Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Funkcje analityczne. Funkcja Gamma., Skrypty z Matematyka

Opracowanie z zakresu tematu

Typologia: Skrypty

2019/2020

Załadowany 16.07.2020

Bazyli
Bazyli 🇵🇱

4.9

(15)

268 dokumenty

1 / 85

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
Funkcje analityczne. Funkcja Gamma.
Jan Dereziński
Katedra Metod Matematycznych Fizyki
Uniwersytet Warszawski
Pasteura 5, 02-093, Warszawa
26 lutego 2018
Metody Matematyczne Fizyki,
skrypt I, rok 2016
Spis treści
1 Płaszczyzna zespolona 3
1.1 Ciałoliczbzespolonych................................. 3
1.2 Macierze2x2 ...................................... 4
1.3 Liczby zespolone jako podgrupa M(2,R)....................... 5
1.4 Odwzorowaniaafiniczne ................................ 5
1.5 GL(2,C)......................................... 6
2 Sfera Riemanna 6
2.1 SferaRiemanna..................................... 6
2.2 Homografie ....................................... 7
2.3 Własnościhomografii.................................. 8
2.4 Okręgiuogólnione ................................... 9
2.5 Krzywe na sferze Riemanna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
2.6 Grupa U(2) ....................................... 11
2.7 Grupa U(1,1) iSL(2,R)................................ 12
2.8 Podgrupa homografii zachowująca punkty antypodalne . . . . . . . . . . . . . . . 13
2.9 Podgrupy homografii zachowujących koło uogólnione . . . . . . . . . . . . . . . . 14
3 Rzut stereograficzny 15
3.1 Geometriasfery..................................... 15
3.2 Izomorfizm P SU (2) iSO(3) .............................. 15
3.3 Rzut stereograficzny sfery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa
pfd
pfe
pff
pf12
pf13
pf14
pf15
pf16
pf17
pf18
pf19
pf1a
pf1b
pf1c
pf1d
pf1e
pf1f
pf20
pf21
pf22
pf23
pf24
pf25
pf26
pf27
pf28
pf29
pf2a
pf2b
pf2c
pf2d
pf2e
pf2f
pf30
pf31
pf32
pf33
pf34
pf35
pf36
pf37
pf38
pf39
pf3a
pf3b
pf3c
pf3d
pf3e
pf3f
pf40
pf41
pf42
pf43
pf44
pf45
pf46
pf47
pf48
pf49
pf4a
pf4b
pf4c
pf4d
pf4e
pf4f
pf50
pf51
pf52
pf53
pf54
pf55

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Funkcje analityczne. Funkcja Gamma. i więcej Skrypty w PDF z Matematyka tylko na Docsity!

Funkcje analityczne. Funkcja Gamma.

Jan Dereziński

Katedra Metod Matematycznych Fizyki

Uniwersytet Warszawski

Pasteura 5, 02-093, Warszawa

e-mail [email protected]

26 lutego 2018

Metody Matematyczne Fizyki,

skrypt I, rok 2016

Spis treści

1 Płaszczyzna zespolona 3 1.1 Ciało liczb zespolonych................................. 3 1.2 Macierze 2x2...................................... 4 1.3 Liczby zespolone jako podgrupa M (2, R)....................... 5 1.4 Odwzorowania afiniczne................................ 5 1.5 GL(2, C)......................................... 6

2 Sfera Riemanna 6 2.1 Sfera Riemanna..................................... 6 2.2 Homografie....................................... 7 2.3 Własności homografii.................................. 8 2.4 Okręgi uogólnione................................... 9 2.5 Krzywe na sferze Riemanna.............................. 10 2.6 Grupa U (2)....................................... 11 2.7 Grupa U (1, 1) i SL(2, R)................................ 12 2.8 Podgrupa homografii zachowująca punkty antypodalne............... 13 2.9 Podgrupy homografii zachowujących koło uogólnione................ 14

3 Rzut stereograficzny 15 3.1 Geometria sfery..................................... 15 3.2 Izomorfizm P SU (2) i SO(3).............................. 15 3.3 Rzut stereograficzny sfery............................... 16

Jest to homomorfizm ciał. Każdy element C może być zapisany jako

z = x + iy = (x, y), x, y ∈ R.

