Pobierz FIZYKA – WZORY zakres GIMNAZJUM i więcej Egzaminy w PDF z Fizyka tylko na Docsity!
FIZYKA – WZORY zakres GIMNAZJUM
WZÓR wielkości NAZWA wielkości SYMBOL wielkości
SYMBOL
jednostki
NAZWA
jednostki
t
s v Prędkość w ruchu jedno- stajnym prostoliniowym
v- prędkość, s-droga, t-czas s
m 1 , metr na sekundę
s = v t
Droga w ruchu jednostaj- nym prostoliniowym
s-droga, v-prędkość, t-czas 1 m metr
1 2
1 2 t t
s s t
s vśr Prędkość średnia
v- prędkość, s przyrost drogi, t - przyrost czasu s
m 1 metr na sekundę
, t 0 t
s vch
s = s 2 - s 1 t = t 2 - t 1
Prędkość chwilowa
v- prędkość s przyrost drogi t - przyrost czasu s
m 1 metr na sekundę
t ,^ v v v^0
v a Przyspieszenie
v- przyrost prędkości t- przyrost czasu a - przyspieszenia
(^1) s 2
m^ metr na sekundę do kwadratu
2 0
a t s vt^ ,
jeśli
v 0 0 , to 2
a t^2 s
Droga w ruchu jednostajnie przyspieszonym
v- prędkość v 0 – prędkość początkowa t- czas, s-droga a-przyspieszenia
1 m metr
v v 0 a t , jeśli v 0 0 , to v a t
Prędkość w ruchu jedno- stajnie przyspieszonym
v- prędkości t- czas, a-przyspieszenia s
m 1 metr na sekundę
T f FN Siła tarcia
T – siła tarcia f - współczynnik tarcia Fn – siła nacisku
1 N niuton
m
F
a Przyspieszenie pod wpły- wem działania stałej siły
a - przyspieszenie m - masa F - siła
(^1) s 2
m^ metr na sekundę do kwadratu
F = m a Siła w ruchu jednostajnie przyspieszonym
F - siła, m - masa a - przyspieszenie
(^1 11) s 2 m N kg niuton
F m g Siła ciężkości (ciężar ciała)
F - siła, m - masa, g = 10m/s^2 g-przyspieszenie ziem- skie, g 10m/s^2
1 N niuton
p m v Pęd ciała p -^ pęd,^ m^ - masa, v - prędkość s
m 1 kg 1
kilogram razy metr na sekundę
T
r v
lub v = 2 f r
Prędkość liniowa w ruchu jednostajnym po okręgu
v-prędkość, T - okres, r- promień okręgu, 3,14 (stała matemat.) f - częstotliwość
s
m 1 metr na sekundę
v^2 a = r
Przyspieszenie dośrodkowe
a - przyspieszenie, r- promień okręgu v - prędkość
(^1) s 2 m^ metr na sekundę do kwadratu
, r
m v Fd
2 Siła dośrodkowa, F- siła, m - masa, v- prędkość, r - promień 1 N niuton
2
1 2 r
m m Fg G Siła powszechnego ciążenia
Fg - siła powszechnego ciążenia (grawitacji), m 1 ,m 2 – masa ciała 1 , 2 r-odległość między cia- łami 1 i 2
1 N niuton
W F s^ Praca mechaniczna^ W-praca, F-siła, s-droga^1 J 1 N 1 s dżul
t
W
P Moc mechaniczna P- moc, W-praca, t-czas s
J
W
wat,
m v^2 Ek^ Energia kinetyczna^
Ek - energia kinetyczna, m - masa, v - prędkość 1 J dżul
Ep m g h^ Energia potencjalna ciężkości
Ep-energia potencjalna ciężkości, m - masa, h - wysokość, g – przyspieszenie ziem- skie, g 10m/s^2
1 J dżul
F 1 r 1 F 2 r 2 Warunek równowagi dźwi- gni dwustronnej
F 1 ,F 2 - siła, r1, r 2 - ramię siły
Ew Q W Zmiana energii wewnętrznej
Ew – zmiana energii wewnętrznej, Q- ciepło, W- praca
1 J dżul
m t
Q
cw Ciepło właściwe
cw – ciepło właściwe m - masa, t- zmiana temperatury, Q - ciepło
kg C
J
dżul na kilogram razy sto- pień Cel- sjusza, Q cw m t t = t 2 - t 1
Ilość ciepła pobranego lub oddanego przez ciało
cw – ciepło właściwe m - masa, t - zmiana temperatury,
1 J dżul
m
Q
c (^) t , k Ciepło topnienia, krzepnięcia
Q-ciepło, m-masa, ct – ciepło topnienia ck – ciepło krzepnięcia
kg
J
dżul na kilogram
m
Q
c (^) p , s Ciepło parowania, skraplania
Q-ciepło, m-masa, cp – ciepło parowania cs – ciepło skraplania
kg
J
dżul na kilogram
f
T
Okres drgań
T – okres drgań f - częstotliwość
1 s sekunda
T
f
Częstotliwość drgań f - częstotliwość T – okres drgań Hz s
1 herc
T
v lub v = f (^) Prędkość fali -^ długość fali,^ T^ – okres f - częstotliwość s
m 1
metr na sekundę
g
l T 2 Okres drgań wahadła mate- matycznego
l- długość wahadła g – przyspieszenie ziem- skie, g 10m/s^2 , 3,
1 s sekunda
S
F
p Ciśnienie
p – ciśnienie F – siła (nacisk), S – pole powierzchni
m
N
Pa paskal
V
m Gęstość ciała
- gęstość, m – masa, V – objętość ciała
(^1) m 3
kg kilogram na metr sześcienny p g h Ci śnienie hydrostatyczne p = ciśnienie,^ -^ gęstość, h – wysokość, g 10m/s^2
1 Pa paskal
cieczy
Fw cieczy g Vwypartej Siła wyporu
- gęstość, g 10m/s^2 , V – objętość wypartej cieczy
1 N niuton
p
w p
w n
n U
U Związek między liczbą zwo- jów i napięciami w trans- formatorze
