Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Filozofia według Arnolda Warchala - Notatki - Filozofia - Część 3, Notatki z Filozofia, poglądy filozofów

Notatki z filozofii według Arnolda Warchala dotyczące relatywizmu, paradoksu, sofistów, Plotyna i Św. Anzelma. Część 3.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 15.07.2013

Aleksander88
Aleksander88 🇵🇱

4.7

(120)

463 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Filozofia według Arnolda Warchala - Notatki - Filozofia - Część 3 i więcej Notatki w PDF z Filozofia, poglądy filozofów tylko na Docsity! 19 zaś przenikanie Boga we wszystkie substancje ziemskie. Do ważniejszych filozofii panteistycznych można zaliczyć stoicyzm, neoplatonizm, teozofie, filozofię Jana Szkota Eriugeny Giordana Bruna, oraz Barucha, Spinozy. Idee panteizmu głosiło też wiele ruchów religijnych: m.in. średniowiecznych amalrycjanie i begardzi. Koncepcja ta nie ma natomiast nic wspólnego z ideą przebóstwienia (theopoiesis) wyznawaną w chrzescijanstwie, zwłaszcza w prawosławiu, która głosi możliwość powrotu dusz do Boga i połączenia z Bogiem. 11. DEIZM Deizm to pogląd religijny zakładający istnienie jakiejś nieokreślonej dokładnie duchowej siły sprawczej, która stworzyła świat materialny i prawa nim rządzące, jednak nie ingeruje ona obecnie bezpośrednio w jego działanie. Istnienie tej siły sprawczej wyjaśnia w ich mniemaniu racjonalną strukturę świata i stałość praw fizyki. Deiści są swoistymi agnostykami poznawczymi, gdyż twierdzą, że bezpośrednie poznanie owej siły sprawczej nie jest możliwe i można ją poznawać jedynie pośrednio, poprzez odkrywanie naukowych praw rządzących materią. Są oni jednak zwykle całkowicie przekonani, co do samego istnienia owej siły sprawczej i dlatego nie można ich nazwać agnostykami religijnymi. Deiści odrzucają w całości prawdy wszystkich religii instytucjonalnych, uważając objawienia i święte księgi za pozbawione faktycznej wartości poznawczej. W filozofii nowożytnej za najbardziej znanego wyraziciela deizmu uważa się Barucha Spinozę Deizm był bardzo popularny w XVIII wieku zwłaszcza we Francji.Najbardziej znanymi deistami tych czasów byli Wolter, Denis Diderot i Jan Jakub Rousseau 12. ATEIZM Ateizm – odrzucenie teizmu lub stanowisko, że bóstwa nie istnieją W najszerszym znaczeniu jest to brak wiary w istnienie bóstw. Słowo ateizm pochodzi od greckiego - (a-, “nie”) (theos, “bóg”). Określenie to było przypisywane każdemu, kogo uznano za wierzącego w fałszywych bogów, żadnych bogów lub doktryny wchodzące w konflikt z ówczesnymi religiami. Wraz z szerzeniem się wolnomyślicielstwa, sceptycyzmu i późniejszego wzrostu krytyki religii, stosowanie tego określenia zawężało zasięg. Pierwsze osoby, które same określały się jako ateiści, pojawiły się w XVIII wieku. Dziś około 2,3% ludności świata określa siebie jako ateistów. 13. RELATYWIZM: Relatywizm, stanowisko w filozofii, wg którego w strukturze bytów, w poznaniu oraz systemach wartości dominuje względność. W filozofii starożytnej najwybitniejszymi przedstawicielami relatywizmu byli: 1) Heraklit z Efezu: podstawą relatywistycznego systemu heraklitańskiego jest a) zmienność rzeczy, gdyż natura jest ciągłą śmiercią i ciągłymi narodzinami. Nie ma bytu, jest tylko stawanie się. Owa teoria relatywizmu (powszechnej zmienności) została nazwana wariabilizmem lub heraklityzmem. b) względność rzeczy oznaczająca, że nic, co istnieje, nie ma własności stałych i bezwzględnych. Wszystkie własności przechodzą w swoje przeciwieństwa - i to one stanowią osnowę rzeczy. W teorii Heraklita jedynie porządek - rozum wszechświata - jest niezmienny, najdoskonalszy, boski. 20 2) sofiści: ich relatywizm zapoczątkowany przez Protagorasa miał charakter antropologiczny w myśl zasady: "wszystkich rzeczy miarą jest człowiek", którego cechuje względność poglądów. Konsekwencją tak rozumianego relatywizmu były praktycyzm i konwencjonalizm. 