Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Elementy morfotyczne krwi, Notatki z Morfologia i syntaktyka

:) notatki elementy morfotyczne krwi

Typologia: Notatki

2024/2025

Załadowany 13.04.2025

katarzyna-100
katarzyna-100 🇵🇱

1 dokument

1 / 22

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
1. ELEMENTY MORFOTYCZNE KRWI
- stanowią około 45% objętości krwi
ERYTORCYTY
- transport tlenu i dwutlenku węgla
- zawierają hemoglobinę, która wiąże tlen i umożliwia jego transport z płuc do tkanek
oraz usuwanie dwutlenku węgla z tkanek do płuc
- dwuwklęsły krążek
- pozbawione jądra i innych organelli
- nietrwale łączą się z tlenem (oksyhemoglobina) oraz z co2 (karboaminohemoblobina)
- trwale łączą się tlenkiem węgla (karboksyhemoglobina- zaczadzenie)
- nie potrafią samodzielnie się poruszać
- powstają w szpiku kostnym
- żyją około 120 dni
- ulegają rozpadowi w wątrobie i śledzionie
GRUPY KRWI
- Klasyfikacja oparta na obecności lub braku określonych antygenów (aglutynogenów) na
powierzchni (w osłonce) erytrocytów. Możliwe antygeny: A, B, 0.
- W osoczu zaś przeciwciała (izoaglutyniny anty a i anty B).
- w przypadku grup krwi, organizm produkuje przeciwciała przeciwko antygenom, których
nie ma na jego własnych komórkach
- u ludzi w każdej grupie krwi, nie mogą występować aglutynogeny i przeciwko nim
skierowane izoaglutyniny, ponieważ nastąpiłoby wytrącanie krwinek
Grupa A aglutynogen A, izoaglutynina anty B
Grupa B aglutynogen B, izoaglutynina anty A
Grupa AB aglutynogen A i B, izoaglutynin brak
Grupa O aglutynogenów brak, izoaglutyniny anty
A i anty B
CZYNNIK RH
- białko znane też jako antygen Rg lub antygen D (na powierzchni erytrocytów). Osoby,
które mają to białko na swoich krwinkach czerwonych, określane są jako Rh dodatnie ,
a osoby, które go nie mają, to Rh ujemne.
- składa się z wielu antygenów, z których najważniejszy to aglutynogen D
- 85% ludzi rasy białej posiada Rh +
- konflikt serologiczny- gdy matka jest Rh- , a dziecko po ojcu ma krew z czynnikiem Rh+
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa
pfd
pfe
pff
pf12
pf13
pf14
pf15
pf16

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Elementy morfotyczne krwi i więcej Notatki w PDF z Morfologia i syntaktyka tylko na Docsity!

1. ELEMENTY MORFOTYCZNE KRWI

  • stanowią około 45% objętości krwi ERYTORCYTY
    • transport tlenu i dwutlenku węgla
    • zawierają hemoglobinę, która wiąże tlen i umożliwia jego transport z płuc do tkanek oraz usuwanie dwutlenku węgla z tkanek do płuc
    • dwuwklęsły krążek
    • pozbawione jądra i innych organelli
    • nietrwale łączą się z tlenem (oksyhemoglobina) oraz z co2 (karboaminohemoblobina)
    • trwale łączą się tlenkiem węgla (karboksyhemoglobina- zaczadzenie)
    • nie potrafią samodzielnie się poruszać
    • powstają w szpiku kostnym
    • żyją około 120 dni
    • ulegają rozpadowi w wątrobie i śledzionie GRUPY KRWI
  • Klasyfikacja oparta na obecności lub braku określonych antygenów (aglutynogenów) na powierzchni (w osłonce) erytrocytów. Możliwe antygeny: A, B, 0.
  • W osoczu zaś przeciwciała (izoaglutyniny anty a i anty B).
  • w przypadku grup krwi, organizm produkuje przeciwciała przeciwko antygenom, których nie ma na jego własnych komórkach
  • u ludzi w każdej grupie krwi, nie mogą występować aglutynogeny i przeciwko nim skierowane izoaglutyniny, ponieważ nastąpiłoby wytrącanie krwinek Grupa A aglutynogen A, izoaglutynina anty B Grupa B aglutynogen B, izoaglutynina anty A Grupa AB aglutynogen A i B, izoaglutynin brak Grupa O aglutynogenów brak, izoaglutyniny anty A i anty B CZYNNIK RH - białko znane też jako antygen Rg lub antygen D (na powierzchni erytrocytów). Osoby, które mają to białko na swoich krwinkach czerwonych, określane są jako Rh dodatnie , a osoby, które go nie mają, to Rh ujemne. - składa się z wielu antygenów, z których najważniejszy to aglutynogen D - 85% ludzi rasy białej posiada Rh + - konflikt serologiczny- gdy matka jest Rh- , a dziecko po ojcu ma krew z czynnikiem Rh+

