Pobierz Ekonomia, pytania do egzaminu 2010 - Notatki - Ekonomia - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! 1. Przedstaw i scharakteryzuj podstawowe zasoby Zasoby – czyli czynniki produkcji to praca, ziemia i kapitał. W nowoczesnym modelu jako osobny zasób wymieniania się także przedsiębiorczość. Podstawowe zasoby: a) Ludzkie – ludzie + ich umiejętności i doświadczenia, b) Naturalne – dobra naturalne nie wytwarzane przez człowieka, c) Kapitałowe – kapitał rzeczowy i finansowy. 2. Krzywa możliwości produkcyjnych a inwestycje Krzywa możliwości produkcji (Kmp) – przedstawia wszystkie kombinacje dóbr i usług, które mogą być produkowane przy posiadanych zasobach oraz istniejącej technice produkcji. X – ilość jednostek dóbr wojskowych, X Y C Kombinacje Y – ilość jednostek dóbr cywilnych, C - ilość jednostek dóbr cywilnych z których 0 20 1 A należy zrezygnować aby zwiększyć produkcje 1 19 2 B dóbr wojskowych jednostek 2 17 2,2 C 3 14.8 2,8 D Y A Możliwość produkcji dóbr 4 12 5 E B wojskowych i cywilnych 5 7 7 F C 6 0 G D E F G X 3. Cena i wielokrotność równowagi rynkowej Cena – jest sygnałem rynku – kierowanym w stronę producentów i konsumentów skłaniających ich do podjęcia odpowiednich decyzji, mających doprowadzić do stanu równowagi rynkowej między uczestnikami gry rynkowej. Cena równowagi – to cena, w kierunku której będzie zmierzał rynek konkurencyjny i na poziomie, której będzie pozostawał po jej osiągnięciu przy założeniu, że nic w otoczeniu nie ulegnie zmianie. Ilość równowagi – to poziom produkcji, do której rynek będzie zmierzał i na poziomie, której pozostanie, gdy ją osiągnie, jeśli w otoczeniu nic się nie zmieni. Cena kg Podaż w Popyt w Cena za D S w zł tyś ton tyś ton Różnica Nadwyżka 1 kg w zł 1 4,10 20 100 - 80 nadwyżka popytu 4,50 4,20 40 80 -40 nadwyżka popytu 4,30 60 60 0 cena równowagi 4,30 E 4,40 80 40 +40 nadwyżka podaży 4,50 100 20 +80 nadwyżka podaży 4,10 S 2 D 1. nadwyżka podaży przy cenie 2,50 0 60 100 Popyt 2. nadwyżka popytu przy cenie 2,10 i podaż D – krzywa popytu, w tyś ton S – krzywa podaży, E - punkt równowagi rynkowej docsity.com Punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży wyznacza cenę równowagi rynkowej i ilości równowagi rynkowej, przy której wielkość popytu jest równa wielkości podaży. 4. Pojecie i elementy składowe rynku Model rynku: KONSUMENCI 1. strumień zasobów, 2. strumień płatności, 1 4 3. strumień dóbr i usług, 4. strumień płatności 2 3 PRODUCENCI Model Gospodarki Rynkowej: 1. Rynek dóbr konsumpcji i kapitału, IV 1 III 2. Gospodarstwa domowe, a1 b1 3. Przedsiębiorstwa, a2 b2 4. Rynek usług i zasobów. 2 3 a1, a2 – zakup dóbr, wydatki dochodów, c1 d1 b1, b2 – sprzedaż dóbr, otrzymane dochody, c2 d2 c1, c2 – sprzedaż usług zasobów, otrzymanie I 4 II dochodów, d1, d2 – zakup usług i zasobów, ponoszenie kosztów. Rynek –to zespół warunków które doprowadzają do kontaktu miedzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany. Rynek – to proces przy pomocy którego kupujący i sprzedający określają co chcą sprzedać lub kupić i na jakich warunkach. 