Filozoficzne podstawy pedagogiki - Notatki - Filozoficzne podstawy pedagogiki - Część 1, Notatki z Pedagogika, badania pedagogiczne

Pobierz Filozoficzne podstawy pedagogiki - Notatki - Filozoficzne podstawy pedagogiki - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Pedagogika, badania pedagogiczne tylko na Docsity!

FILOZOFICZNE PODSTAWY PEDAGOGIKI- wykład

Wykład 1: 03.10.

Pedagogika = czynność + namysł W XIX w staje się nauką o wychowaniu a nie tylko namysłem filozoficznym- pedagogika skierowała się w stronę nauki.

Grecy byli chętni do nauki, ale ich postawa była jednocześnie bardzo sceptyczna, co sprawiło że cywilizacja się unaukowiła. Według nich prawdę poznajemy za pomocą sądów (mowy), których intencją jest prawdziwość. Prawda to dostosowanie mowy do rzeczy ale przy założeniu prawdziwości sądu  jest to podstawa nowożytnej nauki Dla Greków ważna była matematyka i byt czystorozumowy (zamknięty system edukacyjny), to jest najdoskonalszym sposobem poznania Nauka nowożytna kieruje się ideałem metody (=poznanie świadome) Sąd prawdziwy to sąd pewny, jest to cecha określająca nasze życie metodyczność, prawdziwość.

Filozofia a nauka:  Starożytność: były tożsame ze sobą  XVII nauka eksperymentalna, eksperymenty stają się czymś nowym, wypierają filozofię, przez co nauka nie jest już z nią tożsama  Pozytywizm XIX w – filozofia ma scalać osiągnięcia nauki i jej wyniki  Neopozytywizm- dwoistość filozofii: o Filozofia nauki- logiczna analiza języka naukowego o Filozofia życia- to, co nauką nie jest a odnosi się do egzystencji ludzkiej Zabrało pytania o to, czym jest nauka, filozofia ją tylko weryfikowała SCJENTYZM- gloryfikowanie nauki, pod jego wpływem powstały nauki społeczne, psychologia, pedagogika  XX w- za naukę uważa się praktyczne zastosowanie praw naukowych: technologia nauczania nawiązuje do tradycji arystotelowskiej i baconowskiej

Wykład 2: 10.10.

Nauki teoretyczne ustalają związki między zjawiskami a nauki praktyczne mają tą wiedzę zastosować Pedagogika jest praktyczna, psychologia teoretyczna Przewidują one przyszłość ale n. teoretyczne nie oceniają jej, praktyczne oceniają i formułują cele to powiązanie musi stanowić semantyczną całość: jeżeli… to …, aby…. należy…

Oceny:  Właściwe: gdy wypowiedź zawiera ocenę, nie ma sensu logicznego, są nieweryfikowalne (ani prawdziwe, ani fałszywe), są spoza nauki; wchodzą do pedagogiki ale nie należą do jej części naukowej  Utylitarne: są zdaniami w sensie logicznym, podlegają weryfikacji np.: prawdą jest to, że zastosowanie danej metody eliminuje frustrację a przez to agresję

Nauki praktyczne  oceny utylitarne, nie zajmują się słusznością ocen dotyczących celów, nie mówią o tym co powinno być.

P = f(C,T)

Projekt jest funkcją celu i teorii

Pedagogika składa się z trzech części:

1. Aksjologia pedagogiczna (dot. celu): zajmuje się formułowaniem celu wychowania, badaniem spójności i uzasadniania (część nienaukowa)
2. Teoria wychowania- ma badać sposoby/ warunki wywoływania zmian w psychice człowieka, bada skuteczność metod w określonych warunkach, badanie wartości w jakich dana metoda jest skuteczna, ma nawiązywać do metod znanych (część naukowa)
3. Technologia wychowania- łaczenie celu z teorią, dobieranie metod określanych przez teorię wychowania do celów określanych przez aksjologię (część nienaukowa)

Ostateczne zadanie: projektowanie działalności wychowawczej

3. Phronesis- mądrość praktyczna, działanie, praktyczny rozsądek, dotyczy współbycia z innymi, wiedza moralna, dotyczy tego co nie musi być takie jakie jest.