Wprowadźmy odwzorowanie z = x + iy 7 → z := x − iy.

Jest ono jest automorfizmem ciała C, tzn jest to bijekcja spełniająca

z 1 + z 2 = z 1 + z 2 , z 1 z 2 = z 1 · z 2.

Definiujemy też

Rez := x = 12 (z + z), Imz := y = (^) 2i^1 (z − z),

|z| :=

zz =

x^2 + y^2.

Mamy |z 1 + z 2 | ≤ |z 1 | + |z 2 |, |z| = 0 ⇔ z = 0. Kładziemy

R+ := {x ∈ R : x > 0 }, C+ := {z ∈ C : Imz > 0 }, R×^ := R{ 0 }, C×^ := C{ 0 }, K(z 0 , r) := {z ∈ C : |z − z 0 | < r}, gdzie z 0 ∈ C, r > 0.

1.2 Macierze 2x

Zbiór macierzy zespolonych 2x2 oznaczamy przez M (2, C). Typowa notacja:

A =

[

a b c d

]

∈ M (2, C) (1.1)

z =

[

z 1 z 2

]

∈ C^2.

Macierze działają na wektory

Az =

[

az 1 + bz 2 cz 1 + dz 2

]

Podobną notację stosujemy dla macierzy rzeczywistych, zastępując C przez R.

1.3 Liczby zespolone jako podgrupa M (2, R)

Zdefinujmy

C 3 (x + iy) 7 → ψ(x + iy) :=

[

x y −y x

]

∈ M (2, R)

Mamy wtedy ψ(z 1 + z 2 ) = ψ(z 1 ) + ψ(z 2 ), ψ(z 1 z 2 ) = ψ(z 1 )ψ(z 2 ), ψ(z) = ψ(z)t.

Czyli obraz ψ jest ciałem wewnątrz M (2, R) i ψ jest izomorfizmem. Obraz ψ jest równy { A ∈ M 2 (R) : A

[

]

[

]

A

{[

x y −y x

]

: x, y ∈ R

Wprowadźmy również identyfikację χ : C → R^2 : χ(z) = (x, y), z = x + iy. Mamy χ(az) = ψ(a)χ(z).

Jeśli a = b + ic = reiφ^ to mnożenie przez a ma interpretację obrotu o kąt φ i skalowania o r.

1.4 Odwzorowania afiniczne

Odwzorowania C postaci C 3 z 7 → g(z) = az + b ∈ C (1.2)

gdzie a 6 = 0 nazywamy transformacjami afinicznymi płaszczyzny zespolonej.

Twierdzenie 1.1 Odwzorowania afiniczne są bijekcjami C. Jeśli (z 1 , z 2 ) są dwoma różnymi punktami w C i (w 1 , w 2 ) są dwoma różnymi punktami w C to istnieje dokładnie jedno odwzoro- wanie afiniczne g takie, że g(z 1 ) = w 1 , g(z 2 ) = w 2.

Transformacje afiniczne tworzą grupę. Niech

AGL(1, C) :=

{[

a b 0 1

]

: a ∈ C×, b ∈ C

Jeśli dla A =

[

a b 0 1

]

hA oznacza transformację (1.2), to AGL(1, C) 3 A 7 → hA jest izomor-

fizmem grupy AGL(1, C) na grupę transformacji afinicznych. Dla z 1 , z 2 , z 3 ∈ C, z 1 6 = z 2 , z 2 6 = z 3 zdefiniujmy

(z 1 , z 2 ; z 3 ) := z 1 − z 3 z 2 − z 3

Wtedy jeśli g jest odwzorowaniem afinicznym, to

(g(z 1 ), g(z 2 ); g(z 3 )) = (z 1 , z 2 ; z 3 ).

2.2 Homografie

Definicja 2.2 Odwzorowanie C 3 z 7 → h(z) ∈ C nazywamy homografią, jeśli jest postaci

h(z) =

az+b cz+d z^6 =^ −^

d c ,^ ∞, ∞ z = − dc , a c z^ =^ ∞.

gdzie a, b, c, d ∈ C i ad − bc 6 = 0. Taką homografię będziemy też oznaczali hA. Zbiór homografii oznaczamy przez Homog.

Zauważmy, że jeśli ad − bc = 0, to odwzorowanie (2.3) redukuje się do stałej.

