Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Ekonomia - Notatki - Ekonomia - Część 2, Notatki z Ekonomia

Notatki omawiające zagadnienia z zakresu ekonomii: wprowadzenie do tematu. rzadkość, gospodarka i gospodarowanie- rodzaje i typy.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 07.03.2013

Misio_88
Misio_88 🇵🇱

4.7

(136)

367 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Ekonomia - Notatki - Ekonomia - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! I. WPROWADZENIE DO EKONOMII. 1. PRZEDMIOT EKONOMII- zasoby, rzadkość, krzywa transformacji. EKONOMIA- jest nauką o procesach gospodarczych, tzn. procesach produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji środków zaspokojenia potrzeb ludzkich. Stara się ona wykrywać i opisywać pewne ogólne prawidłowości rządzące tymi procesami. Te prawidłowości opisywane są mianem praw ekonomicznych. Przedmiotem ekonomii-jest gospodarowanie,czyli działalność gospodarcza ludzi. Istotnym uwarunkowaniem tej działalności jest ograniczoność zasobów gospodarczych, z których ludzie korzystają. Ekonomia pokazuje, w jaki sposób ludzie, działając w różnych warunkach społeczno-gospodarczych, korzystają z tych ograniczonych zasobów, jak ich używają do produkcji dóbr i świadczenia usług, jak je rozdzielają pomiędzy różne, mniej lub bardziej konkurencyjne wobec siebie zastosowania, a także czym się kierują dokonując tego typu wyborów. Główne działy ekonomii to mikroekonomia i makroekonomia. Mikroekonomia- bada przede wszystkim poszczególne elementy tworzące gospodarkę, takie jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, sektory i gałęzie danej gospodarki, rynki określonych produktów i usług. Bada czynniki wpływające na kształtowanie się wielkości produkcji i podaży poszczególnych produktów i usług, rozmiarów popytu na nie oraz wysokość ich cen. Makroekonomia- zajmuje się analizą gospodarki jako całości. Bada ona m.in. czynniki wpływające na poziom i zmiany takich wielkości ekonomicznych, jak np. całkowita produkcja i konsumpcja w danej gospodarce, łączna podaż produktów i usług, globalny popytna nie, ogólny poziom ich cen, globalne zatrudnienie i inwestycje, dochody i wydatki budżetu państwa. ZASOBY W celu zaspokojenia potrzeb i przynajmniej częściowej realizacji zapotrzebowania na dobra, człowiek przekształca w procesie produkcyjnym wszelkie dostępne mu zasoby. Wyróżniamy 3 podstawowe grupy zasobów:  zasoby ludzkie- ludzie wraz z ich umiejętnościami, z doświadczeniami.  zasoby naturalne- dobra dane przez naturę, nie wytworzone przez człowieka, (ziemia, surowce mineralne i roślinne, woda itp.). Człowiek staje się ich właścicielem i wykorzystuje je dla wytworzenia produktów i usług. Zasoby te dzielą się na:  odnawialne (lasy)-czyli takie, które można odtworzyć, chociaż wymaga to często długiego okresu czasu.  nieodnawialne (ropa naftowa, minerały)- tzn. że nie można odnawiać zużytych już i wyeksploatowanych złóż tych zasobów.  zasoby kapitałowe (kapitał rzeczowy i finansowy)- to wszelkie rzeczowe składniki procesów wytwórczych będące wytworem pracy człowieka. Do rzeczowych zasobów kapitałowych należą: środki pracy (są to maszyny, narzędzia, instalacje, urządzenia przy pomocy, których człowiek wytwarza produkty i usługi) i przedmioty pracy (są to surowce i półfabrykaty, które służą do wyprodukowania danego dobra). Do zasobów kapitałowych zalicza się kapitał finansowy, czyli środki pieniężne występujące w różnych postaciach (gotówka, kredyt, papiery wartościowe). Środki produkcji- to przedmioty pracy i środki pracy. docsity.com RZADKOŚĆ PROBLEM RZADKOŚCI Zapotrzebowanie = ilość dóbr, które ludzie chcieliby posiadać w ciągu roku > Zdolności = ilość dóbr, które ludzie są zdolni wytworzyć w ciągu RZADKOŚĆ- jest wynikiem zależności między zapotrzebowaniem ludzi na dobra (zapotrzebowaniem potencjalnym) a ograniczonymi zdolnościami wytworzenia tych dóbr. Problem rzadkości występuje zawsze, kiedy zapotrzebowanie ludzi na dobra przewyższa możliwości wyprodukowania tych dóbr (niezależnie od tego jak znaczne są możliwości produkcyjne). KRZYWA