Zachowania nieetyczne w filmie „12 gniewnych ludzi”. Anna Szyszkowic
Film pochodzi z roku 1957 i można stwierdzić, że to klasyk kina. Tytuł bezpośrednio
nawiązuje do głównych bohaterów, czyli ławy przysięgłych, która składała się z dwunastu
mężczyzn. Ławnicy zostali powołani do sprawy morderstwa pierwszego stopnia, zabójstwa z
premedytacją, w której mieli zadecydować o winie oskarżonego. Chłopcu groziła kara
śmierci, jego los spoczywał w rękach dwunastu mężczyzn, jak słusznie podkreślił sędzia na
koniec rozprawy: „ciąży na was wielka odpowiedzialność”.
Ława przysięgłych powinna przestrzegać wszelkich norm etycznych i moralnych. Film jest
typowym przykładem tego, że nie zawsze się tak dzieje. Każdy człowiek ma swoje
przekonania, poglądy i patrzy na świat subiektywnie, co często jest przyczyną złej oceny
sytuacji. Obiektywność, zachowanie trzeźwego osądu oraz porzucenie własnych przekonań
powinno być ogólną zasadą podczas narady przysięgłych. Tak naprawdę tylko jeden człowiek
z dwunastu pamiętał o tym od samego początku.
Akcję właściwą uruchamia wynik wstępnego głosowania przysięgłych, gdzie tylko jeden
człowiek zagłosował na korzyść oskarżonego, uznając go za niewinnego. Jego zdanie zostało
skwitowane słowami „zawsze znajdzie się ktoś taki”. Przysięgły nr 8, jako jedyny chciał
porozmawiać i przedyskutować całą sprawę, bo jak to ujął: „niełatwo jest podnieść rękę i
wysłać chłopaka na śmierć bez dyskusji”. Chodziło o czyjeś życie i jako jedyny miał
świadomość tego, że mogą się pomylić, reszta uznała, że to tylko zbędne gdybanie.
Przysięgli nie mogą robić z posiedzenia sprawy osobistej, czy też kierować się własnymi
uprzedzeniami, co niejednokrotnie miało miejsce. W filmie na pierwszy plan wysuwał się
jeden zasadniczy problem, a mianowicie uprzedzenia do niższej klasy społecznej, z której
wywodził się oskarżony. To kolejny przykład zachowania nieetycznego. Przysięgły nr 2
stwierdził, iż oskarżony urodził się w salmsach, a to wylęgarnia kryminalistów. Według niego
dzieci ze slamsów to potencjalne zagrożenie. Inny mężczyzna zgodził się z nim stwierdzając,
że takie dzieci to śmieci i nie chce ich znać. Padły takie stwierdzenia, jak: „oni się upijają”,
„takimi stworzyła ich natura”, „życie ludzkie nie znaczy dla nich tyle, co dla nas”, „nie mają
uczuć”, „kłamią”, „w żadnym z nich nie ma nic dobrego”. Na początku, okazało się, że jeden
z przysięgłych wywodzi się z tego środowiska. Reszta mężczyzn uspokoiła go mówiąc, że
przecież nie chodzi tutaj o niego i nie ma być tak wrażliwy. Natomiast pod koniec filmu, gdy
większość przysięgłych uznała oskarżonego za niewinnego, a sytuacja uprzedzenia
powtórzyła się, wszyscy wstali od stołu, zostawiając przy nim jedynie tego, kto słowa te
wypowiadał, czyli przysięgłego nr 10. Jak widać osobiste uprzedzenia przesłaniają prawdę.
Gdy przysięgły nr 8 przytoczył kilka faktów z życia chłopca, które można uznać za
okoliczność łagodzącą, przysięgły nr 10 stwierdził, że ludziom, którzy wywodzą się z klasy
oskarżonego, nie można ufać, ponieważ to urodzeni kłamcy, równocześnie jednak uznał za
mocny dowód zeznania jednej z kobiet, która rzekomo widziała całe zajście, a wywodziła się
z tej samej klasy społecznej, co oskarżony. Wybieranie informacji, które są dla nas wygodne,
a odrzucanie innych, ponieważ nie potwierdzają słuszności naszej decyzji to jawny przejaw
zachowania nieetycznego.
Kolejnego przykładu dopatrzeć się można u przysięgłego nr 7, który od samego początku
nie ukrywał, że chce jak najszybciej opuścić salę ze względu na zakupione bilety na mecz.
Miał swoje plany na wieczór i były one ważniejsze niż życie człowieka, o którym mieli
zadecydować. Kiedy przysięgły zorientował się, że zmieniając zdanie i uznając oskarżonego
