Pobierz Ekonomia rozwoju - notatki i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! Ekonomia rozwoju. Pojęcie rozwoju w ujęciu ekonomicznym. Ekonomia rozwoju jako dyscyplina naukowa –istota i ewolucja. Pojęcie rozwoju w ujęciu ekonomicznym. Definiowanie rozwoju w ujęciu ekonomicznym. ROZWÓJ –„proces przechodzenia od stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych”. (Słownik Języka Polskiego) Rozwój jest wtedy, gdy następuje zmiana jakościowa, przejście od istniejącej sytuacji do lepszej, doskonalszej, bardziej pożądanej. Kategoria rozwoju jest bardzo szeroka. Mówi się o rozwoju osobistym, duchowym, rozwijać się może kultura czy szkolnictwo itd. W dyskursie ekonomicznym pojawiają się często takie zwroty, jak m.in.: wzrost gospodarczy, rozwój gospodarczy, rozwój społeczno-gospodarczy, rozwój trwały i zrównoważony. Rozwój może być rozumiany bardzo wąsko jako proces wzrostu gospodarczego lub szeroko jako poprawa jakości życia czy dobrobytu człowieka. Rozwój rozpatruje sięw różnej skali w ujęciu: ● mikroekonomicznym (rozwój przedsiębiorstwa), ● mezoekonomicznym (rozwój regionalny), ● makroekonomicznym (rozwój kraju, rozwój grupy państw, np. Unii Europejskiej, krajów regionu Afryki Subsaharyjskiejitd.) KathleenStaudt(„Managing Development: State, Societyand InternationalContext”)zidentyfikowała około 700 różnych definicji rozwoju. Ich analiza pozwala na wskazanie dwóch głównych ujęć: -rozwoju jako procesu -rozwoju jako celu. ROZWÓJ JAKO PROCES –cecha immanentna każdego systemu. ROZWÓJ JAKO CEL –intencjonalne działanie nastawione na osiągnięcie założonego efektu. Według Staudt, rozwój jest rezultatem dokonywanych wyborów i podejmowanych decyzji, czyli celem możliwym do zrealizowania, przy optymalnym wykorzystaniu dostępnych zasobów materialnych i niematerialnych. Rozwój jako wzrost gospodarczy. W historycznie najstarszym i jednocześnie najwęższym ujęciu, rozwój utożsamiany jest z reprodukcjąw sferze rzeczowej czyli odtworzeniem lub powiększeniem ilości dóbr i usług. Rozwój jest tu utożsamiany ze stopą wzrostu czyli stosunkiem przyrostu PKB w danym okresie do poziomu PKB w poprzednim okresie wyrażony w procentach. Do czynników wzrostu gospodarczego zalicza się: ● kapitał, ● zasoby i walory środowiska przyrodniczego (ziemię), ● pracę, ● postęp techniczny. W tym podejściu można mówić o rozwoju, nawet jeśli efekty rozwoju gospodarczego przejmowane sąw większości przez bogatych, np. przez korporacje transnarodowe. Takie podejście do rozwoju legitymizowane jest przez TEORIĘ SKAPYWANIA BOGACTWA (ang. trickle-down effect). Założenia: polityka wprowadzania udogodnień finansowych dla biznesu i osób zamożnych w ogólnym rozrachunku jest korzystna dla całego społeczeństwa, nie tylko dla grup najbogatszych. Pozostawienie bogatym ludziom większej ilości pieniędzy przyczynia siędo pośredniej poprawy powszechnego dobrobytu -> dobrobyt najbogatszych w sposób niewidoczny skapie na resztę społeczeństwa (za sprawą inwestycji i zwiększania zatrudnienia) przyczyniając się do poprawy dobrobytu całego społeczeństwa. Rozwój gospodarczy. Szerzej zdefiniowany jest rozwój gospodarczy. Leszek Balcerowicz („Wolnośći rozwój”): „Rozwój gospodarczy wiążemy zwykle z systematyczną, długofalowąi masową poprawą warunków życia ludzi, tzn. warunków w sferze wyżywienia, ubrania, mieszkania, wyposażenia mieszkania, środków transportu i łączności, dostępności do rozmaitych usług itp., czyli w sumie –konsumpcji. Takie potoczne ujęcie wydaje się właściwe, wyraża