Twierdzenie 2.3 Homografie są bijekcjami C w siebie. Tworzą grupę odwzorowań. Odwzoro- wanie GL(2, C) 3 A 7 → hA ∈ Homog

jest surjektywnym homomorfizmem grup Innymi słowy, hA 1 hA 2 = hA 1 A 2.

Mamy hA 1 = hA 2

wtedy i tylko wtedy, gdy istnieje λ ∈ C{ 0 } takie, że

A 1 = λA 2

Dowód. Jeśli c = 0, to homografia jest odwzorowaniem afinicznym, więc jest bijekcją. Załóżmy, że c 6 = 0. Wtedy można ją przedstawić jako

h = g 2 kg 1 (2.4)

gdzie g 1 (z) = cz + d, k(z) = z−^1 , g 2 (z) = − ad−c bcz + ac.

Wszystkie te odwzorowania są oczywiście bijekcjami, co dowodzi bijektywności h. 2

Jeśli λ^2 = ac − bd 6 = 0, to przez zamianę

[

a b c d

]

na (^) λ^1

[

a b c d

]

nie zmieniamy samej

homografii i gwarantujemy, że jest ona sparametryzowna przez element SL(2, C). Dla każdej

homografii istnieją wtedy dokładnie 2 macierze z SL(2, C) zadające tę homografię:

[

a b c d

]

i [ −a −b −c −d

]

Zamiast zatem parametryzować homografie elementami GL(2, C), lepiej jest używać do tego celu elementów SL(2, C). Można też używać elementów P SL(2, C) kładąc

h±A := hA

gdzie nadużywamy notacji używając symbolu h w dwóch znaczeniach. Wtedy

P SL(2, C) 3 ±A 7 → h±A ∈ Homog

jest izomorfizmem grup. Mamy następujący związek między reprezentacjami GL(2, C) w C^2 i C.

Twierdzenie 2.4 Niech

C^2 {(0, 0)} 3

[

z 1 z 2

]

7 → π

[

z 1 z 2

]

z 1 z 2

∈ C

Wtedy π◦A = hA◦π

Dowód.

π◦A

[

z 1 z 2

]

= π

[

az 1 + bz 2 cz 1 + dz 2

]

= az cz 11 ++dzbz^22 =

a z z^12 +b c z z^12 +d = hA

z 1 z 2

= hA◦π

[

z 1 z 2

]

2.3 Własności homografii

Lemat 2.5 Homografie zachowujące ∞ to przekształcenia afiniczne.

Lemat 2.6 Homografia

h 1 (z) := z − z 1 z − z 2

z 3 − z 2 z 3 − z 1

przekształca (z 1 , z 2 , z 3 ) w (0, ∞, 1).

Twierdzenie 2.7 Jeśli (z 1 , z 2 , z 3 ) są trzema różnymi punktami w C i (w 1 , w 2 , w 3 ) są trzema różnymi punktami w C to istnieje dokładnie jedna homografia h taka, że

h(z 1 ) = w 1 , h(z 2 ) = w 2 , h(z 3 ) = w 3. (2.5)

Dowód. Niech h 1 przekształca (z 1 , z 2 , z 3 ) w (0, ∞, 1) i h 2 przekształca (w 1 , w 2 , w 3 ) w (0, ∞, 1). Wtedy szukana homografia jest równa h− 2 1 h 1. Pokażemy, że warunek (2.5) wyznacza homografię h jednoznacznie. Najpierw zauważmy, że jeśli z 3 = w 3 = ∞, to jednoznaczność wynika z Twierdzenia 1.1.

Dowód. Okrąg o środku z 0 i promieniu r ∈ R+ ma równanie

|z − z 0 |^2 − r^2 = 0,

czyli zz − zz 0 − zz 0 + z 0 z 0 − r^2 = 0. (2.8) Każdą prostą można zapisać w postaci z = re + ite, gdzie |e| = 1 i r ≥ 0. Ma ona wtedy równanie ze + ze − 2 r = 0. (2.9)

Zarówno (2.8) jak i (2.9) są postaci (2.7). 2

Stwierdzenie 2.12 Homografie przekształcają okręgi uogólnione w okręgi uogólnione. Punkty z 1 , z 2 , z 3 , z 4 leżą na jednym okręgu uogólnionym wtedy i tylko wtedy, gdy (z 1 , z 2 ; z 3 , z 4 ) ∈ R.

