Filozofia dialogu: wykłady, Prezentacje z Filosofia

Pobierz Filozofia dialogu: wykłady i więcej Prezentacje w PDF z Filosofia tylko na Docsity!

FILOZOFIA DIALOGU

(WYKŁAD DLA SPECJALNOŚCI FILOZOFIA OGÓLNA,

STUDIA I STOPNIA, ROK PIERWSZY)

SL 2013

Małgorzata Bogaczyk-Vormayr

Wykład pierwszy (19.02.2013)

Wprowadzenie:

Dialogos – Begegnug –

Empathy

DIA - LOGOS

Filozofia jako dialog

 Heraklit: Logos

 Parmenides: Thymos i Aletheia

 Sokrates/Platon: „Rozmowa duszy samej z

sobą”

 Platon: Agrapha dogmata

 Platon: Philosophos - Dialektikos

 Platon/Arystoteles: Anamnesis

Dialog i Dialektyka

„Dialog jest historią komunikujących się podmiotów. Na jego

początku znajduje się konflikt, na końcu porozumienie oraz

wiedza tych połączonych w dialogu osób, wiedza w nim

nawzajem sobie przekazana i wiedza w nim nabyta.”

W. Schleiermacher, Dialektik , hg. v. R. Odebrecht, 1942, s. X, X f. tłum. własne

„Prawdziwa dialektyka nie jest monologiem samotnego

myśliciela, lecz dialogiem między Ja i Ty.”

L. Feuerbach, Grundsätze der Philosophie der Zukunft , in: Werke , hg. v. F. Jodl, B. 2 ( 1959 ), S. 319 (Nr. 62 f), tłum. własne.

Metafizyka

Fenomenologia

Filozofia

religii

Filozofia

społeczna

Tradycja żydowska

Etyka

Z historii filozofii

dialogu/spotkania

 Ferdinand Ebner  Gershom Scholem  Martin Buber  Franz Rosenzweig  Romano Guardini  Hans Ehrenberg  Eugen Rosenstock-Huessy  Emmanuel Lévinas  Hermann Levin Goldschmidt  Józef Tischner

E. Lévinas:

Całość i nieskończoność

Świat sensowny, to świat, w którym istnieje inny człowiek, bo tylko dzięki innemu człowiekowi świat mojego rozkoszowania się staje się tematem obdarzonym znaczeniem. Rzeczy uzyskują znaczenie racjonalne, a nie tylko po prostu użytkowe, ponieważ relacje jakie z nimi utrzymuję, wiążą się z obecnością Innego. Oznaczając jakąś rzecz, oznaczam ją dla innego człowieka.

Całość i nieskończność, tłum. M. Kowalska, Warszawa 1998, s. 247.

J. Tischner: Etyka solidarności

Dialog oznacza, że ludzie wyszli z kryjówek,

zbliżyli się do siebie, rozpoczęli wymianę

zdań. Początek dialogu – wyjście z kryjówki

jest już dużym wydarzeniem. Trzeba się

wychylić, przekroczyć próg, wyciągnąć rękę,

znaleźć wspólne miejsce do rozmowy. Miejsce

to nie będzie już kryjówką, w której człowiek

pozostaje sam ze swoim lękiem, lecz

miejscem spotkania, zaczątkiem jakiejś

wspólnoty, być może początkiem domu.

Etyka solidarności, Kraków 1981, s. 15.

INNY

K O N F L I K T

Wolność do Wolność od

Tematyka poszczególnych wykładów

1. Dialogos – Begegnung – Empathy (wykład wprowadzający)
2. Kategoria Inności (od Ksenos do l‘Autre )
3. Nowożytne koncepcje dialogu i intersubiektywności
4. Słowa-Zasady (m.in. F. Ebner, M. Buber)
5. Dialogiczna filozofia żydowska (m.in. G. Scholem i F. Rosenzweig)
6. Fenomenologiczna koncepcja wczucia (M. Scheler, E. Husserl, E. Stein)
7. Filozofia i doświadczenie Auschwitz (m.in. V. Frankl)
8. Dialog i wiara (m.in. S. Weil i G. Marcel)
9. Etyka jako filozofia pierwsza – E. Lévinas
10. Humanistyka dialogiczna (m.in. N. Elias, C. F. von Weizsäcker)
11. Dialog i solidarność ( A. Kępiński, J. Tischner, B. Skarga)
12. Komunikacja i uznanie (m.in. szkoła frankfurcka)
13. Etyka dyskursu a etyka dialogiczna
14. Integracja, wielokulturowość, wykluczenie
15. One World (Dialog i globalizacja)

Xenos – Inny-Obcy- Wróg

Spoza wspólnoty – spoza polis (Nie-Grek)

Spoza wspólnoty – spoza klasy (niewolnik)

Spoza wspólnoty – spoza obyczaju/prawa (Prometeusz, Medea, Antygona)

Atopos – Inny

Przekraczający

miejsce,

obyczaj/konwenans,

wiedzę

Postulat tolerancji powszechnej

Nie trzeba zbyt wielkiej sztuki ani wyszukanej elokwencji, aby dowieść, że chrześcijanie winni tolerować się wzajemnie. Posunę się dalej: mówię wam, że powinniśmy wszystkich ludzi uważać za swych braci. Co? Turek jest moim bratem? Chińczyk jest moim bratem? Żyd? Syjamczyk? Tak, z całą pewnością. (...) Ten mały glob, który jest tylko punktem, toczy się w przestrzeni, jak tyle innych globów. Jesteśmy zagubieni w tym bezmiarze. Człowiek, mający około pięciu stóp wysokości, jest na pewno drobiną pośród stworzenia.

Wolter, Traktat o tolerancji, tłum. Z. Ryłko i A. Sowiński, 1988, s. 92

Postulat wolności obywatelskiej

Niewola, w ścisłym znaczeniu, jest to istnienie prawa, które czyni jednego człowieka tak dalece własnością drugiego człowieka, iż ten staje się bezwarunkowym panem jego życia i mienia. Nie jest dobra w samej istocie; nie jest pożyteczna ani dla pana, ani dla niewolnika; dla niewolnika, ponieważ nic nie może uczynić przez cnotę, dla pana, ponieważ nabiera, mając niewolników, wszelkich złych nałogów, przywyka nieznacznie deptać wszystkie cnoty moralne, staje się wyniosły, porywczy, twardy, gniewliwy, rozwiązły, okrutny.

Monteskiusz, O duchu praw, tłum. Boy-Żeleński, Altaya 2002, s. 257