TRANSFORMACJI (krzywa możliwości produkcyjnych) Granica możliwości produkcyjnych- wskazuje na alternatywne kombinacje 2 grup produktów, które społeczeństwo jest zdolne wytworzyć w ciągu danego okresu czasu wykorzystując do tego w całości i w jak najlepszy sposób posiadane zasoby oraz technologie produkcji. dobro A Krzywa transformacji dobro B Krzywa transformacji ilustruje-kombinacje dóbr, które mogą być wykorzystane, gdy zasoby są w pełni wykorzystane. Przykład: Przypuśćmy, że dane zasoby jakimi dysponujemy w ciągu roku możemy przeznaczyć na produkcję dóbr wojskowych (czołgi) lub możemy je spożytkować do wytwarzania dóbr cywil. (żywność). Jeśli wszystkie posiadane zasoby przeznaczymy na produkcję dóbr wojskowych, wówczas przy danej technologii ich wytwarzania możemy wyprodukować pewną maksymalną ilość dóbr = OG. Przeznaczając wszystkie zasoby na produkcję dóbr cywilnych możemy wytworzyć, przy danej technologii ich produkcji, maksymalnie wielkość OA. Możliwe jest oczywiście przeznaczenie zasobów na wytworzenie dóbr wojskowych, a pozostałe części na produkowanie dóbr cywilnych. Wówczas np. wyprodukujemy OI jednostek dóbr wojskowych i OH jedn. dóbr cywilnych (pkt. B). Takich możliwych kombinacji przeznaczenia zasobów na produkowanie dóbr wojskowych i cywilnych jest bardzo wiele (C,D,E, F, itd.). Koszt alternatywny- jest to koszt utraconych korzyści. Każdej korzyści (zyskowi) z podjętej decyzji gospodarczej towarzyszy koszt alternatywny (koszt utraconych korzyści). Przy danych zasobach i technologii zwiększenie produkcji jednego rodzaju dóbr oznacza częściową rezygnację z produkcji drugiego rodzaju dóbr. Decyzja o przeznaczeniu większych zasobów na produkcję dóbr wojsk. oznacza mniejszą ilość zasobów na dobra cywil. i w efekcie mniejszą ilość wytworzonych dóbr cywil. Zwiększając produkcję dóbr wojsk. o jedn. odnosimy określone korzyści (np. bezpieczeństwo granic). Osiągnięcie tych korzyści związane jest jednak z koniecznością poniesienia kosztu alternatywnego. Kosztem tym jest rezygnacja z produkcji dóbr cywil.- rezygnacja z korzyści jakie mogliśmy osiągnąć przeznaczając zasoby na wytworzenie większej ilości dóbr cywil., a nie wojsk. docsity.com KAPITAŁ- materialne środki potrzebne kapitaliście do uruchomienia i prowadzenia określonej działalności gospodarczej, a uzyskiwany przez niego z tej działalności dochód to- zysk. (<posiadane środki produkcji i pieniężne niezbędne na bieżące wydatki>) Kapitał:  przemysłowy,  pożyczkowy- bankowy w obrocie kredytowym,  handlowy- w obrocie towarowym. CYRKULACJA KAPITAŁU PRZEMYSŁOWEGO Fazy: 1. Pieniężna, 2. Zakup czynników produkcji, 3. Sprzedaż wytwarzanych dóbr i usług na rynku, środki pracy, Pieniądz 1 – Towar 1 – przedmioty pracy – proces produkcji – Towar 2 – Pieniądz 2 siła robocza P2 – P1 = Δ P = Zysk P1- koszt przeniesiony na czynniki produkcji P2 musi być większe od P1, przychód jest iloczynem ilości sprzedanych towarów przez cenę jednostkową, Δ P- przyrost ilości pieniądza. REPRODUKCJA- stałe odtwarzanie procesu wytwarzania dóbr materialnych, konieczna do zachowania ciągłości procesu produkcji.  reprodukcja prosta- zachowana ciągłość procesu wytwarzania bez zmiany wielkości produkcji. Cała wartość nowowytworzona jest konsumowana (w skali makroekonomicznej- całego produktu narodowego), cały zysk przeznaczony na konsumpcję (w skali mikroekonomicznej – pojedynczego przedsiębiorstwa). wartość nowowytworzona- wartość przeniesiona- wartość zużytych materiałów i produktów posiadających wcześniej swoją wartość, wartość dodana- wartościowy rezultat pracy żywej.  reprodukcja zawężona- zmniejszające się z okresu na okres rozmiary produkcji. Kapitał nie jest w całości odtwarzany, następuje przejadanie majątku powstałego w poprzednich okresach. Zysk mniejszy od konsumpcji.  