Dowód. Na mocy (2.4) wystarczy to sprawdzić dla transformacji afinicznej (co jest oczywiste) i dla inwersji. Jeśli w = (^1) z , to w zmiennej w równanie (2.7) wygląda następująco:

α 11 + α 12 w + α 21 w + α 22 ww = 0,

i jest również równaniem postaci (2.7). 2

2.5 Krzywe na sferze Riemanna

Niech [0, 1] 3 τ 7 → γ(τ ) ∈ C. Mówimy, że γ jest krzywą (gładką i sparametryzowaną) na C, gdy

  1. Jeśli τ 0 ∈ [0, 1], to γ jest funkcją gładką w otoczeniu τ 0 o nieznikającej pochodnej;
  2. Jeśli τ 0 ∈ [0, 1] i γ(τ 0 ) = ∞, to (^) γ^1 jest funkcją gładką w otoczeniu τ 0 o nieznikającej pochodnej.

Stwierdzenie 2.13 Jeśli [0, 1] 3 τ 7 → γ(τ ) ∈ C jest krzywą i h jest homografią, to [0, 1] 3 τ 7 → h ◦ γ(τ ) ∈ C też jest krzywą.

Niech [0, 1] 3 τ 7 → γi(τ ) ∈ C będą krzywymi zaczynającymi się w tym samym punkcie z 0 = γ 1 (0) = γ 2 (0). Wtedy kąt między γ 1 a γ 2 w dla τ = 0 definiujemy jak następuje.

  1. Gdy z 0 6 = ∞, to jest to zwykły kąt α ∈ [0, 2 π[ między dwiema krzywymi. Można go obliczyć ze wzoru

eiα^ =

γ 1 ′(0)γ′ 2 (0) |γ 1 ′(0)||γ′ 2 (0)|

  1. Jeśli z 0 = ∞, to jest to zwykły kąt między krzywymi (^) γ^11 a (^) γ^12.

Twierdzenie 2.14 Niech γ 1 , γ 2 będą jak powyżej. Niech h będzie homografią. Wtedy kąt między γ 1 a γ 2 dla τ = 0 jest równy kątowi między h◦γ 1 a h◦γ 2 dla τ = 0.

Dowód. Jest to ogólna własność funkcji holomorficznych z niezerową pochodną. Sprawdzamy, że h′(z) = (cz + d)−^2 ,

co jest różne od zera dla C{− dc }. Punkty ∞, − dc rozpatrujemy osobno. 2

2.6 Grupa U (2)

W C^2 definiujemy iloczyn hermitowski skalarny

(z|w) = z 1 w 1 + z 2 w 2.

Grupę macierzy unitarnych definiujemy

U (2) := {A ∈ M (2, C) : (Az|Aw) = (z|w), z, w ∈ C^2 }.

Równoważny warunek: A∗A = 1. Grupa U (2) składa się z macierzy spełniających warunki  

 

|a|^2 + |c|^2 = 1, ab + cd = 0, |b|^2 + |d|^2 = 1.

Twierdzenie 2.15 (1) Macierze z U (2) są postaci [ a b −λb λa

]

gdzie |a|^2 + |b|^2 = 1, |λ| = 1.

Poza tym, λ jest wyznacznikiem macierzy (2.11). (2) Macierze z SU (2) są postaci (^) [ a b −b a

]

gdzie |a|^2 + |b|^2 = 1.

Dowód. Niech a d

c b

= λ.

