Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Etyka dziennikarska - Notatki - Etyka, Notatki z Etyka

Notatki z zakresu etyki dotyczące etyki dziennikarskiej i kodeksów deontologii dziennikarskiej; opisujące również uwarunkowania do wykonywania zawodu dziennikarza.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 11.07.2013

xena_90
xena_90 🇵🇱

4.7

(123)

394 dokumenty

1 / 10

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
ETYKA DZIENNIKARSKA
ETYKA - nauka o moralności
* jest to ogół ocen i norm moralnych w danej epoce i zbiorowości społecznej lub konkretny
ich system, tj. moralność
* są to oceny, normy, zasady i ideały określające poglądy, zachowania i działania uważane za
właściwe
a zatem etyka pomaga nam zrozumieć:
* co jest dobre, co być powinno ?
* które działania ludzkie chronią zgodne z prawdą dobro osób ?
Fundamenty etyki to następująca triada:
PRAWDA, DOBRO, PIĘKNO
są ze sobą nierozerwalnie powiązane, wzajemnie się warunkują.
KODEKSY DEONTOLOGII DZIENNIKARSKIEJ
Każdy kierunek ludzkiego życia (a więc i dziennikarstwo) domaga się etyki, dlatego powstała
DEONTOLOGIA czyli zespół zasad etycznych odnoszących się do ko nkretnej grupy
zawodowej. Normy etyczne dotyczące profesji dziennikarskiej są zawarte w licznych
kodeksach obowiązują jedynie, gdy zostaną uznane przez profesjonalistów, pozbawione są
innych sankcji, które by je chroniły i zapewniały ich przestrzeganie ułatwiają dziennikarzowi
orientację, by przedstawiać PRAWDĘ w sposób wierny mają zatem „tylko” znaczenie
honorowe, tj. obowiązują w sumieniu.
Jest wiele kodeksów regionalnych, partykularnych, często obowiązujących w regionalnych
tytułach. Do najbardziej znanych należą:
a) na świecie
- Deklaracja Paryska 1983r. „ Międzynarodowe Zasady Etyki Zawodowej w
Dziennikarstwie”
- Rada Europy 1993r. „Europejski Kodeks Deontologii Dziennikarskiej”
b) w Polsce
- „Dziennikarski Kodeks Obyczajowy" Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej
Polskiej 27 września 1991r.
- „Karta Etyczna Mediów” 1995r. ( przyjęta przez wszystkie stowarzyszenia dziennikarskie)
UWARUNKOWANIA DO WYKONYWANIA ZAWODU
Nie wszyscy są predestynowani do wykonywania fachu dziennikarskiego. Niezbędne są
m.in.:
* umiejętność rozeznawania problemu i jego poprawne, logiczne formułowanie
* umiejętność przekazywania myśli w słowie i w piśmie
* umiejętność nawiązywania kontaktów z ludźmi
* umiejętności warsztatowe (doświadczenie, posiadanie mistrza)
* wiedza z innej dziedziny specjalistycznej
* wiedza dotycząca sprawy, o której się pisze
* dystans do własnego środowiska
Dziennikarz musi się także wykazywać intelektualną dociekliwością, obiektywizmem i
bezstronnością, życzliwością wobec innych a także bezinteresownością.
Uwaga: SAMO SPRAWNE PRZEKAZYWANIE INFORMACJI NIE SPRAWIA, ŻE KTOŚ
STAJE SIĘ DOBRYM DZIENNIKARZEM !
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Etyka dziennikarska - Notatki - Etyka i więcej Notatki w PDF z Etyka tylko na Docsity!

ETYKA DZIENNIKARSKA

ETYKA - nauka o moralności

  • jest to ogół ocen i norm moralnych w danej epoce i zbiorowości społecznej lub konkretny ich system, tj. moralność
  • są to oceny, normy, zasady i ideały określające poglądy, zachowania i działania uważane za właściwe a zatem etyka pomaga nam zrozumieć:
  • co jest dobre, co być powinno?
  • które działania ludzkie chronią zgodne z prawdą dobro osób? Fundamenty etyki to następująca triada: PRAWDA, DOBRO, PIĘKNO są ze sobą nierozerwalnie powiązane, wzajemnie się warunkują.