5. Istota i determinanty popytu. Popyt – to ilość dobra jaką nabywcy gotowi są zakupić przy różnym poziomie cen. Popyt – to złożona odwrotna reakcja między ceną dobra lub usługi a ich ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym odcinku czasu, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuacje rynkową pozostają bez zmiany. Popyt jest funkcją wielu zmiennych zależy głównie od: a) ceny, b) cena c) dochodów, d) gustów i preferencji nabywców. Prawo popytu – mówi że gdy cena rośnie to popyt maleje i odwrotnie. Determinanty popytu: a) gusty i preferencje konsumentów, b) ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych, c) cena danego dobra, d) liczba ludności – konsumentów, popyt e) dochody ludności i ich podział, f) oczekiwania dotyczące przyszłych cen i dochodów, g) efekty naśladownictwa i demonstracji. 6. Prawo popytu i krzywa popytu Prawo popytu – mówi że gdy cena rośnie to popyt maleje i odwrotnie. Jest ono odzwierciedleniem ogólnej tendencji w zachowaniu nabywców względem ceny dobra. Obrazem graficznym prawa popytu jest Krzywa Popytu o nachyleniu ujemnym przedstawia wykres ilustrujący rozkład popytu tzn. ilość produktu kupowanego przez nabywców przy różnych cenach. Cena P docsity.com I1 I2 I3 I4 I5 dochód 10. Istota i determinanty podaży Podaż – to ilość dobra jaka sprzedawcy są gotowi zaoferować, przy różnym poziomie ceny. Podaż – to złożona relacja między ilością dobra, którą producenci są skłonni oferować w danym odcinku czasu a cena, przy założeniu, że inne zjawiska na rynku nie ulegają zmianie. Prawo podaży – wyraża dodatnią relację miedzy ilościową podaży a ceną danego dobra, tzn. że zawsze ze wzrostem ceny danego dobra jego podaż na rynku wzrasta i odwrotnie – przy jego spadku podaż maleje. Cena P Podaż Q Determinanty podaży: 1. zmiany produktywności wywołane zmianami technologii produkcji, 2. zmiany opłacalności produkcji innych dóbr, 3. zmiany dostępności różnych zasobów produkcyjnych, 4. ilość przedsiębiorstw w gałęzi, branży. 5. polityka podatkowa państwa i władz lokalnych, subsydia, ulgi inwestycyjne. 11. Prawo podaży i krzywa podaży Prawo podaży – wyraża dodatnią relację miedzy ilościową podaży a ceną danego dobra, tzn. że zawsze ze wzrostem ceny danego dobra jego podaż na rynku wzrasta i odwrotnie – przy jego spadku podaż maleje. Obrazem graficznym prawa podaży jest Krzywa Podaży o nachyleni dodatnim przedstawiająca wykres ilustrujący rozkład podaży tzn. ilość produktu sprzedanego przez sprzedawców przy różnych cenach. Cena P s rozkład ilości ceny P podaż ilość q 1 10 2 60 3 90 4 110 5 125 Podaż Q 12. Elastyczność cenowa podaży Elastyczność cenowa podaży wyraża stopień reakcji ilości podaży dobra na zmianę ceny tego dobra. Wskaźnik elastyczności cenowej podaży Es wylicza się jako stosunek względnej zmiany ilości podaży do względnej ceny rynkowej tego dobra: Es= Q s /Q s : P/P Q– popyt w okresie bazowym, Q – przyrost i spadek popytu w okresie badanym, P – cena w okresie bazowym, P – przyrost lub spadek ceny w okresie badanym. docsity.com Elastyczność cenowa podaży jest zwykle dodatnia, gdyż w miarę wzrostu ceny rośnie podaż, a w przypadku spadku ceny na rynku podaż danego dobra maleje. W zależności od wielkości wskaźnika elastyczności cenowej podaży wyróżnia się takie same stopnie elastyczności jak w przypadku elastyczności cenowej popytu. P S P Podaż sztywna Podaż doskonale elastyczna E= oo E=0 S Q Q P s P E>1 S Podaż o elastyczności Podaż elastyczna jednostkowej P S E=1 Q Q Q P Podaż nieelastyczna S E<1 P Q Q Podaż sztywna (elastyczność zerowa) – gdy podaż nie reaguje na zmianę ceny, Podaż doskonale elastyczna – gdy przy cenie P0 wzrost podaży jest nieograniczony, natomiast przy cenie niższej od P0 występuje całkowity brak podaży. Podaż o elastyczności jednostkowej – gdy podaż rośnie w takim samym stopniu jak cena dobra. Podaż elastyczna – gdy względna zmiana podaży jest większa od względnej zmiany ceny dobra. Podaż nieelastyczna – gdy względna zmiana podaży jest mniejsza od względnej zmiany ceny dobra. 