ono to, czego ludzie oczekują–jako konsumenci –od gospodarki”. Katarzyna Czaplicka(„Wzrost i rozwój gospodarczy w krajach rozwijających się”): aby zaistniał rozwój gospodarczy konieczna jest nie tylko zmiana ilościowa (wzrost gospodarczy), ale równieżprzekształcenia jakościowe gospodarki. ROZWÓJ GOSPODARCZY–całościowe zmiany zachodzące w gospodarce w długim okresie. Według Mieczysława Nasiłowskiego(„System rynkowy. Podstawy mikro i makroekonomii”),rozwój gospodarczy oprócz podstawowych składników wpływających na wzrost gospodarczy, obejmuje zmiany w następujących obszarach: ● w strukturze rzeczowej–rosnący udział sektora usług i branż przemysłu opartych na wysokich technologiach i wykorzystujących kapitał wiedzy w tworzeniu PKB, a malejący – gałęzi schyłkowych (zwłaszcza przemysłu ciężkiego, wydobywczego) ● w strukturze własnościowej–zwiększenie znaczenia sektora publicznego oraz wzrost znaczenia korporacji transnarodowych (umożliwiają większy udziałkraju w gospodarce światowej poddanej procesowi globalizacji) ● w strukturze instytucjonalnej–rozwój systemu bankowego, rynku finansowego oraz realizacja polityki gospodarczej i społecznej w taki sposób, aby stymulować wzrost zatrudnienia i ograniczania nierówności społecznych. Rozwój społeczno- gospodarczy Gunnar Myrdal jako jeden z pierwszych wyszedł poza obszar wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego, w 1970 r. zwrócił uwagę na konieczność eliminowania skrajnego ubóstwa i nierówności dochodowych, na aspekt rozwoju społecznego. Francois Perroux ->rozwój społeczny występuje wówczas, gdy – korzyści wzrostu gospodarczego pokrywają tzw. koszty człowieka, czyli nakłady wpływające na wydłużenie średniej długości życia (wyżywienie, ochrona zdrowia, edukacja, mieszkanie) Związane z tym potrzeby społeczne przekładają się na preferencje kolektywne -> powinny byćone narzucone rynkowi przez państwo, traktujące je priorytetowo. Amartya Sen („Wolnośći rozwój”) miał istotny wpływ na zmianę paradygmatu dotyczącego rozumienia rozwoju – zmiany oznaczającej odejście od fetyszyzacji wzrostu gospodarczego na rzecz skupienia sięna rozwoju jako możliwości wyboru i szansy na godne życie. Według Sen`a wzrost gospodarczy nie jest ważny sam w sobie. Stanowi jedynie istotny czynnik wpływający na rzecz bardziej fundamentalną– rodzaj życia, jakie człowiek jest w stanie prowadzić oraz wybory i możliwości dostępne dla niego w trakcie życia. Używa dwóch terminów: „funkcjonowanie”oraz „możliwości”. ,,FUNKCJONOWANIE,, - Odnosi siędo tego, co konkretny człowiek, umiejscowiony w danej rzeczywistości jest w stanie robićlub kim jest w stanie być. Obejmuje zarówno kwestie elementarne jak pożywienie, jak i uczestnictwo w życiu wspólnotowym oraz szacunek do samego siebie. ,,MOŻLIWOŚCI,, - Oznaczają, co dana osoba może robićlub to, kim może być, tzn. zakres wyborów, które są jej dostępne. Decydującym czynnikiem jest tu wolność „prowadzenia życia, które ludzie cenią”. – Nieracjonalne zatrudnienie w rolnictwie i w sektorze państwowym Niewystarczający rozwój instytucji – Niedostateczny rozwój aparatu państwowego – Niewystarczająco rozwinięty i niestabilny system prawny – Korupcja – Nieprzestrzeganie praw człowieka Degradacja środowiska naturalnego – Ze względu na wysoki przyrost liczy ludności presja na degradacjęśrodowiska naturalnego – Brak wody, niski poziom higieny – Skażenie środowiska Rolniczy charakter gospodarki – Udziałrolnictwa w wytwarzanym PKB jest zdecydowanie wyższy niż w krajach