reprodukcja rozszerzona- zachowana ciągłość procesu produkcji przy zwiększającym się z okresu na okres rozmiarach produkcji. Wzrasta wolumen kapitału. W skali makroekonomicznej dochód narodowy większy od konsumpcji. Nie cały zysk jest konsumowany (część zysku jest akumulowana i przeznaczona na powiększenie funkcjonującego kapitału). Warunkiem reprodukcji rozszerzonej jest dodatnia akumulacja oszczędności. Źródłem akumulacji jest nieskonsumowana część zysku. K P K (kapitał)- maszyny, urządzenia, zapasy (postać rzeczowa kapitału), P (pieniądz)- służy do sfinansowania zakupów dóbr konsumpcyjnych, Część wspólna- służy kapitalistom do zakupu dóbr produkcyjnych, środków produkcji (pieniężna postać kapitału). docsity.com Reprodukcja rozszerzona jest działającym w długim okresie czasu prawem ekonomicznym. W krótkich okresach czasu obserwujemy wszystkie rodzaje reprodukcji. Reprodukcja ta wymaga zwiększenia funkcjonujących środków produkcji finansowego z akumulacji. Kapitalista nieustannie poddawany jest mechanizmowi oceny racjonalnego działania, gdy realizuje zysku bankrutuje. AKUMULACJA PRAWO POSTĘEPUJĄCEJ AKUMULACJI Akumulacja- powoduje w danym okresie zwiększenie wolumenu funkcjonującego kapitału, powodujące możliwość zwiększania akumulacji w przyszłym okresie. Akumulacja- to kategoria ekonomiczna związana z odtważaniem procesu wytwarzania. Akumulacja (w skali mikro)- to środki na powiększenie kapitału. Akumulacja (w skali makro)- część dochodu narodowego przeznaczonego na przyrost majątku narodowego. AMORTYZACJA- jest finansowym odzwierciedleniem zużywającego się środka pracy. Stopa amortyzacji- jest to odwrotność czasu życia środków pracy (wyraża się w %). Powinna uwzględniać zużycie fizyczne i moralne środki pracy. FUNKCJE AMORTYZACJI:  kosztowa-  ewidencyjno-rachunkowa-  odtworzeniowa- 6. PIENIĄDZ- pojęcie, geneza, ewolucja, funkcje. PIENIĄDZ- miernik wartości. Pieniądz jest powszechnym ekwiwalentem towarów, uosobieniem pracy społecznej i prawnym środkiem płatniczym. (Pieniądz- środek wymiany i handlu służący jako rezerwuar siły nabywczej, dług pierwotny rządu wobec społeczeństwa, przesuwa granice możliwości produkcyjnych społeczeństwa. Pieniądz to pośrednik wymiany: Towar - pieniądz- Towar. Cechy pieniądza:  powszechna akceptacja, łatwość przechowywania, podzielność, utrzymywanie wartości w czasie. GENEZA: EWOLUCJA: Pieniądz nie został przez nikogo wymyślony, lecz powstał w procesie rozwoju społeczeństw. Pierwszą formą pieniądza były konkretne towary (gospodarka naturalna), oparte na bezpośredniej wymianie jednego dobra na drugie np. skóra na zboże. Wymiana sprowadzała się do zamiany dobra jednego z wytwórców na dobro lub usługę innego. Bezpośredni wytwórcy sami ustalali warunki wymiany. Najczęściej funkcje wymienników pełniły takie towary, jak: bydło, skóry zwierzęce, sól, zboże itp. Bydło pełniło funkcję pieniądza w sposób ułomny. Stopniowo coraz poważniejszą rolę zaczęły odgrywać wyroby z kruszców, z których najważniejsze znaczenie miały: miedź, złoto, srebro, żelazo. Ze względu na docsity.com swe specyficzne cechy, takie jak: trwałe właściwości użytkowe, powszechne pożądanie oraz duża podzielność, stał się powszechnym ekwiwalentem towarów. Stosowanie sztabek kruszców, mimo że wygodniejsze niż stosowanie wcześniejszej formy pieniądza, następował poważny problem. W celu zabezpieczenia się przed ryzykiem nieekwiwalentnej wymiany należało za każdym razem badać próbę i wagę kruszcu. Od VII wieku p.n.e. nieodłącznym elementem systemów pieniężnych staje się moneta. Ulega ona przekształceniu i w bardziej rozwiniętych systemach zyskuje formę znaną obecnie. Moneta, jaką znamy dzisiaj, to opatrzony znakiem władzy państwowej metalowy pieniądz o określonym ciężarze, próbie, wymiarach i kształcie. Banknot powstał w czasach nowożytnych. Początkowo był wprowadzany przez banki prywatne, a następnie państwowe. Cechą banknotu było zapewnienie wymienialności na kruszce, zarówno w obrotach zagranicznych, jak i wewnętrznych. Współczesny pieniądz papierowy to bilety bankowe niewymienialne ani na kruszec, ani na monety. Jednocześnie funkcjonuje pieniądz bezgotówkowy w formie zapisów na kontach bankowych posiadaczy rachunków bankowych. Wzory i wartość nominalną banknotów, wzory stopów, próbę i wagę monet oraz terminy wprowadzania ich do obiegu ustala Prezes Narodowego Banku Polskiego. PIENIĄDZ PEŁNI FUNKCJĘ:  dobra obrachunkowe- pozwala sprowadzić wartość wszystkich towarów i usług do wspólnego mianownika. Porównujemy wartość towaru z wartością jedn. pieniężnej i w wyniki otrzymujemy cenę.  