Ekonomika i zarządzanie przedsiębiorstw - Notatki - Zarządzanie, Notatki z Ekonomia i zarządzanie biznesem

Pobierz Ekonomika i zarządzanie przedsiębiorstw - Notatki - Zarządzanie i więcej Notatki w PDF z Ekonomia i zarządzanie biznesem tylko na Docsity! 1 Ekonomika i zarządzanie przedsiębiorstw Przedsiębiorstwo = kombinacja 3 podstawowych czynników prod. 1) praca 2) kapitał 3) ziemia Zbiór zasobów, które wykorzystywane są do produkcji, pozyskiwania i organizowania najlepszej, najefektywniejszej działalności realizowanej przez nie. Zasoby - rodzaje: 1) naturalne - mają charakter uniwersalny - to co przedsiębiorstwo otacza (przestrzeń, czas) 2) w postaci ziemi, gruntów 3) zasoby śr. rzeczowych (budynki, maszyny itp.) 4) zasoby śr. obrotowych (śr. finansowe, zapasy wyrobów gotowych, materiałów, środków) 5) czynnik ludzki - zasoby menedżerskie 6) zasoby pracy wykonawczej (pracownicy bezpośrednio wytwarzają dobro) 7) zasoby wiedzy 8) zasoby posiadanych i opanowanych przez przeds. stosunków handlowych, międzyludzkich, prawnych, które zapewniają przeds. zdolność integracji z otoczeniem 9) zasoby niematerialne - marka, patenty Wg innych ekonomistów Przedsiębiorstwo = zespół aktywów przeznaczonych do kreowania zysku. 1991r. Robert Coase - nagroda Nobla - przeds. = powstaje w wyniku połączenia różnych jednostek, jednostki te - w celu koordynacji działania, aby zminimalizować koszty informacji Przedsiębiorstwo wiąże się bezpośrednio z przedsiębiorcą czyli biorcą ryzyka - F.Knight Art. 55 K.C. - zawiera def. przeds. Przedsiębiorstwo jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji zadań gospodarczych obejmuje wszystko co wchodzi w skład przeds. w szczególności zaś: 1. firmę 2. znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujące przeds. 3. księgi handlowe 4. nieruchomości i ruchomości należące do przeds. w tym produkty i materiały 5. patenty, wzory użytkowe i zdobnicze 6. zobowiązania i obciążenia związane z prowadzeniem przedsięb. 7. prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsięb. Wizerunek przedsiębiorstwa tworzą ludzie!!! Kryteria podziału przedsiębiorstwa 2 1) Wg sekcji i działów gosp. nar. 2) Wg rodzajów prowadzonej działalności 3) Wg rynku w którym działają przedsiębiorstwa 4) Wg wielkości 5) Wg formy własności Ad. 1) Wg sekcji i działów gosp. narodowej 1. przedsięb. sektora prywatnego 2. przedsięb. sektora publicznego Ad. 2 Wg rodzajów prowadzonej działalności 1. rolnicze 2. łowieckie 3. leśnictwa 4. rybołówstwa i rybactwa 5. przemysłowe 6. budowlane 7. handlowe 8. transportowe, składowania i łączności 9. pośrednictwa finansowego 10. obsługi nieruchomości i firm 11. administracji publicznej 12. edukacji 13. ochrony zdrowia i opieki społecznej 14. działalności komunalnej i socjalnej 15. banki 16. fundusze emerytalne Ad. 3 Wg rynku w którym działają przedsiębiorstwa 1. krajowe 2. zagraniczne Ad. 4 Wg wielkości 1. najmniejsze wg GUS zatrudniające do 5 os. 2. małe - od 6-50 osób 3. średnie - od 51-500 osób 4. duże - powyżej 500 osób Ad 5 Wg formy własności (forma rganizacyjno-prawna) 1. jednoosobowe 2. spółki 3. państwowe 4. spółdzielnie Przedsięb. jednoosobowe ma 1 właściciela będącego os. fizyczną - może zatrudniać wiele osób. Przeds. takie prowadzi działalności w oparciu o przepisy K.C. Właściciel