KODEKSY DEONTOLOGII DZIENNIKARSKIEJ Każdy kierunek ludzkiego życia (a więc i dziennikarstwo) domaga się etyki, dlatego powstała DEONTOLOGIA czyli zespół zasad etycznych odnoszących się do konkretnej grupy zawodowej. Normy etyczne dotyczące profesji dziennikarskiej są zawarte w licznych kodeksach obowiązują jedynie, gdy zostaną uznane przez profesjonalistów, pozbawione są innych sankcji, które by je chroniły i zapewniały ich przestrzeganie ułatwiają dziennikarzowi orientację, by przedstawiać PRAWDĘ w sposób wierny mają zatem „tylko” znaczenie honorowe, tj. obowiązują w sumieniu. Jest wiele kodeksów regionalnych, partykularnych, często obowiązujących w regionalnych tytułach. Do najbardziej znanych należą: a) na świecie

  • Deklaracja Paryska 1983r. „ Międzynarodowe Zasady Etyki Zawodowej w Dziennikarstwie”
  • Rada Europy 1993r. „Europejski Kodeks Deontologii Dziennikarskiej” b) w Polsce
  • „Dziennikarski Kodeks Obyczajowy" Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej 27 września 1991r.
  • „Karta Etyczna Mediów” 1995r. ( przyjęta przez wszystkie stowarzyszenia dziennikarskie)

UWARUNKOWANIA DO WYKONYWANIA ZAWODU Nie wszyscy są predestynowani do wykonywania fachu dziennikarskiego. Niezbędne są m.in.:

  • umiejętność rozeznawania problemu i jego poprawne, logiczne formułowanie
  • umiejętność przekazywania myśli w słowie i w piśmie
  • umiejętność nawiązywania kontaktów z ludźmi
  • umiejętności warsztatowe (doświadczenie, posiadanie mistrza)
  • wiedza z innej dziedziny specjalistycznej
  • wiedza dotycząca sprawy, o której się pisze
  • dystans do własnego środowiska Dziennikarz musi się także wykazywać intelektualną dociekliwością, obiektywizmem i bezstronnością, życzliwością wobec innych a także bezinteresownością. Uwaga: SAMO SPRAWNE PRZEKAZYWANIE INFORMACJI NIE SPRAWIA, ŻE KTOŚ STAJE SIĘ DOBRYM DZIENNIKARZEM!

NIEZBĘDNE DYSPOZYCJE W ZAWODZIE DZIENNIKARZA

1. ROZTROPNOŚĆ

  • u jej podstaw znajduje się mądrość; polega na umiejętności rozpoznania problemu i podjęcia właściwej decyzji w sytuacjach wyjątkowych
  • należy pamiętać o przeszłości ( wyciąganie wniosków), orientować się w sprawach bieżących i posiadać zdolność przewidywania (ludzkich zachowań, konsekwencji podejmowania określonych decyzji), być przezornym i ostrożnym
  • przeciwieństwem jest lekkomyślność – nieroztropność oraz przebiegłość- cwaniactwo
  • roztropność pozwala widzieć w sposób obiektywny rzeczywistość i dba o urzeczywistnianie dobra 2. SPRAWIEDLIWOŚĆ
  • polega na tym, aby w relacjach o ludziach i faktach „oddać każdemu, co jemu należne”,
  • należy respektować niezbywalne prawa każdego człowieka i nie naruszać jego jego dóbr osobistych, dbać o zachowanie prawa do dobrej sławy
  • sprawiedliwość broni przed krzywdą, kłamstwem, wewnętrzna uczciwość rodzi ostrożność w wyrażaniu sądów 3. MĘSTWO
  • konieczne, by walczyć o prawdę i sprawiedliwość a także by sprzeciwiać się nieprawdzie, niesprawiedliwości i nieuczciwości
  • wiąże się z narażaniem na szwank swojego bezpieczeństwa
  • pozwala przezwyciężyć pokusy konformizmu (tzw. święty spokój), nie być uległym w obliczu groźby, a także nie ulec szantażowi, powstrzymać się przed przyjęciem łapówki, przejmowaniem się opinią środowiska
  • może się urzeczywistniać w dwojaki sposób: przez atak ( jeśli zło jest do pokonania) lub przez opór (wstrzymanie naporu zła)
  • męstwo służy prawdzie i dobru, a nie osiąganiu korzyści materialnych i ambicjonalnych 4. POKORA
  • jest nieodłączna - zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i państwu; jest to uznanie daru i swojej niewystarczalności
  • sprawia, że dziennikarz się nie wywyższa, ani nikogo nie poniża
  • chroni przed pokusą autokreacji ( praca ma szeroki publiczny odbiór) - na niekorzyść dla faktów i ludzi 5. UMIARKOWANIE
  • dotyczy relacji do nas samych, każe uznać swoje ograniczenia
  • aby człowiek kierował się ku swemu celowi wolą i rozumem, a nie popędami
  • dbałość aby przekaz był wiarygodny, a nie drżenie o tzw. oglądalność