środka cyrkulacji- polega ona po prostu na pośredniczeniu w aktach sprzedaży (T-P) i aktach kupna (P-T). Do obsłużenia mnogości aktów kupna i sprzedaży potrzebna jest odpowiednia ilość pieniądza.  środka płatniczego- za pomocą pieniądza można i reguluje się zobowiązania, w tym też zobowiązanie kredytowe ( z odnotowanym terminem płatności).  środka przechowywania bogactwa- swoje bogactwo ludzie mogą przechowywać w różnych aktywach: obligacjach, akcjach, złocie, nieruchomościach.  pieniądza światowego- pieniądz może spełniać nie tylko w ramach poszczególnych gospodarstw narodowych, lecz również na rynku światowy, obsługuje stosunki gospodarcze między poszczególnymi krajami Wartość użytkowa pieniądza: 1. ze względu na materiał, z którego jest wykonany (pieniądz złoty- pełnowartościowy), 2. wartość symboliczna. Ilość pieniądza w obiegu określana jest wzorem: M x V = P x T Za ilość pieniądza w obiegu odpowiada Bank Centralny. Ilość pieniądza potrzebna w obiegu C – K + Z – B C- suma cen wszystkich towarów i usług trafiających na rynek M = ----------------- K- kredyty V Z- zobowiązania społeczne V- szybkość obiegu pieniądza. Prawo Fishera- wartość sprzedana równa się wartości nabytej. M x V = P x T docsity.com Teoria konkurencji monopolistycznej łączy ze sobą elementy modelu konkurencji doskonałej i modelu monopolu pełnego. MODEL KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ opiera się na 4 założeniach:  Produkty na rynku są zróżnicowane i posiadają bliskie substytuty;  Swoboda wchodzenia na rynek i opuszczanie rynku;  Wielu sprzedających i kupujących;  Założenie doskonałej informacji o rynku. OLIGOPOL-  składa się z niewielkiej liczby przeds., które opanowały rynek danego produktu.  Na rynku tym istnieje silna współzależność między przeds.  Każdy oligopolista podejmując decyzje maksymalizujące zysk musi uwzględniać decyzje podejmowane przez konkurentów.  Istnieje wiele modeli oligopolu, różniących się między sobą założeniami co do rodzaju i sposobu reagowania przeds.  Cechą oligopolu jest względna stabilność cen. Konkurencja przybiera gł. charakter niecenowy (różnicowanie produktów, reklama itd.)  Przeds. oligopolu umawiają się niekiedy między sobą w celu podziału produkcji, rynku zbytu i zysku monopolowego.  Możliwość wyznaczania ceny i wielkości produkcji przez dane przeds. uzależnione są od postępowania przeds,. konkurencyjnych. Reakcje konkurentów mogą być różne i trudno jest przewidzieć z góry jaki będzie ich rodzaj i zasięg. MODEL OLIGOPOLU ma 4 podstawowe założenia:  Produkty jednorodne lub zróżnicowane, (więcej jest produktów zróżnicowanych, będącymi w stosunku do siebie dość bliskimi substytutami);  Niewielka liczba sprzedawców i wielu kupujących,  Ograniczony dostęp do rynku;  Pełna informacja o rynku. Oligopol ustabilizowany-doskonały, uczestnicy rynku dysponują mniej więcej taką samą siłą ekon. Oligopol nieustabilizowany-brak równowagi sił ekon. poszczególnych przeds.w ramach oligopolu. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA: Cechy struktury Konkurencja doskonała Konkurencja monopolistyczna Oligopol Monopol pełny Liczba producentów bardzo wielu wielu kilku jeden Bariery wejścia brak brak istnieją bardzo silne Zróżnicowanie produkcji Brak- identyczne produkty Silna- są bliskimi substytutami Występują- niewielkie Brak- 1 produkt nie posiadający bliskich substytutów Stopień kontroli ceny żaden znaczący znaczący ogromny Metody konkurencji handlowej Sprzedaż na zorganizowanym rynku lub giełdach Konkurencja przy pomocy jakości, reklamy; ceny adm. Reklama i tworzenie stosunków (układów ) społecznych 2. MECHANIZM RYNKOWY. 