Pobierz EKSPRESOWA HISTORIA POLSKICH KONSTYTUCJI i więcej Schematy w PDF z Historia tylko na Docsity! Centrum Edukacji Obywatelskiej 1 EKSPRESOWA HISTORIA POLSKICH KONSTYTUCJI Zapewne słyszeliście o tym, że Anglia nie ma konstytucji pisanej - na jej niepisaną konstytucję składa się wiele różnych aktów prawnych wydanych przez króla i parlament, sądowych precedensów, praw zwyczajowych itp. Do pewnego stopnia podobny charakter miała „konstytucja” I Rzeczypospolitej – stanowił ją zbiór przywilejów szlacheckich, takich jak konstytucja Nihil novi (1505). Ta nieformalna konstytucja swój najpełniejszy wyraz znalazła w artykułach henrykowskich. Ograniczały one władzę królewską, wskazując zarazem, że ważniejsza od niej jest w Rzeczypospolitej władza prawa. 3 maja 1791 r. Sejm Czteroletni uchwalił pisaną konstytucję (znaną jako Konstytucja 3 maja) – pierwszą w Europie i drugą na świecie (po amerykańskiej). Konstytucja ta wprowadzała dziedziczną monarchię, znosiła liberum veto, ustanawiała stały rząd (Straż Praw), poszerzała prawa mieszczan. Stała się chlubnym świadectwem zdolności Polaków do wprowadzenia głębokich reform ustrojowych i naprawy państwa. Istotną rolę w kształtowaniu świadomości konstytucyjnej Polaków odegrały konstytucje Księstwa Warszawskiego (1807) i Królestwa Polskiego (1815), które wprowadzały nowoczesne ustawodawstwo dotyczące praw człowieka i obywatela. Ich oddziaływanie było jednak krótkotrwałe - pierwsza przestała obowiązywać wraz z upadkiem Napoleona, druga – po powstaniu listopadowym. Po odzyskaniu niepodległości Sejm Ustawodawczy w 1919 r. uchwalił małą konstytucję, czyli konstytucję przejściową, ograniczającą się jedynie do unormowania sprawy kompetencji organów władzy państwowej. „Dużą" konstytucję uchwalono w marcu 1921r. Konstytucja marcowa ustanowiła parlamentarny model rządów, podporządkowując parlamentowi Radę Ministrów i pozbawiając prezydenta realnych uprawnień. Konstytucja marcowa, ostro krytykowana przez Józefa Piłsudskiego, została znowelizowana po zamachu majowym w 1926 r. (tzw. nowela sierpniowa). Zwolennicy Piłsudskiego przygotowali projekt nowej konstytucji, która została uchwalona w kwietniu 1935r. Konstytucja kwietniowa odchodziła od zasady podziału władz, koncentrując najważniejsze uprawnienia w rękach prezydenta, odpowiedzialnego jedynie „przed Bogiem i historią". Prezydent powoływał i odwoływał premiera, mógł też rozwiązać parlament. W czasie wojny miał także prawo wyznaczenia swojego następcy. Rozwiązanie to pozwoliło zachować ciągłość władzy państwowej