13. Rynkowy mechanizm powstawania ceny towaru Podmiotami rynku są sprzedający i kupujący, przedmiotami rynku i towaru i usługi. Niezależnie od formy, na każdym rynku mają miejsce transakcje kupna – sprzedaży po określonej cenie. Na rynku, powstają ceny produktów i usług, a także kształtuje się relacja między nimi. W konsekwencji, rynek decyduje o systemie cen. Ważnym aspektem funkcjonowania rynku jest poziom istniejącej na nim konkurencji. Konkurencja to proces przy pomocy którego uczestnicy rynku dążą do realizacji swych interesów, próbują przedstawić korzystniejsze od innych ofert pod względem ceny, jakości lub innych charakterystyk wpływających na decyzję zawarcia transakcji docsity.com 14. Funkcje cen w gospodarce 1) Funkcja rachunkowo – informacyjna – ceny rynkowe staja się narzędziem rachunku ekonomicznego prowadzonego przez sprzedawców i nabywców, oraz mierniki nakładów i wyników przedsiębiorstwa. 2) Funkcja dystrybucji, rozdzielcza – w gospodarce rynkowej udział poszczególnych jednostek w dochodzie zależy od wkładu posiadanych przez nie czynników produkcji (pracy, kapitału, bogactw naturalnych). 3) Funkcja alokacyjna – polega na stworzeniu bodźców przez ceny do racjonalnego rozdzielenia ograniczeń zasobów na rożne ceny ( gdy cena rośnie, powoduje to wzrost produkcji, zatrudnienie, kapitału). 15. Istota i cechy gospodarstw domowych Gospodarstwo domowe – jest to podmiot gospodarczy lub jednostka konsumpcyjna w systemie gospodarczym, gdyż jej celem jest głównie konsumpcyjna. Z gospodarką narodową gospodarstwo to powiązane jest wieloma nićmi, poprzez rynek dóbr, rynek pracy i rynek pieniężno - kredytowy, gdyż podejmuje następujące decyzje, dotyczące: a) Popytu na określone dobra konsumpcyjne w granicach posiadanych środków, b) Podaż pracy – stosowanie do własnych możliwości lub predyspozycji oraz stosowanie do zaopatrzenia gospodarki, c) Wyboru proporcji między wydatkową i oszczędzaną częścią osiągniętego dochodu. 16. Funkcje gospodarstw domowych 1) Funkcja konsumpcyjna ( pierwotna ) – zasopkajanie potrzeb ludzkich poprzezużywanie i zużywanie dóbr konsumpcyjnych. Konsumpcja dzieli się na: Indywidualną – poszczególni członkowie społeczności krajowej, Ogólnospołeczna – całego społeczeństwa jako zorganizowanej zbiorowości. 2) Funkcja produkcyjna – jest to świadoma i celowa działalność człowieka zmierzajaca do przekształcenia zasobów i sił przyrody na dobra służące do zaspokajania potrzeb ludzkich. Działalność ta może polegać na wydobywaniu zasobów, przemieszczaniu w przestrzeni oraz przechowywaniu w czasie. W procesie produkcji, ze względu na spełniabe funkcje, wyróżnia się dwa rodzaje dóbr i usług: Nakłady – czyli dobra i usługi zużywane na wytworzenie pożądanych dóbr i usług, Efekty – czyli dobra i usługi będące wynikiem procesu produkcji i służce bądź do konsumpcji, bądź do dalszego procesu produkcji. 