JAKOŚĆ PRACY DZIENNIKARZA

  • jest zależna od odpowiednich kwalifikacji
  • dobra jakość pracy dziennikarza to rzetelność i wiarygodność

RZETELNOŚĆ

  • dzięki sumienności tworzenie przekazów dokładnych informacja ma być : pełna, jasna, z kilku źródeł, ścisła
  • przeciwieństwem jest nieścisłość

WIARYGODNOŚĆ

  • dzięki uczciwości fakty przedstawiane są zgodnie z rzeczywistością
  • przeciwieństwem jest oszustwo
  1. telefoniczna opinia publiczna
  2. powtarzanie
  3. przemilczanie
  4. ukrywanie
  5. publiczność odziedziczona
  6. symbolizacja
  7. niezwykłość przekazu
  8. moda
  9. selekcja
  10. eufemizmy
  11. hiperbolizacja
  12. tzw. Prawo Rossa

KONSEKWENCJE PROPAGANDA ZEWN. - czyni podatnym także na asymilację treści pozapropagandowych publikowanych przez media wynika z:

  • naiwności
  • wyłączenia krytycyzmu
  • traktowania mediów jak bezwzględnego autorytetu PROPAGANDA WEWN. (AUTOMANIPULACJA) – najbardziej groźna, jest to efekt końcowy innych manipulacji, „pranie mózgu”, polega na:
  • przyjęciu narzuconej wizji świata
  • towarzyszy temu wewn. zgoda Symptomy:
  • obojętność
  • przekonanie, że manipulacja ułatwia życie
  • zaprzeczanie
  • postępująca uległość
  • krytyka tego, czego chce manipulator Prowadzi do MENTALNOŚCI ZMANIPULOWANEJ, która blokuje rozwój osoby ( redukuje człowieka do roli przedmiotu; rozmnożenie światów i iluzja prowadzi do alienacji. SPOŁECZNE KONSEKWENCJE:
  • nowomowa
  • język bełkotu, nienawiści, agresji
  • niszczenie więzi międzyludzkich
  • konsumizm i permisywizm
  • uniformizacja

WARUNKI DOBREGO PRZEKAZU

  • wiarygodny i rzetelny
  • oparty na pewnych źródłach na każdym etapie, od zbierania, poprzez konstrukcję w konkretnym gat. dziennikarskim aż po wykorzystanie przekaz musi związany z prawdą

ZBIERANIE INFORMACJI

  • z poszanowaniem sprawiedliwości jednostek i grup społecznych

SELEKCJA INFORMACJI

  • ze względu na znaczenie oraz ich konsekwencje
  • ważne ( dotyczące zdrowia, życia)
  • niezbędne, by zrozumieć istotne problemy ( pokój, sprawiedliwość)

Uchybienie : złamanie słowa danemu informatorowi ( złamanie tajemnicy, niewłaściwe wykorzystanie powierzonych informacji)

  1. Przedmiot przekazu - musi być zgodny z normą etyczną ( np. zakaz pornografii)
  2. Okoliczności przekazu - kto, co , gdzie, kiedy, jakimi środkami
  3. Cel - celem zawsze musi by dobro i prawda, nigdy zaś kariera, pieniądze czy popularność ZŁO NIE MOŻE BYĆ POPEŁNIONE DLA UZYSKANIA DOBRA!

