Faust - streszczenie i omówienie lektury, Streszczenia z Język polski

Pobierz Faust - streszczenie i omówienie lektury i więcej Streszczenia w PDF z Język polski tylko na Docsity! TYTUŁ: Faust AUTOR: Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) TYP UTWORU: dramat DATA WYDANIA: 1833 PIERWOWZÓR BOHATERA: Pierwowzorem postaci Fausta był Johann Georg Faust (ok. 1480–1540) – niemiecki alchemik, astrolog i wędrowny naukowiec, autor traktatu alchemicznego Zmuszenie piekła. Jego czarna legenda narodziła się w 1587 po wydaniu książki Geschichte von Dr. Johann Fausten, dem weitteschreyten Zauberer und Schwarzkünstler (Historia doktora Johanna Fausta, słynnego czarnoksiężnika i mistrza czarnej magii). Fausta przedstawiono w niej jako bezbożnika, który – by posiąść wiedzę – podpisał pakt z Mefistofelesem, ale diabeł skręcił mu kark i zabrał jego duszę do piekła. Od tego czasu Faust stał się symbolem człowieka, który zawiera pakt z szatanem, aby poznać tajemnicę istnienia. Na kształt literackiego Fausta wpłynęła także postać renesansowego maga Henryka Korneliusza Agryppy. W utworze Faust nazywany jest przez Małgorzatę Henrykiem. TREŚĆ: Prolog Przypisanie – Stary poeta zwraca się do cieni i mar swoich przyjaciół i ukochanych. Jest to poniekąd dedykacja Goethego, który wspomina tu lata swojej młodości. Prolog w teatrze – Tuż przed przedstawieniem na jarmarku rozmawiają ze sobą Dyrektor, Poeta i Komik. Dyrektor nie jest zdecydowany, jaki rodzaj sztuki chciałby wystawić. Poeta chce dzieł podniosłych, które wzruszałyby publiczność. Natomiast Komik uważa, że sztuka powinna bawić. Ostatecznie Dyrektor decyduje się na wystawienie prostej sztuki dla mas, którą mają stworzyć wspólnie Poeta i Komik. Prolog w niebie – Ta scena otwiera akcję dramatu. Goethe stworzył ją, wzorując się na podobnej scenie z Księgi Hioba. Do Boga przybywa Mefistofeles, który zdaje mu relację ze swego pobytu na Ziemi. Bóg pyta go, czy zna Fausta, którego nazywa swoim sługą. Mefistofeles drwi z Boga, uważając, że Faust wcale nie służy Bogu i nie zależy mu na nim. Zakłada się z Bogiem o - jak sądzi - łatwą do zdobycia duszę Fausta. Bóg zgadza się, gdyż uważa, że człowiek przez całe życie błądzi, aby w końcu poznać Boże miłosierdzie. Część pierwsza Noc – Jest Wielka Sobota. W swojej gotyckiej pracowni pracuje stary doktor Heinrich Faust, który rozmyśla nad sensem życia. Dochodzi do wniosku, że mimo iż studiował przez całe życie różne nauki (medycynę, prawo, filozofię, teologię), to pozostał głupcem. Postanawia zostać magiem i wywołuje Ducha Ziemi. Przychodzi do niego jego wierny uczeń, Wagner. Obaj rozmawiają o istocie nauki. Wagner to ograniczony racjonalista, który uważa, że wystarczy studiować księgi. Natomiast Faust broni prawa do poznania przez doświadczenie. Faust słyszy chór, który śpiewa w kościele pieśń o zmartwychwstaniu Chrystusa. Przed bramą miasta – Faust i Wagner wychodzą do miasta. Spotykają jego mieszkańców, wśród których Faust budzi powszechny podziw z powodu swojego wykształcenia i pochodzenia (jego ojciec był znanym i cenionym lekarzem). Faust zauważa czarnego psa, którego zabiera do domu. Pracownia Fausta I – Faust zaczyna czytać Biblię. Nagle zauważa, że z psem dzieje się coś dziwnego. Pies przemienia się w Mefistofelesa i na pytanie, kim jest, odpowiada: [...] tej siły cząstką drobną, co zawsze złego chce i zawsze sprawia dobro. Diabeł stwierdza, że nie może opuścić domu, gdyż na drzwiach narysowany jest pentagram. Pracownia