FILOZOFIA WYKŁADY/NOTATKI, Notatki z Filozofia, poglądy filozofów

Pobierz FILOZOFIA WYKŁADY/NOTATKI i więcej Notatki w PDF z Filozofia, poglądy filozofów tylko na Docsity!

FIOLOZOFIA

dyżur: 437; wtorek 13.00-13.

Wykład 1.

EGZAMIN: 3 pytania otwarte (45-50 min) ZAGADNIENIA (prześle nam)

TEMATYKA ZAJĘĆ :

• czym jest człowiek? (pytanie ontologiczne)
• co człowiek może poznać? (pytanie epistemologiczne)
• jak człowiek powinien postępować? (pytanie etyczno-aksjologiczne)
• zarys dziejów filozofii od starożytności do XX wieku:
• spór o uniwersalia
• problem psychofizyczny
• spór o źródła poznania
• spór o metody uzasadnienia poznania
• prawda(dyskusje)
• pewność i sceptycyzm
• wiedza naukowa
• absolutyzm i relatywizm

PROGRAM ZAJĘĆ :

• czym jest filozofia? (subdyscypliny filozofii, filozofia, a nauka, sztuka, religia i polityka, epoki w historii filozofii)
• początek filozofii w starożytnej Grecji (Jońska filozofia przyrody)
• pojawienie się tematyki antropologicznej w myśli starożytnej (Sofiści i Sokrates)
• człowiek w ujęciu Platona i Arystotelesa
• szkoły etyczno-filozoficzne Grecji i Rzymu po Sokratesie, Platonie i Arystotelesie (zmierzch starożytności)
• byt człowieka według filozofów i teologów średniowiecza (nurt platońsko- augustyński oraz arystotelejski, spór o uniwersalia)
• filozofia nowożytna(człowiek w ujęciu wybranych myśli renesansu)
• filozofia nowożytna(człowiek w ujęciu racjonalizmu kontynentalnego - Kartezjusz, Pascal, Spinoza, Leibniz)
• filozofia nowożytna(empiryzm brytyjski- Bacon, Locke, Berkeley, Hume)
• Kant o człowieku, ludzkim poznaniu oraz etyce
• człowiek w ujęciu wybranych filozofów XX wieku(Hegel, Marks, Nietzsche; utylitaryzm itd.)
• zarys głównych kierunków rozwoju filozofii w XX wieku(filozofia kontynentalna, analityczna, pragmatyzm amerykański)

WYBRANA LITERATURA :

• Tatarkiewicz W. „Historia filozofii”, t. I-III, Warszawa 2005 r.
• Anzenbacher A. „Wpr. Do filozofii”, wydawnictwo WAM, Kraków 2003 r.
• „Podst. Filozofii dla uczniów i studentów”, wyd. Videograf 2012/14 r.
• Bocheński J.M. „Zarys historii filozofii”
• „Filozofia XX wieku”, t. 1-2, red. Z.Kuderowicz, Warszawa 2002 r.
• Wybrane słowniki i encyklopedie (PWN)

CZYM JEST FILOZOFIA?

• to nauka zajmująca się rozważaniami na temat istoty bytu, źródeł poznania itp. + określony system filozoficzny, stworzony przez jakiegoś filozofa lub sztukę filozoficzną.
• różne metody charakteryzowania filozofii :
• definicje słownikowe
• (^) etymologia wyrazu
• wskazanie źródeł myślenia filozoficznego
• omówienie głównych działów filozofii
• omówienie relacji między filozofią, a nauką, sztuką, religią i polityką
• przedstawienie epok w dziejach filozofii
• stymologia wyrazu
• pochodzenie greckie
• źródłem jest grecki wyraz philosophia
• philosophia = „umiłowanie mądrości” (phileo=miłuję; sophia=mądrość)

JAKIE SĄ ŹRÓDŁA FILOZOFII (źródła refleksji filozoficznych) :

• jaka była przyczyna pojawienia się filozofii w kulturze Zachodu w VI wieku p.n.e.? (impuls początkowy)
• jaka jest przyczyna podejmowania refleksji filozoficznej przez kolejne pokolenia? (trwałość)
• jaka jest przyczyna pojawiania się nowych stanowisk filozoficznych? (zmienność) ODPOWIEDZI (wyjaśnienia):
• zdziwienie
• zwątpienie
• sytuacje graniczne(doświadczenia tkj.: cierpienie, zagrożenie życia, śmierć, wina, przemoc)

Znany i pozornie rozumiany świat ↓ Zdziwienie/ Zwątpienie/ Sytuacje graniczne ↓ Dążenie do ponownego zrozumienia i uporządkowania świata

Wykład 2.

filozofami nie są:

• ludzie głupi
• bogowie

• relatywizm/absolutyzm poznania
• wiedza (da się uzasadnić)

Filozofia praktyczna:

