Pobierz Etyka pomocy społecznej - Notatki - Psychologia - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity!
SPIS TREŚCI
- WSTĘP
- DEFINICJA INSTYTUCJI POMOCY SPOŁECZNEJ
- ZADANIA POMOCY SPOŁECZNEJ
- ETYKA POMOCY SPOŁECZNEJ
- INSTRUMENTY POMOCY SPOŁECZNEJ
- ZAKOŃCZENIE
- BIBLIOGRAFIA
WSTĘP
Utożsamiana przez dziesiątki lat z działalnością charytatywną opieka społeczna jest jedną z najstarszych form udzielania przez lokalną społeczność świadczeń na rzecz jednostek potrzebujących doraźnego wsparcia. Z czasem obowiązek zapewnienia pomocy nabrał charakteru normy prawnej, adresowanej do państwa i samorządu terytorialnego. W drugiej połowi e XX wieku wprowadzenie nowych form współpracy z podopiecznym i jego rodziną oraz rozpoczęcie długookresowych programów o charakterze prewencyjnym dało asumpt do odejścia od terminu opieka społeczna i określenia prowadzonej działalności jako pomoc społeczna, której celem nie jest wyłącznie udzielenie świadczeń materialnych (zwłaszcza w formie pieniężnej), ale również pomocy w formie usług oraz pracy socjalnej, sprzyjającej społecznej reintegracji podopiecznych, rozwiązaniu ich problemów życiowych i trwałemu uniezależnieniu od instytucji pomocy. Ustawa o pomocy społecznej precyzuje w art. 1, iż jest ona instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Pomoc społeczna jest systemem wspierania przez państwo osób, które znalazły się w trudniej sytuacji bytowej. Jako instytucja polityki społecznej gwarantuje nie tylko wolność od niedostatku i ubóstwa, ale także poczucie bezpieczeństwa socjalnego obywateli. Podejmowane działania do realizacji powyższych celów nakierowane są na zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz stwarzanie warunków do życiowego usamodzielnienia się ich i integracji ze środowiskiem. Pomoc społeczna w Polsce stała się bardzo istotna, kiedy po 1989 r. w Polsce miała miejsce transformacja gospodarczo-ustrojowa. Polska przeszła wówczas z gospodarki centralnie planowej na gospodarkę rynkową. Zmiana ta
1. DEFINICJA INSTYTUCJI POMOCY SPOŁECZNEJ
Niestety w tradycji życia społecznego wielu krajów (w tym także Polski) pomoc społeczna została naznaczona piętnem nieudacznictwa, przegranej życiowej czy nawet winy – nieróbstwa, lenistwa i pasożytnictwa. Ta tradycja, mimo zmiany pojęć stosowanych w pomocy społecznej i zmiany stosunku do podopiecznych, ciągle tkwi w potocznym postrzeganiu tej instytucji. Taka społeczna opinia "motywuje" innych do niekorzystania ze świadczeń pomocy.^1 Na drugim biegunie znajdują się ci, którzy świadomie zaniżają swe dochody i głośno utyskują by skorzystać skwapliwie z pomocy państwa. Jak podaje A. Miruć, w literaturze spotyka się liczne definicje pomocy społecznej. Określenie współczesnej publicznej pomocy społecznej wymaga wskazania jej cech^2. Jeżeli ograniczy się do treści art. 1 ustawy o pomocy społecznej, to można wskazać trzy elementy definicji pomocy społecznej. Przede wszystkim pomoc społeczna to instytucja polityki społecznej państwa, mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Pomoc społeczną organizują organy administracji publicznej, we współpracy z innymi podmiotami (organizacjami społecznymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami i związkami wyznaniowymi, fundacjami, stowarzyszeniami, pracodawcami oraz osobami fizycznymi i prawnymi). Natomiast osoby (rodziny) korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązaniu ich trudnej sytuacji życiowej^3. Do innych elementów definicji pomocy społecznej należałoby zaliczyć fakt, iż jest to pomoc organizowana przez organy administracji rządowej i
(^1) S. Golinowska, Pomoc społeczna w koncepcji współczesnego państwa opiekuńczego, [w:] Polityka Społeczna 1998, nr 7, s. 3. 2 A. Miruć, Pomoc społeczna, w: E. Smoktunowicz (red.), Administracyjne prawo materialne, Białystok 2003, s. 221. 3 J. Jończyk, Prawo zabezpieczenia społecznego, Kraków 2001, s. 392.