Fausta II – Znudzonemu życiem Faustowi Mefistofeles proponuje układ – zostanie przewodnikiem naukowca w poszukiwaniu sensu życia, w zamian za oddanie mu duszy. Faust zgodzi się ją oddać po wypowiedzeniu słów: „trwaj piękna chwilo”. Do pracowni wchodzi Uczeń, z którym Mefistofeles przeprowadza dialog o nauce. Po chwili Faust i Mefistofeles opuszczają pracownię. Piwnica Auerbacha – Mefistofeles, chcąc zdobyć duszę Fausta, przyprowadza uczonego do słynnej karczmy Piwnica Auerbacha w Lipsku. Faust doświadcza tam uciech cielesnych, które jednak go nie interesują. Diabeł mocą czarów wyczarowuje wspaniałe trunki, które wprowadzają biesiadników w obłęd. Następnie razem z Faustem podpala karczmę i wylatuje z niej. Kuchnia czarownicy – Mefistofeles zabiera Fausta do czarownicy. Tam uczony otrzymuje magiczny napój, który zamienia go z powrotem ze starca w młodzieńca. Nagle w lustrze zauważa postać młodziutkiej, czternastoletniej, ślicznej Małgorzaty, którą postanawia uwieść i nakazuje Mefistofelesowi mu w tym pomóc. Ulica – Podczas przechadzki Faust spotyka Małgorzatę, która wraca z kościoła. Proponuje jej, że odprowadzi ją do domu, ona jednak odmawia. Wtedy doktor prosi o pomoc Mefistofelesa. Diabeł podrzuca jej do pokoju szkatułkę z biżuterią i piękne suknie. Matka Małgorzaty przekazuje szkatułkę księdzu. Wieczorem – Małgorzata wspomina spotkanie z Faustem. Podczas gdy dziewczyny chwilowo nie ma w pokoju, wchodzą Mefistofeles i Faust. Pojawia się fragment erotyczny, gdy Faust odsuwa zasłonę łóżka Małgorzaty. Ona zaś, po ich wyjściu, odkrywa klejnoty, które zostawił w jej skrzyni Faust. Przymierza biżuterię, zachwyca się, nie dowierza, gdyż sama jest biedna. Promenada – W tej scenie okazuje się, że matka Małgorzaty oddała klejnoty księdzu, dziewczyna zaś wspomina je razem z darczyńcą. Faust chce jeszcze piękniejszego prezentu dla Małgosi. Dom sąsiadki – Mefistofeles podrzuca następną szkatułkę Małgorzacie, którą ta zanosi do domu sąsiadki, Marty. Do domu Marty przybywa Mefistofeles, który – podając się za przyjaciela jej męża, pana Schwerdlein – mówi jej, że on nie żyje. Udaje mu się namówić Małgorzatę na schadzkę z Faustem w ogrodzie Marty, natomiast sam umawia się z Martą. Ulica – Faust zarzuca Mefistofelesowi kłamstwo, ale on odpowiada mu, że sam nie jest święty, bo chce zbałamucić Małgorzatę. Ogród – W ogrodzie spotykają się Marta z Mefistofelesem i Małgorzata z Faustem. Małgorzata jest zdziwiona, że taki uczony doktor interesuje się prostą dziewczyną, jak ona. Tymczasem Marta – nie wiedząc, kim jest Mefistofeles – próbuje nakłonić go do zostania jej mężem. Altanka – Dochodzi do schadzki Fausta i Małgorzaty. Przeszkadza im Mefisto, potem Marta. Faust chciałby odprowadzić dziewczynę, ale ta odrzuca propozycję, po czym, gdy już odejdą, załamuje ręce nad swoim zachowaniem niedoświadczonej osóbki. Las i jaskinia – Faust dziękuje Duchowi Ziemi za piękno natury i możliwość poznawania świata. Za bardzo oddalił się od chrześcijaństwa, by dziękować Bogu. Bohater mówi o spokoju Małgorzaty, który przerwał, Mefistofeles zaś, który pojawia się w międzyczasie, o cielesności bohaterki. Spotykają się tu dwie postawy wobec miłości: idealizm Fausta i cynizm Mefista. Faustowi wydaje się, że to wielkie uczucie, kładzie nacisk na stronę duchową miłości, zaś jego kompan reprezentuje drugie podejście do uczucia, czyli od strony fizyczności. Jest przy okazji pełen ironii i szyderstwa względem postawy Fausta. Pokoik Małgorzatki – Małgorzata siedzi przy kołowrotku i nuci piosenkę. Ogród Marty – Małgorzata chce wyciągnąć od Fausta poglądy na temat wiary, obawia się o jego stosunek do Boga. Faust próbuje wyjść z twarzą z sytuacji, nie zdradzić za wiele, kluczy: odpowiada dziewczynie pytaniem, czy można zmierzyć wiarę, czy jesteśmy w stanie kategorycznie stwierdzić, że wierzymy lub nie, bez cienia wątpliwości. Bóg jest dla Fausta jednym z pięknych, intensywnych uczuć ludzkich, zatem ma charakter ulotny. Z drugiej strony Bóg jest dla niego wszechogarniający. U zdroju – Małgorzata i jej znajoma, Elżbieta, spotykają się u studni. Elżbieta przekazuje Małgorzacie szokującą informację o tym, że ich znajoma – Basia – zaszła w ciążę, zhańbiła się, a jej gach uciekł. Małgorzata próbuje współczuć koleżance, bowiem również jest w podobnej sytuacji, jest zakochana i zrobiłaby wszystko dla Fausta (nie odkrywa się jednak z tymi myślami przed Elżbietą), na co Elżbieta oburza się, mówiąc, że wcale nie można litować się nad Basią, a piętnować jej zachowanie. Na przedmurzu – Małgorzata modli się przed obrazem Matki Boskiej Bolesnej, przeczuwając, że prawdopodobnie również jest w ciąży. Noc – Na ulicy przed domem Małgorzaty jej brat – Walentyn - rozgoryczony snuje monolog o tym, że jego siostra zawiodła go, był z niej taki dumny, a teraz jest gotowy zabić psubrata, który ją zhańbił. Na to wchodzą Faust i Mefistofeles, których prowokuje do walki Walentyn. Faust, podjudzany przez diabła, zabija brata swej ukochanej, po czym ucieka wraz z Mefistem z miejsca zbrodni. Konający Walentyn przelewa rozgoryczenie na swą siostrę, przepowiadając jej niechlubny los prostytutki. Kościół – Małgorzata uczestniczy w nabożeństwie pogrzebowym, a za nią Zły Duch umacnia ją w poczuciu winy za sprowadzenie śmierci na matkę i brata. Mówi jej, że teraz już nie jest niewinna, czysta i nie może bez lęku iść w stronę ołtarza. Małgorzata nie wytrzymuje napięcia i ostatecznie mdleje. Noc Walpurgii – Rzecz się dzieje w górach Harcu, gdzie w noc Sobótki na szczyt zmierzają różne czarownice i duchy. Pojawiają się również Mefistofeles i Faust. Na górze odbywa się sabat czarownic, gdzie każdy robi to, co lubi, to wręcz festiwal chcicy, w czasie którego zdarzenia jakie są tam przedstawiane zakrawają na sztukę teatralną, która rozwija się w następnym rozdziale. Pojawia się również Lilith, domniemana pierwsza żona pierwszego człowieka – Adama. Sen nocy Walpurgii: Czyli złote wesele Oberona i Tytanii – Właściwa sztuka w sztuce, której bohaterami są postacie ze sztuk Szekspira („Sen nocy letniej”, „Burza”). Pole – Faust dowiaduje się, iż przez działania jakie wraz z Mefistofelesem podjął, Małgorzata jest w więzieniu. Wywiązuje się kłótnia między Faustem a Mefisto, gdzie ten pierwszy kategorycznie żąda, by diabeł pomógł mu uwolnić ukochaną. Mefisto zarysował plan odbicia dziewczyny. Noc w otwartym polu – Galopując na czarnych koniach, Faust oraz Mefisto dojeżdżają do miasta, gdzie zauważają jakieś poruszenie w okolicy szafotu. Więzienie – Faust odnajduje Małgorzatę, jednak ta jest w stanie załamania psychicznego. Prócz tego, że zabiła matkę, utopiła również swoje i Fausta dziecko. Pragnie śmierci, pokuty za swe winy, Faust nie daje rady jej skłonić by uciekła wraz z nim. Małgorzata pragnie odpokutować swe winy. Mefistofeles uznaje ją za straconą, a głos z góry, należący najpewniej do Boga, określa ją wręcz przeciwnie, jako ocaloną. Część druga Rozpoczyna się na dworze cesarza, gdzie