• Obejmuje takie działy jak:
• etyka
• estetyka
• filozofia twórczości
• filozofia techniki
• Aksjologia(teoria wartości)
• Filozoficzna refleksja nad:
• rodzajami wartości (jakie wartości istnieją?)
• natura wartości (czym są wartości?)
• sposobem istnienia wartości (jak istnieją wartości?)
• zmiennością wartości
• hierarchia wartości
• sposobami poznawania wartości
• Wybrane rodzaje wartości:
• etyczne
• estetyczne
• utylitarne
• witalne
• poznawcze
• religijne
• Szczegółowe działy filozofii:
• filozofia człowieka
• filozofia społeczna
• umysłu
• kultury
• przyrody
• nauki

Filozofia, a inne obszary kultury (L. Kołakowski „Zakresowe i funkcjonalne rozumienia filozofii”)

Pokrewieństwo filozofii ze sztuką (wytwory filozofii starzeją się w swoisty sposób): •kontakt z tym, co nowe nie zastępuje kontaktu z tym, co stare •to, co stare zachowuje swoją swoistą wartość

-Kultura filozoficzna oraz sztuka mają charakter historyczny

Pokrewieństwo filozofii z nauką (filozofia chce być wysiłkiem poznawczym, którego wartość ocenia się na podstawie racjonalnych kryteriów) -możliwe kryteria oceny: •argumenty •dowód

•konfrontacja z danymi empirycznymi •skuteczność praktyczna

Pokrewieństwo filozofii z religią: -motywem dla refleksji filozoficznej jest często potrzeba przedstawienia całościowego obrazu świata

• filozofia stawia wiele pytań, na które nie można udzielić odpowiedzi spełniających kryteria naukowe (np. pytanie o sens życia i świata)

Pokrewieństwo filozofii z doktrynami politycznymi (filozofia często wyraża postawy wobec świata mające sens polityczny) -przykłady: •postawa konserwatywna (zachowawcza) •postawa liberalna •postawa krytyczno-rewolucyjna

Filozofia, a inne nauki (dawno temu termin „filozofia” oznaczał ogół dyscyplina naukowych) -W XX wieku filozofia to już tylko: •ontologia •epistemologia

• filozofia praktyczna •historia filozofii •logika filozoficzna

Bardzo istotne stało się pytanie o relacje między filozofią, a innymi naukami

Poglądy na relacje między filozofią, a innymi naukami:

• filozofia pełni rolę pomocniczą wobec nauk (np. bada metodologię i język nauki)
• filozofia jest podstawą wszystkich innych nauk
• filozofia porządkuje wyniki nauk szczegółowych
• filozofia podejmuje tematy, którymi nie mogą zająć się nauki szczegółowe (np. sens życia, dobro moralne, teoria poznania itp.)

Wykład 3.

Jońska filozofia przyrody – rzeczywistość jest różnorodna i zmienna. Fundamentem różnorodnej i zmiennej rzeczywistości jest jedna zasada (arche). -czas: między VI, IV wiekiem p.n.e. -miejsce: starożytna Grecja -wybrani przedstawiciele: •Tales z Miletu (arche to woda) •Anaksymenes (arche to powietrze) •Anaksymander (arche to bezkres) •Heraklit z Efezu (arche to ogień, przyrodę cechuje zmienność) -cechy charakterystyczne: ontologiczne rozważania dotyczące przyrody -pytania o arche(czynnik, z którego świat się pojawił)-(Arche- praprzyczyna świata i jego podstawowe tworzywo skrycie istniejące pod postacią wielości zjawisk)

-koncepcje Anaksagorasa -materializm atomistyczny (Demokryt)

Wyjaśnienia zmiany w koncepcjach pluralistycznych: -zmianom podlegają tylko rzeczy złożone -zmiana to proces łączenia lub dzielenia prostych składników rzeczy złożonej -proste składniki nie podlegają zmianom -jest to synteza myśli Heraklita (zmienność świata) i Parmenidesa (niezmienność prawdziwego bytu)

Rzeczywistość składa się z czterech żywiołów (woda, ogień, powietrze, ziemia). Łączeniem tych elementów rządzą dwie siły: miłość i niezgoda.

Materializm atomistyczny:

• stworzył go Demokryt
• (^) poglądy:
• materialistyczna koncepcja bytu i poznania
• etyka intelektualistyczna

Byt według Demokryta:

• wszytsko składa się z atomów
• atom to cząstka niepodzilna, niezmienna i trwała
• atom ma tylko włąsności ilościowe (kształt, położenie, rozmiar)
• atomy są w ciągłym ruchu
• atomy istnieją w próżni
• istnieje wiele rodzajów atomów Wyjaśnienie możliwości zmiany (realnie istnieją):
• rzeczy złożone z atomów
• atomy i próżnia

Wszystkie rzeczy złożone z atomów są nietrwałe. Zmiany rzeczy złożonych polegają na łączeniu i rozłączaniu się atomów.

Człowiek :

• składa się z ciała i duszy
• dusza jest materialna- składa się z atomów
• czynności psychiczne to zjawiska materialne polegające na ruchu atomów duszy.
• śmierć to rozpad materialnej duszy.

Percepcja i świadomość:

• percepcja i inne świadome przeżycia to efekt oddziaływań między atomami duszy i ciała i rzeczy otaczających człowieka
• jakościowe cechy (smak, zapach, barwa, miękkość, szorstkość itp.) są czysto subiektywne, tj. istnieją tylko w naszej świadomości