Pobierz EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA ŁACIŃSKIEGO I ... i więcej Ćwiczenia w PDF z Historia tylko na Docsity!
ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU!
Miejsce na naklejkę
dysleksja
MKL-R1_1P-
EGZAMIN MATURALNY
Z JĘZYKA ŁACIŃSKIEGO
I KULTURY ANTYCZNEJ
POZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy 180 minut
Instrukcja dla zdającego
- Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron. Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
- Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
- Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
- Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
- Podczas egzaminu możesz korzystać ze słownika łacińsko-polskiego oraz atlasu historycznego.
- Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.
Życzymy powodzenia!
MAJ
ROK 2008
Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 50 punktów
Cz ęść I – 10 pkt Cz ęść II – 25 pkt Cz ęść III – 15 pkt
Wypełnia zdający przed rozpoczęciem pracy
PESEL ZDAJĄCEGO
KOD ZDAJĄCEGO
Poziom rozszerzony
CZĘŚĆ I – TEST LEKSYKALNO-GRAMATYCZNY
W zadaniach od 1. do 3. zakreśl jedno zdanie (A, B, C, D), które zachowuje znaczenie zdania wyjściowego.
Zadanie 1. ( 1 pkt )
Oppidani hostibus intra moenia conspectis arma proiecerunt. A. Oppidani, cum hostes intra moenia conspecti essent, arma proiecerunt. B. Oppidani, ne hostes intra moenia conspicerentur, arma proiecerunt. C. Oppidani hostibus intra moenia conspicientibus arma proiecerunt. D. Oppidani, cum ab hostibus intra moenia conspecti essent, arma proiecerunt.
Zadanie 2. ( 1 pkt )
Est fama Themistoclem venenum sua sponte sumpsisse. A. Nonnulli negant Themistoclem venenum sua sponte sumpsisse. B. Constat Themisoclem venenum non sumpsisse. C. Dicitur Themistocles venenum sua sponte sumpsisse. D. Dicitur Themistocli venenum sumendum fuisse.
Zadanie 3. ( 1 pkt )
Quid est in omni caelo atque terra divinius ratione? A. Quid est in omni caelo atque terra divinius rationis causa? B. Quid est in omni caelo atque terra divinius quam ratio? C. Quid est in omni caelo atque terra divinius a ratione? D. Quid est in omni caelo atque terra divinius quamvis ratio?
W zadaniach od 4. do 6. zakreśl jedyną poprawną możliwość (A, B, C, D) uzupełnienia zdań.
Zadanie 4. ( 1 pkt )
Non corpori solum…………………………., sed multo magis menti atque animo. A. servienda sunt B. serviendum est C. servitum est D. serviendo est
Zadanie 5. ( 1 pkt )
Canes currentes bibunt in Nilo flumine, ne a crocodilis……………………………. A. raperentur. B. rapiuntur. C. rapientur. D. rapiantur.
Poziom rozszerzony
CZĘŚĆ II – PRZEKŁAD TEKSTU
Zadanie 8. (25 pkt) Dokonaj przekładu na język polski jednego z dwóch podanych niżej fragmentów dzieł autorów klasycznych.
Tekst nr 1 Titus Livius, Ab Urbe condita, I, 13, 1-
Tum Sabinae mulieres, quarum ex iniuria bellum ortum erat, crinibus passis scissaque veste, [...], ausae [sunt] se inter tela volantia inferre [...], hinc patres, hinc viros orantes, ne sanguine se nefando soceri generique respergerent, ne parricidio macularent partus suos, nepotum illi, hi liberum progeniem. „Si affinitatis inter vos, si conubii piget, in nos vertite iras; nos causa belli, nos vulnerum ac caedium viris ac parentibus sumus; melius peribimus quam sine alteris vestrum viduae aut orbae vivemus.” Movet res cum multitudinem tum duces; silentium et repentina fit quies; inde ad foedus faciendum duces prodeunt; nec pacem modo sed civitatem unam ex duabus faciunt. Regnum consociant; imperium omne conferunt Romam. Ita geminata urbe, ut Sabinis tamen aliquid daretur, Quirites a Curibus appellati. Monumentum eius pugnae, ubi primum ex profunda emersus palude equus Curtium in vado statuit, Curtium lacum appellaverunt.
Sabinae mulieres – Sabinki Sabini, – orum – Sabinowie Quirites, –um – Kwiryci, pocz ą tkowo nazwa Sabinów jako mieszka ń ców miasta Cures. Po po łą czeniu Sabinów z Rzymianami nazw ą t ą obj ę to tak ż e Rzymian. Cures, –um – Kures, miasto le żą ce po wschodniej stronie Tybru, oko ł o 40 km na pó ł noc od Rzymu. Curtius, –i – Mettiusz Kuracjusz, Sabi ń czyk, wed ł ug legendy walczy ł z Rzymianami w obronie porwanych Sabinek.
