⎯⎯⎯⎯ temperatura → 3Mn+2Al O 2 3
Źródłem MnO 2 jest występujący w przyrodzie minerał, piroluzyt, który zawiera od 94% do 99% masowych tego tlenku.
Oblicz, ile gramów glinu potrzeba do redukcji 55 g piroluzytu, który zawiera 95% masowych tlenku manganu(IV). Pozosta ł e 5% masy minera ł u to substancje niereaguj ą ce z glinem ani z manganem.
Obliczenia:
Odpowiedź:
Nr zadania 6. 7.1. 7.2. 8. 9. Wype ł nia Maks. liczba pkt 1 1 2 2 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Poziom rozszerzony
Zadanie 13. (1 pkt)
Okre ś l barw ę postaci kwasowej (InH) oraz barw ę postaci zasadowej (In–^ ) b łę kitu bromotymolowego.
Posta ć b łę kitu bromotymolowego Barwa
kwasowa (InH)
zasadowa (In–^ )
Zadanie 14. (1 pkt)
Sporządzono bezbarwny wodny roztwór, którego pH zawiera się w przedziale 6 < pH < 7,6.
Okre ś l barw ę , jak ą roztwór ten uzyska po dodaniu do niego kilku kropli b łę kitu bromotymolowego.
Zadanie 15. (2 pkt)
Sporządzono wodny roztwór propanianu sodu (CH 3 CH 2 COONa) i stwierdzono, że ma on odczyn zasadowy.
a) Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji powoduj ą cej zasadowy odczyn roztworu.
b) Z podanego zbioru wybierz i podkre ś l symbole lub wzory wszystkich drobin (cz ą steczek i jonów) obecnych w tym roztworze.
CH 3 CH 2 COONa CH 3 CH 2 COOH CH 3 CH 2 COO–^ NaOH Na+^ OH–
Nr zadania 10. 11. 12. 13. 14. 15.1. 15.2. Wype ł nia Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 1 1 egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Poziom rozszerzony
Informacja do zadań 16. – 19.
Zbudowano ogniwo według schematu przedstawionego na poniższym rysunku.
klucz elektrolityczny
ZnSO (^) 4 (aq) CoSO (^) 4 (aq)
Zn Co
galwanometr
Zadanie 16. (1 pkt)
Korzystaj ą c z szeregu elektrochemicznego metali, wska ż pó ł ogniwo, które stanowi ł o ujemny biegun ogniwa.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 17. (1 pkt)
Napisz w formie jonowej skróconej sumaryczne równanie reakcji zachodz ą cej w czasie pracy ogniwa.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 18. (1 pkt)
Wska ż metal (cynk lub kobalt), który jest silniejszym reduktorem.
Silniejszym reduktorem jest .........................................................................................................
Zadanie 19. (2 pkt)
Oce ń prawdziwo ść poni ż szych zda ń i uzupe ł nij tabel ę , wpisuj ą c liter ę P, je ż eli uznasz zdanie za prawdziwe, lub liter ę F, je ż eli uznasz je za fa ł szywe.
Lp. Zdanie P/F
W czasie pracy ogniwa elektrony przepływają kluczem elektrolitycznym od półogniwa cynkowego do półogniwa kobaltowego.
W czasie pracy ogniwa elektrony przepływają zewnętrznym przewodnikiem elektrycznym w kierunku od cynku do kobaltu.
Klucz elektrolityczny łączy półogniwa, umożliwiając przepływ jonów między roztworami, i zamyka obwód elektryczny.
W czasie pracy ogniwa masa blaszki cynkowej rośnie, a masa blaszki kobaltowej maleje.
Poziom rozszerzony
Informacja do zadań 22. – 25.