2.1. CENY- pojęcie, funkcje, rodzaje cen. CENA-wartość towaru wyrażona w pieniądzu, wartość tworzona jest przez pracę. docsity.com Praca konkretna- jej rezultatem jest wartość użytkowa towaru, praca w konkretnym zawodzie Koszt wytworzenia- nakład pracy ludzkiej, Praca abstrakcyjna- ogólnoludzki wysiłek, Użyteczność rzeczy- stąpień natężenia pożądań. Subiektywna teoria wartości- Cena lub funkcja rzadkości lub obfitości dóbr, równa jest krańcowej użyteczności dobra, wartość określana przez subiektywne odczucie rzadkości lub obfitości dóbr- zasada krańcowej użyteczności dóbr. FUNKCJE CEN:  dochodowa- ceny towarów i usług powinny obejmować odtworzenie wszystkich kosztów i zapewniać nadwyżkę dochodową służącą finansowaniu rozwoju firmy,  informacyjna-ceny informuj producenta o opłacalności działalności wytwórczej, a konsumenta jakie i w jakich ilościach dobra może nabyć (struktura zakupów),  redystrybucyjna- ceny są narzędziem redystrybucji dochodów,  rozdzielcza- kiedy popyt równoważy się z podażą. Przy niskich cenach popyt jest nadmierny, przy cenach wysokich podaż będzie przewyższała popyt. RODZAJE CEN:  według szczebli wymiany:  fabryczna- uwzględniony koszt produkcji towaru i zysk producenta,  zbytu- cena fabryczna + podatki podmiotów gospodarczych,  hurtowa- cena fabryczna+ marża hurtowa,  detaliczna- cena hurtowa + marża detaliczna,  faktycznie ponoszona przez konsumenta- cena detaliczna + podatki konsumpcyjne.  Inne rodzaje cen:  wolnorynkowa- kształtuje się, gdy brak instytucjonalnych ograniczeń na rynku w ramach zasad wolnej konkurencji,  administrowana- któryś z uczestników rynku mający dominującą pozycję może realnie wpływać na cenę,  urzędowa- określana przez organy państwowe lub publiczne, w których reprezentowane są różne grupy interesów. CENA RÓWNOWAŻĄCA POPYT Z PODAŻĄ 2.2. ELASTYCZNOŚĆ POPYTU, ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY. Popyt- jest to ilość dóbr i usług, jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie. ELASTYCZNOŚĆ POPYTU(ED)- jest miarą procentowej zmiany popytu w stosunku do procentowej zmiany czynnika wpływającego na popyt. Następujące oznaczenia: QDx – wielkość popytu na dobro X, Δ QDx – przyrost (zmiana absolutna) popytu na dobro X; % ΔQDx - zmiana procentowa popytu na dobro X; Px- cena dobra X, Py- cena dobra Y; DP- dochód pieniężny. Stosując zasadę ceteris paribus możemy analizować i mierzyć reakcję popytu na zmianę każdego z czynników wpływających na popyt.Wyróżniamy 3 rodzaje elast.:  elastyczność cenową popytu;  elastyczność mieszaną popytu;  elastyczność dochodową popytu. docsity.com Ogólna formuła elastyczności popytu ma następującą postać: procentowa zmiana wielkości popytu ED = -------------------------------------------------------------- procentowa zmiana czynnika wpływającego na popyt. CENOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU (Ep)- jeśli czynnik wpływający na zmianę rozmiarów popytu na dobro X jest cena dobra X. % ΔQDx procentowa zmiana wielkości popytu % ΔQDx QDx Δ QDx Px Ep = ------------------------------------------------ = ------------ Ep = --------------- = -------- . ------- procentowa zmiana ceny % Δ Px Δ Px Δ Px QDx Px Do obliczania elastyczności cenowej popytu używane są 2 rodzaje miar:  współczynnik cenowej elastyczności w punkcie, który oblicza się dla konkretnych miejsc (punktów) na krzywej popytu wg wzoru: popyt początkowy – popyt końcowy ------------------------------------------- popyt początkowy Ep punkt= ---------------------------------------------- cena początkowa – cena końcowa ------------------------------------------ cena początkowa  współczynnik cenowej elastyczności popytu między punktami, tzw. współczynnik elastyczności łukowej, który oblicza się między 2 konkretnymi punktami wg wzoru: popyt początkowy – popyt końcowy ---------------------------------------------- ½ (popyt początkowy + popyt końcowy) Ep łuk = ----------------------------------------------------------- cena początkowa – cena końcowa ------------------------------------------ ½ (cena początkowa + cena końcowa) Elastyczność cenowa popytu jest różna w każdym punkcie na krzywej docsity.com 2.4. RUCH OKRĘŻNY ŚR. RZECZOWYCH I PIENIĘŻNYCH W GOSPODARCE. 