Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Filozofia - Notatki - Filozofia, Notatki z Filozofia, poglądy filozofów

Filozofia: notatki z filozofii która jest refleksją nad rzeczywistością. Jako, że rzeczywistość jest bardzo złożona, filozofia, aby ją ogarnąć we wszystkich aspektach dzieli się na wiele dziedzin.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 13.06.2013

Monika_B
Monika_B 🇵🇱

4.9

(38)

307 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Filozofia - Notatki - Filozofia i więcej Notatki w PDF z Filozofia, poglądy filozofów tylko na Docsity! Wykład 1 Słowo "filozofia" pierwotnie miało sens dosłowny i oznaczało poszukiwanie, umiłowanie mądrości lub posiadanie mądrości (gr. phileo – kochać, sophia – mądrość). Filozofia czyli umiłowanie mądrości jest refleksją nad rzeczywistością. Jako, że rzeczywistość jest bardzo złożona, filozofia, aby ją ogarnąć we wszystkich aspektach dzieli się na wiele dziedzin (działów) : - ontologia (nauka o "pierwszych zasadach i ostatecznych przyczynach" bytu. W takim ujęciu nauka o bycie jako takim, której zadaniem jest dociekanie natury wszystkiego, cokolwiek istnieje, czyli "tego, co jest", zarówno w sferze realnej - przedmioty, zdarzenia, fakty - jak też wyabstrahowanej - pojęcia, kategorie, terminy), - aksjologia (ogólna teoria wartości i wartościowania. Bada naturę różnego rodzaju wartości, szczególnie etyczno-moralnych i estetycznych - ich pochodzenie, sposób istnienia, strukturę i hierarchie, zasady stosowania i funkcjonowania, zmienność w czasie i przestrzeni oraz zależność od innych elementów rzeczywistości ludzkiej i pozaludzkiej, zajmuje się też sposobami ich poznawania) - antropologia filozoficzna (dziedzina filozofii, której głównym przedmiotem jest człowiek. Ujmuje go wieloaspektowo, w wymiarach metafizyczno-ontologicznym, moralno-etycznym, estetycznym, psychologicznym, społeczno-kulturowym itd., próbując zarazem dać całościową odpowiedź na pytanie o to, kim jest, i określić jego strukturę ontyczną oraz miejsce wśród innych bytów) - etyka (nauka o moralności, zajmująca się wyjaśnieniem i ustalaniem takich kategorii, jak dobro i zło, odpowiedzialność, sumienie, powinności oraz wytyczaniem zasad i norm moralnego postępowania) - estetyka (Jedna z dziedzin filozofii teorii wartości obok etyki, która zajmuje się zagadnieniami piękna i brzydoty, harmonii i dysharmonii) - filozofia społeczna – dział filozofii związany z życiem społecznym człowieka. Nauka o zasadach życia społecznego, a także filozoficzna analiza rzeczywistości społecznej. Cechy swoiste filozofii: - maksymalna ogólność (uczynienie swym przedmiotem wszystkiego) - maksymalny krytycyzm (zdolność pytania o wszystko, a zatem również o własne założenia, pytania i rozstrzygnięcia) Integralnym elementem filozofii jest metafilozoficzność – refleksja nad samą sobą. Filozofia społeczna – dział filozofii związany z życiem społecznym człowieka. Nauka o zasadach życia społecznego, a także filozoficzna analiza rzeczywistości społecznej. Filozofia przedkantowska była uprawiana z przeświadczeniem, że poznanie ma charakter bierny i polega na odtwarzaniu struktur i właściwości bytu. Wartość poznania mierzona była wówczas stopniem ścisłości z jaka się to czyni. Według klasycznej koncepcji prawdy Arystotelesa prawdziwy jest sąd, którego treść jest zgodna z fragmentem rzeczywistości którego on dotyczy. Na gruncie prawdziwej koncepcji