Chemicznie czysta woda nie ulega elektrolizie. Aby umożliwić ten proces, należy w wodzie rozpuścić odpowiednią substancję. Zachodzi wtedy elektrolityczny rozkład wody, którego przebieg ilustruje następujące równanie:
2 2
elektroliza 2 H 2 O ⎯⎯ ⎯⎯⎯→ 2 H + O
Zadanie 22. (1 pkt)
Okre ś l funkcj ę , jak ą pe ł ni substancja, któr ą nale ż y rozpu ś ci ć , aby umo ż liwi ć elektroliz ę wody.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 23. (1 pkt)
Spo ś ród soli, których wzory podano poni ż ej, wybierz t ę , której nale ż y u ż y ć w celu przeprowadzenia elektrolitycznego rozk ł adu wody. Podkre ś l jej wzór.
CuCl 2 ZnSO 4 NaCl Na 2 SO 4
Zadanie 24. (2 pkt)
Napisz równania reakcji elektrodowych zachodz ą cych w czasie elektrolitycznego rozk ł adu wody.
Równanie reakcji katodowej: .......................................................................................................
Równanie reakcji anodowej: ........................................................................................................
Zadanie 25. (2 pkt)
Oblicz, jak ą obj ę to ść , w temperaturze 22°C i pod ci ś nieniem 1000 hPa, zajmie tlen otrzymany w wyniku elektrolitycznego rozk ł adu 100 gramów wody. Warto ść sta ł ej
gazowej R wynosi 83,1 hPa ⋅ dm^3 ⋅K−^1 ⋅mol−^1.
Obliczenia:
Odpowiedź:
Poziom rozszerzony
Zadanie 26. (1 pkt)
W zamkniętym reaktorze zmieszano znane ilości azotu i wodoru. Utrzymując wysoką, stałą temperaturę, mierzono zmiany stężeń azotu, wodoru i amoniaku aż do osiągnięcia przez układ stanu równowagi i pewien czas po tym momencie. Na podstawie wyników tych pomiarów wykonano wykres zależności szybkości reakcji od czasu.
Z poni ż szych wykresów wybierz ten, który ilustruje zmiany szybko ś ci reakcji tworzenia amoniaku i szybko ś ci reakcji rozk ł adu amoniaku w czasie opisanego eksperymentu (zaznacz wykres A, B, C lub D).
oznacza szybkość rozkładu amoniaku na azot i wodór
oznacza szybkość reakcji tworzenia amoniaku
A.
N 2 + 3H 2 → 2NH (^3)
szybko
ść
reakcji
czas
2NH 3 → N 2 + 3H (^2)
B.
N 2 + 3H 2 → 2NH (^3)
szybko
ść
reakcji
czas
2NH 3 → N 2 + 3H (^2)
C.
N 2 + 3H 2 → 2NH (^3)
szybko
ść
reakcji
czas
2NH 3 → N 2 + 3H (^2)
D.
2NH 3 → N 2 + 3H (^2)
N 2 + 3H 2 → 2NH (^3)
szybko
ść
reakcji
czas
Nr zadania 22. 23. 24. 25. 26. Wype ł nia Maks. liczba pkt 1 1 2 2 1 egzaminator! (^) Uzyskana liczba pkt
Poziom rozszerzony
b) uzupe ł nij schemat do ś wiadczenia, wpisuj ą c nazw ę u ż ytego odczynnika wybranego z podanej poni ż ej listy:
- zawiesina ś wie ż o str ą conego wodorotlenku miedzi(II),
- silnie zakwaszony wodny roztwór manganianu(VII) potasu,
- wodny roztwór chlorku ż elaza(III); Schemat doświadczenia:
Odczynnik:
…………………………………………….
…………………………………………….
propan propen
I II
c) napisz, jakie obserwacje potwierdz ą obecno ść propanu w probówce I i propenu w probówce II po wprowadzeniu tych gazów do wybranego odczynnika (wype ł nij poni ż sz ą tabel ę ). Barwa zawarto ś ci probówki przed zmieszaniem reagentów po zmieszaniu reagentów
Probówka I
Probówka II
Zadanie 30. (2 pkt)
Napisz wzory pó ł strukturalne (grupowe) jednopodstawionych pochodnych benzenu oznaczonych literami A, B i C, które powstaj ą w wyniku przemian zilustrowanych schematem.