OBIEKTYWIZM

  • warunek przekazania prawdy, dobra i piękna w przekazie w przekazie
  • dziennikarz jako człowiek jest w różny sposób uwarunkowany ( życie, środowisko, okoliczności), dlatego powinien:
  • zachować dystans, trzymać się faktów
  • starać się być bezstronnym, tj. uwolnić się od uprzedzeń i założeń
  • być rzeczowy
  • nie ulegać wpływom ( niezależność )
  • ponieważ dziennikarz pozyskuje wiadomości od subiektywnych informatorów, dlatego:
  • zbiera materiały z wielu źródeł
  • uzupełnia informacje
  • jest zobowiązany od przedstawiania różnych punktów widzenia
  • skąd wiem, że jestem obiektywny?
  • kryterium sumienia
  • czy biorę pod uwagę opinie innych?
  • czy są to moje samodzielne przemyślenia?
  • czy jestem pewny tego, co napisałem?
  • czy przewiduję konsekwencje mojej pracy?

DOBRO

  • kryterium dobra jest osoba ludzka i jej dobro, a zatem działanie, które nie respektuje dobra osoby ludzkiej i niszczy więzi międzyludzkie jest złe!
  • dobro jest trudniejsze do oceny niż dobro
  • Człowiek jest istotą obywatelską ( organizacja państwowa) i wspólnotową ( wspólnota społeczna) DOBRO PAŃSTWOWE
  • porządek prawny, charakteryzujący się zobiektywizowanymi i jednakowymi dla wszystkich obywateli i grup społecznych kryteriami oceny praw i obowiązków, zasług i win, wymaganiem bezstronności w funkcjonowaniu organów państwowych, administracyjnych, rządowych, prokuratorskich i służb porządkowych UWAGA: jeżeli organizacja życia społecznego jest oparta o rzeczywiste dobro, to dziennikarz powinien je wspierać DOBRO WSPÓLNOTOWE
  • jako cecha stosunków społ. i wówczas oznacza sposób traktowania określonych grup i jednostek ze względu na ich przynależność do takich czy innych klas, warstw, narodów, wspólnot religijnych, ras, płci. Odnosi się do równoprawności lub nierównoprawności grup społecznych i ich członków, oceny słuszności i adekwatności zasad i kryteriów podziału dóbr materialnych, wpływów i władzy oraz do wartości duchowych (autorytetu, uznania, prestiżu) ( także zwykła ludzka solidarność, uprzejmość, życzliwość, troska) DOBRA ZEWNĘTRZNE - dotyczą człowieka i wspólnoty DOBRA WEWNĘTRZNE - stanowią o byciu człowiekiem ( realizacja tych dóbr przez dziennikarza pozwala mu służyć społeczeństwu oraz osiągnąć samorealizację).

złamanie może przynieść jej naruszenie jest także tytułem czynności zawodowych niepowetowane szkody ) złamaniem umowy OBOWIĄZKI WOBEC TAJEMNICY

  • nie należy wnikać
  • nie należy nadużywać
  • nie należy ujawniać STOSUNEK DZIENNIKARZA DO TAJEMNICY
  • ma prawo do zachowania w tajemnicy swego nazwiska
  • ma obowiązek chronić swego informatora
  • ma obowiązek chronić informacje, których ujawnienie naraziłoby na szkody osob y trzecie
  • nie może ujawniać danych osobowych ani wizerunków osób przeciwko którym toczy się postępowanie sądowe, podobnie w przypadku świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych
  • nie może ujawnić zdobytej informacji, jeśli zastrzeże to informator UWAGA: ziennikarz jest zwolniony z tajemnicy zawodowej, jeśli zwolni go z niej sąd (jeśli zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa).