3. ANALIZA KOSZTÓW W PRZEDSIĘBIORSTWIE. Analiza kosztów jest przeprowadzana przez podjęcie decyzji dot. rozmiarów produkcji, jej struktury oraz określania opłacalności produkcji. Okres długi- możliwa jest zmiana wielkości i struktury wszystkich zaangażowanych w przeds. zasób. Użyteczność jest w planowaniu rozwoju firmy. Długość okres zależy od specyfiki produkcji, położenia i strategii przeds. Okres krótki- okres, w którym zużycie w przeds. przynajmniej 1 z czynników wytwórczych nie ulegnie zmianie (zużyciu). Koszty produkcji- to nakłady pieniężne poniesione na czynniki produkcji zaangażowane w procesie wytwarzania produktów i usług w danym okresie czasu. Dzielą się one w krótkim okresie czasu na stałe i zmienne. Koszty stałe (Ks)- to takie, których wielkość nie zmienia się przy zmianie rozmiarów produkcji (np. koszty utrzymania admin. przeds., amortyzacja, kary płacone przez przeds. z tytułu przetermin. zobow.wobec dostawców czy banków). Koszt stały całkowity pozostaje niezmienny, niezależnie od rozmiarów produkcji, kształt linii poziomej. Koszty zmienne (Kz)- to takie, które zmieniają się wraz za zmianami produkcji (np. płace robotników, koszty zużytych surowców, paliw i energii). Koszt zmienny całkowity rośnie w miarę zwiększenia rozmiarów produkcji, przy czym tempo wzrostów kosztów jest nierównomierne. Koszty całkowite (Kc)- to suma kosztów stałych i kosztów zmiennych. (to suma kosztów poniesionych na wszystkie czynn. wytwórcze wykorzystane do produkcji). Krzywa Kc rozpoczyna się zawsze w punkcie krzywej kosztu stałego całkowicie, w którym wielkość produkcji = 0. Następnie krzywa Kc rośnie w identyczny sposób jak krzywa zmiennego całkowicie. Koszty przeciętne (Kp) (k. jednostkowe)- koszty całkowite podzielone przez ilość wyprodukowanych wyrobów (x), (to koszty poniesione na wyprodukowanie każdej jedn. produktu). Kc Kp = ------- x Przy podejmowaniu decyzji dot. wielkości produkcji ważną dla przeds. wskazówką jest kształtowanie się kosztów jedn. przy różnych (wzrastających lub malejących) rozmiarach produkcji. Koszt stały przeciętnie (Ksp)- powstaje z podzielenia kosztu stałego całkowitego przez wielkość produkcji. (pokazuje, jaki koszt stały został poniesiony na każdą wytworzoną jednostkę produkcji). Koszt sp zmniejsza się nieustannie wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji. Koszt zmienny przeciętnie (Kzp)- otrzymujemy dzieląc koszt zmienny całkowicie przez wielkość produkcji. Koszt zmienny przeciętnie zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji a następnie, po przekroczeniu przez produkcję pewnej wielkości, zaczyna rosnąć. Koszt całkowicie przeciętny (Kcp)- jest Kc przypadającym na jedn. produkcji. Krzywa Kcp kształtuje się podobnie jak krzywa kosztu zmiennego przeciętnego, przy czym w stosunku do tej ostatniej jest przesunięta w górę. docsity.com Koszty krańcowe (Kk)- informują o tym, jak wzrastają koszty całkowite przy wzroście produkcji o jednostkę wyrobu. Δ Kc Δ Kz Kp = -------- lub Kp = ----------- Δ x Δ x Ze względu na to, iż suma Ks jest jednakowa niezależnie od rozmiarów produkcji, koszt krańcowy wzrasta z powodu wzrostu Kz. W konsekwencji Kk możemy traktować jako zmianę Kz wynikającego z jednostkowej zmiany produkcji. Zależność między zmianami rozmiarów produkcji i poziomem kosztów jest w literat. ekonom. analizowana w kontekście dyskusji nad prawem proporcjonalnej i nieproporcjonalnej wydajności. Pr. proporcjonalnej wydajności- oznacza, że zmiany poziomów kosztów są proporcjonalne do zmian rozmiarów produkcji, a więc każdą następną jedn. wyrobu otrzymujemy ponosząc takie same nakłady. W tym przypadku koszt krańcowy i k. przeciętny są równe, niezależne od rozmiarów produkcji. Z reguły odnosi się to do analiz długookresowych, gdy, np. w wyniku wprowadzenia postępu technicznego wszystkie czynniki produkcji są podzielne i mogą być swobodnie, bez żadnych ograniczeń powiększane o dowolną ilość. koszty Kc Kp Kc Dynamika kosztów (pr. proporcjonalnej wydajności) Kk Kp = Kk rozmiary produkcji Pr. nieproporcjonalnej wydajności- odnosi się do okresu krótkiego. Dysponuje ograniczoną ilością określonego czyn. wytwórczego (maszyny), którego nie można powiększyć, a zwiększenie rozmiarów produkcji dokonuje się poprzez stopniowe dodawanie pozostałych czyn. produkcji (robocizny). Oznacza to, że po przekroczeniu pewnego pułapu rozmiarów produkcji, każda następna próba powiększenia produkcji o jedn. będzie wymagała coraz wyższych nakładów zmiennych. 