odpowiada w sposób wyłączny i bez ograniczeń za wszelkie zobowiązania swojej firmy. Ponosi pełną odpowiedzialność za funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Utworzenie nie wiąże się ze spełnieniem jakichkolwiek wymagań kapitałowych. Działalność zostaje zarejestrowana w oddziale administracji. Wielkość przeds. nie jest określona. Prowadzą one działalność handlową i usługową przede wszystkim. Spółki 5 • sposób jego zebrania • nominalna wartość i ogólna liczba akcji • liczba akcji uprzywilejowanych • organizacja władz zarządzających i nadzorczych - struktura władz - obowiązek powołania Komisji Rewizyjnej - założyciele: osoby fizyczne lub prawne, minimum 3 osoby fizyczne lub prawne, chyba ze założycielem jest Skarb Państwa lub samorząd terytorialny - władze spółki: • Walne Zgromadzenie -podejmowanie uchwał w sprawach przewidzianych w K.H. i innych przepisach oraz w statucie spółki, właściciele akcji na okaziciela • Zarząd - powoływane przez Walne Zgromadzenie, 1 lub wieloosobowy Przedsiębiorstwo państwowe - ok. 20 % w str. przeds. - działa w oparciu o ustawę z 25.09.1981r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa, do 1981r. przeds. były koordynowane w postaci dyrektyw - przeds. zostało wyposażone w samofinansowanie, samorządność i samodzielność • samodzielność przeds.- uprawnienia organu przeds. do podejmowania wszelkich decyzji, ograniczone oddziaływanie centrum na przeds. • samofinansowanie - pokrywanie wszystkich wydatków przeds. ze wszystkich dochodów, przeds. przestaje być jednostką dotowaną. Przedsiębiorstwo samo decyduje o tworzeniu funduszy. Centrum przestaje decydować. • Samorządność - w przeds. org. samorząd. jest ogólne zebranie pracowników oraz rada pracownicza ∗ ogólne zebranie pracowników - uchwalanie statutu przeds., podział zysku osiągniętego przez przeds., uchwalanie planów wieloletnich ∗ rada pracowników - główne zadania decyzyjne, uchwalanie rocznego planu działalności przeds., podejmowanie uchwał w sprawie inwestycji, wyrażanie zgody na łączenie i podział przeds., powoływanie i odwoływanie dyrektora - org. założycielskie: naczelne i centralne organy administracji państwowej np. ministerstwo, banki państwowe, wojewodowie - przeds. państwowe zostaje wyposażone w środki państwowe z majątku - w trakcie trwania powstają fundusze założycielskie Spółdzielnie - dobrowolne zrzeszenie o nieograniczonej liczbie członków, zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym - spółdzielnie prowadzą dział. gosp. w celu zaspokajania potrzeb swoich członków - demokracja w zarządzaniu: każdy członek spółdzielni ma jednakowe prawo głosu, bez względu na liczbę posiadanych udziałów - utworzenie spółdzielni wymaga uchwalenia statutu przez członków - założycieli oraz wpisu w rejestrze sądowym - w chwili rejestracji spółdzielnia otrzymuje osobowość prawną - władze spółdzielni: Walne Zgromadzenie Rada Nadzorcza Zarząd Do kompetencji Zgromadzenia członków należy: 6 • wybór członków Rady Nadz. • uchwalenie kierunków działalności, rozwoju spółdzielni • zatwierdzenie sprawozdań i rocznych bilansów • dokonuje decyzji w sprawie nadwyżki finans. lub pokrycia strat • podejmuje decyzje w sprawie nabycia, zbycia lub likwidacji całej spółdzielni • uchwalenie zmian statutu Rada Nadzorcza: • nadzoruje