Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Filozofia człowieka - Notatki - Filozofia, Notatki z Filozofia, poglądy filozofów

Historia i filozofia: notatki dotyczące filozofii człowieka - aksjologia, etyka i estetyka.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 29.03.2013

Aleksander88
Aleksander88 🇵🇱

4.7

(120)

463 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Filozofia człowieka - Notatki - Filozofia i więcej Notatki w PDF z Filozofia, poglądy filozofów tylko na Docsity! Filozofia człowieka. Aksjologia, etyka i estetyka. Pojęcie filozofii człowieka:Filozofia człowieka (antropologia filozoficzna) to wyspecjalizowany dział metafizyki, nauka o człowieku jako szczególnej kategorii bytu. Filozoficzne traktowane teorie społeczeństwa, kultury ,dziejów, prawa czy religii stanowią dział metafizyki człowieka. W metafizyce człowieka i jego działania zakotwiczone są etyka jako teoria postępowania moralnego i estetyka jako teoria twórczości artystycznej. Wszystkie te nauki wzajemnie ze sobą współpracują.Koncepcja filozofii człowieka:Rozmaite nauki lub działy nauk dotyczące człowieka mają charakter przyrodniczy, humanistyczny i filozoficzny. Człowiekiem zajmują się rozmaite dyscypliny biologiczne i paraboliczne, niektóre z nich łączy się i wyróżnia jako tzw. Antropologię przyrodniczą ( zwaną tez fizyczną), badającą cechy fizyczne i biofizyczne człowieka oraz zróżnicowanie (osobnicze i rasowe) w czasie i przestrzeni.Szczególnie ważną częścią antropologii przyrodniczej jest antropologia filogenetyczna, zajmująca się antropogenezą. Na antropologię humanistyczną (kulturową) składa się szereg dyscyplin. Właściwie każda nauka dotyczy bądź człowieka jego działalności bądź wytworów ludzkich : archeologia, etnografia, etnologia, socjologia, ekonomia, językoznawstwo itd.Odrębną pozycję wśród nauk o człowieku ma psychologia, rozmaicie pojmowana i rozmaicie uprawiana. W pewnych ujęciach jest ona typową nauką humanistyczną, w innych pod względem metodologicznym staje się nauką przyrodniczą.Pojmowanie filozofii człowieka zależy od ogólnej koncepcji filozofii i jej stosunku do nauk szczegółowych. Do filozoficznej teorii człowieka stosowano różne nazwy: psychologia racjonalna, psychologia spekulatywna, psychologia metafizyczna, antropologia filozoficzna.Niektórzy jakby oddzielali od siebie teorię ciała ludzkiego (należącą do filozofii przyrody) od teorii psychiki, duszy ludzkiej (stanowiącej właściwy przedmiot psychologii filozoficznej). Dziś dominuje pogląd iż psychologię filozoficzną (filozofię duszy ludzkiej) należy zastąpić antropologią filozoficzną (filozofią całego człowieka). Filozofia człowieka jest metafizyką określonej kategorii bytów, stawią pod adresem tych bytów typowo metafizyczne pytania : jaka jest istota i sposób istnienia człowieka Jaką pozycję zajmuje wśród tego co istnieje . Sformułowanie tych pytań ze zrozumieniem wymaga użycia metafizycznej aparatury pojęciowej i angażuję pewną wiedzę o bycie jako bycie. Ażeby właściwie ujęci wyjaśnić pozycję człowieka jako bytu wśród innych bytów trzeba rozważania o człowieku umieścić na tle rozważań o bycie w ogóle. Filozofia człowieka zakłada teorię bytu.Wiedza empiryczna o człowieku to wiedza uzyskana na drodze spostrzegania otaczających nas ciał, spostrzegania własnego ciała, spostrzegania własnych przeżyć i stanów świadomych oraz przejawiających się w nich tendencji i dyspozycji, spostrzegania ludzkiej psychiki (istnienia stanów alter ego) przypominania sobie minionych faz własnego strumienia świadomości ,a także rozumienia (percepcji i sensu i roli ) rozmaitych wytworów ludzkich.Na systematyczną filozofię człowieka składają się bezpośrednio : fenomenologia człowieka oraz metafizyczna interpretacja i metafizyczne wyjaśnienie bytu ludzkiego; jednakże fenomenologia człowieka jest kierowana