Ekonomia (2) - Notatki - Ekonomia, Notatki z Ekonomia

Pobierz Ekonomia (2) - Notatki - Ekonomia i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!

EKONOMIA

1. Co decyduje o cenach?
2. Jaki jest sprawiedliwy podział dochodu?
3. Co i w jaki sposób wpływa na rozwój gospodarczy?
4. Dlaczego nie można znaleźć pracy dla tak wielu ludzi?
5. Jaką rolę w gospodarce odgrywają przedsiębiorstwa, banki, pieniądz, handel zagraniczny?
6. Jaką rolę w gospodarce odgrywają rządy?

DOBRA

Towary

Usługi Prywatne Publiczne

Wolne

Rzadkie

KONSUMPCYJNE INWESTYCYJNE

Czynniki Produkcji

Kapitał Praca Czynniki naturalne ziemia

Energia Maszyny Półprodukty Surowce

RYNEK

• ogół warunków ekonomicznych, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiennych między sprzedawcami oferującymi towary i usługi a nabywcami reprezentującymi potrzeby poparte określonymi funduszami nabywczymi

zasięg geograficzny przedmiot wymiany branża zakres kontroli państwa lokalny dóbr i usług wolny regionalny kapitałowy regulowany krajowy pracy zagraniczny międzynarodowy światowy MECHANIZM RYNKOWY zależności przyczynowo skutkowe zachodzące między popytem, podażą a ceną – rozwiązuje trzy problemy:  Co produkować?  Jak produkować?  Dla kogo produkować? UCZESTNICY RYNKU  Jednostki (gospodarstwa domowe)  Przedsiębiorstwa  Państwo

POPYT – zapotrzebowanie na dane dobro, za które nabywca gotowy jest zapłacić ustaloną na rynku cenę, dysponując odpowiednią do tego celu sumą dochodu pieniężnego. Czynniki ks ztałtujące popyt

1. cena,
2. wysokość dochodów realnych,
3. cena dóbr substytucyjnych,
4. cena dóbr komplementarnych,

MIESZANA ELASTYCZNOŚC POPYTU – miara względnej zmiany wielkości popytu na dobro x pod wpływem względnej zmiany ceny dobra y

y

y x

x

p y C

C

P

e P

KOMPLEMENTARNOŚĆ/SUBSYDIARNOŚĆ

epy >0 – substytuty epy <0 – dobra komplementarne DOCHODOWA ELASTYCZNOŚC POPYTU – stosunek względnej zmiany popytu do względnej zmiany dochodu

D

D

P

e P

p

PRAWO ENGLA – w miarę wzrostu przeciętnego dochodu na członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt ale zmienia się również jego struktura, w ten sposób, że zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu i zwiększa się udział wydatków na dobra wyższego rzędu. Rodzaj dóbr Dochodowa elastyczność popytu

Zmiana wielkości popytu Zmiana udziału w budżecie, gdy dochód wzrasta Dobra luksusowe ep^ >^

Popyt rośnie szybciej niż dochód Wzrost Dobra pierwszej potrzeby

0>ep>1 Popyt rośnie wolniej niż dochód

Spadek

Dobra niższego rzędu

ep<0 Popyt spada, gdy dochód rośnie

Spadek

PODAŻ – zaoferowanie dobra przez producenta lub sprzedawcę na rynku Czynniki ks ztałtujące podaż

1. cena dobra,
2. koszt wytworzenia,
3. urodzaj w rolnictwie,
4. doskonalenie metod produkcji,
5. liczba producentów,

PRAWO PODAŻY

Podaż zmienia się w tym samym kierunku, w którym zmienia się cena ( ceteris paribus ) CENOWA ELASTYCZNOŚC PODAŻY – stosunek względnej zmiany podaży do względnej zmiany ceny

C

C

S

e S

s

Opisuje stopień reakcji producenta na zmianę ceny es= - podaż doskonale elastyczna – przypadek wyłącznie teoretyczny es= 1 – podaż o elastyczności jednostkowej – zawsze, gdy krzywa podaży wychodzi z początku układu współrzędnych, niezależnie od nachylenia i jest linią prostą ep= 0 – podaż sztywna - często w krótkim okresie

TEORIA RACJONALNEGO ZACHOWANIA KONSUMENTA Użyteczność całkowita – suma zadowolenia, jaką daje konsukemtowi posiadanie dobra Użyteczność krańcowa – stosunek przyrostu użyteczności całkowitej do przyrostu konsumcji lub zapasu dobra (zadowolenie, jakie daje konsumentowi posiadanie ostatniej jendostki dobra) Założenie: dobra są rzadkie konsument posiada nieograniczone potrzeby Wniosek: konsument musi dokonywać wyboru między alterantywnymi dobrami

Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne, to znaczy każda z tych kombinacji daje konsumentowi takie samo zadowolenie. Mapa obojętności jest zbiorem krzywych obojętności. Wyższa krzywa oznacza kombinację dóbr o większej użyteczności. Racjonalny konsument woli mieć więcej dobra niż mniej. A zatem chce osiągnąć jak najwyższą krzywą obojętności.