rozwiniętych. Wysoka zależność od produkcji rolnej i eksportu surowców. – Procentowy udział rolnictwa w wytwarzanej wartości dodanej jest o wiele mniejszy niżudziałw zatrudnieniu ogółem. Np. w Sierra Leone rolnictwo wytwarza ok. 43% PKB a zatrudnionych w rolnictwie jest 67% ludności – Niska wydajnośćpracy w rolnictwie i niska efektywnośćprodukcji – Niski wolumen produkcji rolnej przyczynia siędo problemu niedożywienia. – W Afryce Subsaharyjskiej przyrost produkcji żywności jest wolniejszy niż przyrost naturalny ludności. Dualizm gospodarczy i technologiczny – W krajach tych istnieje przepaść między sektorem nowoczesnym (część górnictwa i przetwórstwa) a sektorem tradycyjnym, który opiera się na prymitywnych, nisko produktywnych technologiach, (jak niemal w całym rolnictwie). – Brak transferu technologii między tymi sektorami. Efekt –istnieją enklawy gospodarcze odizolowane od reszty kraju, powiązane z rynkami międzynarodowymi. – Poza dualizmem gospodarczym pojawia się dualizm przestrzenny (występowanie regionów o tradycyjnej produkcji i regionów nowoczesnych), – Występuje dualizm kulturowy i etniczny. Rozwarstwienie dochodów – Powoduje problemy społeczne i gospodarcze – Protesty najbiedniejszych – Zamieszki i wojny domowe – W efekcie następuje destabilizacja gospodarcza (brak inicjatywy gospodarczej, wycofywanie się kapitały zagranicznego i blokada napływu nowego kapitału) Wczesne koncepcje rozwoju. Jako pierwsze w latach 50 XX w. pojawiły się koncepcje „ZAKLĘTYCH KRĘGÓW UBÓSTWA”. Założenie: przyczyny niedorozwoju/ zacofania wynikająz istnienia jednego czynnika, warunkującego niski poziom innych zmiennych. Ten główny czynnik według: Harveya Lebensteina-> to: szybki przyrost demograficzny („eksplozja” demograficzna). Ragnara Nurksego-> to: niedobór kapitału (oszczędności i inwestycji) W tym samym okresie –Paul N. Rosenstein-Rodan (austriacki ekonomista polskiego pochodzenia) zaproponował teorię„WIELKIEGO PCHNIĘCIA”(ang. Big PushTheory). Zakładała możliwośćprzyspieszenia wzrostu gospodarczego państw słabo rozwiniętych za pomocą dużych inwestycji. Oczekiwane efekty będące fundamentem dalszego rozwoju: – poszerzenie rynku wewnętrznego, – wzrost wymiany międzygałęziowej – wzrost dochodów i oszczędności, – podniesienie standardu życia. Kamieniem milowym w rozwoju ekonomii rozwoju było pojawienie sięi rozwój teorii strukturalnych oraz nawiązującej do nich szkoły dependystycznej. STRUKTURALIŚCI Strukturaliści (skupieni wokółKomisji Narodów Zjednoczonych ds. Ekonomicznych dla Ameryki Łacińskiej, ECLA) –jako pierwsi założyli, że gospodarki krajów rozwijających się mają odmienny charakter niż gospodarki krajów rozwiniętych. Odmiennośćta objawia sięw dualizmie gospodarek zacofanych. U podstaw koncepcji gospodarki dualnej leży teza o podwójnym charakterze społeczeństw krajów Trzeciego Świata. Postęp technologiczny oraz cywilizacyjny w krajach słabo rozwiniętych ma charakter wysoce nierównomierny. Dotyka pewne wąskie regiony geograficzne (najczęściej duże ośrodki miejskie) oraz pewne wąskie grupy ludności (kapitalistów, pracowników sektora publicznego). Tworzy wyspy lub enklawy dobrobytu i nowoczesności na oceanie nędzy i tradycji. Wyspy te jednak nie rozszerzająsięna cały kraj, co prowadzi do współistnienia obok siebie dwóch światów: dwóch typów gospodarek i dwóch typów społeczeństw w poszczególnych krajach Trzeciego Świata. Nazywano je różnie: - sektor nowoczesny i tradycyjny, - sektor kapitalistyczny i sektor gospodarki naturalnej, - sektor