Tekst nr 2 M. Tullius Cicero, Pro Archia poeta, 19
Sit igitur, iudices, sanctum apud vos, humanissimos homines, hoc poetae nomen, quod nulla umquam barbaria violavit. Saxa et solitudines voci respondent, bestiae saepe immanes cantu flectuntur atque consistunt; nos instituti rebus optimis, non poetarum voce moveamur? Homerum Colophonii civem esse dicunt suum, Chii suum vindicant, Salaminii repetunt, Smyrnaei vero suum esse confirmant itaque etiam delubrum eius in oppido dedicaverunt: permulti alii praeterea pugnant inter se atque contendunt. Ergo illi alienum, quia poeta fuit, post mortem etiam expetunt; nos hunc vivum, qui et voluntate et legibus noster est repudiabimus? praesertim cum omne olim studium atque omne ingenium contulerit Archias ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam? Nam et Cimbricas res adulescens attigit et ipsi illi C. Mario, qui durior ad haec studia videbatur, iucundus fuit.
Colophonius,– i – Kolofo ń czyk, mieszkaniec Kolofonu Chius,– i – mieszkaniec wyspy Chios Salaminius, –i – mieszkaniec Salaminy Smyrnaeus, – i –Smyrne ń czyk, mieszkaniec Smyrny Archias, –ae – Aulus Licinius Archias – Aulus Licyniusz Archiasz, poeta grecki z II/I w. p.n.e. Cimbricae res – wydarzenia dotycz ą ce wojny z Cymbrami, plemieniem germa ń skim czy te ż celtyckim. C. Marius – Gajusz Mariusz, wielokrotny konsul, dowódca Rzymian podczas wojny z Cymbrami, w 101 r. p.n.e. rozgromi ł ich pod Vercellae.
Poziom rozszerzony
Przekład tekstu nr 1
Wówczas Sabinki, z powodu krzywdy których rozpocz ęł a si ę wojna, z rozpuszczonymi w ł osami i rozdartymi szatami odwa ż y ł y si ę rzuci ć pomi ę dzy lataj ą ce pociski, prosz ą c ju ż to ojców, to m ęż ów, by nie plamili si ę krwi ą zbrodnicz ą te ś ciów i zi ę ciów, ani nie nies ł awili potomków swoich ojcobójstwem, ci rodu wnuków, a tamci dzieci. „Je ś li budzi w was gniew wasze powinowactwo i zwi ą zki ma łż e ń skie, na nas skierujcie swój gniew; my jeste ś my przyczyn ą wojny, powodem ran i mordu m ęż ów i ojców; lepiej by ś my zgin ęł y ni ż ż y ł y bez jednych z was czy to jako wdowy, czy sieroty.” Wzruszy ł y te s ł owa zarówno t ł um, jak i wodzów; nast ą pi ł a cisza i nag ł y spokój. Nast ę pnie wyst ę puj ą wodzowie do zawarcia przymierza; zawarli nie tylko pokój, lecz tak ż e z dwóch pa ń stw uczynili jedno. Ustanawiaj ą królestwo i ca łą w ł adz ę przenosz ą do Rzymu. Tak podwoiwszy miasto, aby jednak i co ś dano Sabinom, nazwali si ę Kwirytami od miasta Kures. Pami ą tk ę tej wojny – miejsce, gdzie wcze ś niej ko ń wynurzony z g łę bokiego bagna postawi ł na mieli ź nie Kurcjusza, nazwali jeziorem Kurcjusza.
Przekład tekstu nr 2
Zatem niech b ę dzie u was, ludzi wielce znakomitych, ś wi ę te to imi ę poety, którego nigdy nie pogwa ł ci ł o ż adne okrucie ń stwo. Ska ł y i pustkowia odpowiadaj ą g ł osowi, dzikie bestie, cz ę sto przera ż aj ą ce, pod wp ł ywem ś piewu uspakajaj ą si ę i ł agodniej ą , a my, wykszta ł ceni w najlepszych naukach, nie wzruszymy si ę g ł osem poety? Kolofo ń czycy mówi ą , ż e Homer jest ich obywatelem, mieszka ń cy Chios roszcz ą sobie do niego prawo, mieszka ń cy Salaminy żą daj ą , Smyrny udowadniaj ą , ż e naprawd ę jest ich i w mie ś cie po ś wi ę cili mu ś wi ą tyni ę , a poza tym liczni inni o niego walcz ą i prowadz ą spory. A zatem owi równie ż po ś mierci zabiegaj ą o obcego, poniewa ż by ł poet ą , a my odrzucimy tego ż ywego, który jest nasz i z w ł asnej woli i wed ł ug prawa? Zw ł aszcza ż e niegdy ś ca ł y swój zapa ł i talent odda ł na to, by u ś wietni ć chwa łę i zas ł ugi narodu rzymskiego? Bowiem jako m ł odzieniec zaj ął si ę wydarzeniami zwi ą zanymi z wojn ą z Cymbrami i ceni ł go G. Mariusz, który wydawa ł si ę oporny na te sprawy.
