Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Fizjologia układu krążenia, Notatki z Biologia

Notatki dotyczące układu krążenia w ciele człowieka.

Typologia: Notatki

2023/2024

Załadowany 17.02.2025

weronika-walczak-8
weronika-walczak-8 🇵🇱

2 dokumenty

1 / 8

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
Fizjologia układu krążenia
Krążenie małe (płucne)
podczas skurczu prawa komora wyrzuca krew do pnia płucnego (pomiędzy nimi jest zastawka pnia płucnego,
która zapobiega cofaniu się krwi z powrotem do prawej komory). Pień płucny - jako duża tętnica - dzieli się potem na
tętnice płucne (prawa i lewa). Odgałęzienia tych tętnic oplatają pęcherzyki płucne, gdzie dochodzi do wymiany
gazowej (krew oddaje CO, a pęcherzyki dają krwi tlen). Krew opuszczająca płuca jest krwią natlenowaną.
Opuszcza je żyłami płucnymi, które prowadzą krew do lewego przedsionka.
Krążenie duże (systemowe)
natlenowana krew przepływa z lewego przedsionka do lewej komory, a ta w czasie skurczu wyrzuca krew do
aorty (pomiędzy znajduje się zastawka aortalna, która zapobiega cofaniu się krwi z powrotem do lewej komory).
Następnie odgałęzieniami aorty krew dociera do wszystkich tkanek naszego ciała. Po dotarciu krwi do tkanek,
tętnice zamieniają się w tętniczki, te w naczynia włosowate, w których zachodzi wymiana (krew oddaje tlen, glukozę
tkankom, a one dają CO). Krew odtlenowana z naczyń włosowatych przechodzi przez żyłki, żyły, a później dociera
do żył głównych (górna oraz dolna), które odpowiednio zbierają krew z górnej (ż. g. górna) połowy ciała oraz dolnej
(ż. g. dolna). Obie uchodzą do prawego przedsionka.
Dlaczego krew płynie?
przepływa ona zgodnie z żnicą (gradientem) ciśnień - z miejsca o wysokim ciśnieniu do miejsca o niskim
ciśnieniu.
pf3
pf4
pf5
pf8

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Fizjologia układu krążenia i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity!

Fizjologia układu krążenia

Krążenie małe (płucne) → podczas skurczu prawa komora wyrzuca krew do pnia płucnego (pomiędzy nimi jest zastawka pnia płucnego , która zapobiega cofaniu się krwi z powrotem do prawej komory). Pień płucny - jako duża tętnica - dzieli się potem na tętnice płucne (prawa i lewa). Odgałęzienia tych tętnic oplatają pęcherzyki płucne , gdzie dochodzi do wymiany gazowej (krew oddaje CO₂, a pęcherzyki dają krwi tlen). Krew opuszczająca płuca jest krwią natlenowaną. Opuszcza je żyłami płucnymi , które prowadzą krew do lewego przedsionka. Krążenie duże (systemowe) → natlenowana krew przepływa z lewego przedsionka do lewej komory , a ta w czasie skurczu wyrzuca krew do aorty (pomiędzy znajduje się zastawka aortalna , która zapobiega cofaniu się krwi z powrotem do lewej komory). Następnie odgałęzieniami aorty krew dociera do wszystkich tkanek naszego ciała. Po dotarciu krwi do tkanek, tętnice zamieniają się w tętniczki, te w naczynia włosowate , w których zachodzi wymiana (krew oddaje tlen, glukozę tkankom, a one dają CO₂). Krew odtlenowana z naczyń włosowatych przechodzi przez żyłki, żyły, a później dociera do żył głównych (górna oraz dolna), które odpowiednio zbierają krew z górnej ( ż. g. górna ) połowy ciała oraz dolnej ( ż. g. dolna ). Obie uchodzą do prawego przedsionka. Dlaczego krew płynie? → przepływa ona zgodnie z różnicą (gradientem) ciśnień - z miejsca o wysokim ciśnieniu do miejsca o niskim ciśnieniu.

Skurcz/rozkurcz naczyń a ciśnienie krwi

  • skurczone naczynie = większe ciśnienie↑
  • (^) rozkurczone naczynie = niższe ciśnienie↓

→ ponieważ ta sama objętość krwi wywiera siłę na odpowiednio mniejszą (w przypadku naczyń

skurczonych) lub większą (naczynia rozkurczone) powierzchnię.