17. Zachowanie gospodarstwa domowego na rynku dóbr i usług. Gospodarstwo domowe w granicach posiadanych zasobów dokonuje wyboru i spośród ogromnej ilości dóbr na rynku kształtując odpowiednią strukturę konsumpcji tzn, koszyk dóbr. Gospodarstwo domowe jest podmiotem postępującym racjonalnie. Dokonując wyboru gospodarstwa domowe dążą do osiągnięcia maksymalnej korzyści jakie w dawnych warunkach może uzyskać z konsumpcji dóbr. Zachowani racjonalne to wewnętrznie spójne i logiczne postępowanie zmierzające do maksymalnej satysfakcji gospodarstwa domowego. Każde gospodarstwo domowe wybierając jakieś dobro lub usługę posiada swoje preferencje. 18. Założenia teorii wyboru konsumenta Teoria wyboru konsumenta – konsument potrafi porównać użyteczności i gdy stanie przed koniecznością wyboru potrafi zdecydować, którą kombinacje dóbr preferuje. Teoria wyboru konsumenta opiera się na założeniach dotyczących preferencji. Najważniejsze z tych założeń, to: 1) zasada kompleksowości preferencji, co oznacza porównywalność kombinacji dóbr i zdolności konsumenta do określania swoich preferencji przy wyborze jednej z kombinacji, tzn. wyraźnego zdeklarowania się , że któraś z dwóch kombinacji dóbr jest dla niego lepsza lub że obydwie są jednakowo cenne, czyli obojętne w wyborze, 2) zasada przechodniości (zgodności) preferencji, polega na tym że porównywania i wybór dokonywane są zgodnie z logiką, tzn. że jeżeli kosz A jest preferowany przez kosz B (A>B) a kosz B jest preferowany przez kosz C (B>C), to koszt A jest tym samym preferowany przez kosz C (A>C), docsity.com Optimum konsumenta – punkt stycznej linii ograniczenia budżetowego z możliwością do osięgnięcia. Krzywa obojętności wyznacza strukturę spożycia, przy której konsument maksymalizuje użyteczność całkowitą. Sytuacja taka oznacza równowagę konsumenta – optimum. Y Punkt optimum konsumenta - równowaga konsumenta A E I4 I3 I2 I1 B X Krzywa obojętności ( na podstawie tabelki): Y pomidory Mapa krzywych obojętności Krzywa obojętności – mapa gustów konsumenta Y1 I3 I2 Y2 I1 X jabłka X1 X 23. Cele działalności przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo – jest wyodrębnionym pod względem ekonomicznym, prawnym, technicznym i organizacyjnym podmiotem prowadzącym działalność produkcyjną, handlową lub usługową. W klasycznej teorii ekonomii, podstawowym celem jego działania jest zysk, rozumiany w kategoriach chęci jego maksymalizowania. Dążąc do realizacji tego celu, przedsiębiorstwa: a) określają optymalną wielkość produkcji, b) określają niezbędne czynniki produkcji, c) decydują o strukturze asortymentowej, d) określają wielkości ponoszonych nakładów inwestycyjnych itp. Zysk związany jest bezpośrednio z istotnymi funkcjami działalności przedsiębiorstwa: a) zysk wpływa na możliwości inwestycyjne, b) zysk wywiera wpływ na wielkość zatrudnienia, c) zysk spełnia rolę motywacyjną dla kadry menedżerskiej i pracowników, d) zysk przyciąga do firmy potencjalnych inwestorów Cele przedsiębiorstw: a) wzrost poziomu technicznego, b) ilościowy i jakościowy wzrost produkcji, c) poprawa efektywności gospodarowania posiadanymi zasobami, d) ekspansja eksportowa, Kg. jabłek w tygodniu Kg. pomidorów w tygodniu Kombinacje 1 2 3 4 5 3 2 1.5 A B C D docsity.com e) wzrost kwalifikacji załogi, f) poprawa warunków pracy, g) powiększenie majątku produkcyjnego, h) minimalizowanie rozbieżności w interesach akcjonariuszy i kadry zarządzającej. 