Poziom rozszerzony
Stanisław Wyspiański, Noc listopadowa , scena III
DEMETER Opuszczasz mnie, mnie twoją mać – do serca podszedł chłód; już idziesz, biegniesz, spieszysz.... Marnieją moje letnie chudoby; o bezlitosna, ty się cieszysz, a mnie ostawiasz groby. KORA Z tajemnic moich, matko, znaj: Jest inny tamten kraj, kędy są wiecznotrwałe siły; z tych coraz nowy rośnie pęd i wzejdą, i będą rodziły. Tam wszelki żywot ma swój byt i czeka, aż dlań błyśnie świt, i czeka, aż dlań przyjdzie czas: zajaśnieć pełnią kras. DEMETER A te zwarzone kędyż legną; imże w barłogu zimnym gnić...? KORA Umierać musi, co ma żyć... DEMETER Ty na śmierć wiedziesz twe służebne! Poznaję miłość twą przeklętą i moc, i słowa twe wróżebne. KORA My oto, matko, zmartwychwstaniem na wielkie siewu święto. […] KORA Z tajemnic moich, matko, wiedz: Gdy wszystko żywe musi lec pod ręką, która znaczy kres, śmierć tych użyźnia nowe pędy i życie nowe sieje wszędy. Więc smutna, matko, tym rozstaniem, ale weselna tajemnicą, szaty przyoblekłam godnie. – Poniechaj żalu, niechaj łez.
chudoba – skromny dobytek, mienie; skromne gospodarstwo
Poziom rozszerzony
MATERIAŁ IKONOGRAFICZNY
Frederic Leighton, Powrót Persefony (ok. 1890)
Poziom rozszerzony
ju ż my ś lami przy matce Prozerpina automatycznie przyj ęł a pocz ę stunek, ugryz ł a granat i w ten sposób na zawsze ju ż przypisana zosta ł a do Hadesu oraz Hadesa. Dzi ę ki podst ę powi Hades otrzyma ł mo ż liwo ść przebywania z ż on ą jedn ą trzeci ą roku. Przez pozosta ł e dwie trzecie Persefona mia ł a sp ę dza ć czas na powierzchni ziemi, wraz z matk ą. Do mitu o Demeter (Ceres) i Prozerpinie (Persefonie) nawi ą zywano wielokrotnie w pó ź niejszych epokach. Ł aci ń sk ą wersj ę greckiego mitu ukaza ł Owidiusz w swych Metamorfozach. Za łą czony fragment opisuje moment porwania Prozerpiny przez Disa (Hadesa), nast ę pnie poszukiwania, jakie rozpocz ęł a zrozpaczona Demeter, wreszcie – konsekwencje gniewu bogini urodzaju. Oto pomór spada na wie ś niaków i byd ł o, niszczej ą zasiewy, gin ą ziarna. Ziemia le ż y od ł ogiem, a ś wiatu grozi zag ł ada. Zupe ł nie inny obraz bogini urodzaju przywo ł a ł polski wieszcz narodowy, Adam Mickiewicz. Fragment VI ksi ę gi Pana Tadeusza, b ę d ą cy opisem Za ś cianka, przynosi wizerunek Ceres, która „wygna ł a Marsa”. Sprz ę ty kojarz ą ce si ę jednoznacznie z wojn ą (a Mars by ł przecie ż bogiem wojny) dawno zosta ł y powieszone na ko ł kach w „domu, w stajni i wozowni”. W ogromnych szyszakach go łę bie uwi ł y gniazda i karmi ą swe piskl ę ta, kolczuga zdobi żł ób w stajni i wraz z „pier ś cieniastym pancerzem” s ł u żą za drabin ę. Sielankowego obrazu dope ł niaj ą rapiery, wykorzystywane przez kuchark ę zamiast ro ż nów w piecu. Odhartowane, straci ł y swoje wojenne walory. Przywieziony z kampanii wiede ń skiej (1683 roku) drewniany bu ń czuk nadaje si ę ju ż tylko do otrzepywania ż arna. Mickiewicz stworzy ł w “Panu Tadeuszu” arkadyjski obraz szlacheckiego za ś cianka, miejsca spokojnego i zacisznego, „kraju lat dziecinnych”. Niestety, w obliczu rozbiorów i nieustannego zagro ż enia ze strony zaborcy, Polacy musz ą by ć gotowi do walki. Nadchodzi dzie ń , w którym Ceres oraz boginie dojrza ł ych jab ł ek (Pomona) i kwiatów (Flora) wraz z bogiem pór