LEUKOCYTY

  • mają na ogół kształt kulisty lub owalny
  • zawierają jądra komórkowe i inne organella
  • mają zdolność poruszania się
  • pełnią funkcje obronne
  • granulocyty: neutrofile (obojętnochłonne), eozynofile (kwasochłonne), bazofile (zasadochłonne)

TROMBOCYTY (PŁYTKI KRWI)

mają nieregularny kształt są pozbawione jądra komórkowego odgrywają istotną rolę w procesie krzepnięcia krwi

KRZEPNIĘCIE KRWI

- zapobiega utracie krwi w wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych

  • istotą krzepnięcia krwi jest przejście rozpuszczonego w osoczu FIBRYNOGENU w nierozpuszczalną FIBRYNĘ pod wpływem TROMBINY (enzym) - trombina powstaje z protrombiny przy udziale wit K
  • z pękających płytek krwi uwolniona zostaje tromboplastyna (trombokinaza)
  • aktywuje się wówczas protrombina Fibryna + krwinki= skrzep (ulegający fibrynolizie- dzięki czemu organizm zapobiega niepotrzebnemu tworzeniu się skrzepów, które mogłyby prowadzić do zakrzepów w naczyniach krwionośnych).

UKŁAD SERCOWO NACZYNIOWY

ze względu na czynność dzieli się na: SERCE 4 jamy:

  • 2 przedsionki prawy i lewy,
  • 2 komory prawa i lewa TĘTNICE I ŻYŁY KRĄŻENIE DUŻEGO ( 2 zbiorniki):
  • tętniczy duży
  • żylny duży TĘTNICE I ŻYŁY KRĄŻENIA MAŁEGO czyli PŁUCNEGO (2 zbiorniki):
  • tętniczy płucny
  • żylny płucny DWIE SIECI NACZYŃ WŁOSOWATYCH - 1- łączy zbiornik tętniczy duży ze zbiornikiem żylnym dużym
  • 2- łączy w płucach zbiornik tętniczy płucny z żylnym płucnym KREW UTLENOWANA w:
  • tętnicach obiegu dużego
  • żyłach obiegu małego KREW ODTLENOWANA w:
  • tętnicach obiegu małego
  • żyłach obiegu dużego

ZAPIS EKG

 załamek P odpowiada początkowi depolaryzacji mięśnia przedsionków  załamek Q, R i S odpowiadają początkowi depolaryzacji mięśnia komór  załamek T wiąże się z szybką repolaryzacja mięśnia komór przy analizie krzywej EKG bierze się pod uwagę:  załamki, kierunki ich wychylenia ku górze czy ku dołowi od linii izoelektrycznej  odcinki, czyli trasa trwania linii izoelektrycznej pomiędzy załamkami  odstępy, obejmujące łączny czas trwania załamków i odcinków

CZYNNOŚĆ MECHANICZNA SERCA

Związana jest z cyklem pracy serca (0,83 s), na który składa się:  skurcz przedsionków 0,11 s (rozkurcz komór)  skurcz komór 0,32 s (rozkurcz przedsionków) skurcz i rozkurcz przedsionków i komór powtarzane cyklicznie  pauza 0,40 s- rozkurcz serca

przebieg: SKURCZ PRZEDSIONKÓW:

  • kurczy się mięsień przedsionków
  • krew wypełniająca jamę przedsionków zostaje wtłoczona do komór (przez otwarte prawe i lewe ujście przedsionkowo- komorowe) SKURCZ KOMÓR :
  • komory kurczą się wypychając krew do tętnic (aorty i tętnicy płucnej);
  • z lewej komory krew trafia do całego ciała, z prawej do płuc;
  • zastawki przedsionkowo-komorowe zamykają się zapobiegając cofaniu się krwi do przedsionków,
  • a napięcie mięśnia komór szybko wzrasta, co pozwala na skuteczne wypchnięcie krwi;
  • gdy ciśnienie krwi w komorach przewyższy ciśnienie w zbiornikach tętniczych, zastawki aorty i pnia płucnego (półksiężycowate) otwierają się i krew wtłaczana jest do zbiorników tętniczych;
  • ciśnienie w komorach zaczyna opadać, zamykają się zastawki aorty i pnia płucnego; następuje okres przerwy, pauza

KRĄŻENIE WIEŃCOWE

Tworzą je naczynia krwionośne, które:

  • Dostarczają tlen i składniki odżywcze do komórek mięśnia sercowego, co jest niezbędne do prawidłowej pracy serca.
  • odprowadzają dwutlenek węgla i uboczne produkty metabolizmu z tych komórek
  • naczynia wieńcowe należą do TĘTNIC KOŃCOWYCH, to znaczy ich zamknięcie (spowodowane np. miażdżycą) powoduje niedokrwienie zaopatrywanego przez nie obszaru aż do wystąpienia martwicy włącznie
  • jeśli obszar martwicy jest duży, może spowodować śmierć, jeśli mały- to tylko ból przy wysiłku fizycznym 1- prawa tętnica wieńcowa 2- lewa tętnica wieńcowa 3- gałąź międzykomorowa przednia lewej tętnicy wieńcowej 4- gałąź okalająca lewej tętnicy wieńcowej 5- żyła wielka serca

CIŚNIENIE SKURCZOWE I ROZKURCZOWE

Ciśnienie tętnicze - to siła, z jaką krew naciska na ściany naczynia. Skurczowe - w czasie skurczu lewej komory serca Rozkurczowe - gdy serce jest w fazie rozkurczu

KRĄŻENIE DUŻE ZBIORNIK ŻYLNY DUŻY

  • cały system dużych, średnich i małych żył, który pełni funkcję magazynowania krwi i jej transportu z powrotem do serca
  • żyły w organizmie mają znacznie większą pojemność niż tętnice i są w stanie przechować dużą ilość krwi
  • ma kluczowe znaczenie w powrocie krwi do serca Zbiornik ten charakteryzuje się:
  • pojemnością około 3,2 l krwi
  • ciśnieniem- zależy ono od miejsca pomiaru i pozycji ciała
  • przez zbiornik przepływa w ciągu 1 min 5,4 litra krwi
  • prędkość przepływu krwi: średnio około 0,4 m/s

KRĄŻENIE MAŁE PŁUCNE

  • obieg mający na celu wymianę gazów (o2 i co2) między krwią a powietrzem w płucach
  • krew uboga w tlen z prawej komory serca trafia do płuc, gdzie zachodzi wymiana gazów
  • krew wzbogacona w tlen, z naczyń włosowatych płuc trafia do żył płucnych, które prowadzą ją do ,lewego przedsionka serca skąd krew zostaje pompowana do lewej komory i wkrótce przekaże tlen do reszty ciała
  • zbiornik tętniczym płucny, żylny płucny oraz sieć naczyń włosowatych zawiera około 18% całkowitej objętości krwi krążącej w organizmie