poznania, tylko jedna koncepcja mogła być prawdziwa, a jej prawdziwość wyłączała prawdziwość wszystkich innych. Podstawą tradycyjnych koncepcji filozoficznych było wyrażane wprost lub milcząco przyjmowane założenie o tożsamości bytu i myślenia, traktowane jako przesłanka poznawalności bytu. Wierzono, że wiedza filozoficzna może spełniać jednocześnie 3 kryteria (wymogi): - powszechności (jej twierdzenia mogą mieć zasięg uniwersalny) - konieczności (jej twierdzenia mogą rozpoznać konieczne struktury i wnioski) - przedmiotowej ważności (są potwierdzone każdorazowo przez doświadczenie) Krytyka Huma pokazała, że na gruncie biernej koncepcji poznania, mogą być spełnione jedynie 1 i 2 wymóg ale nie 3, albo 3 ale nie 1 i 2. docsity.com Wykład 2 Według Huma wiedza analityczna występująca w matematyce i logice spełnia wymogi powszechności i konieczności. Natomiast wiedza empiryczna występująca w naukach opartych na doświadczeniu spełnia wymóg przedmiotowej ważności ale nie konieczności i powszechności. W świetle krytyki Huma zagadkowym stało się dlaczego zatem twierdzenia matematyki znajdują zastosowanie w naukach empirycznych. Wątpliwe stawało się również matematyczno-teoretyczne przyrodoznawstwo jako nauka opisująca rzeczywistość. Powstała sytuacja w której możliwe były 2 stanowiska: - nauka nie jest możliwa jako nauka - dotychczasowa filozofia niewłaściwie stawia problem naukowości nauki Problem powstał na gruncie biernej koncepcji poznania a jego rozwiązania podjął się Kant. Kant zadawał pytanie – jak możliwa jest nauka jako nauka ?? – tzn. jak w nauce są możliwe sądy jednocześnie powszechne, konieczne i przedmiotowo ważne. Naukowość nauki (matematyki i czystego przyrodoznawstwa) Kant uważał za niewątpliwą gdyż: - nauka kroczy drogą stałego postępu - nauka ma możliwość rozstrzygania spornych zagadnień Wyjściowemu pytaniu towarzyszyło pytanie – jak jest możliwe przejście od przedstawień do „rzeczy” ?? i czym są te „rzeczy” ?? 1. Jak jest możliwa matematyka jako nauka ?? – tzn. jak w matematyce możliwe są sądy jednocześnie powszechne, konieczne i przedmiotowo ważne ?? Odpowiedzi szukał Kant przez analizę zmysłowości. Jego zdaniem zmysły odbierając wrażenia ujmują je zawsze w sposób konieczny w aprioryczne (przeddoświadczalne) formy zmysłowości: czas i przestrzeń. Przedmiotem geometrii jest przestrzeń a przedmiotem arytmetyki czas. Gdyby przedmiotem geometrii była przestrzeń – znana z doświadczenia – to jej twierdzenia spełniałyby jednocześnie wymóg przedmiotowej ważności. Ponieważ twierdzenia geometrii spełniają jednocześnie wszystkie trzy wymogi, to jej przedmiotem jest (musi być) przestrzeń, jako aprioryczna forma zmysłowości. Analogicznie, przedmiotem arytmetyki jest czas jako aprioryczna forma zmysłowości. 2. Jak jest możliwe czyste przyrodoznawstwo jako nauka ?? – tzn. jak w czystym przyrodoznawstwie możliwe są sądy jednocześnie powszechne, konieczne i przedmiotowo ważne ?? Odpowiedzi szukał Kant poprzez analizę intelektu. Intelekt łączy wyobrażenia w przedmioty i relacje międzyprzedmiotowe według swoich koniecznych, uniwersalnych, apriorycznych zasad. Między innymi substancji i jej własności oraz przyczynowości. Czyste przyrodoznawstwo opisuje przyrodę jako zespół prawidłowości. Czy jednak są to prawidłowości charakteryzujące byt sam w sobie znany z doświadczenia ? Czy prawidłowości dyktowane w przyrodzie przez intelekt zgodny z jego