3) sceptycy, którzy głosili relatywizm ontologiczny, poznawczy i etyczny, przybliżający zasady myślenia filozoficznego do reguł i racji zdrowego rozsądku. W filozofii nowożytnej M. de Montaigne reprezentował relatywizm odnoszący się do poznania i oparty na twierdzeniu, że różne prawdy i prawa są tylko rzeczą zwyczaju. W filozofii oświecenia relatywizm był konsekwencją racjonalizmu i odwołania się do empiryzmu genetycznego. 14. PARADOKS (ZENON Z ELEI) Zenon z Elei ok. 490 p.n.e. - ok. 430 p.n.e.), filozof grecki Był uczniem Parmenidesa i należał do szkoły eleatow z Elei. Doskonalił sztukę prowadzenia sporów, którą rozumiał jako wykazywanie na drodze samego zestawiania pojęć prawdy własnej i cudzego fałszu, co pozwoliło później Arystotelesowi uznać go za jej twórcę. Paradoksy Zenona z Elei –Są to paradoksy, które łączy ukazanie trudności w rozumieniu czasu i przestrzeni jako wielkości ciągłych, które można w związku z tym dzielić w nieskonczonosc. Oprócz znaczenia czysto filozoficznego, paradoksy te mają też znaczenie matematyczne i fizyczne. 15. Jończycy Jońska filozofia przyrody (szkoła milezyjska, szkoła jońska) - reprezentuje archaiczny, grecki materializm żywiołowy zapoczątkowany przez Talesa z Miletu około VI-IV wieku p.n.e.. Podjęła pierwsze niemitologiczne, racjonalne próby wyjaśnienia natury (physis), będące punktem wyjścia dla rozwoju filozofii i nauki europejskiej. 16.ELEACI Szkoła eleacka (inaczej eleaci) – szkoła filozoficzna w starozytnej grecji powstała w reakcji na antropomorfizm greckiej religii. Wierzyli w jednorodność materii, odrzucali istnienie czasu i ruchu, co wykazywał między innymi Zenon z Elei 17. PITAGORAS (WYKLAD) 18. DEMOKRYT Demokryt z Abdery, ur. ok. 460 p.n.e., zm. ok. 370 p.n.e.) – myśliciel i podróżnik, uczeń Leucypa, wszechstronny naukowiec, znany jako "śmiejący się filozof". Demokryt urodził się w Abderze, w Tracji. Wraz z Leucypem jest założycielem starożytnego atomizmu. Dzięki dalekim podróżom i gruntownym studiom zyskał obszerną wiedzę we wszystkich dziedzinach i napisał wiele dzieł z różnych zakresów nauki. Dzieła te wywarły wielki wpływ na późniejszych filozofów, jak Platon, Arystoteles i Epikur. Z dzieł tych zachowały się tylko urywki. Według Demokryta prawdziwe poznanie wychodzi od zmysłów, ale da się osiągnąć tylko umysłem, który odróżnia złudne własności zmysłowe, od właściwej poza nimi leżącej istoty. Ten byt sam w sobie nie jest jednością w spoczynku, jak u Parmenidesa, ale ilością cząsteczek, pozostającą w ciągłym ruchu. Jest to wielość drobnych niepodzielnych cząsteczek zwanych atomami. Mają one różny kształt i wirują w pustej przestrzeni. Z ich połączeń i różnych kombinacji powstają poszczególne ciała i światy, których istnieje nieskończenie wiele. O połączeniu się pewnych atomów w jedną całość decyduje ich podobieństwo. Najdelikatniejsze, najgładsze atomy tworzą duszę, która wskutek tego może przenikać całe ciało, niemniej jednak jest materialna i podlega rozkładowi. Atomy duszy rozsiane są w powietrzu i człowiek wciąga je wraz z oddechem. Człowiek rozwija się w istotę kulturalną stopniowo ze stanu zwierzęcego. Najważniejszym dobrem jest tzw. eudaimonia czyli stan 23 to co nazywamy "długotrwałym szczęściem" jest ich tylko ciągiem; szczęście jest aktywne, tj. jest stanem czynnym umysłu/ducha/duszy, nie polega natomiast na braku cierpienia. chwilowe, natychmiastowe szczęście jest ważniejsze niż "odłożone na później". Hedonizm prezentowany był przez przedstawicieli szkoły filozoficznej założonej w IV wieku p.n.e. przez uczniów Sokratesa (m.in. Arystypa z Cyreny). Formą "ewolucyjną" innej odmiany hedonizmu jest utylitaryzm, rozwijany przez brytyjskich filozofów Jeremy'ego Benthama i Johna Stuarta Milla: szczęście wielu ludzi jest ważniejsze niż szczęście jednostkowe; szczęście natychmiastowe powinno zostać "odłożone", jeśli prowadzi do szczęścia w przyszłości. 