Faust i Mefistofeles służą władcy. W końcu – dzięki pomocy diabła – uczony udaje się do bogiń Matek, które instruują go, jak wywołać ducha Heleny Trojańskiej. Faust dokonuje tego po swoim powrocie, a następnie zakochuje się w marze i traci przytomność. Mefistofeles zabiera go do jego dawnej pracowni, gdzie były służący Fausta, Wagner, kontynuuje jego działalność, tworząc homunkulusa. Nowo powstały człowiek, razem z diabłem i Faustem, wyrusza w świat mitologii greckiej. Spotykają tam m.in. Chirona i Syreny. W końcu uczony spotyka Helenę, z którą zakłada rodzinę. Przez lata żyją sielankowo w Arkadii, aż do czasu, gdy śmierć ponosi najpierw ich syn, potem zaś niepotrafiąca żyć bez swego dziecka Helena. Uczony wraca do swoich czasów. Bierze udział w bitwie u boku cesarza, za co dostaje we władanie nadmorski kraj, którym rządzi do późnej starości. Stara się stworzyć idealne państwo. Gdy zbliża się czas jego śmierci, lemury kopią mu grób. Mefistofeles oszukuje Fausta, mówiąc, iż spełniają one kolejny jego rozkaz mający pomóc ludności. Wtedy Faust myśli „trwaj chwilo, jesteś piękna!” i umiera. Zostaje jednak zabrany do nieba, gdzie już czeka na niego Małgorzata. STRESZCZENIE: Na początku utworu autor zwraca się do przeszłości i oznajmia, że jest mu ona bliższa niż teraźniejszość. Stwierdza, że to co odeszło, kiedyś wróci. Następnie jesteśmy świadkami rozmowy wstępnej, która odbywa się w teatrze pomiędzy Dyrektorem, Poetą i Wesołkiem. Dyrektor pyta, czy powiedzie mu się w Niemczech jako dyrektorowi teatru. Martwi się też czy sztuka wyższa znajdzie zrozumienie u ludzi prostych. Sztukę wyższą reprezentował Poeta, którego gra miała ściągnąć widzów do teatru. Sztukę niską, ludyczną reprezentuje Wesołek. Następnie przenosimy się do Nieba, gdzie w spotkaniu uczestniczą: Pan, Zastępy niebieskie, Archaniołowie: Rafał, Gabriel i Michał oraz Mefistofeles. Mefistofeles stwierdza, że kondycja dusz ludzkich jest bardzo słaba. Bóg pyta go czy zna on doktora Henryka Fausta, jego sługę. Zakładają się o jego duszę. MEFISTOFELES O zakład idę — utracisz go, Panie! daj zezwolenie, a ja go w otchłanie zawiodę zgrabnie i niespostrzeżenie. PAN Dopóki żyje na ziemi, wódź go na pokuszenie — z błędem jest ożenione wszelkie człowiecze dążenie. Faust był lekarzem i mędrcem. Całe życie zgłębiał naukę i chciał poznać istotę rzeczy lecz mu się to nie udało. Towarzyszyło mu poczucie niespełnienia, gdyż nie odkrył sensu istnienia, a na jego odnalezienie poświęcił całe życie osobiste. Teraz nie miał nic. Zmarnował życie. Chciał się zabić przez wypicie trucizny, lecz zmienił zdanie, gdy usłyszał dzwony zwiastujące zmartwychwstanie - była noc z Wielkiej Soboty na Wielką Niedzielę. Doktor wraz ze swym asystentem Wagnerem wyszedł przed miejską bramę, aby świętować z zebranymi tam ludźmi noc zmartwychwstania. Jeden z chłopów wspomniał jak niegdyś Faust ze swym ojcem leczyli chorych podczas epidemii dżumy. Mężczyzna był wdzięczny lekarzowi, lecz Faust uważał, że za powrót do zdrowia należy być wdzięcznym Bogu a nie lekarzowi, gdyż jego ojciec stosował różnego rodzaju mikstury, które częściej zabijały chorych niż leczyły. Faust uważał, że ludzie przeżyli nie dzięki zabiegom lekarzy a z łaski Boga. Następnie Faust z Wagnerem zauważyli na ulicy czarnego pudla, którego postanowili zabrać do domu. Gdy Faust powrócił do swej izby, zabrał się za tłumaczenie Biblii. Nie podobało mu się brzmienie pierwszych słów ewangelii św. Jana: “Na początku było słowo” i