Linia budżetu wskazuje jaka kombinacje dóbr są dostępne dla konsumenta (linia prosta) Punkt równowagi kons umenta – punkt styczny lini budżetu i krzywej obojętności; wskazuje na kombinację dóbr najbardziej użyteczną spośród dostępnych dla konsumenta.

Punkt równowagi przedsiębiorstwa

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

(^1 2 3 4 5) Produkt 6 7 8 9 10

E

Niewykorzystanyzysk

Strata

Koszt całkowity – kos zt stały + koszt zmienny Koszt krańcowy – przyrost kosztu (zmiennego) wraz z przyrostem produkcji o jednostkę Koszt przeciętny (jednostkowy) – kos zt wytworzenia na jednostkę produkcji: i) stały ii) zmienny iii) całkowity (stały + zmienny)

PIENIADZ

• dobro o najwyższym stopniu płynności; PŁYNNOŚĆ – szybkość dostępu i możliwość użycia w każdej chwili
• wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze, których zdolność do zapłaty jest nieograniczona;

Funkcje

• miernik wartości ; CENA – wartość dobra wyrażona w pieniądzu
• środek wymiany;
• środek płatniczy;
• narzędzie tezauryzacji. Dlaczego istnieje popyt na pieniądz?
• motyw transakcyjny,
• motyw przezornościowy,
• motyw spekulacyjny, Oprocentowanie – wynagrodzenie za rezygnację z płynności Rodzaje pieniądza ze względu na formę
• gotówkowy
• bezgotówkowy ze względu na płynność
• M 1 = gotówka + depozyty a’vista
• M 2 = M 1 + rachunki oszczędnościowe + rachunki terminowe drobne (nie przekraczające pewnej kwoty)
• M 3 = M 2 +pozostałe rachunki terminowe
• L = M 3 + papiery wartościowe o różnym stopniu ryzyka i rentowności
• Baza monetarna = gotówka w obiegu + rezerwa kasowa w bankach PODAŻ PIENIADZA Równanie Fischera M x V = P x Y M – ilość pieniądza V – szybkość obiegu (ile razy jednostka pieniężna jest wykorzystywana w ciągu roku)

(dodatkowych środków) systemowi bankowemu, natomiast sprzedaż papieru wartościowego tę płynność absorbuje); operacje warunkowe – kupno (repo) lub sprzedaż (reverse repo) papierów wartościowych (operacja warunkowego zakupu polega na zakupie papieru przez bank centralny od banku komercyjnego, z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odkupienia tego papieru wartościowego po określonej cenie i w określonym terminie - najczęściej 28 dni). Refinansowanie – udzielanie kredytów bankom komercyjnym: redyskonto weksli - stopa 5,75 % - silne znaczenie psychologiczne - najważniejsza stopa refinansowa świadcząca o polityce monetarnej, kredyt lombardowy – stopa 6,75 % - udzielany bankom komercyjnym pod zastaw niektórych papierów wartościowych (przejściowa pomoc dla banków, które znalazły się w trudnej sytuacji – ostateczność dla banku komercyjnego). Depozyty – przyjmowanie depozytów od banków komercyjnych (stopa 3,75 %)