24. EPIKUR Epikur (gr. Ἐπίκουρος Epikuros) (341-270 p.n.e. urodził się na wyspie Samos) – grecki filozof, twórca epikureizmu. założył swoją własną szkołę filozoficzną zwaną często "Ogrodem" (gr. Képos). "Ogród" skupił wokół siebie grupę podobnie myślących filozofów, którzy zapoczątkowali epikureizm, system filozoficzny, który konkurował ze stoicyzmem aż do czasów rozwoju chrześcijaństwa. Epikur dzielił filozofię na trzy części: fizykę zajmującą się teorią przyrody etykę zajmującą się poznawaniem istoty szczęścia kanonikę zajmującą się teorią poznania W czasie swego życia, jak również po śmierci miał wielu uczniów i kontynuatorów m.in.: Hermachos z Mityleny Zenon z Sydonu Filodemos z Gadary Lukrecjusz Karneiskos z Kos Był także jednym z czterech wielkich "mistrzów" Karola Marksa 25.STOICY Stoicy, stoicyzm, nawiązująca do cyników grecka szkoła filozoficzna założona w III w. p.n.e. przez Zenona z Kition, który nauczał w ateńskim Portyku Malowanym - Stoa Pojkile, stąd nazwa szkoły. Rozróżnia się trzy etapy jej rozwoju: 1) stara szkoła Zenona. 2) średnia szkoła na wyspie Rodos (II-I w. p.n.e.). 3) młodsza szkoła w Rzymie za czasów cesarstwa. Do tej ostatniej należeli zarówno niewolnicy, m.in. Epiktet, jak i członkowie wysokich warstw społecznych, np. cesarz Marek Aureliusz. Przedstawicielami szkoły byli m.in.: Kleantes z Assos, Chryzyp z Soloj, Seneka Młodszy i Posejdonios z Apamei. Stoicy twierdzili, że istnieje jedynie byt materialny, lecz rozróżniali w każdej rzeczy: 1) bierny substrat (odpowiadający Arystotelesowskiej materii) oraz 2) pneumę, czyli materię czynną (odpowiednik formy Arystotelesa). Byli monistami - przeciwstawiając się dualizmowi Arystotelesa, 26. SCEPTYCY Sceptycy (łac. sceptici – wątpiący, rozważający) określenie zwolenników szkoły filozoficznej w I i II wieku naszej ery, gdy działali tacy jej przedstawiciele jak Ainezydemos z Knossos, Agryppa i Sekstus Empiryk. Główne zasady sceptycyzmu 24 Sceptycy uważali wyznawanie postawy sceptycznej za warunek szczęścia - w tym sensie sceptycyzm jako kierunek filozoficzny skoncentrowany na etyce nie wyróżnia się spomiędzy innych szkół filozoficznych hellenizmu. Jak twierdził Sekstus Empiryk, "celem sceptyka jest niezakłócony spokój wobec przypuszczeń, a wobec rzeczy mu narzuconych umiarkowane ich doznawanie". Gwarantuje taki stan ducha połączenie powstrzymywania się od sądów i spokój duszy). Dogmatyczna wiara powoduje zamęt i obawę, podczas gdy w rzeczywistości nie możemy twierdzić że dysponujemy pewną wiedzą o naturze rzeczy, wszystkie sądy na ten temat są równosilne Każdemu twierdzeniu można przeciwstawić odmienne - równie prawdziwe. Sceptycy przedstawili także argumenty (tzw. tropy) przeciwko różnym rodzajom poznania ludzkiego. Pirroniści rozumieli, że do życia niezbędne jest posiadanie pewnych mniemań i zasad. Uważali jednak, że wystarczy kierować się rozsądnym prawdopodobieństwem. Zaczęli zatem rozróżniać sądy prawdopodobne, sądy niezaprzeczone i sądy sprawdzone, które można głosić. W ten sposób sceptycyzm grecki w późniejszej postaci stał się filozofią zdrowego rozsądku. 27. CYNICY Cynicy, szkoła filozoficzna założona przez Antystenesa z Aten. Jej twórca głosił, że cnota jest czymś zdobywanym na stałe przez wiedzę łączoną z praktycznym działaniem. Cnotliwy mędrzec jest wolny - prawem dla niego jest tylko natura. Cynicy za cel życia uważali nauczanie moralności wśród ludności pochodzenia plebejskiego. 