pytaniami sformułowanymi za pomocą metafizycznej aparatury pojęciowej.Problematyka filozofii człowieka:1. Spór między monizmem a pluralizmem w sprawie istoty człowieka to spór o to , czy człowiek jest bytem w swej strukturze i jakościowym uposażeniu - jednorodnym czy że wielorodnym. Według monizmu człowiek jest złożonym z jednorodnych elementów czy momentów ukonstytuowanym przez jakościowo jeden podstawowy czynnik (np. przez ciało zdaniem skrajnego materializmu , przez ducha czy niematerialną duszę zdaniem skrajnego spirytualizmu). Odmianą monizmu jest neutralizm . Według pluralizmu człowiek jest bytem złożonym z elementów czy momentów różnorodnych ukonstytuowanym w swym człowieczeństwie prze czynniki jakościowo niejednorodne, różnorodzajowe (np. umiarkowany spirytualizm, umiarkowany materializm, dualizm, teoria hylemorficznej jedności psychofizycznej człowieka).2. Wymienione stanowiska różnicują się dalej ze względu na sposób ujęcia i charakteru i wzajemnej więzi podstawowych składników lub czynników ludzkiego bytu. I tak materializm skrajny głosi ,że człowiek jest wyłącznie (odpowiednio zorganizowanym) ciałem. Materializm umiarkowany głosi, że to co w człowieku niecielesne jest wtórne i niesamodzielne w stosunku do tego co cielesne. Z materializmem może łączyć się epifenomenalizm, według którego psychika lub świadomość ludzka jest względem substancji cielesnej (organizmu) człowieka -epifenomenem, tzn. zjawiskiem wtórnym (pochodnym), które nie ma własnej aktywności ,nie oddziałuje przyczynowo. Dualizm uważa ,że człowiek jest złożony z dwu w zasadzie odmiennych czynników ciała : ciała i psychiki (duszy), traktuje je na sposób substancji. Według dualizmu oba te czynniki bądź na siebie przyczynowo oddziałują (interakcjonizm) , bądź rozwijają się równolegle (paralelizm). Neutralizm głosi ,że człowiek jest ukonstytuowany przez coś jednego , neutralnego (pierwotnego) względem rozróżnienia między ciałem a psychiką (duszą). Teoria identyczności uważa , iż cielesność i psychiczność to niejako dwa oblicza ,dwie odpowiadające sobie strony tego samego (człowieka). Hyleformizm (arystotelesowski) twierdzi, że człowiek jest bytem złożonym z materii pierwszej i formy substancjalnej ( niematerialna dusza), a empiryczne dane ciało jest ukonstytuowane dzięki zetknięciu się jej i odpowiedniej materii pierwszej, jest niejako wypadkową i zewnętrznym przejawem ludzkiej formy substancjalnej i materii pierwszej.3. Spór między moralizmem (łac. mors = śmierć) , a immortalizmem dotyczy kresu bytu ludzkiego. Według pierwszego kresem istnienia człowieka jest jego śmierć biologiczna. Według drugiego kres istnienia człowieka nie jest identyczny ze śmiercią biologiczną, człowiek jako byt nie podlega śmierci.4. Spór o pozycję człowieka wśród bytów ( w kosmosie) można określi jako spór między optymalizmem ,a minimalizmem antropologicznym. Pierwszy uważa człowieka za szczytową postać bytu, za kres (naturalnej) ewolucji rzeczywistości. Według drugiego człowiek to przypadkowa i dziwaczna postać bytu to jakby peryferyczna narośl, mało znacząca w jakości wszechświata, to raczej nieporozumienie ontyczne. Element duchowy w człowieku jest czynnikiem dezorganizującym , a nie doskonalącym bytowo.5. Metafizyczny spór o racjonalność można przenieść i na teren teorii człowieka , gdzie głosi bądź racjonalność bytową, bądź nieracjonalność (irracjonalność) bytową człowieka. Wiąże się z tym wiele kwestii . Omówię dwie. Jedna dotyczy pozycji świadomości i samoświadomości w ludzkim ciele. Jedni twierdzą, że świadomość to tylko dobrze rozbudowany nazywany bywa etyką szczegółową i jest kontynuacją działu poprzedniego. Ogólna teoria sprawności należy do teorii człowieka. Rozważa się tu istotę i rodzaje sprawności ,cnoty i wady. Najważniejsze cnoty to roztropność, umiarkowanie ,męstwo, sprawiedliwość, prawdomówność. Omawia