i kontroluje działalność Zarządu spółdzielni • co najmniej 3 członków spółdzielni Zarząd spółdzielni: • 1 lub wieloosobowy • wybierany najczęściej przez Radę Nadz. • reprezentuje na zewnątrz bieżącą działalność spółdzielni Działalność spółdzielni prowadzona jest na zasadzie samowystarczalności. Źródłami finansowymi największych spółdzielni są fundusze własne: - fundusz udziałowy - powstaje z udziałów wnoszonych przez członków - fundusz zasobowy - powstaje z wpisowego członków i przelewów części nadwyżki bilansowej - fundusz wkładów - powstaje z wkładów rzeczowych np. inwentarz, ziemia, maszyny rolnicze 2 rodzaje spółdzielni: 1) sp-nie użytkowników: np. handlowe (PSS), handlu i przetwórstwa (mleczarskie), oszczędnościowo - pożyczkowe, mieszkaniowe 2) sp-nie wytwórcze: np. rolnicze sp-nie produkcyjne, sp-nie pracy (sp-nia inwalidów) Tworzenie, przekształcanie i likwidacja przedsiębiorstw Podejmowanie działalności gospodarczej regulują ustawy - z dnia 28.12.1988r. ustawa o działalności gospodarczej Rozwiązanie i likwidacja sp. następuje: 1. z mocy prawa 2. wskutek uchwały wspólników 3. z mocy orzeczenia sądowego 4. ogłoszenie upadłości Ad. 1) S-ka rozwiązuje się gdy: - cel s-ki zostaje osiągnięty, bądź okaże się, że jest on niemożliwy do osiągnięcia - nastąpiło zdarzenie, które na podstawie umowy sp-ki powoduje jej rozwiązanie - jeżeli w spółce osobowej miałby pozostać tylko 1 wspólnik Ad.2) Wyrażenie zgody przez wspólników w każdym czasie i trybie przewidzianym w umowie. Ad. 3) 7 - kiedy spółka kiedy sąd orzeka o rozwiązaniu spółki - kiedy sp. prowadzi dział. naruszającą prawo i zagrażającą interesom państwa - jeśli członek lub wspólnik wystąpi z żądaniem jej rozwiązania a sąd uzna je za zasadne - po zarejestrowaniu spółki stwierdzone zostaną istotne braki i nie zostaną one usunięte w wyznaczonym przez sąd terminie Ad. 4) - w toku likwidacji następuje upłynnienie majątku spółki, ściąga się wierzytelności i wypełnia zobowiązania - majątek pozostały po spłacie długów dzielony jest między wspólników - najczęściej bierze się pod uwagę wielkość udziałów Przedsiębiorstwo państwowe ulega likwidacji w oparciu o przepisy: a) ustawy o przedsiębiorstwach państwowych b) ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych Ad. a) (np. Huta w Skawinie) - kiedy zysk przedsiębiorstwa po opłaceniu podatków nie wystarcza na opłacenie dywidendy obligatoryjnej, - kiedy ponad 50% wartości majątku przedsiębiorstwa wniesiono do spółek lub wyemitowano ponad tę wartość obligacji, - gdy zakazano prawomocnie przedsiębiorstwu działania we wszystkich obszarach stanowiących jego dotychczasowy przedmiot działalności a nie podjęło ono nowej działalności w innej dziedzinie - decyzję o likwidacji przedsiębiorstwa podejmuje organ założycielski z własnej inicjatywy lub na wniosek Rady pracow. Wymagane jest również zgoda Ministra Skarbu. Ad. b) Może być zlikwidowane w celu prywatyzacji poprzez: - sprzedaż przedsiębiorstwa lub zorganizowanych części jego mienia - poprzez wniesienie przeds. lub zorganizowanych części mienia do spółki - poprzez oddanie przeds. lub zorganizowanych części jego mienia do odpłatnego korzystania osobom fizycznym Podstawowe zasady działalności przedsiębiorstwa 1. Zasada gospodarności. 2. Zasada przedsiębiorczości. 3. Zasada rentowności. 