Wtedy b = −λc, d = λa. Wstawiamy to do trzeciego wzoru w (2.10) i dostajemy

|λ|^2 (|c|^2 + |a|^2 ) = 1

Stąd |λ| = 1. Z tego dostajemy c = −λb. Czyli macierz z U (2) jest postaci (2.11), gdzie |λ| = 1. Wyznacznik (2.11) jest równy λ(|a|^2 + |b|^2 ) = λ. Stąd dla SU (2) mamy λ = 1. 2

Twierdzenie 2.17 Mamy izomorfizm

SL(2, R) 3 A 7 → BAB−^1 ∈ SU (1, 1),

gdzie

B =

[

1 −i −i 1

]

, B−^1 =

[

1 i i 1

]

Dowód. Mamy

BAB−^1 =

[

a + ib − ic + d ia + b + c − id −ia + b + c + id a − ib + ic + d

]

[

a 1 b 1 b 1 a 1

]

i |a 1 |^2 − |b 1 |^2 = ad − bc = 1

2

2.8 Podgrupa homografii zachowująca punkty antypodalne

W C zdefiniujmy “sprzężenie antypodalne”

j(z) := −

z

Dla z = reiφ^ mamy j(z) = r−^1 ei(φ+π). Oczywiście, j^2 (z) = z. Para punktów {z 1 , z 2 } takich, że j(z 1 ) = z 2 (a tym samym j(z 2 ) = z 1 ) nazywa się parą punktów antypodalnych.

Twierdzenie 2.18 Homografie przekształcające pary punktów antypodalnych na pary punktów antypodalnych, czyli spełniające hj = jh

są postaci hA dla A ∈ SU (2).

Dowód. Niech A ∈ GL(2, C) i h = hA.

j(h(z)) = j

az + b cz + d

dj(z) − c −bj(z) + a

= h(j(z)) =

aj(z) + b cj(z)1 + d

Zatem (^) [ a b c d

]

= λ

[

d −c −b a

]

Zatem |λ| = 1 i c = −λb, d = λa. Dostajemy więc macierz z U (2). 2

2.9 Podgrupy homografii zachowujących koło uogólnione

W tym podrozdziale opiszemy różne podgrupy grupy homografii i ich reprezentacje przy pomocy maciery z SL(2, C)

Twierdzenie 2.19 Wszystkie homografie przekształcające C+ w siebie są postaci hA dla A ∈ SL(2, R).

Dowód. Najpierw zauważmy, że h jest ciągłą bijekcją i h−^1 jest ciągłe. Zatem obraz brzegu jest brzegiem obrazu. R jest brzegiem C+. Czyli h(R) = R. Posługując sie lematem 2.6 i jednoznacznością widzimy, że h = hA dla A ∈ GL(2, R). Mamy

hA(z) = azcz++bd

= ac|z|

(^2) +(ad+cb)Rez+bd+i(ad−cb)Imz |cz+d|^2

Zatem hA(C+) ⊂ C+ wtedy i tylko wtedy, gdy det A > 0. Możemy wtedy zastąpić A przez (det A)−^

1 (^2) A ∈ SL(2, R) 2

Twierdzenie 2.20 Wszystkie homografie przekształcające koło jednostkowe {z : |z| < 1 } w siebie mają postać hA dla A ∈ SU (1, 1).

Dowód. Pamiętamy, że

SL(2, R) 3 A 7 → BAB−^1 = A˜ ∈ SU (1, 1),

jest izomorfizmem, gdzie

B =

[

1 −i −i 1

]

, B−^1 =

[

1 i i 1

]

Zatem h (^) A˜ = hB hA(hB )−^1.

Ale

hB (z) = z − i −iz + 1 przekształca C+ na {z : |z| < 1 }. Mamy bowiem,

∣∣ ∣∣^ x^ + iy^ −^ i 1 + y − ix

2

x^2 + (y − 1)^2 x^2 + (y + 1)^2

< 1 ⇔ z ∈ C+.

To dowodzi tego, że dla A˜ ∈ SU (1, 1), h (^) A˜ przekształca K(0, 1) na siebie. Załóżmy teraz, że h (^) A˜ dla A˜ ∈ SU (1, 1) przekształca K(0, 1) na siebie. Niech

A := B−^1 AB.˜

Wtedy hA przekształca C+ na siebie. Na mocy Twierdzenia 2.19 A ∈ SL(2, R). 2

3.3 Rzut stereograficzny sfery

Niech S^2 := {(x, y, z) ∈ R^3 : x^2 + y^2 + z^2 = 14 },

Definiujemy σ : S^2 → C σ(x, y, z) = w = x 1 +iy 2 −z =

(^12) +z x−iy ∈^ C.

σ jest bijekcją:

σ−^1 (w) = (x, y, z), x + iy = (^) (|w|w (^2) +1) , z = |w|

(^2) − 1 2(|w|^2 +1).