PRODUKCJA GLOBALNA - wartość dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku PRODUKCJA GLOBALNA = wartość przeniesiona + wartość dodana Wartość przeniesiona – wartość towarów i usług nabytych z zewnątrz i zużytych w procesie produkcji Wartość dodana – suma nowowytworzonej wartości i amortyzacji PRODUKT GLOBALNY - wartość dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku przez całą gospodarkę Produkcja finalna – produkcja dobra, które nie podlega dalszemu przetworzeniu. Przepływy międzygałę ziowe – sprzedaż pośrednich dóbr i usług PRODUKT NARODOWY - wartość dodana dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku przez całą gospodarkę PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB) – wielkość produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju , niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem. PRODUKT NARODOWY BRUTTO (PNB) – wielkość dochodów obywateli danego kraju powiększona o dochody netto otrzymane z tytułu własności za granicą PRODUKT NARODOWY NETTO (PNN) = PNB – Amortyzacja AMORTYZACJA – zmniejszenie wartości zasobów kapitału (wynik zużycia fizycznego lub ekonomicznego) Produkty są wyrażone w cenach rynkowych (a zatem zawierają podatek pośredni – VAT) DOCHÓD NARODOWY według cen czynników wytwórczych = PNN – podatki pośrednie = Wynagrodzenia + Renta (czynsz) + Zyski z kapitału + Dochody z pracy na własny rachunek OSOBISTE DOCHODY LUDNOŚCI – część dochodu narodowego, która pozostaje po potrąceniu nie rozdzielonych zysków przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstw oraz zapłaceniu podatku dochodowego (przedsiębiorstw) i powiększona o transfery z budżetu państwa. TRANSFER – przekazanie określonej sumy dochodów na rzecz ludności bez bieżącego świadczenia usług DYSPOZYCYJNE DOCHODY LUDNOŚCI (DDL) = OSOBISTE DOCHODY LUDNOŚCI – podatki bezpośrednie DDL = Konsumpcja (K) + Oszczędności (O) Oszczędności (O) = Inwestycje (I)

• spadek stopy procentowej zachęca przedsiębiorców do zwiększenia inwestycji a gospodarstwa do zwiększenia konsumpcji. Wniosek – spadek przeciętnego poziomu cen powoduje wzrost realnego dochodu narodowego

Strona podażowa (zagregowana podaż Sa):

• wzrost przeciętnego poziomu cen powoduje zwiększenie produkcji.

Wniosek – wzrost przeciętnego poziomu cen powoduje wzrost realnego dochodu narodowego

TEORIA OGÓLNEJ RÓWNOWAGI GOSPODARKI

1. Jakie czynniki (podażowe czy popytowe) decydują o poziomie dochodu narodowego?
2. Czy równowaga możliwa jest tylko w punkcie pełnego wykorzystania wszystkich czynników produkcji?

TEORIA NEOKLASYCZNA Prawo rynków J. B. Saya – wzrost produkcji (podaży) stwarza dla siebie taki sam wzrost popytu ponieważ wartość produkcji tworzy dochody, które w całości są wydatkowane na zakup wytworzonych dóbr. ZAGREGOWANY POPYT = ZAGREGOWANA PODAŻ Wnioski:

• niemożliwa ogólna nadprodukcja;
• niemożliwa niedostateczna produkcja;
• pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych;
• brak przymusowego bezrobocia. Z uwagi na elastyczność realnej stopy procentowej i realnej płacy nie jest możliwe trwałe odchylenie od stanu równowagi globalnej w warunkach doskonałej konkurencji (natychmiast jest uruchamiany mechanizm korygujący). TEORIA REALNEJ STOPY PROCENTOWEJ Realna stopa procentowa – stopa procentowa obowiązująca w bankach komercyjnych, skorygowana zmianami cen (nominalna stopa procentowa minus inflacja). Spadek realne j stopy procentowe j

Inwestycje

• zwiększenie popytu na kredyt,
• zwiększenie popytu na dobra inwestycyjne, Oszczędności
• zmniejszenie oszczędności,
• zwiększenie konsumpcji. Stopa równowagi: I = Os

I Os

oszczędności, inwestycje

realna stopa procentowa

Zmiana stopy procentowej koryguje niedostosowanie inwestycji i oszczędności. Wniosek:

1. OSZCZĘDNOŚCI AUTOMATYCZNIE PRZEKSZTAŁCAJĄ SIĘ W INWESTYCJE;
2. oszczędzanie jest zjawiskiem pozytywnym, sprzyja wzrostowi produkcji. TEORIA RYNKU PRACY

Mechanizm elastycznych cen i płac oraz stopy proce ntowe j w warunkach doskonałej konkurencji utrzyma realny dochód narodowy na nie zmienionym poziomie w granicach pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych. Nie istnieją nadmierne oszczędności ani nadmierne inwestycje. Gospodarka jest w stanie wchłonąć każdy rozmiar oszczę dności ponie waż możliwości inwestycyjne są nieograniczone. Zmiana podaży pieniądza nie wpływa na wielkości realne (poziom produkcji i dochód narodowy). Pieniądz w gospodarce jest neutralny. KEYNESOWSKA TEORIA RÓWNOWAGI