UKŁAD MOCZOWY

Skład układu moczowego: NERKI- parzyste narządy filtrujące krew

NEFRON

  • w nim następuje odfiltrowanie z krwi substancji zbędnych powstałych w procesie przemiany materii
  • NEFRON składa się z CIAŁKA NERKOWEGO i wychodzącego z niego UKŁADU KANALIKOWEGO
  • CIAŁKO NERKOWE składa się z pętli naczyń włosowatych tworzących KŁĘBUSZEK NERKOWY (Malpighiego) i TOREBKI CIAŁKA NERKOWEGO (Bowmana), która otacza ten kłębuszek
  • przestrzeń między kłębuszkiem i torebką nazywa się przestrzenią Bowmana Światło torebki przechodzi w:
  • KANALIK KRĘTY I RZĘDU (PROKSYMALNY/BLIŻSZY)
  • PĘTLE NEFRONU (PĘTLA HENLEGO),która składa się z dwóch ramion: zstępującego i wstępującego
  • KANALIK KRĘTY II RZĘDU (DYSTALNY/DALSZY)
  • CIAŁKA NERKOWE oraz KANALIKI PROKSYMALNE I DYSTALNE znajdują się w korze nerki
  • PĘTLA HENLEGO znajduje się w piramidach rdzenia
  • NEFRONY uchodzą do kanalika zbiorczego , a te przechodzą w PRZEWODY BRODAWKOWE otwierające się do KIELICHÓW NERKOWYCH MNIEJSZYCH
  • KILKA KIELICHÓW mniejszych łączy się ze sobą, tworząc KIELICH NERKOWY WIĘKSZY
  • z połączenia 2-3 KIELICHÓW powstaje MIEDNICZKA NERKOWA przechodząca w MOCZOWÓD
  • moczowód wpada do pęcherza moczowego, z którego mocz odpływa przez cewkę moczową

CZYNNOŚĆ WEWNĄTRZWYDZIELNICZA NEREK

  • inaczej funkcja endokrynna polegająca na produkcji i wydzielaniu hormonów, które odgrywają kluczową rolę w regulacji różnych procesów w organizmie
  • nerki oprócz funkcji wydalniczej pełnią ważną rolę w utrzymaniu homeoastazy hormonalnej
  • czynność ta związana jest wytwarzaniem RENINY (np.reguluje ciśnienie krwi) i ERYTROPOETYNY (pobudza szpik kostny do produkcji erytrocytów; kluczowa w procesie transportu tlenu w organizmie)
  • w czasie niedokrwienia nerek, aparat przykłębuszkowy wydziela do krwi reninę (enzym proteolityczny), która zamienia krążący we krwi angiotensynogen w angiotensynę i tym samym podnosi ciśnienie krwi

UKŁAD TRAWIENNY

ZĘBY (po obu stronach szczęki i żuchwy): mleczne (20), stałe (32)- chwytanie, miażdżenie, rozdrabnianie pokarmu.

  • siekacze
  • kły
  • przedtrzonowe
  • trzonowe

PRZEŁYK

  • najwęższa część przewodu pokarmowego
  • kęs wędruje przez przełyk przesuwaniem skurczami błony mięśniowej TRZY ZWĘŻENIE PRZEŁYKU:
  • I na granicy z gardłem
  • II w miejscu skrzyżowania z lewym oskrzelem głównym
  • III w obrębie przepony

ŻOŁĄDEK

-między przełykiem a dwunastnicą

  • workowate rozszerzenie przewodu pokarmowego
  • okresowy zbiornik pokarmu, w którym odbywa się TRAWIENIE (mechaniczne i chemiczne) **Błona śluzowa żołądka zawiera liczne GRUCZOŁY:
  1. GRUCZOŁY ŻOŁĄDKOWE WŁAŚCIWE (kluczowe dla trawienia białek i ochrony przed drobnoustrojami)** Zawierają dwa rodzaje komórek gruczołowych:
  • GŁÓWNE (produkujące pepsynogen)
  • OKŁADZINOWE (wytwarzające kwas solny) 2. GRUCZOŁY ODŹWIERNIKOWE (regulują aktywność wydzielniczą żołądka i chronią błonę - wydzielają śluz
  • kwas solny i pepsynogen to podstawowe składniki SOKU ŻOŁĄDKOWEGO (zawiera wydzielanego w ilości 2-3 litrów na dobę; ph soku żołądkowego jest silnie kwasny: 1-2.