Rzut stereograficzny pozwala utożsamić S^2 z C.

Twierdzenie 3.2 Niech γ będzie krzywą na S^2 , Ω podzbiorem w S^2. Wtedy

|γ| := 2

σ(γ)

(1 + |w|^2 )−^1 |dw|, (3.16)

Sur(Ω) = 4

σ(Ω)

(1 + |w|^2 )−^2 d^2 w. (3.17)

σ(L(S^2 )) jest równe zbiorowi okręgów uogólnionych w C zawierający parę punktów antypodal- nych (i tym samym niezmienniczych ze względu na j). Jeśli R^3 utożsamimy z isu(2), to

σρAσ−^1 (w) = hA(w), A ∈ P SU (2), w ∈ C. (3.18)

Poza tym σ(−1)σ−^1 (w) = j(w) = −w−^1.

Dowód. Udowodnimy (3.18). Krok 1 Pamiętamy, że S^2 jako podzbiór isu(2) jest równe

S^2 = {B ∈ iu(2) : TrB = 0, TrB^2 =

Zatem B ma dwie wartości własne równe ± 12. Zatem 12 + B ma ma wartości własne 0 , 1 , czyli jest rzutem ortogonalnym jednowymiarowym. I na odwrót, jeśli P jest rzutem ortogonalnym jednowymiarowym, to − 12 + P ∈ S^2.

Krok 2. Mamy B + 12 =

[ 1

2 +^ z^ x^ + iy x − iy 12 − z

]

. Zatem

Ran( 12 + B) = C

[

x + iy 1 2 −^ z

]

= C

[ 1

2 +^ z x − iy

]

Ran( 12 + ρA(B)) = RanρA( 12 + B) = ARan( 12 + B).

Krok 3. Niech π : CP → C bądzie określone jako

π

[

v^1 v^2

]

v^1 v^2

(CP można utożsamić ze zbiorem jednowymiarowych podprzestrzeni liniowych w C^2 ). Wtedy

πRan( 12 + B) = x 1 +iy 2 −z^

= w,

πRan( 12 + ρA(B)) = πARan( 12 + B) = hA(πRan( 12 + B)) = hA(w).

Udowodnijmy (3.16). Zapiszmy w = reiφ. Wtedy

x + iy = reiφ 1 + r^2

, z = r^2 − 1 2(1 + r^2 )

dx + idy = reiφi 1 + r^2

dφ + (1 − r^2 )eiφ (1 + r^2 )^2

dr, dz = 2 r (1 + r^2 )^2

dr, (3.21)

Zatem

dx^2 + dy^2 + dz^2 =

r^2 dφ^2 (1 + r^2 )^2

dr^2 (1 + r^2 )^2

dw^2 (1 + r^2 )^2

To daje metrykę na sferze o promieniu 12. Następnie mnożymy przez 2 żeby dostać metrykę na sferze jednostkowej. 2

3.4 ∗^ Geometria płaszczyzny hiperbolicznej

Przestrzeń R^3 wyposażamy w iloczyn skalarny

(x|I 2 , 1 y) = x 1 y 2 + x 2 y 2 − x 3 y 3.

Rozważmy hiperboloidę

H^2 := {(x, y, z) ∈ R^3 : −x^2 − y^2 + z^2 = 14 , z > 0 },

W standardowy sposób definiujemy długość krzywej γ na H^2 , oznaczaną przez |γ|, Pole po- wierzchni podzbioru Ω, oznaczane przez Sur(Ω), kąt między przecinającymi się krzywymi. Pro- stą hiperboliczną nazywamy zbiór postaci V ∩ H^2 , gdzie V jest 2-wymiarową podprzestrzenią liniową w R^3. Zbiór prostych hiperbolicznych oznaczamy przez L(H^2 ). Grupa O↑(2, 1) jest grupą izometrii H^2. Ma dwie składowe spójne. Składową spójną jedynki jest SO↑(2, 1).

Dowód. Udowodnimy (3.25). Krok 1 Pamiętamy, że H^2 jako podzbiór isu(1, 1) jest równy

H^2 = {B ∈ iu(2) : TrB = 0, TrB^2 =

, B 11 > 0 }.