próbował znaleźć synonimy dla “słowa”. W pracy przeszkadzał mu szczekający pies, więc doktor użył zaklęcia, aby go uciszyć. Pies jednak zniknął a pojawił się Mefistofeles pod postacią wędrowca. Tajemniczy przybysz nie chciał wyjawić swego imienia. Powiedział jednak: MEFISTOFELES Ja jestem częścią owej siły, której władza pragnie zło zawsze czynić, a dobro sprowadza. Przedstawił się jako duch z piekieł, który posiadał nieograniczoną władzę. Po krótkiej rozmowie z Faustem, szatan chciał odejść, lecz nie mógł, gdyż przy drzwiach wisiał pentagram. Doktor cieszył się z takiego obrotu sytuacji, gdyż chciał się od niego czegoś dowiedzieć. FAUST Toć zostań jeszcze, z wielką przyjemnością zabawię się dziś plotką lub nowością. Mefisto chętnie zaoferował, że pokaże mu różne diabelskie sztuczki. Po jakimś czasie nastąpiła kluczowa scena, w której Faust zaprzedał duszę diabłu. Mefisto zaoferował mu młodość, nieograniczone podróże w czasie i przestrzeni, zaspokojenie potrzeb cielesnych i wszelkich innych zachcianek. Faust i Mefisto podpisali cyrograf. FAUST Ręka w rękę! Jeśli przed jaką złudą myśli moje klękną i powiedzą: trwaj chwilo! chwilo, jesteś piękną! wtedy twój będę i weź mnie w niewolę na jakąkolwiek, najstraszliwszą dolę: Niech mojej śmierci wybije godzina, zegar niech stanie, wskazówki opadną, a ja i moja wina pójdziemy na dno! Faust wyruszył z Mefistem w podróż. Znaleźli się na imprezie w piwnicy Auerbacha w Lipsku. Pijani uczestnicy śpiewają piosenki. Mefisto pokazał na czym polega prawdziwa zabawa i życie, lecz knajpiana atmosfera i towarzystwo nie zrobiły dobrego wrażenia na Fauście. Mefisto i pewna wiedźma przy pomocy czarów i eliksiru odmłodzili Fausta. Następnie ruszyli dalej. Na ulicy Faust spotkał Małgorzatę - piękną czternastoletnią dziewczynę. Oznajmił szatanowi, że chce ją mieć. Ten odparł, że będzie to bardzo trudne zadanie, gdyż była to dziewczyna bardzo dobra i cnotliwa. Faust wraz Mefistem pojawił się w pokoju ubogiej dziewczyny i zostawił w jej skrzyni drogą biżuterię. Małgorzata była zachwycona prezentem. Później jednak matka dziewczyny namówiła ją, żeby oddała klejnoty na rzecz Kościoła. Faust postanowił dać jej kolejny, znacznie większy prezent. TUTAJ Dziewczyna po raz kolejny znalazła w swej skrzyni klejnoty od Fausta. Tym razem za radą Marty, swej sąsiadki, nie powiedziała o tym matce. Dziewczyna zaczęła chodzić na spacery z Faustem. Podczas jednego z nich doktor wyznał dziewczynie miłość. Pobożna dziewczyna również darzyła Fausta uczuciem. Wypytywała go o jego stosunek do wiary, gdyż sama była gorliwie wierząca. Doktor jednak sprytnie wymigiwał się od jednoznacznej odpowiedzi. Małgorzata niepokoiła się o swą przyszłość z Faustem. Nie przepadała też za jego towarzyszem Mefistem. Źle czuła się w jego towarzystwie. Sama jednak nie była świadoma, iż towarzysz jej ukochanego to szatan. Pewnego razu Małgorzata oznajmiła, że nie przybędzie na schadzkę, gdyż śpi z matką, która ma płytki sen. Faust wręczył jej miksturę, która miała sprawić, że jej matka będzie spać twardym snem. Mikstura zamiast uśpić, zabiła kobietę. Jakby tego było mało, Małgorzata zaszła w ciążę z Faustem. Brat Małgorzaty, Walenty, był żołnierzem. Dowiedziawszy się o śmierci matki postanowił pojedynkować się z Faustem. Doktor zabija Walentego dzięki zaklęciu rzuconemu przez Mefista. Młodzieniec umierając złorzeczył siostrze i przepowiedział jej los prostytutki. Faust i Mefisto uciekli w stronę Łysej Góry, gdzie miał