KONFLIKT MIĘDZY PRAWEM DO INTYMNOŚĆI I ŻYCIA PRYWATNEGO A PRAWEM DO INFORMACJI Każdy ma prawo do życia prywatnego i intymności, ale i do informacji - jak to pogodzić?

PO CO NAM PRAWO DO TAJEMNICY?

  • człowiek „bez przerwy się staje”, potrzebna mu do tego sfera prywatności i intymności, której nikt nie naruszy
    • posiada prawa, które muszą być chronione
  • wrodzone (a nie z nadania)
  • uniwersalne (wszyscy ludzie)
  • niezbywalne (nie może z nich zrezygnować)
  • nienaruszalne (nikt nie może ich odebrać) Najbardziej osobiste dobra człowieka to: a) życie prywatne ( ma odniesienie materialne- dom, rodzina, przyjaciele) b) intymność ( wewnętrzny świat przeżyć i myśli który decyduje o odmienności każdego z nas), kiedyś wyraźny podział na sferę publiczną i społeczną, dziś pojawiła się sfera publiczna „duża rodzinka”

PRAWO DO INFORMACJI Człowiek ma prawo do wolności wypowiedzi i ich rozpowszechniania. Mamy prawo do informowania i do bycia poinformowanym, poszukiwania informacji ( nowe potrzeby), bez względu na granice.

DEKLARACJA PRAW WIRGINII 1776r.DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA 1789r. POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA 1948r. art.18 prawo do wolności myśli, sumienia, religii art..19 prawo do wolności opinii, słowa, przekonań, szukania, otrzymywania i udzielania informacji MIĘDZYNARODOWY PAKT PRAW OBYWATELSKICH I POLITYCZNYCH 1966r.

GRANICA Granicą w prawie do informacji jest prawo do życia prywatnego o intymności, dlatego

obowiązują następujące zakazy:

  1. ingerencji w życie prywatne, rodzinne, domowe
  2. ataku na fizyczną i umysłową integralność, moralną, intelektualną wolność
  3. ataku na honor i reputację
  4. szkodliwej interpretacji słów i czynów
  5. ujawniania kłopotliwych faktów z życia osobistego ( jeśli brak wyższej konieczności)
  6. wykorzystywanie imienia, tożsamości, podobizny
  7. szpiegowania, kontrolowania, prześladowania
  8. przechwytywania korespondencji
  9. podstępnego wykorzystywania wypowiedzi pisemnych lub utnych
  10. ujawniania informacji pozyskanych w trakcie pełnienia obowiązków zawodowych W wyjątkowych sytuacjach, dla dobra społecznego ( bonum commune), można tajemnicę naruszyć
  11. w interesie społecznym
  12. krzywda osób trzecich
  13. dobrowolna zgoda
  14. ze względu na charakter publiczny osób.

Ze względu na dziennikarski i redakcyjny charakter działalności portalu, przedstawiamy zasady Kodeksu, z którym Redakcja identyfikuje się, podporządkowuje i zaleca do stosowania swoim współpracownikom. Wszystkie osoby zabiegające o publikację swoim artykułów w zasobach portalu prosimy o zapoznanie się z poniższą treścią. Artykuły noszące znamiona naruszenia zasad Kodeksu nie będą publikowane.

DZIENNIKARSKI KODEKS

OBYCZAJOWY

Stowarzyszenia, związki zawodowe dziennikarzy oraz pracodawcy, świadomi odpowiedzialności wobec czytelników, słuchaczy i widzów, deklarują przestrzeganie zasad "Karty etycznej mediów" i ustanawiają niniejszy kodeks:

I. Zasady ogólne

  1. Dziennikarstwo jest zawodem służebnym wobec społeczeństwa. Podstawowym prawem i obowiązkiem dziennikarza jest poszukiwanie prawdy oraz umożliwienie każdemu człowiekowi realizacji jego prawa do uzyskania prawdziwej, pełnej i bezstronnej informacji a także uczestniczenia w debacie publicznej.
  2. Zadaniem dziennikarza jest umożliwienie odbiorcom poznania, zrozumienia i własnej oceny rzeczywistości.
  3. Szczególną powinnością dziennikarzy jest odpowiedzialne wykonywanie zawodu, kierowanie się szacunkiem wobec odbiorcy oraz normami etycznymi i zawodowymi.
  4. Dziennikarze mają obowiązek chronić niezależność i wiarygodność uprawianego zawodu, strzec wolności słowa i pluralizmu mediów.