zorganizowany i niezorganizowany, - sektor formalny i nieformalny. Poglądy strukturalistów, reprezentowane w pracach Raula Prebischa, Williama A. Lewisaczy Dale`aW. Jorgensonamiały charakter etatystyczny –akcentowały zasadnicząrolępaństwa w procesach rozwoju. DEPENDYŚCI Do poglądów strukturalistów nawiązywali dependyści-twórcy paradygmatu zależności, tacy jak: CelsoFurtado, OsvaldoSunkel, Andre G. Frank, TiagoDos Santos. Zakładali, że system światowej gospodarki kapitalistycznej składa sięz dwóch biegunów: centrum i peryferii. CENTRUM: To państwa rozwinięte -> dominuje w nich produkcja wyrobów przetworzonych, innowacyjnych, najczęściej chronionych patentami PERYFERIA: To państwa najbiedniejsze o dużym udziale sektora rolniczego i przemysłu produkującego proste i pracochłonne wyroby. Według dependystów, kraje peryferyjne rozwijają się w sposób zdeformowany, zależny od dominujących krajów i społeczeństw centrum. Tak rozumiany rozwój jest ciągiem zmian ekonomicznych, politycznych, kulturowych i społecznych zachodzących w państwach peryferyjnych, uwarunkowanych przeobrażeniami w krajach dominujących (centrum). Prowadzi to do uzależnienia peryferii w taki sposób, że gospodarka krajów słabo rozwiniętych może rozwijać się wyłącznie jako „odbicie”procesów rozwojowych krajów rozwiniętych. Niedorozwój peryferii nie jest -w opinii dependystów–wynikiem działania czynników wewnętrznych, ale zewnętrznych –determinowanych poziomem rozwoju krajów centrum (i czynnikami, które na ten rozwój miały wpływ). PODEJŚCIE LIBERALNE Lata 90 XX w. to dominacja rozwiązań proponowanych przez ekonomię neoklasyczną, a zwłaszcza umocnienie sięprzekonania o skuteczności podejścia liberalnego. Podejście to cechowało się przekonaniem, że wolny i nieograniczony rynek służy lepiej sprawie rozwoju w ogóle, a krajom rozwijającym sięw szczególności, niżwszelkie formy protekcjonizmu i interwencjonizmu państwowego. Impulsem do rozpoczęcia procesów: liberalizacji, deregulacji i prywatyzacji na dużą skalę był kryzys energetyczny (lata 70), nieskuteczność podejmowanych przez rządy działań służących stymulowaniu wzrostu gospodarczego. Wielu ekonomistów i rządzących odeszło od poglądów keynesowskich i keynesowskiej polityki ekonomicznej na rzecz mechanizmów rynkowych i prywatnej własności. Sprzyjały temu (głównie w krajach wyżej rozwiniętych) zmiany strukturalne wielu gospodarek i przyspieszenie postępu technologicznego (osłabiły pozycję wielu tradycyjnych branża także sektorów sieciowych, jak telekomunikacja, energetyka, w których rola przedsiębiorstw państwowych była znacząca). Np. w Stanach Zjednoczonych, w 1977 r. nastąpiła deregulacja cargo lotniczego a w latach 80. deregulacja objęła telekomunikację, transport lotniczy a następnie cały transport publiczny. W Wielkiej Brytanii prywatyzację sektora państwowego zainicjowała M. Thatcher. Prowadzono ją równolegle z liberalizacją oraz deregulacjągospodarki. Udział sektora państwowego w gospodarce brytyjskiej spadł z 16,2% w 1982 r. do 4,5% w 1991 r. Mimo tego, ze był to trudny i pełen wyzwań proces –w krajach rozwiniętych wiązał się– efektywnością w zakresie rezultatów podjętych działań. W krajach rozwijających sięimpulsem do prywatyzacji było m.in. odejście w krajach rozwiniętych od keynesizmu po kryzysie energetycznym a także przyjęcie KONSENSUSU WASZYNGTOŃSKIEGO*-sformułowanej przez J. Williamson`a listy zaleceń dla polityki gospodarczej służącej wzrostowi i rozwojowi gospodarczemu w krajach Ameryki