28.PLOTYN Plotyn (gr. Πλωτῖνος Plotinos, ur. ok. 204 w Likopolis w Egipcie, zm. 269) – filozof starożytny, twórca systemu filozoficznego zwanego neoplatonizmem. Zasadą bytu, tym co istnieje naprawdę jest Jednia – doskonała i prosta substancja, która jest niepoznawalna, gdyż każda próba jej poznania prowadziłaby do wyszczególnienia jej własności i powstania rozróżnienia: Jednia – własności, co przeczyłoby jej prostocie. Jednia kontempluje samą siebie i emanuje z siebie hierarchicznie kolejne szczeble bytu – hipostazy. Z Jedni wyłania się pierwsza hipostaza - Umysł (νοῦς nus, który można interpretować zarówno jako Boga jak i grecki λόγος logos), który w akcie samopoznania zwraca się ku sobie, ujmuje i odróżnia siebie jako to, co poznaje (podmiot poznania) i jako to, co jest poznawane (przedmiot poznania). Ów umysł podwojony to druga hipostaza - to jego myśli są wzorcami i przyczynami poszczególnych rzeczy, które wypełniają świat. Dusza pierwsza (ψυχή psyche – najwyższy duch) powstaje, gdy umysł zapatrzony w Jednię tworzy jej ogląd. Dusza pragnie tworzyć, jednak jej moc jest zbyt mała - dlatego też wszystko, co się z niej wyłania (świat zmysłowy) nie jest już samodzielnym bytem - hipostazą. Dusza stanowi najniższy, ostatni poziom w emanacyjnym ciągu bytów. Teoria emanacji była podstawową myślą systemu Plotyna. Powracając do tworów duszy - świat zmysłowy składa się z dwóch czynników o nierównej wartości: duszy i ciała. Dusza udziela ciału istnienia i życia, ciało zaś dzięki duszy uczestniczy w istnieniu i życiu. Tzw. prywacyjną teorię zła już poprzednio sformułował Arystoteles; natomiast u Plotyna materia jest zła realnie i należy się z niej wyzwolić. 30. SW. AUGUSTYN w Kościele katolickim znany jako święty Augustyn (ur. 13 listopada 354 w Tagaście, zm. 28 sierpnia 430 w Hipponie) – filozof, teolog, organizator życia kościelnego, święty Kościoła katolickiego, jeden z Ojców i Doktorów Kościoła,. System filozoficzny Augustyna można najkrócej scharakteryzować jako konsekwentne przystosowanie klasycznego platonizmu do treści zawartych w teologicznej doktrynie chrześcijańskiej. Próby takiego przystosowania były już przeprowadzane przez wcześniejszych myślicieli chrześcijańskich, jak(Orygenes, Augustyn zdołał jednak przez stworzenie nowych pojęć w dziedzinie teodycei, jak np. iluminacja, wypracować w miarę spójny i przekonujący system filozoficzny. 25 Karta z manuskryptu Państwa Bożego z 1470 Teoria bytu filozofii Augustyna wychodziła z podobnych przesłanek co Platona, jednak z uwzględnieniem Boga rozumianego na sposób osobowy i wyciągnięciem dalej idących konsekwencji z faktu przyjęcia wieczności i nieskończoności świata idei. Podobnie jak Platon, Augustyn zakładał istnienie świata idei, który istnieje niezależnie od świata materialnego, jest wieczny, nieskończony i doskonały. Augustyn rozwinął jednak teorię hierarchii idei o ideę Boga. Dla niego podstawową i jedyną istniejącą z własnej mocy ideą był właśnie Bóg. Wszystkie pozostałe idee stawały się emanacjami Boga, które ten tworzy z sobie wiadomych powodów. Idee te Augustyn rozumiał wciąż po platońsku - tzn. były dla niego realnie istniejącymi obiektami, z którymi można się bezpośrednio stykać. Zgodnie z teologią chrześcijańską, Bóg jest jednak też bezpośrednim twórcą świata materialnego. Zmusiło to Augustyna do odrzucenia neoplatońskiej teorii emanacji, zakładającej powstanie świata materialnego na skutek niedoskonałego procesu "odbijania się" doskonałych idei w materii. Ze względu na to, że to Bóg stworzył świat materialny, nie może on być zły z natury ani nazbyt niedoskonały. 31.SW. ANZELM Św. Anzelm z Canterbury lub Anzelm z Aosty (ur. 1033/1034, zm. 21 kwietnia 1109) – średniowieczny filozof i teolog pochodzący z Włoch, uważany za twórcę scholastyki, jeden z doktorów Kościoła. Najważniejsze tezy św. Anzelma dotyczą problemu relacji rozumu do wiary, jednej z najbardziej istotnych kontrowersji średniowiecza. Polemizując z ortodoksyjną filozofią chrześcijańską św. Augustyna, Anzelm twierdzi, że rozum jest niezbędny do wytworzenia w umyśle idei Boga stnieje w języku pojęcie "Bóg". Cechą desygnatu pojęcia "Bóg" jest absolutna doskonałość. Jeśli zaś owo słowo oznacza byt doskonały, to temu bytowi nie może niczego brakować. W szczególności zaś nie może brakować mu przymiotu istnienia. Musi więc on istnieć.- DOWOD ONTOLOGICZNY 32. SW. TOMASZ Z AKWINU Był jednym z najwybitniejszych myślicieli w dziejach chrześcijaństwa.