apriorycznymi zasadami ? Gdyby były to prawidłowości znane z doświadczenia to twierdzenia czystego przyrodoznawstwa spełniałyby jedynie wymóg przedmiotowej ważności. Ponieważ twierdzenia czystego przyrodoznawstwa spełniają jednocześnie wszystkie 3 wymogi, to prawidłowościami o których one mówią, są prawidłowości dyktowane w przyrodzie przez intelekt. docsity.com Wykład 4 Istnieje nasz świat, a wokół dybią na nas wrogie siły, które tylko czekają, aby nam zaszkodzić. Postawy wobec tak pojmowanej władzy, nie są wolne od pewnej ambiwalencji. Wahają się pomiędzy uczuciami wszechmocy , bezpieczeństwa i utożsamianiu się z nią, a nienawiścią do niej, niezadowolenia z niej lub bezsilnością. Władza jest akceptowana i odrzucana, przyciąga i odpycha. Archaiczne doświadczenie władzy koresponduje (jest podobne) z doświadczeniem sacrum, jako doświadczeniem paradoksu, zagadki, tajemnicy, czegoś co budzi fascynację ale i trwogę. Wyzwala nadzieję, rodzi jednak ryzyko i wymaga ofiary. Może wyzwolić, może ocalić, ale i zniewolić (jest tylu fałszywych proroków). Archaiczne formy doświadczenia sacrum, nie tylko intensyfikują , ale i ontologicznie ugruntowują ambiwalencję związaną z doświadczeniem władzy. Państwo jako władza pojmowane jest jako władza Boga-ojca, władcy wszechświata, albo smoka, węża, diabła – mieszkańca podziemnego świata. Radykalnemu rozszerzeniu ulega wyobrażona przestrzeń możliwych skutków działań władzy. Kwitnący porządek można przekształcić w chaos. Oba archetypy władzy: władca – Bóg i władca – wąż, diabeł; podlegają charakterystycznej dynamice. W czasach kryzysu istniejąca władza przestaje być kojarzona z jasna zasadą i zaczyna być kojarzona z tą ciemną stroną. Przywrócenie Dobra, Prawdy i Sprawiedliwości Bożej na ziemi wymaga wówczas poprzedniego stanu. Legitymizuje w świadomości ludowej prawo powstania przeciw nieprawej władzy dla przywrócenia władzy prawowitej. Dokonujące się czasem odwrócenie społecznej piramidy, nadal jednak umieszczanej i pojmowanej w ramach binarnego archetypu władzy, nie mogą zmienić zasadniczej sytuacji, że społeczna aktywność jest zawsze określana przez energię władzy i stosunek do niej. Stawało się ono kolejnym ogniwem reprodukcji istniejącej sytuacji. Sfera sacrum ma własny, swoisty rodzaj percepcji, zespalający ze sobą moralne i poznawcze aspekty aktów percepcji. Treść moralna jest dana w samym akcie percepcji i zrozumienia, gdyż akt zlewa się z moralną akceptacją. Władza i prawda zakładają się wzajemnie. Słowo prawdziwe to słowo przynajmniej potencjalnie zmaterializowane, ucieleśnione, spełnione i uwiecznione, zorientowane na jedność, z odpowiadającym mu, bo przezeń ukształtowanym otoczeniem. Tradycyjne myślenie charakteryzowała wiara w istnienie jednego, integralnego systemu wartości (zakładającego coincidentia oppositorum) ARCHAICZNE UWIKŁANIA WSPÓŁCZESNEJ ŚWIADOMOŚCI POLITYCZNEJ Pod ich wpływem alternatywą dla otwartego społeczeństwa obywatelskiego (zakładającego wolność, poczucie odpowiedzialności za siebie, dojrzałość i samodzielność jednostek, wartość prawa, świadomość konieczności dokonywania wyboru, poszukiwanie kompromisu między kolidującymi ze sobą wartościami) staje się wówczas, wykluczający de facto docsity.com rzeczywisty dialog, porządek autorytarny. Ideologicznej degeneracji ulega wówczas instrumentalnie traktowana wiara religijna, a forsowane hasła fundamentalistyczne wpychają treści chrześcijańskie