Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Notatki przedstawiające zagadnienia z zakresu prawa międzynarodowego: pojęcia ogólne systemu prawa. Część 1. elementy,system
Typologia: Notatki
1 / 16
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Elementy prawa
Część A Zagadnienia ogólne systemu prawa I. Klasyfikacja formalna aktów prawnych II. Cechy formalne aktów prawnych III. Działy prawa IV. Wykładnia prawna
Część B Podstawowe pojęcia głównych działów prawa I. Prawo karne II. Prawo cywilne III. Postępowanie prawne
Ad. 1.1 Występuje hierarchia
Konstytucja obecnie obowiązuje od 1997 r. Konstytucja zawiera ogólne zasady systemu prawnego i społecznego.
Ustawa uchwalana jest przez Sejm. Obowiązuje zasada wyłączności ustawy. Zgodnie z tą zasadą dwie kwestie muszą być uregulowane w ustawie a nie w rozporządzeniu. Są to:
Jest to tzw. materia ustawowa.
Trybunał Konstytucji strzeże wszystkich zasad wyłączności
Działy prawa, które regulują ustawy:
Rozporządzenia są aktami wykonawczymi d ustawy. Aby rozporządzenie było skutecznie wydane, konieczne jest:
Organy, które wydają rozporządzenia to: prezydent RP, członkowie rządu....
Akty są publikowane w Dziennikach Urzędowych.
W Dzienniku Ustaw ( w skr. Dz. U.) publikowane są: Ustawy Rozporządzenia Umowy międzynarodowe ratyfikowane
W Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym zawierane jest prawo miejscowe ( każde województwo ma swój dziennik, jest ich 16)
Dziennik Urzędowy UE ( w skr. Dz. Urz. UE) jest wydawany w Brukseli we wszystkich językach państw członkowskich
Monitor Polski ( w skr. M. P.) zawiera ważniejsze prawo resortowe.
Tzw. Resortowe Dzienniki Urzędowe wydawane są przez poszczególnych ministrów i Urzędy Centralne. Jest ich ok. 30. Liczba ich jednak się zmienia.
Pozostałe prawa resortowe.
FORMA PUBLKOWANIA AKTÓW PRAWNYCH
OZNACZANIE MIEJSCA PUBLIKACJI AKTU składa się z 4 elementów:
Sposób elektroniczny: Dz. U. 2007.15.
W danym roku występuje ciągłość numerów i pozycji. W prawie unijnym zamiast pozycji występuje strona.
Warunkiem wejścia w życie aktu prawnego jest jego ogłoszenie. Akt prawny może więc wejść w życie w dniu ogłoszenia albo w jakimś dniu późniejszym. Datę wejścia w życie aktu zawiera najczęściej tzw. przepis końcowy. Przepis końcowy to przepis określający datę wejścia aktu prawnego w życie. Może to być data kalendarzowa lub określona liczba dni od daty ogłoszenia aktu. Przykładowe brzmienie aktu końcowego: „Akt wchodzi w życie....”
Przykładowy przepis końcowy: Akt prawny opublikowano 15.10.2007 r. Jego przepis końcowy brzmi: Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia”. Przy liczeniu tych dni nie uwzględni się dnia ogłoszenia. 22.10.2007 r. mija 7 dni i akt wchodzi w życie 23.10.2007r.
Jeśli akt prawny nie zawiera przepisu końcowego to wchodzi on w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
VACATIO LEGIS z łaciny spoczywanie prawa. Okres pomiędzy ogłoszeniem aktu prawnego a datą wejścia w życia. W prawie podatkowym nowy przepis musi mieć co
Uchylenie pośrednie jest również możliwe w sytuacji zmiany ustawy wtedy gdy traci moc przepis zawierający upoważnienie do wydania tego aktu. Powyższy rysunek przedstawia uchylenie pośrednie.
Przepis przedłużka brzmi:” Akty wykonawcze wydane na podstawie poprzedniej ustawy zachowują moc do czasu wydania aktów wykonawczych na podstawie niniejszej ustawy”
Akt prawny wygasa gdy z góry wiadomy jest okres jego obowiązywania np. ustawa budżetowa na rok 2007.
Wygaśnięcie może wynikać z tytułu aktu; z pierwszego przepisu; z przepisu końcowego.
Nieaktualność aktu zachodzi gdy akt nie ma już praktycznego zastosowania ze względu na zmianę stosunków społeczno ekonomicznych i nie zachodzi ani uchylenie ani wygaśnięcie.
DESUETUTO – sytuacja nieaktualności aktu prawnego.
Ustawa o PIT z 1991 r. Dziennik Ustaw z 1991 r Nr... poz. ... 143 zmiany od 1991 r. / ok. 9 zmian rocznie. Tekst jednolity. Ostatnia zmiana Dz. U.2000.14.176.
Z punktu widzenia ustawodawcy wydawany jest tekst jednolity ( tekst całego aktu prawnego opublikowany przez ustawodawcę w dzienniku urzędowym z uwzględnieniem wszystkich dotychczasowych zmian).
Tekst scalony – tekst uwzględniający wszystkie zmiany ale opublikowany jest przez wydawnictwo prywatne (komercyjne).
BUDOWA AKTU PRAWNEGO
Kolejność przepisów w ramach aktu:
Przepisy przejściowe – regulują zagadnienia związane z istniejącymi w dniu wejścia w życie ustawy a w szczególności takie kwestie jak: Czy do tych sytuacji stosować prawo poprzednie czy prawo nowe Co z dotychczasowymi aktami wykonawczymi (przedłużka) Co z robić z mieniem i pracownikami likwidowanej instytucji.