Techne i phronesis to wiedza konkretna, czynność ma polegać na znalezieniu w konkretnej sytuacji tego co jest słuszne, dobre, właściwe Techne: uczymy się i zapominamy Phronesis: nie uczymy się, nie zapominamy, bo jest to wiedza, która dotyczy nas samych, naszego samozrozumienia, nie można jej zastąpić inną wiedzą, nie ma tej wolności, która jest przy wiedzy technicznej. Dana sytuacja w której człowiek jest zobowiązuje go, nie może jej odrzucić, ta wiedza nie jest naszą własnością ( nie możemy powiedzieć, że dziś czegoś nie zrobimy), jej przedmiotem jest człowiek, ma wiedzę o samym sobie, działanie moralne jest kierowane świadomością moralną

W działaniu moralnym kierujemy się wyobrażeniem kim powinniśmy być. Na to wyobrażenie składają się różne pojęcia, cnoty wymienione przez Arystotelesa Ale są to tylko idee kierunkowe- nie można powiedzieć dokładnie czym jest sprawiedliwość sama w sobie, nie sposób ich określić niezależnie od sytuacji, która wymaga od nas danego działania, nie możemy z góry przewidzieć, jakie działanie będzie słuszne w danej sytuacji

APLIKACJA= praktykowanie, szczególna relacja między tym, co ogólne a konkretem, w jakim te ogólne idee będą praktykowane Odwaga jest czymś ogólnym, ale w konkretnej sytuacji mamy do czynienia z działaniem odważnym czyli z aplikacją odwagi. To jest różne dla różnych osób.

Cele i środki:  Wiedza techniczna dotyczy pojedynczego celu- jest to wiedza szczegółowa  Wiedza moralna dotyczy dobrego życia w jego całości, nie możemy wcześniej określić, na co jest nastawione nasze życie jako całość  Wiedza techniczna nie wymaga na nowo rozważania celów  Wiedza moralna wymaga ciągle tego namysłu, autorefleksja, nasze moralne działanie mówi nam coś o sobie (ex post)

Wiedza techniczna zna środki, które należy zastosować do osiągnięcia celów. Phronesis nie jest zdolnością wyboru odpowiednich środków, to jest wewnętrzna HEXIS- postawa, która kształtuje ETHOS (nasze całościowe ukształtowanie) Arystoteles: nie istnieje dogmatyczne zastosowanie etyki On opisuje całą strukturę działania moralnego Samo rozważanie środków jest rozważaniem moralnym.

Phronesis urzeczywistnia się w danej sytuacji, a ona czegoś od nas wymaga. Każdy z nas uczy się widzieć sytuację w świetle tego, co jest słuszne. To nie jest błąd tylko ślepota- emocje zaślepiają nas; przestajemy widzieć to, co w danej sytuacji jest słuszne Słuszność działania moralnego jest wyznaczana indywidualnym etosem działającego i z drugiej strony zrozumieniem przez działającego sytuacji w jakiej działa.

System działania etycznego – cały czas się powtarza Doświadczenie tworzy nową rzeczywistość, działając coś tworzymy, ale zarazem, to działanie tworzy nas samych Ciągle uczymy się czegoś o nas samych. Nasze samozrozumienia może się zmieniać. Rozumiemy siebie o nowe doświadczenie, to dopiero działanie odpowiada na pytanie co dla mnie jest możliwe w danej sytuacji (dowiadujemy się o tym w momencie działania)

Wykład 4: 07.11.

Czy można zredukować wychowanie do technologii?