Łacińskiej. Początkowo w Meksyku; wkrótce stała się wytyczną dla wszystkich krajów tworzących gospodarkę(w tym dla transformującej gospodarkę Polski). * Powszechnie uważa się, że konsensus ten zostałprzyjęty przez Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy. 13 lutego 2000 r., na konferencji UNCTAD w Bangkoku Dyrektor Zarządzający MFW (w latach 1998-2000) –Michel Camdessuspotwierdził, że pojęcia tego użył po raz pierwszy John Williamsonz Instytutu Ekonomii Międzynarodowej (Waszyngton) w 1989 r. KONSENSUS WASZYNGTOŃSKI –lista zaleceń objęła: – dyscyplinępolityki fiskalnej oznaczającej ograniczenie dużych deficytów budżetowych (prowadziły one do kryzysów bilansu płatniczego i wysokiej inflacji), – przekierowanie wydatków publicznych (na podstawową edukację, podstawową opiekę zdrowotną i infrastrukturę), – reformę podatkową (obniżenie marginalnej stopy opodatkowania, poszerzenie bazy podatkowej), – liberalizację finansową (stopy procentowe ustalane przez rynek), – ujednolicony i konkurencyjny kurs walutowy, Jak dowodzą badacze, instytucje są mechanizmem, który w istotny sposób może różnicować możliwości gospodarki, a od ich jakości i charakteru zależy charakter i tempo jej rozwoju. Dzieje się tak, ponieważ gospodarka i rynek nie są tak uniwersalne jak np. prawa fizyki. Są strukturami społecznymi wytworzonymi pod wpływem instytucji i funkcjonującymi w ich ramach. Aby rynek mógł prawidłowo funkcjonować, musi istnieć efektywnie działająca infrastruktura instytucjonalno-prawna, przejrzysty system i zagwarantowane prawa własności. Im lepiej zagwarantowane sąprawa własności i im lepiej działa system egzekwowania długów, tym łatwiej jest firmom gospodarować. Silne instytucje są szczególnie ważne dla małych i słabszych przedsiębiorstw. Korupcja i słaba egzekucja długów zwiększają koszty transakcyjne. Instytucje sąkoniecznym warunkiem efektywności rynków, które leżą u podstaw bogatych społeczeństw. Instytucjonalna stabilność jest warunkiem wymiany. Brak dobrze wykształconych instytucji (przykładowo –warunków do zawierania wiarygodnych umów) to jedna z istotnych przyczyn stagnacji w krajach słabo rozwiniętych. Analiza wpływu instytucji formalnych i nieformalnych na funkcjonowanie rynków i gospodarek stała sięw ostatnich latach przedmiotem zainteresowania wielu ekonomistów rozwoju. Za pomocą instytucji starają się oni poznać mechanizmy sprawiające, że w większości krajów słabiej rozwiniętych -naturalne mechanizmy społeczne nie doprowadziły do tak intensywnego rozwoju społeczno-gospodarczego jak w krajach wysoko rozwiniętych. TEORIA KAPITAŁU SPOŁECZNEGO W latach 90 XX w. ekonomia, korzystając z doświadczeńinnych nauk społecznych, wprowadziła do swych analiz koncepcję kapitału społecznego. Koncepcja ta zajęła równieżważne miejsce w badaniach nad rozwojem. Społeczeństwo stanowi złożoną kombinację trzech nadrzędnych elementów: 1.jednostek, 2.instytucji 3.powiązań międzyludzkich (wymagają szczególnej uwagi). Ekonomia głównego nurtu skupiała siędo tej pory głównie na badaniu zachowańjednostek (gospodarstw domowych, przedsiębiorstw itd.). Ekonomia neoklasyczna pomija wpływ tego czynnika (powiązańmiędzyludzkich) na rozwój gospodarki, przyjmując, że stabilność systemu ekonomicznego osiągnąćmożna wyłącznie dzięki mechanizmowi rynkowemu. Jednak każdy społeczny proces gospodarowania wymaga wykształcenia się odpowiedniej struktury ideologicznej, politycznej, religijnej i kulturowej. Mechanizm rynkowy funkcjonuje sprawnie jedynie wówczas, gdy istnieje