Przepływ

→ ilość krwi przepływająca przez naczynia w danej jednostce czasu; jest on wprost proporcjonalny

względem różnicy ciśnień

Opór

dłuższe naczynie = ↑opór

bardziej lepki płyn = ↑opór

większy promień naczynia = ↓opór

Układ bodźcoprzewodzący węzeł zatokowo-przedsionkowy - nadaje rytm 60-100 bpm, jest rozrusznikiem pierwszorzędowym węzeł przedsionkowo-komorowy - spowalnia przepływ impulsu; zanim dojdzie do skurczu komór daje czas na swobodne spłynięcie krwi z przedsionków do komór, a także hamuje arytmie zlokalizowane w przedsionkach , które nadają im superszybki rytm (np. 300 uderzeń/minutę) - gdyby komory również kurczyły się w takim tempie, to nie byłoby żadnych szans żeby krew napłynęła do serca.

  • (^) jest on też rozrusznikiem drugorzędowym , nadaje rytm 40-60 bpm pęczek Hisa i jego dwie odnogi - umożliwiają szybki i skoordynowany skurcz obu komór serca

kurczliwość = efekt inotropowy (-)

  • antagoniści kanałów wapniowych, np. werapamil, diltiazem (powodują zmniejszenie napływu jonów wapnia do komórki = zmniejszona kurczliwość mięśnia sercowego)
  • betablokery (blokują receptory β) Obciążenie następcze (afterload) → aby zastawki tętnicze się otworzyły i nastąpił wyrzut krwi z serca, ciśnienie w komorach musi być wyższe niż ciśnienie w tętnicach! → im wyższe ciśnienie tętnicze, tym bardziej serce jest obciążone , ponieważ komory muszą wytworzyć jeszcze większe ciśnienie, aby przeważyć ciśnienie w tętnicach i otworzyć zastawki → zwiększone obciążenie serca jest równoznaczne ze zwiększonym zapotrzebowaniem na tlen, co może skutkować niedokrwieniem mięśnia sercowego Uwaga! Jeśli zwiększony afterload jest przewlekły, może spowodować on przerost mięśnia sercowego. Ciśnienie krwi → jest ono generowane przez skurcz lewej komory , która wypycha krew do aorty i pozostałych tętnic ciśnienie skurczowe (SBP) - odpowiada ciśnieniu generowanemu przez skurcz lewej komory ciśnienie rozkurczowe (DBP) - odpowiada energii zgromadzonej w ścianach tętnic, umożliwia stały przepływ krwi w tętnicach ciśnienie tętna (SBP-DBP) - różnica między ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym Średnie ciśnienie tętnicze (MAP) MAP = DBP + 1/3(SBP-DBP) np. 120/80 mmHg = 80+1/3(120-80) = 93 mmHg Regulacja układu krążenia
  1. Autoregulacja miogenna - regulacja zachodząca głównie poprzez zmiany średnicy tętniczki doprowadzającej (jej skurcz powoduje zmniejszenie nerkowego przepływu krwi i filtracji kłębuszkowej, a rozkurcz działa przeciwnie). Skurcz tętniczki odprowadzającej zmniejsza przepływ krwi, lecz zwiększa filtrację kłębuszkową. Dotyczy regulacji ciśnienia tętniczego w przedziale od 80 mmHg do 180 mmHg.
  2. Przekrwienie czynne - gdy tkanki mają zwiększone zapotrzebowanie metaboliczne, wtedy ↓O₂ a ↑CO₂ w wyniku intensywnego oddychania komórkowego. Te różnice stężeń gazów prowadzą do rozkurczu tętniczek, co istotnie zwiększa dopływ krwi bogatej w tlen
  3. Przekrwienie reaktywne (bierne) - gdy dopływ krwi do tkanek jest czasowo wstrzymany (np. przez ucisk, zakrzep), wtedy komórki tkanek muszą wykorzystać cały zmagazynowany tlen (↓↓O₂, ↑↑CO₂), a następnie przejść na metabolizm beztlenowy, którego produktem ubocznym jest kwas mlekowy (↑H⁺, zakwaszające środowisko). Komórki pobudzane są do produkcji tlenku azotu (↑NO), który bardzo silnie rozkurcza naczynia → zatem gdy przeszkoda wstrzymująca krew zniknie, wtedy tętniczki będą utrzymywać się w stanie istotnego rozszerzenia (przekrwienie tkanek) Regulacja miejscowa a) gdy w kardiomiocytach spada ↓O₂, wydzielają one adenozynę , która rozszerza tętnice wieńcowe (tzw. wazodylatacja) zapewniając zwiększony dopływ krwi bogatej w tlen (+ spadek ciśnienia↓) b) komórki tuczne (mastocyty) są głównymi efektorami w reakcji alergicznej , posiadają na swojej powierzchni immunoglobuliny E (IgE), które działają jak receptory dla antygenów; jeżeli antygen (alergen) znajdzie się we krwi i połączy z IgE, mastocyty wytwarzają histaminę , która rozkurcza naczynia krwionośne , czego następstwem jest spadek ciśnienia ↓ oraz powstanie obrzęków , wynikających ze zwiększenia przepuszczalności naczyń włosowatych ↑ Uwaga! Często spotykany jest obrzęk naczynioruchowy związany z przyjmowaniem inhibitorów konwertazy angiotensyny w celu obniżenia ciśnienia tętniczego → blokowanie konwertazy angiotensyny może wywołać obrzęk, ponieważ substancja ta rozkłada (unieszkodliwia) w organizmie bradykininę , która właśnie rozszerza naczynia krwionośne i zwiększa przepuszczalność naczyń włosowatych.