• Raczej nie, jeśli przez wychowanie chcemy wytworzyć całościową postawę Wychowanie to nie obszar Techne, bo to współbycie dziecka i dorosłego Można uwrażliwiać dziecko na to co słuszne

Podział Arystotelesa wskazuje na uniwersalną prawdę o podstawowych wymiarach kondycji ludzkiej: człowiek myśli i działa (myślenie prowadzi do kontemplacji- starożytność) Idea- zjawisko w stanie czystym, niematerialne (przysłania ją byt, śmiertelność) Filozof, żeby dostrzec idee musiał wyszkolić się w ujmowaniu form (geometria)- idealne formy dane oczom umysłu Dane zmysłowe są dane narządom zmysłów

Naukowość pedagogiki:  Zaklasyfikować  Język musi być naukowy, twierdzenia tak formułowane, aby mogły być weryfikowalne  Zdefiniowanie pojęć, którymi posługuje się pedagogika (wychowanie, człowiek, społeczeństwo, szkoła etc.), wyodrębnianie pojęć podstawowych, mają się odnosić do prostych działań wychowawczych (podstawa tworzenia pojęć ogólnych)  Pojęcia mają znaczenie niezmienne i są redukowalne

Skąd te postulaty? Przeświadczenia pedagogów na tego czym jest nauka Czym jest nauka? Nauka była pytaniem filozofii: jest formą samoorganizacji ludzkiego doświadczenia, praktyka badawcza to przejaw tej formy, ona się nie zmienia, zmienia się sama świadomość tej praktyki (wizja), jej rozumienie

Pozytywistyczna wizja nauki (cztery założenia):

1. Poznanie naukowe jest bezzałożeniowe
2. Poznanie naukowe jest neutralnym opisem swego przedmiotu (opisywanie bez zaangażowania)
3. Przedmiot poznania jest całkowicie zewnętrzny wobec przedmiotu opisującego (odgraniczony)
4. Poznanie naukowe jest jedyną formą poznania, dzięki której można dotrzeć do prawdy obiektywnej

Wykład 5 i 6 : 14.11.2006 i 21.11.

Filozofia krytyczna Kanta Kant pyta o to jak możliwa jest nauka i dzięki czemu istnieje, na czym się opiera

Nauka ma charakter doświadczalny (eksperymentalny) ale jest też apriori: Formy zmysłowej naoczności:

• przestrzeń- warunek możliwości zjawisk zewnętrznych
• czas- formalny warunek zjawisk

Nie możemy ich wywieść z doświadczenia i nie możemy sobie wyobrazić że nie ma przestrzeni choć może być ona pusta. Czas to konieczne wyobrażenie leżące u podstaw wrażeń naocznych

Przestrzenie istnieją jednocześnie a czasy następują po sobie Transcendentalna idealność- nie są dane fizycznie ale są warunkami zjawisk, czas i przestrzeń wyznaczają relację podmiotowo- przedmiotową Formy czasu i przestrzeni dotyczą wrażeń i je porządkują ale to za mało by mówić o nauce. Potrzebne jest myślenie- pojęcie intelektu  kategorie występują w czystym intelekcie

Pojęcie to akt myślenia a myślenie jest operacją Z kategorii najważniejsza jest przyczynowość- nie da się jej wyciągnąć z doświadczenia. Związek przyczynowo-skutkowy jest tu konieczny Pojęcie wypowiedziane z empirii jest zawsze przypadkowe np.: z larwy motyl Na rzeczywistość patrzymy przez związki przyczynowo- skutkowe. Wyciągamy z doświadczenia to, co włożyliśmy tzn. przyczyna ma się zachować w określony sposób. Kategorie intelektu są wiedzotwórcze- umożliwiają wiedzę. Wiedza naukowa stosuje się do możliwego doświadczenia

J.Piaget – Epistemologia genetyczna Doświadczenie dotyczy własnych czynności dziecka Poznanie- uczenie polega na wzbogaceniu powiązaniami, których przedmioty nie mają (operacje) Podmiot  logiczne struktury operacyjne  przedmiot Podmiot narzuca przedmiotowi struktury zjawiania się (dodatek naszego intelektu) Związek przyczynowo- skutkowy = następstwo

Hegel: Centralnym pojęciem jest świadomość i to ona jest wiedzotwórcze. Powiązana jest ze swoim przedmiotem i wraz z nim podlega ruchowi dialektycznemu