roku, sadów i owoców (Wertumnusem) znów musz ą ust ą pi ć pola Marsowi. A ż e zamiast walki o woln ą ojczyzn ę odb ę dzie si ę ostatni zajazd na Litwie, to ju ż zupe ł nie inna historia... Stanis ł aw Wyspia ń ski w swoim dramacie pod tytu ł em “Noc listopadowa” ponownie si ę ga do mitologii. Wydarzenia, b ę d ą ce genez ą dramatycznego zrywu 1830 roku, zosta ł y w utworze m ł odopolskiego dramatopisarza, malarza i poety przeplecione scenami mitologicznymi. Zamieszczony fragment przynosi dramatyczn ą rozmow ę Demeter z Kor ą. Po ż egnanie matki z córk ą staje si ę pretekstem dla rozwa ż a ń na temat odwiecznej tajemnicy ż ycia i ś mierci. Odej ś cie z tego ś wiata jest jednocze ś nie zapowiedzi ą powrotu – to podstawa mitu eleuzyjskiego. Kiedy bowiem Demeter stwierdza: „Opuszczasz mnie (...) mnie ostawiasz groby”, córka odpowiada: „Jest inny tamten kraj (...). Tam wszelki ż ywot ma swój byt”. Podstaw ą mitu eleuzyjskiego jest przekonanie o wiecznym odradzaniu si ę ś wiata natury na wiosn ę. M ł ode ro ś liny wyrastaj ą z ziemi, wy ł aniaj ą si ę z jej wn ę trza niczym zmartwychwsta ł e. Nowe ż ycie
Poziom rozszerzony
powstaje na miejscu starego, gdy ż jednocze ś nie „Umiera ć musi, co ma ż y ć ”, a „ ś mier ć tych u ż y ź nia nowe p ę dy”. Tak nale ż y rozumie ć ostatnie s ł owa Kory skierowane do bogini urodzaju, wezwanie, by Demeter nie roni ł a ł ez, a – wr ę cz przeciwnie – cieszy ł a si ę „weseln ą tajemnic ą ”. Ostatni za łą czony tekst kultury to reprodukcja dziewi ę tnastowiecznego obrazu, którego autorem jest Freric Leighton. Dzie ł o przedstawia – zgodnie z tytu ł em – powrót Persefony. Powrót, dodajmy, jeden z wielu w odwiecznym cyklu powita ń i rozsta ń bogini urodzaju oraz bogini ś mierci, matki i córki. Widzimy Ceres rado ś nie rozpo ś cieraj ą c ą ramiona, gotow ą na przytulenie wy ł aniaj ą cej si ę z królestwa zmar ł ych Prozerpiny. Bogini podziemi równie ż wyci ą ga d ł onie – ju ż za chwil ę po łą czy si ę w u ś cisku z ukochan ą matk ą. Wokó ł Persefony pe ł no jest ciemnych barw, to mroczny ś wiat podziemi, królestwo zmar ł ych. Demeter stoi w ś wietlnej plamie, na obrazie ten fragment namalowany zosta ł ja ś niejszymi barwami. Ta symbolika zdaje si ę by ć oczywista
- bo przecie ż droga z Hadesu na powierzchni ę ziemi jest drog ą od ciemno ś ci ku ś wiat ł u. Mit o Demeter (Ceres) i Persefonie (Prozerpinie), s ł u ż y ł Grekom mi ę dzy innymi do t ł umaczenia przemienno ś ci pór roku. Czas, kiedy Kora pozostaje w Hadesie, to na powierzchni ziemi zima – przyroda wtedy nie rodzi owoców, gdy ż tak wielki jest smutek i t ę sknota Demeter za córk ą. A przecie ż Demeter to bogini urodzajów. Kiedy Persefona wychodzi z królestwa zmar ł ych, zaczyna si ę wiosna. Ziemia od ż ywa, budzi si ę do ż ycia. Gdy Demeter cieszy si ę z przebywania z córka, panuje lato, najpi ę kniejsza pora roku. Jednak nic nie trwa wiecznie, znowu zbli ż a si ę pora powrotu królowej podziemi do swej krainy i do m ęż a. Ś wiat zaczyna p ł aka ć – zaczyna si ę deszczowa, d ż d ż ysta jesie ń. Jest to jednocze ś nie mit eleuzyjski – o wiecznym powrocie – o ziarnie, które wrzucone w ziemi ę , wydaje plony, o ż yciu, które ko ń czy si ę , lecz jednocze ś nie, poprzez nico ść i rozk ł ad, daje pocz ą tek nowemu istnieniu.