w struktury archaiczne percepcji rzeczywistości. Wykład 5 Gdyż czasem quasi archaiczne treści zostają ponownie zepchnięte poza sferę publicznego dyskursu i oficjalnych form, nie znikają zwykle a przechodzą w stan „uśpienia” czekając na swą kolejną szansę. Wierzenia i misteria towarzyszące doświadczeniu sacrum zorientowane są na sytuację coincidentia oppositorum (stan pogodzenia i zbieg przeciwieństw), wyrażają one dążenia do wykroczenia przez człowieka poza sytuację szczegółową, unicestwienia istniejącego systemu ograniczeń i ograniczeń sposobu bycia. Myślenie mityczne nakierowane jest na realność stanu, którego osiągnięcie wyzwoli człowieka i wspólnoty ludzkie z dramatycznej kolizji wartości i interesów. Wysiłki związane z próbami osiągnięcia stanu coincidentia oppositorum mają wymiar: - aksjologiczny – dotyczy sfery wartości, które „właściwie pojęte” pragnie się ująć jako wzajemnie pogodzone - ontologiczny – chodzi wówczas o przejście z istniejącego „upadłego” stanu rzeczywistości, naznaczonego sprzecznościami i konfliktami, w stan wolny od podobnych negatywów i ograniczeń Osiągnięcie takiego stanu ma wyzwolić społeczeństwo z kolizji wartości, nieuchronności dokonywania trudnych wyborów, ponoszenia kosztów własnych, jeśli tylko powierzy się swój los odpowiedniej władzy, przełamie opór wrogich sił. Za świat rzeczywisty brany jest wówczas obraz świata wykreowany przez władzę sprawowaną, popieraną lub choćby upragnioną. Przesłanki podobnej sytuacji: - dla czasów nowożytnych typowa jest tendencja do pojmowania rzeczywistości jako obrazu świata, rozumianego jako sam byt w jego całości, przedstawiony w wyznawanej przez siebie koncepcji ideologicznej. - życiowa, intelektualna i społeczna bezradność wielu jednostek i grup, wobec wyzwań współczesności, z którymi jedynie w sferze mitu, mogą one wierzyc, że sobie poradzą, osiągną swoje cele i zaspokoją potrzeby. - interesy aktywnych grup i jednostek, które podzielając lub instrumentalnie głosząc podobny sposób pojmowania świata, potrafią zdobyć i utrzymać władzę, zyskać poparcie poprzednich, realizować własne interesy. W obu poprzednich wypadkach mamy do czynienia ze zdegenerowaną wersją lub antypodą kantowskiej wizji postulowanego porządku świata w ogóle, a idei państwa celów w szczególności. To ostatnie zakładało podmiotowość, rozumowość, autonomię, autoteliczną wartość i nieinstrumentalny sposób traktowania jednostki ludzkiej. W przypadku archaicznej wizji społeczeństwa, porządek społeczny postulowany jest w taki sposób, by móc uwolnić się od ciężaru własnej odpowiedzialności, stworzyć sobie iluzję łatwej a najchętniej definitywnej rozwiązywalności doświadczanych problemów. Wykład 6 docsity.com SPOSOBY PERCEPCJI, KONCEPTUALIZACJI I PROBLEMATYZACJI ŚWIATA W KONCEPCJACH ARYSTOTELESOWSKIEJ I NEOPLATOŃSKIEJ W ramach archaicznej koncepcji świata, władzę – jej moc i działanie, utożsamia się z mocą i działaniem sacrum. Tworzy ona bądź niszczy dawny i tworzy nowy porządek. Wymiar polityczny rzeczywistości, a w szczególności jej zmiany, nie jest właściwie wyodrębniany z całokształtu rzeczywistości i procesu jej przemian, a nabiera jakby charakteru uniwersalnego i pan rzeczywistego. Dla bliższego rozpoznania i objaśnienia sposobów pojmowania rzeczywistości społecznej oraz jej zmian, w szczególności zmian politycznych, zakresu możliwości przemiany tej rzeczywistości oraz oczekiwań z nią wiązanych, zwłaszcza