Paradygmat ma założenia autologiczne np.: przeświadczenia o tym jak zbudowany jest wszechświat  system przekonań, którego broni nauka instytucjonalna właśnie za pomocą siły perswazji Mogą się pojawiać anomalie tzn. jest wynik ale paradygmat nie pozwala zadać do niego pytania ograniczenie możliwości  zamęt  nowy paradygmat Przedmiot – teoria- podmiot

To, co w danym czasie uważamy za naturę jest ludzkim wytworem i ma przypisane pewne właściwości. W celu uporządkowania, bo w uporządkowanej rzeczywistości łatwiej prowadzić badania. Kiedy zmienia się teoria zmieniają się znaczenia terminów języka

Przeświadczenia pedagogiki o tym czym jest nauka

Podział nauk jest problemowy i bezsensowny, bo nie jest tak, że w badaniu natury nie ma nic społecznego: wizja natury i badań już jest czymś społecznym. Nauka ma charakter społeczny i historyczny Postęp- zmiana paradygmatu Nauki przyrodnicze są społeczne więc stąd bezsensowność Jest też podział na nauki empiryczne i nieempiryczne. Kuhn mówi, że ten podział jest zły, bo nawet fizyka jest zmatematyzowana

Obserwacja i eksperyment:

• Podstawy nauki
• Ustalanie faktów
• Obiektywność Założenie: istnienie faktów niezależnych od człowieka, nie musi to być poparte, bo my w to wierzymy i to wystarczy Fakty muszą potwierdzać teorie ale to ona jest uprzednia i do niej naukowiec ma dopasować fakty. Poprzez teorię widzimy rzeczywistość Teoria  fakty  rzeczywistość

J.Priestley i A. Lavoisier (fizycy)

To,co dla L było tlenem, dla P było powietrzem  uczeni widzieli co innego a zinterpretowali fakty inaczej

Wykład 7: 28.11.

Galileusz- inne założenie niż arystotelesowskie odnośnie tego, jak ma się zachowywać przyroda, założenia są naturalne i pozanaukowe, społecznie doświadczalne, znaczenie pojęć się zmienia. Mamy więc różne definicje wychowania- każda uwikłana w inną perspektywę

Eksperyment Hannah Arendt: pewna ingerencja człowieka w byt ( w nauce ingerencja w przyrodę) Przez eksperyment natura zaczyna się tworzyć, stwarza się przyrodnicze procesy (które bez ingerencji człowieka nie doszły by do skutku. Jesteśmy wewnątrz przyrody a działamy jakbyśmy byli na zewnątrz, tzn. jakbyśmy rządzili nią.

Mamy do czynienia z relatywizmem (Galileusz, Newton). Powstaje wtedy gdy eksperyment. Mamy dychotomię człowiek- wszechświat, człowiek jest zdolny do posługiwania się uniwersalnymi prawami, ale nie wie czym się posługuje Z jednej strony człowiek może robić różne rzeczy (np.: ingerować w przyrodę) bo wychodzi z astrofizycznego prawa widzenia, brak myślenia uniwersalnego. Wyobcowanie człowieka z ziemskiego świata. Nauka wywołuje procesy ale nie jest w stanie przewidzieć wyniku (konsekwencji) Nauka przekształca prewolę w pewność (ale pewności nie da się przewidzieć) Nie da się odwrócić tego co się zaczęło, jeśli przez działanie rozumiemy rozpoczęcie czegoś to „co się stanie to się już nie odstanie” W dziedzinie spraw ludzkich można mówić o tym, co robimy, ale w nauce tak nie jest tzn. naukowcy nie pytają o sens tego, co robią- nie myślą tylko rozumują i bronią zawzięcie swoich idei Mówienie jest uruchomieniem myślenia Symbolika natury nie przekłada się na doświadczenie zmysłowe, a nasze doświadczenia łączą się ze zmysłami, jeśli chcemy pokazać wymysł naszego myślenia to odwołujemy się do zmysłów