Uw – napięcie na uzwojeniu wtórnym Up - napięcie na uzwojeniu pierwotnym nw – liczba zwojów na uzwoje- niu wtórnym np – liczba zwojów na uzwoje- niu pierwotnym
w
p p
w I
I
U
U Związek między napięciami i natężeniami w transforma- torze
Uw – napięcie na uzwojeniu wtórnym Up - napięcie na uzwojeniu pierwotnym Ip – natężenie na uzwojeniu pierwotnym Iw – natężenie na uzwojeniu wtórnym
1 1 1 r f x y f
Równanie zwierciadła wklę- słego Równanie soczewki
r – promień krzywizny, f – ogniskowa zwierciadła x – odległość przedmiotu od zwierciadła (soczewki) y – odległość obrazu od zwierciadła (soczewki)
p
o h
h p^ lub x
y p Powiększenie liniowe obrazu
ho – wysokość obrazu, hp – wysokość przedmiotu x – odległość przedmiotu od soczewki y – odległość obrazu od soczewki
f
Z
(^1) Zdolność skupiająca so- czewki
Z – zdolność skupiająca f - ogniskowa D^ m
1 dioptria
1
2 2
1 2 , (^1) n
n v
v n^ Względny współczynnik za- łamania światła
v
c n Bezwzględny współczynnik załamania światła
c – prędkość światła w próżni v – prędkość światła w danym ośrodku
A Z N
Liczba masowa (liczba nu- kleonów)
Z – liczba protonów (liczba atomowa) N – liczba neutronów
E m c^2 Zależność między masą a energią
c = 300 000 s
km (pręd-
kość światła w próżni) m - masa
dżul J
ZAX
Jądro atomowe (zwane także nuklidem)
Np. 2656 Fe , Z = 26, N = 30 Uwaga! Wytłuszczonym drukiem oznaczono najbardziej podstawowe wzory! Symbol jednostki Nazwa jednostki Symbol jednostki Nazwa jednostki m metr om s sekunda D dioptria N niuton Przedrostki tworzące nazwy jednostek kg kilogram przedrostek symbol wartość mnożnika J dżul mega- M 106 =1 000 000 W wat kilo- k 103 = 1 000 Hz herc hekto- h 102 = 100 Pa paskal deka- da 101 = 10 A Amper decy- d 10 –^1 = 0, V wolt centy- c 10 –^2 = 0, C kulomb mili- m 10 –^3 = 0,
ZASADY W FIZYCE
NAZWA ZASADY TREŚĆ ZASADY WZÓR (objaśnienia symboli)
I zasada dynamiki Newtona
(zasada bezwładności)
Jeżeli na ciało nie działa żadna siła albo działają siły, których wypadko- wa jest równa zeru, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym po linii prostej.
v const
v F w
Fw^ –^ siła wypadkowa, [F] = N(niuton) v – prędkość, [v] = m/s (metr na sekundę)
II zasada dynamiki Newtona
Jeżeli na ciało działa stała, niezrów- noważona siła, to ciało porusza się z przyspieszeniem o stałej wartości. Wartość tego przyspieszenia jest wprost proporcjonalna do wartości działającej siły, a odwrotnie propor- cjonalna do masy ciała.
m
F
a
a – przyspieszenie, [a] = m/s^2 (metr na sekundę do kwadratu) F – siła, [F] = N (niuton) m – masa [m] = kg (kilogram)
III zasada dynamiki Newtona
(zasada akcji i reakcji)
Jeżeli ciało A działa na ciało B pew-
ną siłą FAB , to ciało B działa na ciało
A siłą FBA o tej samej wartości, lecz zwróconą przeciwnie.
FAB FBA
F^ –^ siła^ [F] = N (niuton)
Zasada zachowania pędu
Suma wektorowa pędów ciał przed oddziaływaniem jest równa sumie wektorowej pędów tych ciał po od- działywaniu. (Całkowity pęd układu nie zmienia się)
p 0 1 p 02 ... p 1 p 2 ... p 0 – pęd przed oddziaływaniem [p] = kg m/s (kilogram razy metr na sekundę)
Zasada zachowania energii mechanicznej
Jeżeli w układzie izolowanym ciał działają tylko siły ciężkości (grawita- cji), to suma energii kinetycznej i potencjalnej dla tego układu jest wielkością stałą (niezmienną)
2 mgh const
mv (stała)
Ek + Ep = const.(stała) E – energia, [E] = J (dżul)
I zasada termodynamiki
Zmiana energii wewnętrznej ciała jest równa sumie dostarczonego cie- pła i pracy wykonanej nad ciałem
Ew Q W E – energia, Q – ciepło, W – praca [E] = [Q] = [W] = J (dżul)
Zasada bilansu cieplnego
W układzie ciał izolowanych ter- micznie ilość ciepła pobrana przez ciało o niższej temperaturze jest rów- na ilości ciepła oddanego przez ciało o wyższej temperaturze.
Qpobrane Qoddane
Q = c m T, Q – ciepło, [Q] = J c – ciepło właściwe, [c] = J/kg 0 C T – zmiana temperatury, [T] = 0 C m – masa, [m] = kg
Zasada zachowania ładunku
Całkowity ładunek elektryczny w układzie izolowanym pozostaje zaw- sze stały
q q 1 q 2 q 3 ... const. q – ładunek, [q] = C (kulomb)