w tradycji zachodniej, ważne jest uświadomienie sobie odmienności dwóch podstawowych typów percepcji świata: arystotelesowskiej i neoplatońskiej. Znajdują one swoje odzwierciedlenie w świadomości społecznej i ideologiach politycznych, zarówno odległych historycznie jak i współczesnych. TYP ARYSTOTELESOWKI Kładzie nacisk na pierwotność odrębnych bytowo jednostkowych substancji i trwałość strukturalizacji rzeczywistości społecznej (oraz towarzyszącej temu skończoności, partykularności itp.), które w horyzoncie ziemskiego świata nie mogą przekroczyć granicy oddzielającej historię od finalnie pojętej przemiany świata przywracającej jedność, pełnię. Istnienie w czasie, ograniczoność, konfliktowość, traktowane są tu jako nieuniknioność, stan z którym należy się pogodzić i stawiać sobie cele realne w jego ramach, ze świadomością nieuchronności, nietrwałości wszelkich rozwiązań i związanych z nimi kosztów własnych. TYP NEOPLATOŃSKI Uznaje pierwotność całości, sprowadzając jednostkowość i zróżnicowanie do roli przejściowego momentu rozwojowego tej całości, ujętej w perspektywie finalnej przemiany, urzeczywistniającej jedność, pełność itd. Już samo abstrahowanie od horyzontu ostatecznej przemiany i autonomiczna analiza empirycznego zróżnicowania świata i odtwarzających je typów wiedzy, zostają rozpoznane jako bezwiedny lub zamierzony środek upadłego oblicza świata. Istnienie empirycznego człowieka w czasie, jednostkowość, konkretność, cielesność itd., nie zbiega się z jego istotą. Człowiek cierpi zatem na nieznośne rozdwojenie, żywiąc spotęgowaną tęsknotę za pełnią istotowego spełnienia. Doświadczone negatywy traktowane są jako rezultat pozostawania w stanie upadku. Dążenie do wyjścia z tego stanu może przybrać postać indywidualno – kontemplacyjną albo kolektywistyczno – aktywistyczną, zakładającą takie przekształcenie świata społecznego, które pozwala wykroczyć poza stan sprzeczności, napięć, ograniczeń itd. Niepowodzenie podejmowanych prób potęguje dramatyczność przeżywania skończoności, sprzeczności, dualizmu świata, rodząc apatię albo stymulując kolejne próby przezwyciężenia upadłego stanu. docsity.com - trzeci etap zaczyna się wraz z Chrystusem Proces rozwoju trwa dotąd, aż wytworzone zostają formy w pełni racjonalne, gwarantujące rozumną, dojrzałą wolność. Taki porządek reprezentuje współczesne Heglowi państwo Pruskie. Wykład 8 Próby pójścia dalej prowadzą zdaniem Hegla de facto do regresu, czego dowiodły doświadczenia rewolucji francuskiej. Jej dynamika prowadziła do terroru, zniszczenia bardziej rozumnego porządku i regresu do anachronicznych form totalnych i niszczących jednostkową wolność. Była to próba nie licząca się z rezultatami dotychczasowego rozwoju. Człowiek współczesny ma świadomość swojej odrębności, potrzeby własnej jednostkowej wolności i kierowania się własnym rozumem. Człowiek współczesny ma dwa oblicza: ogólne i partykularne – czemu winna odpowiadać organizacja społeczeństwa, w szczególności podział na społeczeństwo obywatelskie i państwo. W społeczeństwie obywatelskim podstawą więzi społecznych jest interes, a w państwie rozum. Społeczeństwo obywatelskie składa się z jednostek, rodzin i stanów (stan rolny, stan przemysłowy, stan ogólny – urzędnicy państwowi). W społeczeństwie obywatelskim istnieje własność prywatna i rynek, wymuszające pewną racjonalność działań jednostek, mobilizujące ich energię oraz wytwarzające pewne