samorządowej, we współpracy z innymi podmiotami (np. kościołami, stowarzyszeniami, czy fundacjami), w formie zróżnicowa nych i zmiennych w czasie świadczeń (zarówno o charakterze materialnym, jak i niematerialnym), finansowanych ze źródeł publicznych, realizowanych na zasadzie pomocniczości (subsydiarności) i indywidualizacji, uzasadniających ich udzielenie wystąpieniem trudnej sytuacji życiowej osób (rodzin). J ej celem jest zarówno zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka jak też zapobieganie dysfunkcjom^4. Tradycyjna opieka społeczna odnosiła się w zasadzie do ubóstwa, współczesna natomiast pomoc społeczna nie da się zreduko wać do tego tylko zakresu, chociaż ubóstwo jest traktowane jako główna przyczyna sytuacji wymagających społecznej pomocy. J. Jończyk kładzie nacisk na fakt, iż pierwszy element definicji pomocy społecznej mówi o jej subsydiarnej funkcji, drugi odnosi się do ko operacji podmiotów zorganizowanego społeczeństwa, trzeci do aktywnego współdziałania adresata i beneficjanta pomocy^5. Z analizy art. 2 ustawy o pomocy społecznej wynika, że pomoc społeczna ma charakter subsydiarny, pomocniczy właśnie, wobec obo wiązku osoby lub rodziny pokonywania trudnej sytuacji życiowej, polegającego na wykorzystaniu własnych środków i możliwości oraz uprawnień. Jest to wsparcie osoby lub rodziny w wykonaniu tego obowiązku. Gdy tych środków i możliwości oraz uprawnień nie ma, subsydiarność pomocy społecznej polega na materialnym lub opiekuńczym wsparciu w niezbędnym zakresie, często poniżej socjalnego minimum^6. Drugi element definicji pomocy społecznej odnosi się do podmiotów, od których osoba lub rodzina w trudnej sytuacji życiowej może oczekiwać pomocy społecznej. Współpraca państwowej (rządowej i samo rządowej) administracji z pozostałymi podmiotami może być oparta na finansowaniu tak
(^4) A. Miruć, Pomoc… op. cit., s. 221-222. (^5) J. Jończyk, Prawo zabezpieczenia… op. cit., s. 389. (^6) Ibidem, s. 390.
tworzenia optymalnych warunków sprzyjających realizacji zadań podstawowych. Zatem można przyjąć, iż zasadnicza kwestia działań to nie tyle doraźna dystrybucja środków kompensujących wszelkie skutki marginalizacji, co mobilizowanie do samodzielności, wspieranie aktywności, pr aca pomocowa ukierunkowana na przywracanie potencjalnym biorcom świadczeń szeroko rozumianej zdolności samodzielnego funkcjonowania w strukturach społecznych.
2. ZADANIA POMOCY SPOŁECZNEJ
Główny ciężar realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej spocz ywa na administracji samorządowej. Na poziomie społeczności lokalnych możliwe jest bowiem pełniejsze rozpoznawanie występujących potrzeb obywateli i w związku z tym dobór bardziej skutecznych form i metod udzielania pomocy społecznej^11. Wśród zadań własnych z zakresu pomocy społecznej realizowanych przez gminę ustawa o pomocy społecznej wylicza: prowadzenie domów pomocy społecznej, ośrodków wsparcia o zasięgu lokalnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki; przyznawanie i wypłacania zasiłków (celowych i specjalnych celowych, zasiłków i pożyczek na ekonomiczne usamodzielnienie); przyznawanie pomocy rzeczowej; po mocy w naturze na ekonomiczne usamodzielnienie a także inne zadania z zakresu pomocy społecznej wynikające z rozeznanych potrzeb gminy. Natomiast wśród zadań własnych obowiązkowych wymienia się: udzielanie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym, w tym osobom bezdomnym; organizowanie i prowadzenie gminnych ognisk wychowawczych, świetlic i klubów środowiskowych dla dzieci a także organizowanie mieszkań chronionych; pracę socjalną; świadczenie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania; sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym, udzielanie zasiłku celowego na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego ora z pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osób bezdomnych i innych osób nie posiadających dochodu i możliwości ubezpieczenia się, a także zapewnienie środków na wynagrodzenia dla pracowników i warunków realizacji zadań 12.
(^11) A. Miruć, J. Maćkowiak, Administracja pomocy społecznej w Polsce, w: J. Filipek (red.), Jednostka w demokratycznym państwie prawa, Bielsko 12 - Biała 2003, s. 430. Ibidem, s. 430-431.
społecznych; podejmowanie innych działań wynikających z rozezna nych potrzeb oraz inne zadania przewidziane w odrębnych ustawach 14. Na szczeblu województwa zadania z zakresu pomocy społecznej oprócz wojewody wykonuje samorząd województwa. Do zadań samorządu województwa z zakresu pomocy społecznej zalicza się następujące: sporządzanie bilansu potrzeb i środków w zakresie pomocy społecznej we współpracy z gminami i powiatami oraz opracowywanie strategii rozwoju; opracowywanie i wdrażanie celowych programów służących realizacji pomocy społecznej i ich dofinansowywanie, organizowanie kształcenia, w tym prowadzenie szkół służb społecznych oraz szkolenia zawodowych kadr pomocy społecznej. Uzupełniono je o dwa nowe zadania: identyfiko wanie przyczyn ubóstwa oraz wspieranie i prowadzenie działań na rzecz wyrównywania poziomu życia mieszkańców województwa, a także inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie polityki społecznej, w tym pomocy społecznej^15.
(^14) Ibidem, s. 434-435. (^15) Ibidem, s. 437.