XXX czytamy: Artykuł 8, ustęp 1, punkt 1, litera b
Ustęp kończy się nawiasem a punkt kropką. Paragraf zawsze jest zakończony znakiem : §.
Występują dwa ogólnosystemowe podziały prawa:
Decydujący o tym podziale jest charakter stosunków prawnego.
Wykładnia prawa to nic innego jak interpretacja przepisów prawa
odpowiedniej rangi ma moc formalnie wiążącą tak jak przepis prawa ODP.: W Polsce wykładnia nie ma mocy formalnie wiążącej)
Kazus – przypadek będący przedmiotem rozstrzygnięcia
Kazus nr 1 W Państwie X obowiązywał przepis w brzmieniu :” kto wprowadza na peron kolejowy psa podlega karze ”. Oskarżony wprowadził tygrysa. Czy podlega odpowiedzialności z tego przepisu?
Kazus nr 2 Samotna żona, której mąż został tymczasowo zatrzymany chce rozliczać się na zasadach preferencyjnych. Przepis mówi, że gdy pierwszy małżonek odbywa karę pozbawienia wolności to drugi może skorzystać z opodatkowania preferencyjnego.
Wykładnia językowa i systemowa to wykładnia ścisła, inaczej mówiąc statyczna Wykładnia logiczna i celowościowa to wykładnia dynamiczna
Prawo karne i podatkowe stosuje wykładnie ścisłą.
NULLUM CRIMEN SINE LEGE – nie ma przestępstwa bez ustawy
Ad. 2
Kontratyp to typowa okoliczność wyłączająca bezprawność karną czynu. Przykładowe kontratypy: a) obrona konieczna b) stan wyższej konieczności c) zgoda pokrzywdzonego d) drobny upominek
a) Obrona konieczna polega na odpieraniu bezpośredniego zamachu na jakiekolwiek dobro prawne.
Zamach:
ROZSTRZYGNIĘCIA:
Przekroczenie granic zachodzi między innymi wtedy, gdy sposób obrony jest niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu (kontynuacja ochrony a zamachowiec nie atakuje)
Kazus 1 Dwóch braci: starszy i młodszy często się bili. Pewnego dnia starszy brat się tak zdenerwował, że bił młodszego metalową szufelka. Młodszy, w ramach obrony, odebrał
starszemu szufelkę i zaczął go zaczął go bić tym przyrządem i kopać. Starszy brat w wyniku tego zajścia miał średni uszczerbek na zdrowiu.
ROZSTRZYGNIĘCIE: przekroczenie granic kontratypu
Kazus 2 Dyskoteka. Kobieta i mężczyzna są niepokojeni przez pewną grupę osób. Doszło do złamania prawa o nietykalności cielesnej. Po jakimś czasie mężczyzna wyszedł to toalety gdzie spotkał jednego ze swoich dręczycieli i pobił go.
ROZSTRZYGNIĘCIE: kontratyp nie wchodzi w grę
Kazus 3 Gospodarstwo rolne. Gospodarz-inwalida zakupił broń do celów obrony własnej. Pewnej nocy usłyszał hałas dobiegający się z sadu. Wyszedł na dwór i krzyknął żeby osoba, która kradnie mu jabłka wyszła z jego sadu. Lecz złodziej nie posłuchał. Gospodarz-inwalida wziął strzelbę i strzelił w stronę złodzieja, który w wyniku strzału zmarł.
ROZSTRZYGNIĘCIE: przekroczenie granic kontratypu
b) Stan wyższej konieczności
Kazus 4. Płynie statek na morzu, burza. Kapitan statku postanawia wyrzucić część ładunku, gdyż jeśli tego nie zrobi statek może się rozbić. Kapitan stwierdził, że istnieje niebezpieczeństwo życia i wyrzucił za burtę ładunek. Statek dopływa do portu.
Zarzut: zniszczenie obcego mienia
Ochrona: życie
MOŻE POWOŁAĆ SIĘ NA STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI
Ad 1 Niepoczytalność zachodzi wtedy, gdy z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznej sprawca nie może w chwili czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. Definicja mocno psychiatryczna. W takich przypadkach zawsze zasięga się opinii biegłych psychiatrów. Wydają oni opinie o poczytalności. Osoba cierpiąca na choroby psychiczne może być poczytalna. Są różne etapy choroby. Osoba jest oceniania w chwili popełnienia czynu. Jeśli zabije, to nie popełnia przestępstwa by było popełnione w trakcie niepoczytalności. Nie można wymierzyć kary. Taką osobę można umieścić w zakładzie psychiatrycznym (Sąd nie określa na jak długo).
Ubezwłasnowolnienie – w sprawach cywilnych, stan stały.
Ad. 2
Nieletni odpowiadają na podstawie Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (UPN). Można stosować środki wychowawcze oraz umieszczenie w zakładzie poprawczym (najsurowsza)
W przypadku popełnienia przestępstwa przez osobę 15 – letnią, w chwili popełnienia czynu nieletni, który ukończył 15 lat może wg sądu odpowiadać tak jak dorosły ale dotyczy to tylko najcięższych przestępstw, jak np. zabójstwo czy zgwałcenie.
Młodociany jest to taki sprawca dorosły, który w chwili popełnienia czynu nie ukończył lat 21 a w chwili orzeczenia lat 24. Młodociany odpowiada łagodniej.
Ad.
Umyślność i nieumyślność