4. TEORIA WYBORÓW KONSUMENTA. W modelu gospodarki rynkowej wyróżniamy 2 główne podmioty gospodarcze- gospodarstwo domowe i przedsiębiorstwo. Konsument musi dokonywać nieustannie wyborów między różnorodnymi produktami i usługami zaspokajającymi jego potrzeby biorąc pod uwagę ograniczoność zasobów będących do jego dyspozycji w danym momencie czasu, np. dochód, który konsument rozprowadza w momencie podejmowania decyzji. W teorii konsumenta zakłada się, iż jest on podmiotem racjonalnym. Dokonując wyborów konsument dąży do osiągnięcia maksymalnych korzyści jakie w danych warunkach może uzyskać z konsumpcji dóbr. Konsument racjonalny opiera proces podejmowania decyzji na zasadzie optymalizacji. Konsument jest uczestnikiem rynku i jako suwerenny podmiot podejmuje decyzje o zakupie dóbr konstytucyjnych w oparciu o własne preferencje oraz istniejące ograniczenie obiektywne np. ceny i dochody. Suwerenność konsumenta to wolność decyzji konsumenta- które produkty kupić, gdzie i od kogo z posiadanych dochodów. docsity.com Teoria zachowania się konsumenta oparta jest na 3 podst. twierdzeniach:  Konsument wybierając między różnymi alternatywami konsumpcji czyni to w sposób świadomy, zgodnie z własnym interesem. Jest to założenie o ekonom. racjonalności konsumenta.  Posiadając pełną i prawdziwą informację o produktach konsumenta sam potrafi najlepiej oceniać na czy polegają jego korzyści. Błędy w podejmowaniu decyzji wynikają z braku informacji.  Konsument decyduje o wyborze struktury własnej konsumpcji zgodnie ze swoimi preferencjami, dochodami oraz cenami dóbr obowiązującymi na rynku. Konsument zaspakajając swoje potrzeby może zastępować jedne dobra innymi. Określane są mianem dóbr substytucyjnych. Teoria bazująca na tych 3 założeniach posługuje się kategoriami ekonom. W celu wyjaśnienia prawidłowości w zachowaniu się konsumenta. Podst. kategorią jest użyteczność, w szczególności zaś użyteczność marginalna. UŻYTECZNOŚĆ- jest sumą zadowolenia jaką osiąga indywidualny konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra. W sowich wyborach konsument dąży do maksymalizacji użyteczności, czyli do wybrania takiej kombinacji konsumowanych dóbr, które daje mu możliwie największe zadowolenie. UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA (UC)- jest sumą użyteczności konsumowanej ilości produktów lub usługi (suma pożądanej satysfakcji osiąganej przez producenta). Dążenie do maksymalizacji użyteczności całkowitej jest związane z rezygnacją z pewnych dóbr dających mniejszy stopień satysfakcji (użyteczności). UC Krzywa użyteczności całkowitej (w miarę powiększenia ilość dobra jego UC dla gospodarstwa domowego wzrasta.) ilość dobra A UC wzrasta w miarę zwiększenia ilości dobra. Wzrost UC jest jednak coraz wolniejszy. W pewnym momencie, po osiągnięciu znacznie ilości konsumowanego dobra, może wystąpić spadek UC. Dzieje się to dlatego tak, ponieważ w miarę zwiększenia konsumpcji użyteczności każdej dodatkowo konsumowanej jedn. dobra jest coraz mniej. Między ilością konsumowanego dobra a użytecznością-występują zależności:  UC konsumpcji danego dobra rośnie (spada) wraz ze wzrostem (spadkiem) ilości dobra.  UM zmniejsza się (rośnie) wraz ze wzrostem (spadkiem) ilości konsumowanego dobra. UŻYTECZNOŚĆ MARGINALNA (UM) (użyteczność krańcowa)- wyraża zadowolenie konsumenta ze zwiększenia (zmniejszenia) konsumpcji danego dobra o kolejną, dodatkową jednostkę. Użyteczność krańcowa- czyli przyrost UC (ΔUC) związanej z przyrostem konsumpcji danego dobra o kolejną jedn. (ΔQA), maleje. ΔUC UM = ------- UM , krzywa użyteczności krańcowej. ΔQA ilość dobra A Prawo malejącej UM mówi, że zadowolenie z pierwszej konsumowanej jednostki dobra jest znacznie większe aniżeli z kolejnej, drugiej jedn. W rezultacie przyrosty docsity.com Z definicji współczynnika aktywności zawodowej wynika, że: az = Sr / Lp przekształcając otrzymujemy: Sr = az . Lp. az – współczynnik aktywności zawodowej, Lp – ludność w wieku produkcyjnym Wzór na obliczanie liczby bezrobotnych (miara absolutna): B = az . Lp – Z, B = Sr – Z, Z równania tego wynika, że rozmiary bezrobocia są określane przez 3 czynniki: współczynnik aktywności zawodowej, liczbę ludności w wieku produkcyjnym oraz wielkości zatrudnienia. Stopa bezrobotna (miara relatywna)- wyraża relację między liczbą bezrobotnych a zasobami siły roboczej. b = B / Sr . 