cała sieć spójnych norm i wartości kulturowych, które są w stanie skutecznie go wspierać. Wymaga wysokiej jakości kapitału społecznego. Za twórców szkół kapitału społecznego traktuje sięsocjologów: Pierre`aBourdieu, Jamesa Colemana oraz Roberta D. Putnama. Przykładowo, J. Coleman określa kapitał społeczny jako „cechy charakterystyczne życia społecznego –sieci, norm i zaufania, które ułatwiają współpracęi koordynację działań ludzi dla wspólnego dobra”. Kapitał społeczny jest umiejętnością współpracy międzyludzkiej w obrębie grup i organizacji w celu osiągania wspólnych interesów. Umiejętność ta zależy od stopnia, w jakim dana zbiorowość uznaje i podziela zbiór norm oraz wartości społecznych. Brak takiej umiejętności wskazuje na brak więzi społecznej i wzajemnego zaufania, co z kolei świadczy o niskim poziomie kapitału społecznego i ogranicza możliwości rozwoju sieciowych relacji społecznych. Ogólnie –część badaczy utożsamia kapitał społeczny z cechami organizacji społecznej, takimi jak: zaufanie, normy, relacje -> przyczyniają się do większej efektywności zorganizowania społeczeństwa i rozwiązywania problemów społecznych. Inni –z występowaniem określonego zbioru nieformalnych zasad i norm obowiązujących wśród członków grupy -> pozwalająim ze sobą współpracować. Kapitał społeczny i związany z nim poziom zaufania mogą wpływać na efektywność rynku poprzez: – zwiększenie dostępu do informacji (zmniejszenie asymetrii informacji), – zwiększenie możliwości koordynacji transakcji rynkowych przynoszących korzyści wielu jednostkom działającym na rynku – redukcjęzachowańoportunistycznych w powtarzających siętransakcjach rynkowych. Zdaniem ekonomistów rozwoju - kapitał społeczny może byćkluczem do wyjaśnienia zróżnicowania pod względem rozwoju gospodarczego obszarów podobnie wyposażonych w kapitał naturalny, fizyczny i ludzki. Podstawowy problem wykazywanym przez badaczy: Niski poziom kapitału społecznego oznacza małą liczbę więzi istniejących między ludźmi, co prowadzi z kolei do braku zaufania. Efektem tego jest to, że nie są podejmowane wspólne działania, dominuje indywidualizm. Problem ten dostrzegany jest współcześnie w wielu krajach. W związku z rozwojem nowych kategorii (instytucje i kapitał społeczny) –w ekonomii rozwoju pojawiły się nowe koncepcje rozwoju krajów słabo rozwiniętych (określa się je wspólnym mianem –teorii postwaszyngtońskich). Identyfikująone szersze spektrum celów niż tylko wzrost gospodarczy. Do celów tych należą m.in.: – poprawa standardu życia, ochrony zdrowia i edukacji (ogólnie: rozwój społeczny) – poszukiwanie dróg trwałego i rozwoju gospodarczego uwzględniającego ochronę zasobów naturalnych i utrzymanie dobrego stanu środowiska, – sprawiedliwego rozwoju, którego efekty byłyby dostępne dla całego społeczeństwa, – rozwoju demokratycznego, w którym społeczeństwa aktywnie mogłyby uczestniczyć. W związku z tym -> znacznie poszerza się zbiór narzędzi do realizacji tych celów. Zdaniem J. Stiglitza, cele te można osiągnąćm.in. przez: – poprawęsystemu edukacji (-> prowadzi do rozwoju kapitału społecznego niezbędnego do wspierania rozwoju społeczno -gospodarczego, równości, partycypacji i demokracji) – wspólne działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego – inwestowanie w technologie Podobne postulaty w kierunku kształtowania ekonomicznych funkcji państwa formułuje Bank Światowy: – zapewnienie takiego środowiska (makroi mikroekonomicznego), które wytwarza bodźce do efektywnej działalności