1. Prawo Saya jest niesłuszne – mechanizm napędzający działalność gospodarczą nie jest związany z wytwarzaniem i otrzymywaniem dochodu ale z jego wydawaniem (to co jeden wyda, drugi zarobi).
2. W gospodarce nie ma doskonałej konkurencji – ceny i płace są w wysokim stopniu sztywne.
3. Krzywa podaży jest odwróconą literą L.
4. Jeżeli spada globalny popyt, spada również produkcja (realny dochód narodowy) a ceny pozostają stałe.
5. Tylko spadek cen poszczególnych dóbr zwiększa ich popyt; spadek cen ws zystkich dóbr nie zwiększa popytu.
6. Możliwa jest równowaga przy bardzo różnym stopniu wykorzystania czynników produkcji (w szczególności przy różnym bezrobociu).
7. Jeżeli efektywny popyt konsumpcyjny i inwestycyjny będzie wzrastał w wystarczającym stopniu, będzie wzrastał dochód narodowy i będzie zmniejszało się bezrobocie. Dopie ro gdy gospodarka osiągnie stan pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych, dalsze zwiększanie popytu będzie powodowało wzrost cen, a nie dochodu realnego.
8. Mechanizm rynkowy jest niedoskonały – samoczynnie nie jest w stanie zapewnić ani pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych ani pełnego zatrudnienia.
9. Konieczne jest wspieranie tego mechanizmu przez zwiększenie konsumpcji i inwestycji oraz wydatków rządowych. CO DECYDUJE O WYDATKACH KONSUMPCYJNYCH I INWESTYCYJNYCH? PKB = K+ I + G PKB = DDL + Am + Nz + T – Bt K+ I + G = DDL + Am + Nz + T – Bt

G + Bt = T K+ I = DDL + Am + Nz DDL = OL + K K+ I = OL + K + Am + Nz Os = OL+ Am + Nz K + I = Os + K I = Os Oszczędności są stałym procesem, który zmienia się powoli w czasie, pod wpływem poważniejszych zmian w wysokości otrzymywanych dochodów. Inwestycje charakteryzują się bardzo dużą zmiennością, gdyż narażone są na: zmiany oczekiwań przedsiębiorców, zmiany popytu, zmiany cen, zmiany stopy procentowej. Nie ma automatyzmu w przekształcaniu się oszczędności w inwestycje. ROZBIEŻNOŚCI MIĘDZY OSZCZĘDNOŚCIAMI A INWESTYCJAMI EX ANTE

1. Os > I  mechanizm depresyjny wzrost oszczędności  zmniejszenie konsumpcji  spadek sprzedaży, wzrost zapasów  zniechęcenie przedsiębiorców do dalszego inwestowania, zmniejszenie prod ukcji, spadek zatrudniania, spadek dochodów  zmniejszenie inwestycji  RECESJA
2. Os < I  spirala ekspansji spadek oszczędności  wzrost konsumpcji  wzrost produkcji, wzrost inwestycji  OŻYWIENIA  ............... EX POST I = O Skoro oszczędności są nadwyżką dochodów nad konsumpcją a inwestycje nadwyżką bieżącej produkcji, która nie została skonsumowana. Inwestycje przez zmianę poziomu dochodu narodowego uruchamiają proces dostosowawczy oszczę dności Inwestycje są powiązane ze wzrostem dochodu narodowego mnożnikiem wzrost inwestycji  wzrost popytu na dobra kapitałowe  wzrost produkcji  wzrost zatrudnienia  wzrost dochodów  wzrost konsumpcji (i oszczędności)  wzrost produkcji  wzrost zatrudnienia  wzrost dochodów I = mi Y Wielkość mi jest rosnącą funkcją krańcowej skłonności do konsumpcji i malejącą funkcją krańcowej skłonności do oszczędzania.

BEZROBOCIE

liczba niepracujących ludzi dorosłych, którzy są zdolni do pracy i poszukują jej

Zasób siły robocze j = zatrudnienie + bezrobocie

Stopa bezrobocia = Bezrobocie/Zasób siły roboczej * 100 %

Rodzaje bezrobocia Frykcyjne – ( frykcja – tarcie ) – wynika ze zwykłych mechanizmów wolnorynkowych, krótkotrwałe – osoby zmieniające pracę, przekwalifikowujące się, etc., Naturalne – na poziomie ok. 5 %, krótkotrwałe, powoduje elastyczność płac, Chroniczne

Strukturalne Cykliczne (koniunkturalne)

Utajone o agrarne o „peerelowskie”