Zatem B ma dwie wartości własne równe ± 12. Zatem 12 + B ma ma wartości własne 0 , 1 , czyli jest rzutem pseudoortogonalnym na jednowymiarową podprzestrzeń dodatnią (składającą się z wektorów v takich, że (v|I 1 , 1 v) > 0 ). I na odwrót, jeśli P jest rzutem pseudoortogonalnym na jednowymiarową dodatnią podprzestrzeń, to − 12 + P ∈ H^2. Krok 2.

Ran( 12 + B) = C

[

x + iy 1 2 −^ z

]

[ 1

2 +^ z −x + iy

]

Ran( 12 + ρA(B) = RanA( 12 + B)A−^1 = ARan( 12 + B).

Krok 3. Niech π : CP → C będzie określone jak w (3.19). Wtedy

πRan( 12 + B) = x 1 +iy 2 −z^

= w,

πRan( 12 + ρA(B)) = πARan( 12 + B) = hA(πRan( 12 + B)) = hA(w).

2

3.7 ∗^ Izomorfizm P SL(2, C) i SO(3, C)

Niech sl(2, C) oznacza przestrzeń macierzy 2 × 2 zespolonych bezśladowych wyposażoną w dwu- liniową formę TrAB, A, B ∈ sl(2, C)

Dla ±A ∈ P SL(2, C) definiujemy odwzorowanie liniowe na sl(2, C) przez

ρ±A(B) := ABA−^1.

Twierdzenie 3. P SL(2, C) 3 ±A 7 → ρ±A ∈ SO(3, C)

jest izomorfizmem. W bazie (3.14), jeśli

A =

[

a b c d

]

to

ρ±A =

1 2 (a (^2) − b (^2) − c (^2) + d (^2) ) 1 2i (−a (^2) − b (^2) + c (^2) + d (^2) ) (−ab + cd 1 2i (a (^2) − b (^2) + c (^2) − d (^2) ) 1 2 (−a (^2) − b (^2) − c (^2) − d (^2) ) i(ab + cd)

bd − ac −i(bd + ac) ad + bc

Dowód. Mamy

A−^1 =

[

d −b −c a

]

, B =

[

z x + iy x − iy −z

]

Zatem

ABA−^1 =

[

adz + bd(x − iy) − ac(x + iy) + bcz, −ab − b^2 (x − iy) + a^2 (x + iy) − abz

cdz + d^2 (x − iy) − c^2 (x + iy) + cdz, −bcz − db(x − iy) + ca(x + iy) − daz

]

3.8 ∗^ Rzut stereograficzny zespolony

Zdefiniujmy sferę zespoloną

W^2 := {(x, y, z) ∈ C^3 : x^2 + y^2 + z^2 = 14 },

W 0 := {(w−, w+) ∈ C × C : w−w+ = − 1 } ∪ {(0, ∞), (∞, 0)}. W = C × C\W 0.

Definiujemy σ : W^2 → W

σ(x, y, z) = (w−, w+) = ( x 1 +iy 2 −z^

, x 1 −iy 2 −z^

(^12) +z x−iy ,^

(^12) +z x+iy )^ ∈^ W.

(Może się zdarzyć, że x + iy = 12 − z = 0 i x 1 +iy 2 −z^

jest nieoznaczone. Wtedy 12 + z 6 = 0, zatem

(^12) +z x−iy jest oznaczone). σ jest bijekcją:

σ−^1 (w−, w+) =

w−+w+ 2(w−w++1) ,^

w−−w+ 2i(w−w++1) ,^

w−w+− 1 2(w−w++1)

∈ W^2.

Twierdzenie 3.6 Jeśli identyfikujemy W^2 z podzbiorem sl(2, C), to

σρAσ−^1 (w−, w+) =

h(A− (^1) )t (w−), hA(w+)

, A ∈ P SL(2, C), (w−, w+) ∈ W.

Dowód. Krok 1 Pamiętamy, że W^2 jako podzbiór sl(2, C) jest równe

W^2 = {B : TrB = 0, TrB^2 =

Więc B ma dwie wartości własne równe ± 12. Zatem 12 + B ma ma wartości własne 0 , 1 , czyli jest rzutem jednowymiarowym. I na odwrót, jeśli P jest rzutem jednowymiarowym, to − 12 +P ∈ W^2.