4. Zasada rachunku ekonomicznego. Ad. 1) Przedsiębiorstwo posiada określone środki i powinno nimi tak gospodarować, aby osiągnąć najlepsze wyniki. Opiera się na 2 wariantach: - zasada największej wydajności - zasada oszczędności środków - optymalne użycie środków, wykluczenie ich marnotrawstwa Ad. 2) Przedsiębiorczość - skłonność do podejmowania zadań - cecha psychiczna 10 2. Koncepcja kapitału ludzkiego - zakłada, że człowiek całe życie się rozwija i najpotrzebniejsza dla człowieka jest samorealizacja. 3. Koncepcja mieszana. Motywowanie pracowników - ośrodki przymusu  przymuszanie pracownika do woli i interesu przełożonego, ale bierzemy pod uwagę zagrożenie życia człowieka; chodzi tu o górnictwo, lutnictwo, gdzie istnieje duże zagrożenie dla życia człowieka w czasie pracy - środki zachęty  służą wzbudzeniu osobistego zainteresowania pracowników w wykonywaniu zadań: ∗ wzmocnienie pozytywne (każdy z nas lubi być chwalony) ∗ wzmocnienia negatywne (nagany dla pracowników i uświadomienie im, że należy liczyć się z odpowiednimi konsekwencjami za brak wykonywania zadań) - środki perswazji  stanowią one dopełnienie środków zachęty i przymusu - są to: ∗ konsultacje ∗ negocjacje ∗ doradzanie ∗ informowanie Zatrudnionych z przedsiębiorstwie możemy podzielić na odpowiednie grupy (wg GUS): I. podział 1. zatrudnionych na stanowiskach robotniczych 2. zatrudnionych na stanowiskach nierobotniczych 3. osoby wykonujące pracę nakładczą 4. ......... II. podział 1. wg powiązania  działanie przedsiębiorstwa - odgrywa ważną rolę z punktu widzenia organizacji przedsiębiorstwa 2. wg struktury zawodowo - kwalifikacyjnej 3. wg struktury społecznej Ad. 1) - grupa przemysłowa - grupa nieprzemysłowa (pracownicy, którzy obsługują stołówki, hotele) - grupa rozwojowa (pracownicy zatrudnieni w dziale konstrukcyjnym - uczniowie (pracownicy na podst. umowy o naukę zawodu) - chałupnicy (wykonują prace w domu) Ad. 2) Wszyscy pracownicy zatrudnieni bezpośrednio i pośrednio przy realizacji działalności produkcyjnej - robotnicy - pracownicy inżynieryjno - techn. - pracownicy obsługi - straż Ad. 3) Dokonujemy podziału wg: - płci 11 - wieku - stażu pracy - liczby osób pozostających na utrzymaniu pracownika Wynagrodzenia pracowników: Wynagrodzenia na pracę obejmują wszelkie wynagrodzenia pieniężne przysługujące z tyt. wykonywania pracy lub z tyt. pracy. Do wynagrodzeń za pracę zaliczamy: - wynagrodzenie osobowe(osobom ujętym w ewidencji z tyt. pracy) - wynagrodzenia bezosobowe - wynagrodzenie za prace wykonawcze np. umowa - zlecenie - honorarium za prace twórcze, autorskie - nagrody Do wynagrodzeń nie zalicza się: - świadczeń finansowanych przez ZUS - świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów BHP - ryczałtów i ekwiwalentów za używanie własnych narzędzi i lokomocji do użytku służb. - delegacje - należności za projekty wynalazcze - stypendiów i świadczeń z funduszu socjalnego i mieszkaniowego 2 formy wynagrodzenia: podstawowe - czasowa - akordowa Dodatkowe formy wynagrodzeń: - czasowo - akordowa (czas + liczba wytworzonych jednostek) - czasowo premiowa (czas + premia) - czasowo - prowizyjna - prowizyjne (gdy pracownik dokonuje transakcji lub przyczynia się do dokonania transakcji) - bonusowa (powiązanie premii z zyskiem przedsiębiorstwa)