A
+ [H]
B
C
- HNO3(stęż.) i H 2 SO4(stęż.)
A B C
Nr zadania 27. 28. 29.1. 29.2. 29.3. 30. Wype ł nia Maks. liczba pkt 1 2 1 1 1 2 egzaminator! (^) Uzyskana liczba pkt
Poziom rozszerzony
Zadanie 31. (2 pkt)
Przeprowadzono ciąg reakcji zilustrowanych następującym schematem:
CH 3 CH 2 CH 2 CH (^3)
?
I
II
- K 2 Cr 2 O (^) 7(aq) , H+
III
CH 3 CH 2 CHCH 3 X
Cl
CH 3 CH 2 CHCH 3 OH
a) Napisz, stosuj ą c wzory pó ł strukturalne (grupowe) równanie reakcji numer I. W równaniu nad strza ł k ą napisz warunki, w jakich zachodzi ta reakcja.
b) Napisz wzór pó ł strukturalny (grupowy) zwi ą zku X.
Zadanie 32. (2 pkt)
a) Spo ś ród poni ż szych wzorów wybierz te, które przedstawiaj ą izomery 2-chlorobutanu i odpowiadaj ą typom izomerii wymienionym w tabeli. Ka ż demu typowi izomerii przyporz ą dkuj numer wzoru, wpisuj ą c go do tabeli.
CH 3 CH 2 CHCH (^3) Cl
2-chlorobutan
CH 3 CH 2 CH 2 CH 2
Cl
CH 3 CHCH 2 CH 3
Cl
CH 3 CHCH 3
Cl
CH 3 CCH 3
CH 3
Cl
I II III IV
Typ izomerii Numer wzoru Izomeria szkieletowa Izomeria położenia podstawnika
b) Oce ń prawdziwo ść poni ż szych zda ń i uzupe ł nij tabel ę , wpisuj ą c liter ę P, je ż eli uznasz zdanie za prawdziwe, lub liter ę F, je ż eli uznasz je za fa ł szywe.
Lp. Zdanie P/F
2-chlorobutan występuje w postaci dwóch izomerów geometrycznych cis i trans ( Z i E ), ponieważ w jego cząsteczce drugi atom węgla połączony jest z atomem chloru, atomem wodoru i grupą metylową, a trzeci atom węgla – z dwoma atomami wodoru i grupą metylową.
2-chlorobutan występuje w postaci pary enancjomerów, ponieważ w jego cząsteczce istnieje atom węgla połączony z czterema różnymi podstawnikami.
Poziom rozszerzony
Zadanie 35. (1 pkt)
Błony komórkowe składają się głównie z fosfolipidów – związków zbudowanych z małej, polarnej „głowy” i dwóch długich, węglowodorowych „ogonów” (rys. 1.). W środowisku wodnym cząsteczki fosfolipidów samorzutnie układają się w podwójną warstwę lipidową (rys. 2.). Na podstawie: Pr. zb. „Podstawy biologii komórki. Wprowadzenie do biologii molekularnej”, Warszawa 1999
„głowa”
„ogony”
woda
woda
Rys. 1. Schemat ilustrujący budowę cząsteczki lipidu błonowego
Rys. 2. Schemat ilustrujący budowę fragmentu podwójnej warstwy lipidowej
Uzupe ł nij poni ż sze zdanie wyja ś niaj ą ce przyczyn ę powstawania podwójnej warstwy o przedstawionej strukturze. W ka ż dym nawiasie wybierz i podkre ś l w ł a ś ciwe okre ś lenie.
„Głowa” jest (hydrofilowa hydrofobowa), to znaczy ma (duże małe) powinowactwo
do wody. „Ogony” – w przeciwieństwie do „głowy” – są (hydrofilowe hydrofobowe)
i (silnie słabo) oddziałują z wodą.
Nr zadania 35. Wype ł nia Maks. liczba pkt 1 egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Poziom rozszerzony
BRUDNOPIS