A. TRYPSYNOGEN- pod wpływem enterokinazy zostaje aktywowany w TRYPSYNĘ- enzym proteolityczny B. CHYMOTRYPSYNOGEN- aktywowany przez trypsynę w chymotrypsynę C. ALPHA AMYLAZA- enzym rozkładający wielocukry do dwucukrów D. LIPZA- enzym hydrolizujący tłuszcze roślinne, zwierzęce do kwasów tłuszczowych i glicerolu E. NUKLEAZY ŻÓŁĆ

  • niezależnie od soku trzustkowego do dwunastnicy wydzielana jest ŻÓŁĆ
  • wytwarzana jest w wątrobie przez komórki zwane hepatocytami
  • w ciągu doby wydziela się około 0,5 l żółci SKŁADNIKI ŻÓŁCI:
    • sole kwasów żółciowych
    • barwniki żółciowe
    • cholesterol
    • sole mineralne
  • Komórki wątrobowe wydzielają kwasy żółciowe w postaci związanej z tauryną lub glicyną jako np. kwasy taurocholowe lub glikocholowe
  • W przewodach żółciowych następuje tworzenie się odpowiednich soli po związaniu się tych kwasów z sodem lub potasem.
  • Sole kwasów żółciowych powodują ZMNIEJSZENIE NAPIĘCIA POWIERZCHNIOWEGO i EMULGACJĘ TŁUSZCZÓW, aktywują w związku z tym lipazę
  • Żółć ułatwia wchłanianie tłuszczów oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, zwiększa ruchy jelit. **SOK JELITOWY
  • w** ytwarzany przez gruczoły jelitowe w ilości od 3 do 6 litrów w ciągu doby - ma odczyn zasadowy SKŁAD SOKU JELITOWEGO - aminopeptydazy- rozkładające peptydy do aminokwasów - enzymy rozkładające kwasy nukleinowe do pentozy oraz zasad purynowych i pirymidynowych - e nzymy rozkładające polisacharydy i disacharydy do monosacharydów - lipaza- hydrolizująca tłuszcze obojętne do kwasów tłuszczowych i glicerolu

JELITO GRUBE

W skład wchodzą:

  1. JELITO ŚLEPE
  2. OKRĘŻNICA
  3. ODBYTNICA W jelicie grubym zachodzą 4 zasadnicze procesy:
  • woda zwarta w treści jelita grubego jest zwrotnie wchłaniana
  • wchłaniane są elektrolity, witaminy i aminokwasy
  • formowany jest kał i nie strawione produkty są tam czasowo magazynowane
  • drobnoustroje stale się mnożą, wytwarzając zarówno związki dla organizmu niezbędne (niektóre witaminy) jak i toksyczne (np amoniak) WCHŁANIANIE W PRZEWODZIE POKARMOWYM - najwięcej składników pokarmowych wchłania się w JELICIE CZCZYM, którego nabłonek zbudowany jest z komórek zwanych ENETROCYTAMI - substancje odżywcze po ich rozłożeniu do związków prostych oraz woda, witaminy i sole mineralne są wchłaniane do krwi lub chłonki - MECHANIZM WCHŁANIANIA polega na DYFUZJI (nie wymaga energii, np. wchłanianie o lub co2) lub AKTYWNYM TRANSPORCIE (wymaga energii, np. wchłanianie glukozy, aminokwasów) **WCHŁANIANIE WĘGLOWODANÓW
  • w** chłaniają się w postaci monosacharydów - większość monosacharydów, a zwłaszcza glukoza i galaktoza są wchłaniane na zasadzie transportu aktywnego - aktywny transport glukozy przyśpiesza się w obecności jonów sodowych - niektóre z monosacharydów jak fruktoza dostają się do krwi dzięki dyfuzji ułatwionej WCHŁANIANIE WĘGLOWODANÓW
  • spożywane głównie jako trójglicerydy
  • hydrolizowane do wolnych kwasów tłuszczowych i monoglicerydów, które wnikają do enterocytów