c) płytki krwi, które gdy zostają aktywowane uwalniają duże ilości serotoniny , mającej działanie obkurczające naczynia krwionośne (tzw. wazokonstrykcja) czego efektem jest zatrzymanie krwawienia Pobudzenie autonomiczne naczyń → noradrenalina i adrenalina obkurczają naczynia krwionośne poprzez oddziaływanie na receptory ⍺ 1 znajdujące się w ścianach tych naczyń → uwaga! wyjątek stanowią naczynia tętnicze mięśni szkieletowych, serca oraz wątroby , które posiadają dużo receptorów β₂ i są skąpo unerwione przez neurony współczulne - zatem w tym przypadku adrenalina działająca na receptory β₂ rozszerza naczynia krwionośne (!)

  • układ ten działa na zasadzie „walki i ucieczki”, a do tego mięśnie szkieletowe, serce i wątroba muszą być doskonale ukrwione, aby spełniały swoje funkcje Regulacja hormonalna

układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAA)

  1. komórki aparatów kłębuszkowych w nerce w odpowiedzi na małą objętość krwi, spadek ciśnienia, pobudzenie współczulne , uwalniają reninę - enzym ten przecina produkowany w wątrobie angiotensynogen , w wyniku czego powstaje angiotensyna I
  2. Angiotensyna I musi przeistoczyć się w angiotensynę II , która spełnia swoje funkcje biologiczne. Do aktywacji angiotensyny I niezbędne jest ACE - enzym produkowany w nerkach oraz płucach
  3. Angiotensyna II powoduje skurcz naczyń (=wzrasta ciśnienie↑), pobudza tylny płat przysadki mózgowej do produkcji wazopresyny oraz działa na kanały jonowe w kanalikach nefronów , co prowadzi do zwiększonej resorpcji wody i sodu w nerkach (=wzrasta objętość krwi krążącej↑); pobudza ona również korę nadnerczy do produkcji aldosteronu , który działa na kanaliki dalsze nefronu, co zwiększa resorpcję sodu i wydalanie potasu (=wzrasta objętość krwi krążącej↑ oraz ciśnienie krwi↑)
  4. Aldosteron posiada też negatywne skutki, a należą do nich włóknienie naczyń mięśnia sercowego (może prowadzić do niewydolności serca)
  1. Odruchy z baroreceptorów → baroreceptory monitorują ciśnienie i przekazują informacje na jego temat do ośrodka krążenia (umieszczone w aorcie - na temat całego ciała, a w kłębkach szyjnych - głowy) a) gdy zbyt wysokie ciśnienie pobudzi baroreceptory, wtedy przekazują one impuls do ośrodka krążenia, który hamuje impulsację współczulną (= naczynia krwionośne rozszerzają się ) i jednocześnie pobudza neurony przywspółczulne, gdzie acetylocholina (uwalniana z zakończeń w węźle zatokowo-przedsionkowym) spowalnia akcję serca= ciśnienie krwi w tętnicach obniża się ↓ w wyniku wazodylatacji b) niskie ciśnienie tętnicze powoduje za to bardzo małe pobudzenie baroreceptorów , a te wysyłają niewiele impulsów do ośrodka krążenia - wtedy reaguje i hamuje on ośrodek przywspółczulny , tym samym intensywnie pobudzając ośrodek współczulny = ciśnienie krwi w tętnicach wzrasta ↑ w wyniku wazokonstrykcji
  2. Odruch na pionizację → gdy leżymy - krew jest równomiernie rozprowadzona po całym układzie żylnym , a podczas raptownego wstania, w wyniku grawitacji gromadzi się ona w większości w kończynach dolnych , które są daleko od serca → pionizacja zatem istotnie zmniejsza powrót żylny , co wiąże się ze zmniejszoną kurczliwością i objętością wyrzutową serca = niskie ciśnienie ↓ (hipotonia ortostatyczna) → wtedy zostaje aktywowany łańcuch baroreceptorowy z podpunktu b. powyżej Uwaga! U osób starszych lub młodych i szczupłych oraz odwodnionych , hipotonia ortostatyczna może prowadzić do omdleń, wynikających z niedostatecznego dopływu krwi do mózgu. Jest to sposób kompensacji organizmu, aby krew z tlenem szybciej mogła dotrzeć do najważniejszych organów.