się tu też (z etycznego punktu widzenia) role przyjaźni i miłości w życiu ludzkim.4. etyka specjalna: tutaj mieściłyby się takie działy jak etyka zdrowia (i uprawiania sportów), etyka życia seksualnego, etyka życia rodzinnego , etyka życia gospodarczego , etyka rozrywki i zabawy, etyka walki, etyka państwa itp.5. teoria percepcji i oceny moralności : ten dział możemy traktować jako kontynuację rozważań o człowieku, albo jako wyspecjalizowany dział teorii poznania. Wchodzą tu w grę zarówno analizy fenomenologiczne, jak i logiczno językowe i metodologiczne. W tym dziale omawia się istnienie i charakter percepcji moralności, charakter, motywy i kryteria kwalifikacji moralnej czynów, charakter i sposób obowiązywania, a także wartość logiczną opisów, ocen, norm i nakazów dotyczących moralności.Określenie estetyki:Estetyka to nauka o pięknie i o tym co piękne, oraz ujmowaniu i ocenie czegoś w aspekcie piękna, o kontakcie z pięknem. Jeśli odróżnia się obok piękna inne wartości estetyczne , to piękno -występujące w powyższym określeniu znaczy tyle co wartości estetyczne . Pewne partie estetyki traktowanej filozoficznie związane są z teorią bytu, teorią człowieka, inne z teorią poznania, w grę wchodzi też (ogólna) teoria wartości. Pod względem metodologicznym mamy tu do czynienia z fenomenologią i metafizyką szczegółową.Problematyka estetyki:1. teoria wartości estetycznych: mowa tu o istocie piękna (wartości estetycznej) , o jego rozmaitych postaciach i odmianach, sposobie istnienia, o stosunku do innych (typów) wartości. Ogólnie przyjmuje się ,że można wyróżnić wiele typów wartości estetycznych (wdzięk, wzniosłość, ładność), dyskutuje się czy należy zaliczyć do nich np. tragizm lub komizm, odróżnia się wartości estetyczne od artystycznych.2. teoria dzieł sztuki: teoria przedmiotów, które zostały stworzone po to, aby konkretyzować piękno, ażeby ucieleśniać w sobie wartości estetyczne. Nie zawsze jednak tak pojmowano zadania sztuki i faktycznie utwory artystyczne pełnią różnorakie funkcje pozaestetyczne. Dlatego wprowadza się rozróżnienie między dziełem sztuki ,a dziełem sztuki estetycznie ujętym, które nabierając szczególnych kwalifikacji, staję się przedmiotem estetycznym. Rozważa się tu istotę, sposób istnienia i typologię dzieł sztuki , a także warunki i sposoby realizacji przez dzieła sztuki ich roli estetycznej.3. teoria piękna pozaartystycznego:Piękno przysługuje nie tylko wytworom zamierzonym jako piękne (dziełom sztuki), lecz także nie zamierzonym jako piękne oraz zastanym przedmiotom naturalnym (przyrodzie). Sztuka użytkowa, piękno przedmiotów przemysłowych, piękno ruin , sztuka ogrodnicza, udział krajobrazu w pięknie architektury oto przykłady sytuacji granicznych.Dyskutowana jest swoistość piękna przyrody. Jedni negują istnienie tego typu, inni traktują je jako przypadek piękna artystycznego, są i tacy dla których właśnie piękno przyrody jest pierwotniejsze i swoiste w stosunku do piękna sztuki. Sprawa ta wiąże się z metafizycznym pytaniem o transcendentalny charakter piękna.4. teoria przeżycia estetycznego i oceny estetycznej: mamy do czynienia z rozmaitymi stanowiskami na temat charakteru przeżycia estetycznego, obcowania z pięknem, sposobu poznawania wartości estetycznej , charakteru poznawczego oceny czy sądu estetycznego.5. teoria twórczości artystycznej: ten dział rozważań zajmuje się strukturą i typami procesu twórczego, podmiotowymi i przedmiotowymi uwarunkowaniami twórczości artystycznej. Obok wymienionych działów estetyki teoretycznej wyróżnić można estetykę stosowaną , w ramach której mamy estetykę życia i działania , pedagogikę (i dydaktykę) estetyczną (ta ostatnia zajmuje się wychowaniem do piękna i sztuki oraz wychowaniem przez piękno i sztukę. Częścią estetyki nie jest krytyka artystyczna: jest to umiejętność , nie nauka.