100% b – stopa bezrobotna, wskaźnik ten ujęty jest procentowo. Pokazuje on, jaką część zasobów siły roboczej stanowią bezrobotni. Dla określenia bezrobocia wyszczególnia się 3 charakteryst. cechy os. w wieku produkcyjnym:  bezrobocie dot. os. pozostających bez pracy, tzn. nie wykonujących pracy najemnej i nie pracujących na własny rachunek,  dot. ono os. zdolnych i gotowych do podjęcia pracy na warunkach występujących w gospodarce,  dotyczy osób poszukujących pracy. BEZROBOCIE- to zjawisko polegające na tym, że część ludności w wieku produkcyjnym, zdolnej do pracy i gotowej do podjęcia pracy odpowiadającej typowym warunkom występującym w gospodarce, pozostaje bez pracy pomimo podjętych poszukiwań. RODZAJE BEZROBOCIA:  bezrobocie związane z niedopasowaniami strukturalnymi- występuje w sytuacji równowagi na rynku pracy, a więc gdy całkowita podaż siły roboczej jest równa całkowitemu popytowi na siłę roboczą, jak i w sytuacji nierównowagi rynkowej na rynku pracy. (Obejmuje bezrobocie frykcyjne i strukturalne),  bezrobocie frykcyjne- jest nieredukowalnym minimum bezrobocia w gospodarce. Powstaje w związku z powolnością przymusową struktury podaży siły roboczej i struktury popytu na siłę roboczą na niedoskonale funkcjonalnym rynku pracy.  bezrobocie strukturalne- powstaje z niedopasowań struktury podaży i popytu na siłę roboczą, przede wszystkim w aspekcie kwalifikacyjnym zawodowym i regionalnym. Wiąże się to z procesem upadku lub rozwoju pewnych branż i gałęzi. Bezrobocie to może mieć charakter dosyć trwały, gdyż jego likwidacja wymaga zmiany zawodu, kwalifikacji czy miejsca zamieszkania.  bezrobocie związane z nadwyżką całkowitej podaży siły roboczej nad całkowitym popytem na siłę roboczą (bezrobocie globalne)- wśród ekonomistów istnieje zasadnicze rozbieżności poglądów w kwestii przyczyn tego bezrobocia. Bezrobocie związane z niedostatecznym popytem (b. keynesistowskie)- Keynesiści upatrują ich w niedostatecznym popycie na dobra. Bezrobocie klasyczne- neoklasycy tłumaczą to b. przede wszystkim zbyt wysokimi płacami. 7. INFLACJA- pojęcie, mierzenie, przyczyny i przeciwdziałania inflacji. INFLACJA- jest to wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce w danym okresie. (<przy uwzględnieniu zmian jakości>) Inflacja-to utrzymujący się przez dłuższy czas wzrost poziomu cen w gospodarce narodowej w wyniku, którego obniża się siła nabywcza pieniądza. Deflacja (proces odwrotny)- to utrzymujący się przez dłuższy czas spadek poziomu cen. docsity.com Stopa inflacji przyrost przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w gospodarce określimy w % . MIARA INFLACJI- indeks cen konsumpcyjnych CPI- stosunek kosztów określonych dóbr konsumpcyjnych do kosztów tych dóbr w roku bazowym, czyli iloraz wartości koszyka rynkowego w roku badanym do wartości tego koszyka w roku bazowym. W zależności od tempa w jakim rosną ceny wyróżniamy rodzaje inflacji:  inflacja pełzająca- gdy tempo wzrostu w skali roku wynosi od 3-5%,  inflacja krocząca- -\\- od 5-10%,  inflacja galopująca- -\\- od 10-50%,  hiperinflacja- gdy wynosiło więcej niż 100%. PRZYCZYNY INFLACJI: IV. MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA. 1. HANDEL ZAGRANICZNY- pojęcie i struktura. HANDEL ZAGRANICZNY- to eksport i import towarów, usług, przepływów kapitału, technologii, siły roboczej. Eksport- jest sprzedażą towarów krajowych za granicę. Import- jest kupnem towarów z zagranicy. 2. KORZYŚCI UCZESTNICTWA W MIĘDZYNARODOWYM PODZIALE PRACY. MIĘDZYNARODOWY PODZIAŁ PRACY- poszczególne kraje specjalizują się w wytwarzaniu określonych dóbr. KORZYŚCI:  docsity.com