gospodarczej, – zapewnienie infrastruktury instytucjonalnej (prawa własności, pokój, prawo i porządek, reguły), która sprzyja efektywności długoterminowych inwestycji, – gwarantowanie podstawowej edukacji, opieki zdrowotnej i infrastruktury technicznej, której wymaga działalność gospodarcza oraz ochrona środowiska naturalnego. Efektem wprowadzenia teorii instytucji i kapitału społecznego do ekonomii rozwoju jest również rozszerzenie debaty na temat rozwoju o kwestie UBÓSTWA i NIERÓWNOŚCI. To odzwierciedlenie przekonania, że problemy rozwoju nie można rozpatrywać wyłącznie przez pryzmat teoretyczny lub jako strategię polityczną koncentrującą sięwyłącznie na wzroście gospodarczym. W tym kontekście -> centralnym zagadnieniem dla wielu badaczy stało się pytanie o naturę relacji między globalizacją, ubóstwem i nierównościami. Organizacją, która w największym stopniu jest animatorem debaty na temat nierówności i ubóstwa jest ONZ (Organizacja Narodów Zjednoczonych). Ekonomiści skupieni wokół ONZ jużod dawna zwracają uwagę na polaryzację bogactwa, zarówno w ujęciu międzynarodowym, jak i wewnątrz krajowym. Polaryzacja bogactwa zwiększa ryzyko rozłamu społeczeństwa na świecie na dwie klasy: mniejszościowąlecz dysponującą władzą–klasę bogatych oraz ogromną i marginalizowaną klasę biednych. Traci na znaczeniu dotychczasowy podział na bogatą Północ i biedne Południe. W zamian pojawia się podział na dwie grupy: liderów świata charakteryzujących się wysokim poziomem i standardem życia i całą resztę. W postwaszyngtońskiej debacie nad rozwojem zwraca się również uwagę na postępujący proces GLOBALIZACJI –w tym na jego negatywne przejawy i skutki, m.in.: – dyktat zysku jako naczelnej zasady działania, – podporządkowanie gospodarek narodowych -korporacjom transnarodowym i instytucjom finansowym, ograniczanie ich działań, – wzrost ubóstwa, bezrobocia strukturalnego i dysproporcji w dystrybucji wyprodukowanych dóbr, – uniformizację(ujednolicanie) kultury i jej „macdonaldyzację”, – nierównośćszans życiowych itd. Globalizacja ekonomiczna (gospodarcza) wyprzedziła globalizacjępolitycznąi społeczną. W warunkach procesu globalizacji i zmniejszającej sięsiły państw narodowych – likwidowanie dotychczasowych asymetrycznych efektów globalizacji wymaga nowych form współpracy międzynarodowej oraz interwencji publicznej(ze zmienionymi funkcjami i strategiami dotyczącymi rozwoju). Kolejnym punktem zwrotnym w debacie na temat rozwoju stają się PROCESY ZACHODZĄCE W CHINACH i INDIACH, przynosząjużteraz zmiany w układzie siłna świecie. Azjatycka ekonomia polityczna jest obecnie przedmiotem bardzo dużego zainteresowania ekonomistów na całym świecie. Strategia rozwoju Chin podważa dotychczasowe przekonanie, że można zaproponowaćjedną, uniwersalnąteorię rozwoju pasującądo wszystkich krajów. Podważa również założenia teorii liberalnej: sektor finansowy pozostaje tam pod ścisłą kontrolą państwa, nie poddano go procesowi liberalizacji. Władze centralne Chin zachowały ścisły nadzór nad procesami otwarcia gospodarczego i jego konsekwencjami. Trudno mówićo demokratyzacji życia politycznego. Mimo braku znaczących reform w sferze społecznej i utrzymaniu w znacznym stopniu centralnego planowania, gospodarka chińska zwiększa swoje znaczenie w gospodarce światowej; przeżywa rozkwit, osiągając przez ostatnie dekady wysoką stopę wzrostu gospodarczego. Czas pokaże, czy analiza rozwoju oparta o założenia teorii postwaszyngtońskich okaże się bardziej adekwatna niżwcześniejsze teorie.