24. Scharakteryzuj różne rodzaje funkcji produkcji Funkcja produkcji – stanowi techniczno – bilansowy związek między strumieniem nakładów czynników produkcji a uzyskiwanym strumieniem produkcji. W zapisie matematycznym funkcja produkcji stanowi wyrażenie relacji między ilością nakładów a wytworzonym produktem. Wzór : (1) Q= f (F1, F2, F3,… Fn) Gdzie: Q – wielkość produkcji, F – czynniki produkcji. Jednoczynnikowe funkcje produkcji: Wzór: (2) Q= f1 (L), (3) Q = f2 (K). Gdzie: L – siła robocza, K – kapitał. W funkcji (2) wielkość produkcji zmienia się tylko w wyniku zmiany liczby zatrudnionych pracowników rozmiary nakładów pozostałych czynników np. kapitału rzeczowego, nie ulęgają zmianie. W funkcji (3) rozmiary produkcji zmieniają się tylko na skutek zmian nakładu kapitału, przy czym liczba pracowników, powierzchnia ziemi itp. pozostają niezmienne. Wieloczynnikowa funkcja produkcji: Wzór: (4) Q = f3 (L,K) Na zmiany wielkości produkcji wpływają zarówno zmiany czynnika siły roboczej (L) jak i kapitału (K) Produkt przeciętny: Ppl = Pc/L Produkt marginalny: Pml = Pc/L Gdzie: L- praca, Pc – produkcja całkowita. 25. Pojęcie produkcji całkowitej, produktywności przeciętnej i krańcowej (marginalnej) oraz zależności między nimi Pojęcie produkcji całkowitej, produktywności przeciętnej i krańcowej (marginalnej) można zastąpić pojęciami: a) produkt całkowity (TP = total product), czyli całkowita wielkość Q wytwarzanego produktu w jednostkach fizycznych (sztukach, metrach, kilogramach), b) produkt przeciętny(AP = average product), czyli średnia wielkość produktu otrzymywaną z jednostki nakładu lub całkowity produkt podzielony przez całkowitą ilość jednostek nakładu: AP = Y/X, c) produkt krańcowy (MP = marginal product), czyli dodatkowy produkt otrzymany w wyniku zwiększenia jednostki określonego nakładu przy niezmienności pozostałych nakładów: MP = ΔY/ΔX. Zależność między nimi przedstawia prawo malejących przychodów, które mówi nam, że jeżeli nakład danego czynnika produkcji X będzie powiększany, a pozostałe czynniki pozostaną bez zmian, to od pewnego punktu każda dodatkowa jednostka tego czynnika X będzie dawała coraz mniejsze przyrosty produkcji Y. Oznacza to równocześnie, że produkt krańcowy czynnika X będzie się zmniejszał MPx↓ Ilośc pracowników L Pc Ppl = P Pml docsity.com 0 1 2 3 4 5 6 7 0 10 24 39 52 60 66 63 -- 10 12 13 13 12 11 9 -- 10 14 15 13 8 6 - 3 1 PC 2 Ppl 1 – krzywa produkcji całkowitej, PC 2 – krzywa produktu przeciętnego i marginalnego Ppl Pml L L 26. Funkcja produkcji a etapy rozwoju firmy Ekonomiści często wykorzystują zależności między produktem całkowitym Pc, produktem przeciętnym Pp do podziału procesu produkcyjnego na 3 etapy: 1) Etap I – nakład czynnika zmiennego rośnie od zera do takiej wielkości, dla której Pp jest maksymalny. W etapie I produkt przeciętny rośnie. 2) Etap II – stanowi go taki przedział nakładu czynnika zmiennego, w ramach którego Pp spada, również Pm spada, lecz pozostaje ciągle dodatni, 3) Etap III – Pp ciagle spada, Pm przybiera wartość ujemne – spada również PC. Pc C Etap I II III B C Pc A nakład czynnika zmiennego Pp1, Pm Pp QA QB QC nakład czynnika zmiennego Pm Krzywe produkcji całkowitej, produktu przeciętnego i marginalnego na podstawie tabeli: Ilośc pracowników L Pc Ppl = P Pml 0 1 2 3 0 10 24 39 -- 10 12 13 -- 10 14 15 docsity.com