II. Etyczne i zawodowe obowiązki dziennikarzy

  1. Dziennikarz bezstronnie relacjonuje, omawia i analizuje fakty oraz procesy społeczne,

niezbędnym do oceny przydatności do pełnienia funkcji lub sposobu jej wykonywania.

  1. Dziennikarzowi nie wolno wprowadzać odbiorców w błąd przez sugerowanie, podkreślenia i wyolbrzymianie sensacyjnego charakteru wydarzeń, które nie znajdują potwierdzenia w materiale dziennikarskim.
  2. Dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji czy wywiadu autoryzacji cytowanej wypowiedzi, o ile nie była ona uprzednio publikowana ze wskazaniem źródła. Ma natomiast obowiązek uszanowania woli informatora co do sposobu wykorzystania informacji i terminu publikacji, jeśli zastrzeżenie takie zostało sformułowane przed przystąpieniem do zbierania materiału dziennikarskiego.

III. Dziennikarz i pracodawca

  1. Dziennikarz świadomie wybiera i akceptuje politykę redakcyjną gazety, pisma czy stacji, w której pracuje, niemniej zachowuje prawo do własnych poglądów oraz do odmowy wykonania zadań dziennikarskich niezgodnych z jego przekonaniami, normami etycznymi bądź prawnymi.
  2. Reklama i tekst sponsorowany powinny być wyraźnie oznaczone i oddzielone od innych tekstów. Uprawianie kryptoreklamy jest niezgodne z etyką dziennikarską. Dziennikarz nie ulega naciskom reklamodawców, nie ma obowiązku prowadzenia akwizycji reklam. Nie udostępnia swego nazwiska, twarzy czy głosu dla celów działalności reklamowej, chyba że jest to promocja gazety lub stacji, w której pracuje. Nie dotyczy to akcji humanitarnych i społecznych.

IV. Dziennikarz i jego koledzy

  1. Obowiązkiem dziennikarza jest obrona dobrego imienia zawodu, solidarność zawodowa, która wyraża się w trosce o wspólne sprawy i w pomocy potrzebującym kolegom.
  2. Plagiat oraz wykorzystanie w całości bądź w części cudzej pracy dziennikarskiej, literackiej, artystycznej lub naukowej i podanie jej za własną są szczególnym naruszeniem norm etycznych.
  3. Działanie świadome na szkodę kolegów, zwłaszcza dla osiągnięcia korzyści osobistych, jest niedopuszczalne.

V. Postanowienia końcowe

  1. Obowiązkiem każdego dziennikarza pracującego w polskich mediach jest przestrzeganie Karty Etycznej Mediów i postanowień niniejszego kodeksu. Za ich naruszenie obwiniony dziennikarz odpowiada przed sądem dziennikarskim lub związkowym.
  2. Za nieprzestrzeganie kodeksu odpowiada rzeczywisty sprawca. Gdy jest on nieznany lub gdy redakcja nie chce ujawnić sprawcy, odpowiada ta osoba, która zatwierdzała materiał do publikacji lub emisji.
  3. O każdym uznanym przez Radę Etyki Mediów przypadku nieprzestrzegania zasad zawartych w Kodeksie będą poinformowani pracodawcy. Treść orzeczeń Rady Etyki Mediów będzie udostępniana również opinii publicznej.
  4. Wszystkie wątpliwości dotyczące interpretacji postanowień niniejszego kodeksu rozstrzyga na mocy swej uchwały Konferencja Mediów Polskich.
  5. Niniejszy dokument wchodzi w życie miesiąc od dnia podpisania przez członków należących do Konferencji Mediów Polskich.