mechanizmy pewnego uzgadniania interesu jednostek i grup z ogólnym interesem ekonomiczno – społecznym wspólnoty. Samo społeczeństwo obywatelskie nie jest zdolne do w pełni racjonalnej i stabilnej samoorganizacji ze względu na: konfliktowość interesów różnych grup i jednostek, stymulowanie interesów partykularnych i egoistycznych, polaryzację społeczną i generowanie grup pozbawionych podstaw egzystencji. Bezrobocia nie można zlikwidować gdyż wymagałoby to zniesienia wolnego rynku i podważałoby podstawy moralności społecznej. Niszczyłoby również względną racjonalność systemu ekonomicznego. Ponadto wzięcie bezrobotnych na utrzymanie prowadziłoby do bankructwa systemu. Potrzebna jest zatem regulacyjna aktywność państwa – państwo nie może jednak wchłonąć społeczeństwa obywatelskiego a jedynie wyznaczyć mu pewne normy funkcjonowanie poprzez akty prawne i ingerować w miarę potrzeby. Ustrój państwa: demokracja nie jest dobrym ustrojem dla państw współczesnych, gdyż rządzenie wymaga kompetencji i zdolności do rozpoznawania interesu rzeczywiście ogólnego. Demokracja otwiera pole dla demagogii, a za interes ogólny uchodzi interes grup najsilniejszych. Aparat państwowy powinien być fachowy i autokratyczny, na szczycie jego monarcha jako system i zwornik jedności w państwie. Pozycja aparatu państwowego powinna być zrównoważona przez instytucje przedstawicielskie – przez samorządowe reprezentacje stanów – aby aparat państwowy nie mógł dawać prymatu partykularnego interesu pracowników nad interesem ogólnym. Państwo musi być tak zorganizowane aby łączyć interes aparatu urzędniczego i poszczególnych urzędników z interesem państwa. Konflikty społeczne powinny mieć możliwość artykulacji i być rozwiązywane w sposób instytucjonalnie zorganizowany. Są bowiem czymś normalnym w społeczeństwie i iluzją jest aby mogły być wyeliminowane bez reszty. docsity.com W rozumnie urządzonym społeczeństwie różne sfery życia (państwo, prawo, gospodarka, sztuka, religia, filozofia) współskładają się na ustruktualizowaną integralną całość. Mają jednak do pewnego stopnia autonomię i związane z nią własne kryteria i wartości. Racjonalność nie jest abstrakcyjną czy prostą formułą. Proces rozwoju społecznego jest procesem stopniowego uzgadniania podmiotowej woli jednostek z wolą powszechną. Dojrzałe państwo nie może urzeczywistnić racjonalności społecznej działając tylko przemocą. Wykład 9 O ile na niższych etapach rozwoju, państwo występowało jako zewnętrzny system przymusów, ograniczeń i nakazów, to dalszy rozwój zmierza ku przezwyciężeniu tego przeciwieństwa przez interioryzację (uwewnętrznienie) woli powszechnej przez jednostki. Myśl toleruje tylko przymus samego myślenia (czyli akceptuje to co uznaje za rozumne), co oznacza, że system przemocy sprawowany nad jednostkami jest objawem niedojrzałości społeczeństwa. Warunkiem by tak nie było jest wytworzona w toku rozwoju dojrzałość umysłowa obywateli. Jednocześnie przy prymacie interesu ogólnego, musi zostać zachowany i móc się realizaowac interes jednostkowy i grupowy. Musi również zostać zachowana sfera autonomii, prywatności i wolności jednostki. Życie społeczne, motywacje i działanie jednostek, są zakorzenione w podłożu biologiczno – przyrodniczym. Zakorzenienie to jest nieusuwalne i jego wpływ nie może zostać po prostu wyeliminowany. Powinien jednak zostać podporządkowany prymatowi i kontroli rozumu. MARKS I ENGELS „Młody