  3. Pobudzenie nerwu błędnego → jest on głównym nerwem zawierającym neurony przywspółczulne i unerwiającym narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej → ma swój początek w mózgu , następnie schodzi po szyi do klatki piersiowej , a tam dochodzi do serca → czasami mechaniczne podrażnienie nerwu błędnego (np. podczas golenia, ucisku szyi przez koszulę/krawat) może pobudzić go i spowodować spadek akcji serca↓, co w konsekwencji może prowadzić do omdlenia
  4. Odruch Cushinga = tj. odpowiedź na wzrost ciśnienia śródczaszkowego, polegająca na jednoczesnym wzroście ciśnienia krw i i towarzyszącej bradykardii → zmiany objętości w czaszce mogą być kompensowane tylko w niewielkim zakresie, po przekroczeniu objętości granicznej - nawet najmniejszy jej wzrost spowoduje gwałtowny wzrost ciśnienia śródczaszkowego (ICP) ↑↑ → tak duży wzrost ciśnienia podrażnia mózgowe ośrodki współczulne , prowadząc do szybkiego wzrostu ciśnienia tętniczego ↑; jednocześnie układ baroreceptorów reaguje na podwyższone ciśnienie jak przedtem, pobudzając układ przywspółczulny , czego konsekwencją jest spadek akcji sercaTriada Cushinga - zespół objawów klinicznych, towarzyszących zwiększonemu ICP 1 - wysokie ciśnienie tętnicze2 - bradykardia3 - nieregularny oddech (np. Cheyne’a-Stokesa, Biota)
  5. Próba Valsalvy → polega na wykonaniu nasilonego wydechu przy zamkniętej głośni (jak podczas parcia lub grania na trąbce) → efektem jest wzrost ciśnienia w klatce piersiowej ↑, zahamowanie powrotu żylnego (wzrost ciśnienia w dużych żyłach i prawym przedsionku), co ostatecznie sprawia, że krew nie przepływa do klatki piersiowej
    • faza 1 : na początku szybko wzrasta ciśnienie tętnicze i spada tętno
    • faza 2 : jednocześnie, gdy zahamowano powrót żylny i krew nie wraca do serca - spada objętość wyrzutowa i pojemność minutowa , a to przekłada się na ciśnienie tętnicze , które zaczyna spadać ↓ a tętno wzrastać ↑ w odpowiedzi na układ współczulny (koniec wydechu)
  • faza 3 : klatka piersiowa wraca do swojej dawnej postaci, przez co początkowo raptownie spada ciśnienie (zmniejszyło się ciśnienie w klatce, które uciskało tętnice), a jednoczenie wraca powrót żylny , przez co mnóstwo krwi napływa do serca, naciąga je i zwiększa kurczliwość , co ostatecznie skutkuje jednak nagłym wzrostem ciśnienia i akcji serca
  • faza 4 : doprowadza to układ przywspółczulny do szaleństwa, przez co bardzo mocno obniża on ciśnienie krwi i spowalnia akcję serca
  1. Odruch Bezolda-Jarischa (sercowo-sercowy) → gdy mechanoreceptory komór serca zostaną pobudzone w wyniku nadmiernego przeciążenia komór serca pracą - prowadzi to do spadku akcji serca ↓ oraz rozszerzenia naczyń krwionośnych → efekt ten może być wywoływany również przez metabolity niedokrwienia mięśnia sercowego ( potas ↑, bradykininy , PDGF itp.) oraz farmakologicznie poprzez kapsaicynę (ostre papryki, gaz pieprzowy) = może ona prowadzić do chwilowego zatrzymania oddechu, tzw. odruch płucno-sercowy = pobudzenie zakończeń w płucach wpływa kardiodepresyjnie na serce (HR↓, rozszerzenie naczyń)
  2. Odruch na nurkowanie → w normalnych warunkach przy ↓ pO₂ i ↑ pCO₂ chemoreceptory tętnicze pobudzają ośrodek oddechowy do oddychania, aby pozbyć się nadmiaru dwutlenku węgla i pobrać tlen → natomiast w przypadku braku oddychania podczas nurkowania chemoreceptory zamiast nasilać ruchy oddechowe, pobudzają ośrodek krążenia i aktywują jednocześnie ośrodek współczulny i przywspółczulny = spadek akcji serca↓, obkurczenie naczyń i centralizacja krążenia, zwiększenie ciśnienia↑ → serce otrzymuje sprzeczne sygnały i często może doprowadzać to do arytmii serca (chwilowa asystolia, a nawet całkowite zatrzymanie akcji serca)
  3. Odruch na oziębienie twarzy → gwałtowne oziębienie twarzy działając przez zakończenia nerwowe nerwu trójdzielnego , wpływa depresyjnie na ośrodek krążenia prowadząc do wazodylatacji i spowolnienia akcji serca