Marks” – punkt wyjścia teorii nie może być dowolny. Muszą nim być realne osobniki, tak jak się uzewnętrzniają w swym działaniu - w pracy. Człowiek to istota: - przyrodnicza (przedmioty zaspokojenia jego potrzeb istnieją w przyrodzie, by je zaspokajać, człowiek musi pracować i przetwarzać przyrodę) - społeczna (czyniąc to wchodzi w określone stosunki z innymi ludźmi) - ludzka (posiada świadomość potencjalnie gatunkową) Najważniejszą czynnością swoiście ludzką jest praca. Pracując człowiek uzewnętrznia swoją istotę, uprzedmiotawia i obiektywizuje a potencjalnie również rozwija się i wzbogaca. Ale współczesnym faktem ekonomicznym jest to, że człowiek im więcej pracuje, tym jest uboższy i bardziej zniewolony. Występuje alienacja (wyobcowanie) pracy wobec: 1. czynności pracy (robić to co ktoś każe) 2. przedmiotu pracy 3. innego człowieka (konkurencja) 4. świata przyrodniczego 5. natury gatunkowej człowieka  bo: a) praca zamiast być celem człowieka i dziełem wolności, staje się środkiem i przymusem. Wykład 10 docsity.com Producent (robotnik) nie zawłaszcza przedmiotu (wytworu pracy) bo przywłaszcza go sobie ktoś inny, nie producent, właściciel. Alienacja pracy jest źródłem wszelkiej innej alienacji: społecznej, politycznej, świadomościowej (ideologicznej). Alienacja jest związana z podziałem pracy, najsilniej z klasowym, który różnicuje interesy jednostek i grup, rozbija wspólnotę międzyludzką, prowadząc do wytworzenia fałszywej świadomości społecznej. Chodzi o: - podział pracy w ogóle – prowadzi on do wytworzenia świadomości fałszywej (ideologii) polegającej na tym że myśl, bezwiednie lub świadomie, wyrażając partykularny punkt widzenia nadaje mu pozór ogólności - podział pracy na materialną i duchową – prowadzi on do szczególnej formy świadomości fałszywej, odwracając faktyczną zależność między bytem społecznym a świadomością. W społeczeństwach klasowych myśli klasy panującej są myślami panującymi. Mają więcej możliwości i środków rozpowszechniania wygodnych dla siebie ideologii, które poza tym są „funkcjonalne” w społeczeństwie (zwiększają szanse na zaspokojenie własnych potrzeb). Ponieważ cały społeczny: wyzysk, ucisk, wyobcowanie, cierpienie, fałsz itd., zbiega się w proletariacie stojącym na samym dnie struktury, to jedynie proletariat, wyzwalając siebie, może i musi wyzwolić wszystkich, znieść całe cierpienie. Partykularny interes proletariatu ma charakter ogólny i zakłada zniesienie wszelkiej alienacji. Stanem pozytywnego zniesienia alienacji jest komunizm, oznaczający zniesienie wszelkiej alienacji, przywrócenie ogólnoludzkiej wspólnoty, pełną kontrolę swobodzie zrzeszonych jednostek nad wszelkimi formami społecznymi i myślowymi. Komunizm nie jest zewnętrznym ideałem, ale ruchem, który znosi stan obecny wynikając z samej dynamiki rozwoju ekonomiczno-społecznego. „Dojrzały Marks” Marks do końca życia starał się dostarczyć argumentacji na rzecz tezy, że możliwe jest, właśnie jako dzieło proletariatu kapitalistycznego, zniesienie wszelkiego wyobcowania i przywrócenie powszechnej zgodności interesów i wspólnoty ogólnoludzkiej. Czynił to poprzez: I. Stworzenie ogólnej teorii rozwoju społecznego świadomość społeczna nadbudowa stosunki państwowe, prawne, polityczne Formacja stosunki produkcji baza siły wytwórcze Zaspokajane potrzeby tworzą nowe, ich zaspokojenie znowu nowe itd., wskutek czego siły wytwórcze mają tendencje do rozwoju. docsity.com